نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 3 صفحه 142

توجیه نمی باشد، وقتی که در مشبهٌ به یعنی قواعد نتوان جواز نظر به اجنبیّ را ثابت کرد، در مشبه هم چنین احتمالی متصور نخواهد بود.

البته ممکن است کسی پیرمردی را که شهوت نداشته باشد، از مصادیق «غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ» بداند، ممکن است جواز نظر وی را به زن نامحرم ثابت کند، ولی صرف نظر از بحث تفسیری «غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ» ، موضوع آیه فقط «غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ» نیست بلکه قید التابعین هم ذکر شده، بنابراین، الزاماً پیرمرد فرتوت بی شهوت مصداق آیه نیست و از این آیه هم نمی توان جواز نظر پیرمرد را ثابت کرد، پس، دلیلی نداریم که پیرمرد فرتوت بتواند به زن نامحرم نگاه کند.

2) توضیحی دربارۀ «اَلتّابِعِینَ غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ»

اشاره

ما در جلسۀ سابق گفتیم که التابعین به منزلۀ قید غالبی نیست که همچون آیۀ «رَبائِبُکُمُ اللاّتِی فِی حُجُورِکُمْ» بتوان گفت که دخالتی در حکم ندارد و تمام الموضوع غیر اولی الاربه است، بلکه ظاهر آیۀ شریفه این است که تابعین هم در حکم دخالت دارد. برخی از دوستان اشکال کردند که «اَلتّابِعِینَ» قبل از «غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ» ذکر شده، بنابراین، اصلاً قید نیست تا مسئلۀ غالبی بودن یا نبودن آن موضوع پیدا کند.

در پاسخ این اشکال، ناگزیر به توضیح بیشتری هستیم تا ابهام برطرف گردد. دو صورت در اینجا وجود دارد که از جهاتی با یکدیگر شبیه هستند؛

صورت اول: موضوع حکم ذکر شده و سپس قیدی به آن زده می شود که دخالتی در ثبوت حکم ندارد، همچون مسئله ربائب که «اَللاّتِی فِی حُجُورِکُمْ» به جهت بیان حکمت حکم ذکر شده و دخالتی در ثبوت حکم ندارد.

صورت دوم: دو موضوع ذکر شده که موضوع متقدم دخالتی در حکم ندارد و فقط به عنوان مقدمه ذکر شده است، همچون «ادخل السوق و اشتر اللحم»، در اینجا ممکن است «سوق» خصوصیتی نداشته باشد و فقط مقدمه جهت شراء لحم باشد.