- اشاره 1
- 1) متن مسئله 1
- 1378/6/27 شنبه درس شمارۀ (116) کتاب النکاح/سال دوم 1
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 1
- الف): بررسی مجدد مسئله 50 1
- 2) توضیح مسئله 2
- اشاره 3
- ب): وجوه مختلف برای وجوب اجتناب در دو حالت مسئله 3
- 1) وجه اول: تمسّک به عام در شبهه مصداقیه مخصّص 3
- 2) توضیح وجه دوم و سوم برای لزوم اجتناب 5
- 3) فرق بین وجه دوم و وجه سوم 6
- ج) تذکر یک نکته در معنای نسائهن 7
- 1) توضیح مبنای مرحوم سید «ره» و اشکال آن 7
- 2) پاسخ اشکال 8
- 3) اشکال دیگر به مرحوم سید «ره» 9
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 11
- اشاره 11
- الف): بررسی وجوه چهارگانه برای لزوم اجتناب در موارد مشتبه 11
- 1) نقل وجوه چهارگانه (یادآوری و تکمیل) 11
- 2) بررسی وجه دوم 12
- 3) مورد جریان قاعده مقتضی و مانع و عدم تطبیق آن بر مقام 14
- 5) تذکری کلی 15
- 4) بررسی وجه سوم (مبنای مرحوم آقای نایینی ره) و وجه چهارم (استصحاب عدم ازلی) 15
- ب): ادامه مسئله 50 17
- 1) متن مسئله 17
- 2) توضیح مسئله و بررسی آن 17
- 3) حکم شک در محارم سببی 18
- اشاره 21
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 21
- الف) تذکّری در بارۀ عبارت متن: 21
- 2) توضیح عبارت متن و تذکر یک نکته: 22
- ب) ادامۀ مسئلۀ 50: 22
- 1) متن عروه 22
- 3) کلامی از مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - 23
- 2) توضیح مسئله 24
- ج) ادامه مسئله 50: 24
- 1) متن مسئله 24
- 3) تذکر یک نکته 25
- د) حکم سایر صور مسئله 26
- 4) اشکال به کلام مرحوم سید - قدس سرّه - 26
- اشاره 26
- 1) حکم شک در مسلمان یا کافر بودن طرف مقابل 27
- 2) حکم شک در کنیز بودن یا محلّله بودن طرف مقابل (بر طبق مبانی قوم) 27
- نکته اول: توضیحی در بارۀ نحوۀ استناد حکم «ربیبه» از آیۀ شریفه 31
- اشاره 31
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 31
- در آغاز بحث دو نکته را متعرض می شویم و سپس بعضی از فروع مسئلۀ 50 را مطرح می کنیم: 31
- الف) دنبالۀ استدلال به آیات در جواز یا عدم جواز نظر 31
- اشاره 32
- پاسخ اشکال: 32
- اشکال به انصراف «نِسائِهِنَّ» از زنان مسلمان 32
- مقدمۀ اول: 32
- نکته دوم: بحث در بارۀ «نِسائِهِنَّ» در آیۀ شریفه 32
- نتیجه: 34
- مقدمه دوم: 34
- فرع اول: نگاه کسی که نمی دانیم از مصادیق «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» هست یا خیر؟ 35
- فرع دوم: حکم کسی که نمی دانیم از «بالغین غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ مِنَ الرِّجالِ» هست یا خیر؟ 36
- اشاره 37
- 1 - (کافرات) 37
- فرع سوم: حکم کسی که نمی دانیم از مصادیق «أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلی عَوْراتِ النِّساءِ» هست یا خیر؟ 37
- چند فرع دیگر: 37
- 3 - (بیمار) 38
- 1) متن مسئله 38
- ب) بررسی مسئلۀ 51: 38
- ب) ذکر نکات توضیحی و تکمیلی در ذیل مسئله: 40
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 40
- نکته اول: 40
- الف) طرح مسئلۀ 51 و ترجمۀ آن: 40
- اشاره 40
- نکته دوم: 41
- ج) کلام مرحوم آیت الله خوئی (ره) در اعانت بر اثم: 42
- نکتۀ سوم: 42
- د) کلام مرحوم آیت الله حکیم (ره) در اعانت بر اثم: 42
- ه) نقد کلام مرحوم آقای خوئی ره و مرحوم آقای حکیم ره توسط استاد مدّ ظلّه: 43
- الف) بررسی مسئله 52: 46
- اشاره 46
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 46
- 1) متن مسئله 46
- 3) کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - و توضیح آن 47
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد مدّ ظلّه 48
