- 1) متن مسئله 1
- 1378/6/27 شنبه درس شمارۀ (116) کتاب النکاح/سال دوم 1
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 1
- الف): بررسی مجدد مسئله 50 1
- اشاره 1
- 2) توضیح مسئله 2
- اشاره 3
- ب): وجوه مختلف برای وجوب اجتناب در دو حالت مسئله 3
- 1) وجه اول: تمسّک به عام در شبهه مصداقیه مخصّص 3
- 2) توضیح وجه دوم و سوم برای لزوم اجتناب 5
- 3) فرق بین وجه دوم و وجه سوم 6
- 1) توضیح مبنای مرحوم سید «ره» و اشکال آن 7
- ج) تذکر یک نکته در معنای نسائهن 7
- 2) پاسخ اشکال 8
- 3) اشکال دیگر به مرحوم سید «ره» 9
- 1) نقل وجوه چهارگانه (یادآوری و تکمیل) 11
- الف): بررسی وجوه چهارگانه برای لزوم اجتناب در موارد مشتبه 11
- اشاره 11
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 11
- 2) بررسی وجه دوم 12
- 3) مورد جریان قاعده مقتضی و مانع و عدم تطبیق آن بر مقام 14
- 5) تذکری کلی 15
- 4) بررسی وجه سوم (مبنای مرحوم آقای نایینی ره) و وجه چهارم (استصحاب عدم ازلی) 15
- ب): ادامه مسئله 50 17
- 1) متن مسئله 17
- 2) توضیح مسئله و بررسی آن 17
- 3) حکم شک در محارم سببی 18
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 21
- اشاره 21
- الف) تذکّری در بارۀ عبارت متن: 21
- ب) ادامۀ مسئلۀ 50: 22
- 2) توضیح عبارت متن و تذکر یک نکته: 22
- 1) متن عروه 22
- 3) کلامی از مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - 23
- 1) متن مسئله 24
- 2) توضیح مسئله 24
- ج) ادامه مسئله 50: 24
- 3) تذکر یک نکته 25
- اشاره 26
- د) حکم سایر صور مسئله 26
- 4) اشکال به کلام مرحوم سید - قدس سرّه - 26
- 1) حکم شک در مسلمان یا کافر بودن طرف مقابل 27
- 2) حکم شک در کنیز بودن یا محلّله بودن طرف مقابل (بر طبق مبانی قوم) 27
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 31
- در آغاز بحث دو نکته را متعرض می شویم و سپس بعضی از فروع مسئلۀ 50 را مطرح می کنیم: 31
- نکته اول: توضیحی در بارۀ نحوۀ استناد حکم «ربیبه» از آیۀ شریفه 31
- اشاره 31
- الف) دنبالۀ استدلال به آیات در جواز یا عدم جواز نظر 31
- اشاره 32
- پاسخ اشکال: 32
- اشکال به انصراف «نِسائِهِنَّ» از زنان مسلمان 32
- نکته دوم: بحث در بارۀ «نِسائِهِنَّ» در آیۀ شریفه 32
- مقدمۀ اول: 32
- نتیجه: 34
- مقدمه دوم: 34
- فرع اول: نگاه کسی که نمی دانیم از مصادیق «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» هست یا خیر؟ 35
- فرع دوم: حکم کسی که نمی دانیم از «بالغین غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ مِنَ الرِّجالِ» هست یا خیر؟ 36
- اشاره 37
- چند فرع دیگر: 37
- فرع سوم: حکم کسی که نمی دانیم از مصادیق «أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلی عَوْراتِ النِّساءِ» هست یا خیر؟ 37
- 1 - (کافرات) 37
- 3 - (بیمار) 38
- 1) متن مسئله 38
- ب) بررسی مسئلۀ 51: 38
- ب) ذکر نکات توضیحی و تکمیلی در ذیل مسئله: 40
- نکته اول: 40
- الف) طرح مسئلۀ 51 و ترجمۀ آن: 40
- اشاره 40
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 40
- نکته دوم: 41
- نکتۀ سوم: 42
- ج) کلام مرحوم آیت الله خوئی (ره) در اعانت بر اثم: 42
- د) کلام مرحوم آیت الله حکیم (ره) در اعانت بر اثم: 42
- ه) نقد کلام مرحوم آقای خوئی ره و مرحوم آقای حکیم ره توسط استاد مدّ ظلّه: 43
- الف) بررسی مسئله 52: 46
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 46
- اشاره 46
- 1) متن مسئله 46
- 3) کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - و توضیح آن 47
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد مدّ ظلّه 48
- 2) توضیح مسئله 51
- ب) بررسی مسئله اول از فصل جدید: 51
- 1) متن عروه 51
- 3) نقل اقوال فقهاء (قائلین به جواز) 52
- 4) اقوال سایر فقهاء (قائلین به حرمت) 55
- اشاره 57
