نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 4 صفحه 174

جاری است و کشف از توسعه حکم - لااقل در مقام اثبات و احراز - می کند.

2) جریان دلیل انسداد صغیر در باب نسخ

ممکن است کسی بگوید که در روایات، ما را به کتب ارجاع داده اند، مثلاً در روایت المفضل بن عمر می خوانیم: «قال قال أبو عبد الله علیه السلام: اکتب و بث علمک فی اخوانک، فان مت فورث کتبک بنیک، فانه یأتی علی الناس زمان هرج ما یأنسون فیه الا یکتبهم(1)».

یا در روایت دیگر آمده: «فتعلموا العلم، فمن یستطع منکم أن یحفظه فلیکتبه و لیضعه فی بیته(2)».

یا در روایت عبید بن زراره می بینیم: «قال أبو عبد الله علیه السلام: اکتبوا بکتبکم فانکم سوف تحتاجون الیها(3)».

از این گونه روایات، اعتبار کتب استفاده می شود، از سوی دیگر با توجه به کثرت خطا در نسخ نمی توان در اخذ به نسخ تنها به اطمینان، اعتماد ورزید، پس نفس ارجاع به کتب، با توجه به انسداد راه علم در آنها در اکثر موارد کاشف از توسعه در طریق احراز آن می باشد وگرنه حکم شارع به اعتبار کتب تقریباً لغو می شود.

این استدلال همچنان که می بینید مبتنی بر انسداد راه علم در باب کتب است که این مقدمه به نظر ما ناتمام است چون نسخ خطی معتبر از کتب اربعه و غیر آن از کتب حدیثی بسیار است نسخی که بر مشایخ قرائت شده و چه بسا با نسخه اصل مقابله شد، با مراجعه به این نسخ و موارد ذکر روایات استدلال به آنها در کلمات فقهای گذشته، بسیاری از اوقات برای انسان اطمینان به صحت نسخه حاصل می گردد و اطمینان در این موارد همچون اطمینان در باب احراز عدالت روایت نیست که مصادیق نادری دارد و اگر قول رجالی حجیت بالخصوص نداشته باشد ما با مشکل

1- (1) بحار 27/150:2.
2- (2) بحار 27/152:2.
3- (3) بحار 40/152:2.