- 2) توضیح مسئله 51
- ب) بررسی مسئله اول از فصل جدید: 51
- 1) متن عروه 51
- 3) نقل اقوال فقهاء (قائلین به جواز) 52
- 4) اقوال سایر فقهاء (قائلین به حرمت) 55
- اشاره 57
- 1) قول مشهور 57
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 57
- 2) قائلین به تحریم از امامیه: صدوق، ابن حمزه 57
- الف) بررسی اقوال در مسئلۀ جواز یا عدم جواز وطی در دبر: 57
- 3) ابو الفتوح رازی، راوندی، صاحب البلابل 58
- 1) استدلال به آیۀ شریفه (یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْمَحِیضِ...) 59
- ب) بیان استدلالات مجوّزین و مانعین: 59
- اشاره 59
- اشاره 59
- حرمت مقاربت در حال حیض و شرائط رفع حرمت 60
- استدلال مجوزین به آیه شریفه 61
- الف) توضیحی دربارۀ نحوۀ دستیابی به نظریۀ مرحوم محقق (ره): 64
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 64
- اشاره 64
- ب) بررسی استناد مرحوم محقّق (ره) برای جواز به آیۀ «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» : 65
- اشاره 65
- 1) تقریب استدلال مرحوم محقّق (ره) 66
- 2) بررسی استدلال مرحوم محقق (قدس سرّه) توسّط استاد - مدّ ظلّه - 67
- 3) کلام محقق در معنای «محیض» در صدر آیۀ شریفه 68
- اشاره 68
- اشکال و پاسخ: 68
- ج) استناد سید مرتضی (ره) برای جواز به «فَأْتُوا حَرْثَکُمْ أَنّی شِئْتُمْ» : 71
- 1) نکتۀ تکرار کلمۀ «محیض» در آیۀ شریفه 73
- اشاره 73
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 73
- الف) ادامۀ بحث در آیۀ «محیض»: 73
- ب) استدلال به آیۀ «حرث» برای جواز وطی در دبر: 75
- 3) ادامۀ استدلال به آیۀ «محیض» 75
- اشاره 75
- 1) کلام سید مرتضی (ره) 75
- 2) تقریب کلام سید مرتضی (ره) 76
- 3) خلاصه اشکال مرحوم آقای حکیم (ره) و جواب استاد - مدّ ظلّه - 77
- اشاره 78
- ج) استدلال به آیات مربوط به قوم لوط برای جواز وطی در دبر: 78
- 2) اشکال به استدلال به این آیات 79
- 1) تقریب استدلال به آیات فوق 79
- 1) «هُوَ أَذیً» در آیۀ «محیض» 80
- 2) «مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» در آیۀ «محیض» 81
- اشاره 82
- اشاره 82
- 1) آیۀ محیض 82
- 2) «فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» 82
- الف) استدلال به آیات قرآن در حرمت وطی در دبر: 82
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 82
- پاسخ طبری به استدلال به آیۀ شریفه 83
- 3) بررسی تقریب اول و بررسی کلام طبری 83
- اشاره 83
- اشکالات دیگر بر تقریب اول 84
- 4) نقد اشکال پنجم 86
- اشاره 87
- بررسی تقریب دوم 87
- اشاره 88
- بررسی روایات در جواز یا عدم جواز وطی در دبر 88
- الف) صحیحۀ صفوان: 88
- اشاره 88
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 88
- 1) بررسی دلالت روایت 88
- 2) نقد استدلال فوق بر کراهت 89
- 1) بررسی سند روایت 90
- ب) صحیحۀ ابن یقطین: 90
- اشاره 90
- 2) بررسی دلالت روایت 90
- تقریب اول: (صاحب حدائق ره) 91
- تقریب دوم: (علامه طباطبائی ره) 91
- تقریب سوم از استاد مدّ ظلّه: 92
- ج) موثقۀ عبد الله بن أبی یعفور: 93
- 1) بررسی سند روایت 93
- اشاره 93
- ه) روایت حمّاد بن عثمان: 94
- اشاره 94
- د) موثقه ای دیگر از عبد الله بن أبی یعفور: 94
- 2) دلالت روایت 94
- 2) بررسی دلالت روایت 95
- 1) بررسی سند روایت 95
- اشاره 96
- و) مرسلۀ حفص بن سوقه: 96
- 2) بررسی دلالت روایت 96
- 1) بررسی سند روایت 96
- 1) متن روایت 98
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 98
- الف) روایت یونس بن عمّار: 98
- اشاره 98