- الف) بررسی اقوال در مسئلۀ جواز یا عدم جواز وطی در دبر: 57
- 2) قائلین به تحریم از امامیه: صدوق، ابن حمزه 57
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 57
- 1) قول مشهور 57
- 3) ابو الفتوح رازی، راوندی، صاحب البلابل 58
- اشاره 59
- اشاره 59
- 1) استدلال به آیۀ شریفه (یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْمَحِیضِ...) 59
- ب) بیان استدلالات مجوّزین و مانعین: 59
- حرمت مقاربت در حال حیض و شرائط رفع حرمت 60
- استدلال مجوزین به آیه شریفه 61
- الف) توضیحی دربارۀ نحوۀ دستیابی به نظریۀ مرحوم محقق (ره): 64
- اشاره 64
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 64
- ب) بررسی استناد مرحوم محقّق (ره) برای جواز به آیۀ «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» : 65
- اشاره 65
- 1) تقریب استدلال مرحوم محقّق (ره) 66
- 2) بررسی استدلال مرحوم محقق (قدس سرّه) توسّط استاد - مدّ ظلّه - 67
- اشاره 68
- اشکال و پاسخ: 68
- 3) کلام محقق در معنای «محیض» در صدر آیۀ شریفه 68
- ج) استناد سید مرتضی (ره) برای جواز به «فَأْتُوا حَرْثَکُمْ أَنّی شِئْتُمْ» : 71
- 1) نکتۀ تکرار کلمۀ «محیض» در آیۀ شریفه 73
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 73
- الف) ادامۀ بحث در آیۀ «محیض»: 73
- اشاره 73
- اشاره 75
- 1) کلام سید مرتضی (ره) 75
- ب) استدلال به آیۀ «حرث» برای جواز وطی در دبر: 75
- 3) ادامۀ استدلال به آیۀ «محیض» 75
- 2) تقریب کلام سید مرتضی (ره) 76
- 3) خلاصه اشکال مرحوم آقای حکیم (ره) و جواب استاد - مدّ ظلّه - 77
- ج) استدلال به آیات مربوط به قوم لوط برای جواز وطی در دبر: 78
- اشاره 78
- 1) تقریب استدلال به آیات فوق 79
- 2) اشکال به استدلال به این آیات 79
- 1) «هُوَ أَذیً» در آیۀ «محیض» 80
- 2) «مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» در آیۀ «محیض» 81
- اشاره 82
- 2) «فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» 82
- اشاره 82
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 82
- الف) استدلال به آیات قرآن در حرمت وطی در دبر: 82
- 1) آیۀ محیض 82
- اشاره 83
- 3) بررسی تقریب اول و بررسی کلام طبری 83
- پاسخ طبری به استدلال به آیۀ شریفه 83
- اشکالات دیگر بر تقریب اول 84
- 4) نقد اشکال پنجم 86
- اشاره 87
- بررسی تقریب دوم 87
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 88
- اشاره 88
- بررسی روایات در جواز یا عدم جواز وطی در دبر 88
- الف) صحیحۀ صفوان: 88
- اشاره 88
- 1) بررسی دلالت روایت 88
- 2) نقد استدلال فوق بر کراهت 89
- 1) بررسی سند روایت 90
- اشاره 90
- ب) صحیحۀ ابن یقطین: 90
- 2) بررسی دلالت روایت 90
- تقریب اول: (صاحب حدائق ره) 91
- تقریب دوم: (علامه طباطبائی ره) 91
- تقریب سوم از استاد مدّ ظلّه: 92
- 1) بررسی سند روایت 93
- اشاره 93
- ج) موثقۀ عبد الله بن أبی یعفور: 93
- ه) روایت حمّاد بن عثمان: 94
- اشاره 94
- د) موثقه ای دیگر از عبد الله بن أبی یعفور: 94
- 2) دلالت روایت 94
- 1) بررسی سند روایت 95
- 2) بررسی دلالت روایت 95
- 1) بررسی سند روایت 96
- اشاره 96
- 2) بررسی دلالت روایت 96
- و) مرسلۀ حفص بن سوقه: 96
- 1) متن روایت 98
- الف) روایت یونس بن عمّار: 98
- اشاره 98
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 98
- 3) بحث متنی (نقل و بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره) 100
- 4) توضیح در بارۀ ادله کراهت 102
- 1) متن روایت 105
- 2) توضیحی در بارۀ روایت 105
- 3) اشکال مرحوم آقای خوئی (قدس سرّه) و بررسی آن 105
- اشاره 107
- 1) اصل استدلال به روایات باب حیض 107
- ج) سایر روایات مجوّزه: 107
- 2) متن موثقۀ هشام بن سالم 108
- د) روایت محرّمه (صحیحۀ معمر بن خلاّد) 110
- 1) متن روایت 110
- 2) تذکری درباره متن روایت 110
