نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 3 صفحه 156

قول اصحابنا و ما معنا قوله سبحانه و تعالی «أَوْ نِسائِهِنَّ» و ما فائده هذه الاضافه مع جواز نظر النساء بعضهن الی بعض. مرحوم علامه ره در پاسخ، تفسیر نسائهن را به نساء المؤمنین از تبیان نقل می کند و «أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» را هم طبق روایت تبیان، مخصوص اماء می داند، سپس روایه ابن اسحاق «یکون للرجال الخصی» را ذکر کرده و به آن استدلال می کند که معلوم می شود الخصی را صفت الرجل گرفته، در مورد سؤال دوم هم که مورد مسئلۀ جاری است، می گوید: اما الصوت فروی جواز السلام علی النساء و سلام المرأه علیه و روی انّ صوت المرأه عوره و الوجه التحریم مع التلذّذ.

مرحوم مجلسی (ره) در بحار و مرآه العقول، مرحوم فیض (ره) در وافی و مفاتیح، مرحوم شهید ثانی (ره) در مسالک در کتاب النکاح، مرحوم محقق اردبیلی در مجمع الفائده، مرحوم سبزواری (ره) در کفایه(1) ، مرحوم فاضل اصفهانی (ره) در کشف اللثام در کتاب النکاح، همگی قائل به جواز استماع صوت زن هستند.

مرحوم صاحب مدارک هم در نهایه المرام فتوای صریحی به حرمت نداده، و از متأخرین نیز بسیاری همچون مستند نراقی، ریاض، جواهر، نکاح شیخ انصاری و فقهاء متأخر، همه به جواز فتوا داده اند.

بنابراین، مسئلۀ عورت بودن صوت مرأه اجماعی نیست و حتی شهرت هم ثابت نیست، بلکه در مسئله دو قول مشهور وجود دارد.

4) اشکالات وارده به استدلال فوق برای حرمت

استدلال به «صوت المرأه عوره» برای حرمت استماع صوت زن، علاوه بر اشکال عدم ثبوت شهرت، اشکالات دیگری هم دارد:

اشکال اول: از عبارت های فقهاء استفاده می گردد که مراد آنها از عورت بودن صوت مرأه معنائی است که الزاماً حرام نیست بلکه با مکروه هم سازگار است. قبل