- 3) کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - 111
- 4) نقد نکته دوم در کلام مرحوم آقای خوئی (میزان در جمع عرفی) 112
- 5) نقد نکته سوم در کلام مرحوم آقای خوئی (قرآن، مرجّح اخبار ناهیه است) 114
- 6) نقد نکته چهارم در کلام مرحوم آقای خوئی (شاهد جمع بودن صحیحۀ ابن ابی یعفور) 115
- اشاره 118
- 1) متن صحیحۀ معمّر بن خلاّد 118
- الف) بررسی دو راه جمع میان صحیحۀ معمّر بن خلاّد و روایات مجوّزه: 118
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 118
- 3) مفهوم آیۀ شریفه و روایت معمّر بن خلاّد بنا بر تحلیل مذکور 120
- اشاره 120
- نقد راه جمع اول: 121
- الف - راه جمع اول (جمع شیخ طوسی «ره») 121
- نقد جمع دوم: 122
- ب - راه جمع دوم (مرحوم نراقی ره) 122
- ج - راه جمع سوم: (روایت معمّر دلالت بر اصل مبغوضیّت دارد نه بر حرمت) 122
- د - راه جمع چهارم 123
- 4) نحوۀ جمع صحیحۀ معمّر بن خلاّد با روایت عبد الله بن أبی یعفور 124
- الف - راه جمع اول: 124
- اشاره 124
- ب - راه جمع دوم (مرحوم آقای حکیم «ره») 125
- ب) بررسی استدلال به «فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» برای حرمت: 125
- 1) استدلال قدما به آیه برای حرمت 125
- نقد جمع دوم: 125
- 3) پاسخ استاد - مدّ ظلّه - به طبری در تقریب قول قدما 126
- 2) پاسخ طبری به استدلال مزبور 126
- 5) نقد استاد - مدّ ظلّه - 127
- 4) فرمایش مرحوم آقای خوئی (ره) در این باره 127
- الف) تقریب دلالت آیه شریفه «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» بر جواز وطی در دبر 128
- اشاره 128
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 128
- اشاره 128
- 1) نقد استدلال به آیۀ «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» بر جواز وطی در دبر 129
- اشاره 129
- ادامۀ بحث جلسۀ گذشته 132
- اشاره 134
- 3) نتیجه استظهار از روایات 134
- 2) نکته ای حدیثی 134
- اشاره 135
- بررسی کلام شهید ثانی ره 135
- 4) کلام شهید ثانی (ره) در حکم وطی در دبر 135
- اشتراط رضایت زوج خلاف فتاوای قوم نیست 135
- ب) بررسی روایات حرمت 136
- اشاره 136
- نتیجۀ بحث روایات حرمت 137
- اشاره 138
- الف) استدلال به روایات حیض برای جواز وطی در دبر (تکمیل): 138
- 1) طرح اشکال 138
- اشاره 138
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 138
- 2) پاسخ استاد «مدّ ظلّه» 139
- اشاره 140
- تذکر یک نکته: 141
- نتیجه: 141
- مقدمه 142
- 1) نکته ای از مرحوم آقای شریعت اصفهانی ره 142
- اشاره 142
- 3) علت زیاد شدن «فی الاسلام» 143
- د) بودن یا نبودن قید «علی مؤمن» در حدیث لا ضرر: 144
- فرمایش مرحوم آقای خمینی (ره) در ثبوت قید «علی مؤمن» 144
- پاسخ اشکال: مرحوم آقای خمینی (ره) در پاسخ اشکال می فرمایند: 145
- اشاره 147
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 147
- اشاره 148
- اشکال صغروی تقریب فوق: 150
- اشاره 151
- نقد فرمایش مرحوم آقای خمینی قدس سرّه 151
- ب) ادامۀ کلام مرحوم آقای خمینی قدس سرّه: 151
- اشاره 153
- ج) دوران امر بین اصل عدم زیاده و اصل عدم نقیصه: 153
- خلاصۀ بحث 153
- 1) احتمال تلخیص و اقتصار 154
- بررسی بیان فوق: 154
- اشاره 154
- 2) احتمال تقطیع 155
- اشاره 155
- بررسی بیان فوق: 155
- د) تکمله، بررسی موارد عدم جریان اصول عقلایی: 156
- الف) توضیحی در بارۀ چند اصل مشابه اصاله عدم الزیاده: 159
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 159
- اشاره 159
- اشاره 159
- 1) عدم جریان اصاله عدم التقیه 160
- 4) عدم جریان اصاله عدم الخطأ 161
- 3) عدم جریان اصاله عدم التقطیع 161
- ب) بررسی تعارض اصاله عدم الزیاده و اصاله عدم النقیصه: 163
- 1) تحریر محلّ بحث (یادآوری و تکمیل) 163
- 2) حکم تعارض اصاله عدم الزیاده و اصاله عدم النقیصه 165
- 3) مناشئ اختصاصی زیاده 168
- ج) دلیل انسداد صغیر: 172
- 1) اصل تقریب دلیل در موارد مشابه 172
- 2) جریان دلیل انسداد صغیر در باب نسخ 174
- اشاره 176
- اشاره 176
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 176
- 1) «اشتباه در تطبیق» به «ضمیمۀ سهو قلم» یا «رعایت احترام»، از علل وقوع زیاده 176
- الف) برخی از علل و عوامل وقوع نقیصه یا زیاده: 176
- 2) «نقل به معنا» از علل دیگر زیاده و نقیصه 177
- 3) «تحریف» از جمله عوامل مهم نقیصه 179
- اشاره 180
- ب) تطبیق مباحث پیشین بر روایت مورد بحث (روایت ابن أبی یعفور): 180
- نتیجه: 180
- بررسی اختلاف متن در روایت ابن أبی یعفور و امکان اخذ به زیاده 181
- 2) بررسی احتمال تقیّه در روایات نهی کننده 183
- 1) ادله ای برای قول به کراهت 183
- ج) بررسی کراهت وطی در دبر: 183
- 1) تنقیح محل بحث و ارتباط آن با مسئلۀ قبل 185
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 185
- الف) بررسی اقوال و اجماعات در مسئلۀ وطی در دبر حائض: 185
- اشاره 185
- 3) استشهاد به کلمات فقهاء در تحریم غیر موضع دم 186
- ب) بررسی روایات وارده در استمتاعات از حائض: 188
- 1) طوائف مختلف روایات و مضامین گوناگون آن 188
- 2) عدم امکان استدلال به مطلقات در ما نحن فیه 188
- 3) بیان روایات خاصه و چگونگی جمع بین آنها 189
- اشاره 189
- روایت دوم: 190
- روایت اول: 190
- روایت پنجم: 191
- روایت هفتم: 191
- روایت ششم: 191
- روایت چهارم: 191
- ب - روایات داله بر ممنوعیت سایر استمتاعات 192
- روایت دوم: 192
- روایت اول: 192
- روایت سوم: 192
- روایت چهارم: 193
- أ) اقوال مختلف در مسئله تمتع از حائض: 195
- اشاره 195
- اشاره 195
- 1) قول اول: حرمت مطلق استمتاع 195
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 195
- 3) قول سوم: حرمت قبل و دبر 196
- 4) قول چهارم: اختصاص حرمت به قُبل 196
- اشاره 196
- ب) بررسی اقوال: 196
- 1) توجیه قول اول 196
- اشاره 196
- بررسی استدلال فوق: 197
- تطبیق بر ما نحن فیه 200
- 2) توجیه قول دوم 201
- 3) بررسی استدلال به این روایات در کلام مرحوم آقای خوئی «ره» 202
- 4) بررسی فرمایش مرحوم آقای خوئی «ره» 202
- 5) نظر استاد مدّ ظله - در مورد روایات مورد بحث 203
- الف) روایات مختلف دربارۀ استمتاع از حائض: 205
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 205
- 1) اقسام روایات 205
- اشاره 205
- 3) نقل روایت طائفه دوم: فقط آنچه پیراهن می پوشاند، حرام است (موثّقۀ حجّاج الخشّاب) 206
- 4) نقل روایات طائفه سوم: فقط بین السره و الرکبه حرام است 206
- 2) نقل روایت طائفه اول: مطلق استمتاع حرام است 206
- 7) بررسی روایات فوق 207
- 5) نقل روایت طائفه چهارم: اجازۀ تفخیذ داده شده است (روایت عمر بن حنظله) 207
- 6) نقل روایات طائفه پنجم (روایت عمر بن یزید) 207
- 1) اشارۀ کلی به ادله 209
- ب) ادله ناهیه از مطلق وطی: 209
- نهی از قرب: 210
- 2) اشاره به روایات مشتمل بر عناوین وارده در قرآن 210
- نهی از اتیان: 210
- امر به اعتزال: 210
- 3) اشاره به سایر روایات ناهیه 211
- غِشْیان: 211
- وطئ: 212
- مواقعه: 212
- مجامعه: 212
- الوقوع علیها: 212
- نهی از نکاح: 213
- امر به امساک از زوجه: 213
- مسّ: 213
- ایقاب: 213
- 4) بررسی دلالت روایات فوق 214
- اشاره 214
- بررسی اطلاق داشتن روایت لیث مرادی 217
- نکته ای حدیثی: 217
- ج) بررسی روایات مجوزه 219
- 1) اقسام روایات مجوّزه 219
- 2) بررسی روایات قسم اول ( ما دون الفرج) 220
- اشاره 220
- نقد روایات «ما دون الفرج» 221
- اشاره 222
- 1) معنای «ما دون الفرج» به نظر استاد مدّ ظلّه 222
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 222
- الف) مراد از تعبیر «ما دون الفرج» در روایات مورد بحث: 222
- 2) ادله و شواهد معنای مذکور برای «ما دون الفرج» 223
- اشاره 224
- ب) بررسی دلالت روایات بر جواز وطی در دبر در حال حیض و نظر مقبول استاد - مدّ ظلّه -: 224
- اشاره 225
- 2) روایت عبد الملک بن عمرو 225
- بحث اول: متن دو نقل مختلف از روایت عبد الملک بن عمرو: 225
- بحث دوم: سند و دلالت روایت عبد الملک بن عمرو: 226
- 3) مرسلۀ عبد الله بن بکیر 227
- 5) موثّقۀ معاویه بن عمار 228
- 4) موثّقۀ عبد الله بن سنان 228
- 1) متن مسئله 229
- 6) نتیجۀ بحث 229
- ج) بحث در بارۀ مسئلۀ سوّم: 229
- 2) شهرت قول به تحقّق نشوز با عدم تمکین، نسبت به وطی در دبر 229
- 3) برخی تعابیر فقها در این باره 230
- اشاره 233
- الف) بررسی یکی از علل سقطهائی که در اسناد روایات واقع شده است: 233
- 1) نقل قول صاحب معالم 233
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 233
- ب) تعلیق در حدیث عمر بن حنظله و عمر بن یزید: 236
- 1) سند روایت عمر بن حنظله که بیشتر از تفخیذ را جایز نمی دانست، این طور است 236
- اشاره 237
- ج) بحث در روایت عبد الملک بن عمرو - روایت دال بر جواز وطی در دبر حائض -: 237
- 2) روایت عمر بن یزید که می فرمود «له ما بین الیتیها و لا یوقب» 237
- نتیجه بحث 239
- د) دنبال مسئله تحقق نشوز با ممانعت زوجه از وطی در دبر (مسئله سوم عروه): 239
- جهت احتیاط در اجتناب: 239
- اشاره 239
- اشاره 240
- 1 - روایاتی که زن باید از شوهر اطاعت کند، 240
- نقد استاد: 240
- نقد استاد: 240
- اشاره 240
- 2 - روایاتی که تعبیر می کند زن لُعبۀ مرد و برای ملاعبه او است. 240
- نقد استاد: 241
- نتیجه بحث: 241
- 3 - آیه شریفه: «نِساؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُمْ فَأْتُوا حَرْثَکُمْ...» 241
- 4 - از روایت معمّر بن خلاّد استفاده می شود که اهل مدینه وطی در دبر را جایز دانسته 241
- اشاره 241
- نقد استاد: 241
- اشاره 241
- اشاره 242
- اشاره 242
- الف) بررسی روایات اطاعت: 242
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 242
- دسته اول: روایات اطاعت زوج که در سیاق مستحب ذکر شده است 242
- دسته دوم: روایات اطاعت زوج که در سیاق واجبات است 243
- اشاره 243
- نتیجه: 244
- دسته سوم: روایات لزوم اطاعت زوج حتی در شرائط سخت 245
- دسته چهارم: روایاتی که زنان عاصیه و غیر مطیع مذمت گردیده اند. 246
- دسته پنجم: روایات حرمت سخط زوج بر زنان 246
- جمع بندی: 247
- 2) حاشیۀ مرحوم آقای بروجردی قدس سرّه الشریف 247
- ب) بررسی مسئله 4: 247
- 1) طرح مسئله و ترجمۀ آن 247
- 3) پاسخ استاد مدّ ظلّه به اشکال مرحوم آقای بروجردی «ره» 248
- 2) پاسخ استاد مدّ ظلّه به ادلۀ مرحوم آقای خوئی ره 249
- 1) ادلۀ مرحوم آقای خوئی (ره) بر وجوب غسل 249
- ج) ادلۀ وجوب غسل با وطی در دبر مرأه: 249
- *صحیحۀ محمد بن مسلم: 250
- اشاره 250
- 3) ادله استاد مدّ ظلّه در وجوب غسل هنگام وطی در دبر 250
- - موثقۀ محمد بن مسلم 251
- سند روایت: 251
- - صحیحۀ بزنطی 251
- خلاصه: 252
- - صحیحۀ عبد الله بن سنان 252
- - صحیحۀ داود بن سرحان 252
- 4) لزوم التقاء ختانین در وجوب غسل 253
- روایت معارض: 253
- بررسی روایت معارض 253
- اشاره 253
- الف) ادلّۀ فقهاء سابقین بر وجوب غسل در وطی در دُبر: 255
- اشاره 255
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 255
- 1) دلیل اجماع 256
- ب) نقل فرمایش مرحوم آقای حکیم ره در استدلال بر وجوب غسل: 256
- 2) نقد استاد - مدّ ظلّه - 256
- اشاره 256
- *بررسی اجماع سید مرتضی به وجوب غسل در وطی در دُبر: 258
- 3) دلیل دیگر آقای حکیم ره؛ روایت حفص بن سوقه 259
- اشاره 259
- *نقد استاد - مدّ ظلّه - 259
- جواب استاد - مدّ ظلّه - 260
- *نظر استاد - مدّ ظلّه - در بارۀ اصحاب اجماع 260
- اشکال آقای خوئی ره به دلالت روایت: 260
- *دلالت روایت حفص بن سوقه 260
- اشاره 261
- اشاره 261
- ج) بقیۀ روایات: 261
- 1) صحیحه محمد بن مسلم 261
- دلالت حدیث: 262
- اشاره 263
- *دلالت هر دو حدیث 263
- *سند روایت: 263
- *نتیجه بحث: 264
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 265
- 1) سابقه و چگونگی طرح مسئله در کلمات فقهاء 265
- الف) مفطریّت جماع و حدّ آن در ابطال صوم: 265
- اشاره 265
- اشاره 265
- 2) بررسی روایات و کیفیت استفادۀ حدّ مفطریت جماع از آنها 266
- 4) استدلال مرحوم آقای خویی بر مفطریت جماع به ملاک جنابت 267
- 5) نقد کلام مرحوم آقای خویی 268
- اشاره 270
- الف) بررسی اجمالی مباحث مطرح در احکام وطی در دبر: 270
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 270
- ب) بررسی ادله قائلین به عدم جریان احکام وطی در دبر بر وطی در قبل: 271
- 2) فرمایش مرحوم آقای خوئی ره 271
- 1) روایات التقاء ختانین 271
- 3) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره توسط استاد مدّ ظلّه 272
- ج) بررسی روایات التقاء ختانین: 274
- اشاره 274
- 2) توضیح سند روایت درست 275
- 3) بررسی دلالت روایت درست 275
- اشاره 276
- *اشکال وارد بر اطلاقات 276
- 1) اطلاقات 276
- د) ادله یکسان بودن احکام وطی در قبل و دبر: 276
- 4) اشکال دلالت روایت در مورد وطی در دبر 276
- 2) روایت حفص بن سوقه 277
- 3) اطلاق روایات وارده در طواف نساء 277
- اشاره 277
- *نتیجه: 278
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 279
- اشاره 279
- 1) خلاصه کلام مرحوم آقای خوئی ره (یادآوری) 279
- الف) ادامه بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره در مناط بطلان صوم در باب جنابت: 279
- 2) تکمیل تقریب مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مدّ ظلّه - 280
- 3) یادآوری بحث فقهی مشابه 281
- اشاره 282
- اشکال اول: کلام مرحوم آقای خوئی 282
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مدّ ظلّه - 282
- اشکال سوم: اشکالی به مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - و پاسخ آن 284
- اشکال دوم: 284
- 5) مقدمه ای در تبیین اشکال سوم 285
- 6) تبیین اشکال سوم و سایر اشکالات به مرحوم آقای خوئی ره 286
- 7) نتیجه بحث 287
- 8) بررسی روایت دال بر عدم افطار به وطی در دبر 288
- 2) نظر استاد - مدّ ظلّه - در مسئله 289
- 1) طرح بحث 289
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 291
- الف) عدم الحاق وطی در دبر به وطی در قبل نسبت به برخی احکام: 291
- اشاره 291
- 1) متن عروه (ادامۀ مسئلۀ 4) 291
- 3) بررسی کلام مرحوم صاحب جواهر ره دربارۀ اعتبار دخول در نکاح محلّل 292
- 2) توضیح متن 292
- ب) اعتبار دخول و وطی در قبل برای حلیّت زن سه طلاقه بنا بر احادیث: 293
- 2) نقل روایات مربوطه 293
- اشاره 293
- 1) استناد شیخ (ره) در مبسوط به روایات: 293
- *روایات دسته اول: 294
- دوم) موثقۀ زراره: 294
- اول) روایت ابی بصیر: 294
- چهارم) روایت ابی حاتم: 295
- اول) روایت سماعه بن مهران: 296
- *روایات دستۀ دوم: 296
- سوم) روایت مذکور در المجازات النبویه (سید رضی - ره -): 297
- چهارم) روایت امالی شیخ (ره) که در عوالی اللآلی هم آمده: 297
- دوم) روایت دعائم الاسلام: 297
- 4) بررسی استدلال مرحوم صاحب مسالک (ره) 298
- ج) آیا برای حلیت زن سه طلاقه برای شوهر اول، تحقّق انزال هم معتبر است ؟ 299
- 1) فرمایش مرحوم مصنّف (ره) 299
- 2) فرموده مرحوم صاحب جواهر (ره) 299
- 3) بررسی کلام صاحب جواهر (قدس سرّه) 300
- اشاره 301
- الف) طرح دو مسئله در تحلیل مطلّقه ثلاثه: 301
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 301
- ب) عدم کفایت وطی در دُبر در اسقاط وجوب وطی در چهار ماه، - دنبالۀ مسئلۀ 4 عروه -: 302
- بیان مسئله: 303
- اشاره 303
- نظر استاد - مد ظلّه - 303
- ج) عدم تحقق حنث و رجوع در ایلاء با وطی در دُبر: 303
- د) از مستثنیات «وحدت حکم وطی در قبل و دُبر» زنای محصنه است: 304
- ها) بررسی مسئله 5: 305
- اشاره 305
- 1) نیازی به قید «فی زمانٍ أو مکانٍ» نیست 305
- 1) تحریر محل بحث 306
- 2) بیان مسئله 306
- اشاره 306
- و) بررسی مسئلۀ 6: 306
- 2) محتملات و اقوال در مسئله 307
- اشاره 307
- 3) طرح اجماع شیخ طوسی رحمه الله 307
- 4) بررسی اجماع مرحوم شیخ رحمه الله 308
- نقد استاد مد ظلّه: 308
- 5) حکم عزل در متمتع بها 309
- اشاره 310
- 1) آیا وطی در دبر مصداق رجوع در ایلاء است ؟ 310
- 2) قول کشف اللثام در مسئله 310
- الف) صدق رجوع در ایلاء با وطی در بر: 310
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 310
- اشاره 311
- 1) طرح مسئله 5 و ترجمۀ آن 311
- 3) پاسخ مرحوم آقای حکمی نسبت به قول کشف اللثام 311
- ب) بررسی مجدد مسئلۀ 5: 311
- 4) نقد فرمایش مرحوم آقای حکیم توسط استاد مد ظله 311
- 2) وجه اول از مراد مرحوم سید در این مسئله 312
- 4) وجه دوم از مراد مرحوم سید در این مسئله 313
- 3) نقد استاد مد ظلّه به وجه اول 313
- 5) بررسی وجه دوم از مراد مرحوم سید ره 314
- اشاره 314
- روایت دوم: 315
- روایت اول: صحیحۀ عبد الرحمن بن حجاج 315
- روایت سوم: صحیحه أبی ولاّد الحنّاط 316
- طرح یک نکتۀ کلی: 316
- خلاصه: 317
- استناد به روایت: 317
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 318
- 1) اشاره به فتاوای فقها 318
- الف) بررسی حکم عزل مرد: 318
- اشاره 318
- 2) ادله تحریم 320
- 3) کلمات فقهاء درباره روایت مستقل در ثبوت دیه در عزل 321
- 4) نقد ثبوت روایت مستقل 323
- 5) بررسی نسبت شذوذ در روایت ثبوت دیه و اشاره به فتوای فقهاء در مسئله 324
- اشاره 328
- 1) متن روایت 328
- ب) دلیل دوم تحریم (روایت یعقوب جعفری): 328
- 2) استدلال به روایت 328
- 3) بررسی اشکال سندی روایت فوق 329
- اشاره 329
- بحث اول: وثاقت قاسم بن یحیی و جد وی حسن بن راشد 329
- راهی برای اعتبار این روایت 330
- بحث دوم: وثاقت یعقوب جعفری 330
- 1) بیان تقریبی برای اعتبار سند روایت 332
- اشاره 332
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 332
- الف) بحث دربارۀ اعتبار سند و چگونگی دلالت روایت «یعقوب جعفی (یا جعفری)»: 332
- اشاره 333
- 2) بحث دربارۀ دلالت حدیث 333
- نتیجه: 335
- ب) تقریب استناد به ادله ای دیگر برای حرمت عزل: 335
- 1) متن صحیحۀ محمد بن مسلم (دلیل اول) 335
- اشاره 336
- نظر اول: کراهت مصطلح، 336
- نظر دوم: مبغوضیت تحریمی (حرمت)؛ 336
- 2) بررسی سند روایت و مراد از تعبیر «اکره» در روایت مذکور 336
- نقد استاد مدّ ظلّه بر نظریه اول: 336
- 3) نظر استاد - مدّ ظلّه - دربارۀ معنای «کراهت» در حدیث (تقریب معنای حرمت) 337
- نظر سوم: معنای اعم؛ و مختار استاد مدّ ظلّه 337
- نقد استاد مدّ ظلّه بر نظریه دوم: 337
- 4) روایت مفضّل برای حرمت عزل (دلیل دوم) 338
- 6) استناد به این که عزل تضییع مال است (دلیل چهارم) 339
- 7) تقریب قول به حرمت در مقام جمع بین روایات (دلیل پنجم) 340
- ج) توضیحی پیرامون فتوای مرحوم سید مرتضی (ره) دربارۀ عزل: 341
- 2) نقل و توضیح عبارت مرحوم سید مرتضی (ره) در امالی 341
- 1) انتساب قول به کراهت به سید مرتضی (ره) 341
- 3) آیا کلام سید (ره) دال بر قول به کراهت است ؟ 342
- 1) تکمیل استدلال به صحیحۀ محمد بن مسلم بر تحریم 343
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 343
- الف) ادامۀ بررسی وجوه مذکوره در حرمت عزل و نقد آن: 343
- اشاره 343
- 2) تقریب چگونگی ترجیح روایات مانعه و مناقشه در آن 344
- 4) نقد حکم عقل به لزوم حفظ نطفه و حرمت تضییع آن 345
- 3) اشکال بر استدلال به روایت یعقوب جعفری - جعفی - 345
- 5) اشاره به برخی روایات در تأیید پاسخ فوق 348
- 6) روایتی دیگر در ردّ دلیل عقلی گذشته و بررسی دلالت روایت بر جواز عزل 349
- 7) توهم منافات جواز عزل با حکمت تشریع نکاح و ردّ آن 351
- ب) تحقیق در روایات وارده در جواز عزل: 352
- 2) روایت عبد الرحمن بن ابی عبد الله 352
- 3) روایت عبد الرحمن الحذّاء 352
- 1) روایت محمد بن مسلم عن أبی عبد الله علیه السلام 352
- 5) روایت ابی بصیر 355
- اشاره 356
- اشاره 356
- الف) روایات دال بر جواز عزل: 356
- 1) صحیحه یا موثقۀ محمد بن مسلم 356
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 356
- سند روایت: 356
- توضیح روایت: 356
- اشاره 357
- اشاره 357
- توضیح این روایت: 357
- 3) معتبرۀ رفاعه 357
- 2) احمد بن محمد بن عیسی عن سعید بن اسماعیل عن أبیه: 357
- مناقشه در دلالت روایت 358
- ب) روایات دال بر حرمت: 359
- 1) روایت دعائم 359
- 2) روایت دیگر از دعائم 359
- 3) روایت یعقوب جعفی 359
- ج) آیا جواز عزل از حقوق زن است ؟ (جمع بین روایات): 360
- اشاره 360
- 1) طرح دو دسته روایت 360
- 4) صحیحه محمد بن مسلم 360
- 2) جمع ما بین روایات 361
- 3) شهرت کراهت عزل در فتوای فقهاء 361
- د) بررسی جواز عزل در ازدواج موقت (متعه): 362
- اشاره 362
- اشاره 364
- - روایت مفضل بن عمر 364
- 2) بررسی روایات دال بر جواز عزل در متعه 364
- استدلال به روایت: 365
- سند روایت: 365
- - روایت هشام بن سالم الجوالیقی 366
- - روایت فقه الرضا (علیه السلام) 366
- - روایت احول 366
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 367
- اشاره 367
- 1) تکملۀ بحث در دلالت روایت یعقوب جعفی (یا جعفری): 367
- الف) تذکر چند نکته در تکمله بحثهای سابق: 367
- 2) تکمله بحث در دلالت صحیحه محمد بن مسلم (بررسی وجه اول در دلالت روایت بر تحریم: 369
- 3) وجهی دیگر در اثبات دلالت صحیحه محمد بن مسلم بر تحریم و پاسخ آن: 370
- 2) توضیح مسئله: 372
- ب) ادامۀ مسئله 6: 372
- 3) مسئله وجوب دیه نطفه بر زن در فرض فوق: 372
- 1) متن مسئله: 372
- 4) پاسخ از تقریب فوق توسط استاد «مدّ ظلّه»: 373
- 2) پاسخ از اشکال تناقض بین ذیل مسئله 6 و مسئله 7: 374
- 1) متن مسئله و توضیح اشکالی بر مصنف: 374
آقای خوئی ره ظاهراً از این جهت، روایت را معتبر نمی دانند ولی، برای اثبات وثاقت یونس بن عمار از چند راه می توان یاری جست:
راه اول: روایه ابن أبی عمیر از وی، ما مشایخ ابن أبی عمیر را ثقه می دانیم.
راه دوم: روایت بزرگانی چون عثمان بن عیسی، یونس بن عبد الرحمن که مؤیّد وثاقت یونس بن عمار است.
راه سوم: عبارت نجاشی در ترجمۀ اسحاق بن عمار برادر یونس بن عمار، نجاشی در ترجمۀ اسحاق بن عمار می نویسد: «شیخ من اصحابنا ثقه و اخوته یونس و یوسف و قیس و اسماعیل و هو فی بیت کبیر من الشیعه» از دو قطعه این عبارت می شود در این بحث استفاده کرد: یکی عبارت آخر که بزرگی بیت اسحاق بن عمار مشعر به وثاقت و اعتبار وی است، و دیگری از صدر عبارت، در توضیح این عبارت توجه به نکته ای ضروری است که نجاشی عطف بر ضمیر مرفوع متصل را بدون فاصله هم جایز می داند، مثلاً در برخی تراجم گفته است «ثقه و اخواه أیضا» یا «کان وجهاً من وجوه اصحابنا و ابوه و عمومته و...» در عبارت فوق هم بعید نیست که «و اخوته» عطف بر ضمیر مستتر در ثقه باشد(1) ، بنابراین توثیق نجاشی نسبت به یونس بن عمار هم استفاده می گردد.
با توجه به آنچه گفته شد در وثاقت یونس بن عمار تردیدی بر جای نمی ماند، بنابراین روایت در حکم موثقه است.
3) بحث متنی (نقل و بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره)
مرحوم آقای خوئی در اینجا می فرمایند که این روایت - صرف نظر از ضعف سند - از جهت متن، مقطوع البطلان است، زیرا وطی در دبر لااقل مکروه است، و ترک مکروه راجح است، پس وجهی ندارد که نذر منعقد نشود.
ولی کلام ایشان از چند جهت ناتمام است:
اولاً: معلوم نیست که روایت به لفظ «نذرت» باشد، چون در اینجا اختلاف نسخه وجود دارد، در تهذیب به لفظ «نذرت»(2) می باشد، ولی در استبصار عبارت متن به
1- (1) بنگرید قاموس الرجال 35:1
2- (2) التهذیب 50/460:7