- 3) بحث متنی (نقل و بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره) 100
- 4) توضیح در بارۀ ادله کراهت 102
- 1) متن روایت 105
- 2) توضیحی در بارۀ روایت 105
- 3) اشکال مرحوم آقای خوئی (قدس سرّه) و بررسی آن 105
- 1) اصل استدلال به روایات باب حیض 107
- اشاره 107
- ج) سایر روایات مجوّزه: 107
- 2) متن موثقۀ هشام بن سالم 108
- د) روایت محرّمه (صحیحۀ معمر بن خلاّد) 110
- 2) تذکری درباره متن روایت 110
- 1) متن روایت 110
- 3) کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - 111
- 4) نقد نکته دوم در کلام مرحوم آقای خوئی (میزان در جمع عرفی) 112
- 5) نقد نکته سوم در کلام مرحوم آقای خوئی (قرآن، مرجّح اخبار ناهیه است) 114
- 6) نقد نکته چهارم در کلام مرحوم آقای خوئی (شاهد جمع بودن صحیحۀ ابن ابی یعفور) 115
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 118
- اشاره 118
- 1) متن صحیحۀ معمّر بن خلاّد 118
- الف) بررسی دو راه جمع میان صحیحۀ معمّر بن خلاّد و روایات مجوّزه: 118
- 3) مفهوم آیۀ شریفه و روایت معمّر بن خلاّد بنا بر تحلیل مذکور 120
- اشاره 120
- نقد راه جمع اول: 121
- الف - راه جمع اول (جمع شیخ طوسی «ره») 121
- نقد جمع دوم: 122
- ج - راه جمع سوم: (روایت معمّر دلالت بر اصل مبغوضیّت دارد نه بر حرمت) 122
- ب - راه جمع دوم (مرحوم نراقی ره) 122
- د - راه جمع چهارم 123
- اشاره 124
- الف - راه جمع اول: 124
- 4) نحوۀ جمع صحیحۀ معمّر بن خلاّد با روایت عبد الله بن أبی یعفور 124
- نقد جمع دوم: 125
- 1) استدلال قدما به آیه برای حرمت 125
- ب - راه جمع دوم (مرحوم آقای حکیم «ره») 125
- ب) بررسی استدلال به «فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» برای حرمت: 125
- 2) پاسخ طبری به استدلال مزبور 126
- 3) پاسخ استاد - مدّ ظلّه - به طبری در تقریب قول قدما 126
- 4) فرمایش مرحوم آقای خوئی (ره) در این باره 127
- 5) نقد استاد - مدّ ظلّه - 127
- الف) تقریب دلالت آیه شریفه «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» بر جواز وطی در دبر 128
- اشاره 128
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 128
- اشاره 128
- اشاره 129
- 1) نقد استدلال به آیۀ «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» بر جواز وطی در دبر 129
- ادامۀ بحث جلسۀ گذشته 132
- اشاره 134
- 3) نتیجه استظهار از روایات 134
- 2) نکته ای حدیثی 134
- 4) کلام شهید ثانی (ره) در حکم وطی در دبر 135
- بررسی کلام شهید ثانی ره 135
- اشاره 135
- اشتراط رضایت زوج خلاف فتاوای قوم نیست 135
- ب) بررسی روایات حرمت 136
- اشاره 136
- نتیجۀ بحث روایات حرمت 137
- اشاره 138
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 138
- الف) استدلال به روایات حیض برای جواز وطی در دبر (تکمیل): 138
- 1) طرح اشکال 138
- اشاره 138
- 2) پاسخ استاد «مدّ ظلّه» 139
- اشاره 140
- نتیجه: 141
- تذکر یک نکته: 141
- 1) نکته ای از مرحوم آقای شریعت اصفهانی ره 142
- مقدمه 142
- اشاره 142
- 3) علت زیاد شدن «فی الاسلام» 143
- فرمایش مرحوم آقای خمینی (ره) در ثبوت قید «علی مؤمن» 144
- د) بودن یا نبودن قید «علی مؤمن» در حدیث لا ضرر: 144
- پاسخ اشکال: مرحوم آقای خمینی (ره) در پاسخ اشکال می فرمایند: 145
- اشاره 147
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 147
- اشاره 148
- اشکال صغروی تقریب فوق: 150
- نقد فرمایش مرحوم آقای خمینی قدس سرّه 151
- اشاره 151
- ب) ادامۀ کلام مرحوم آقای خمینی قدس سرّه: 151
- اشاره 153
- ج) دوران امر بین اصل عدم زیاده و اصل عدم نقیصه: 153
- خلاصۀ بحث 153
- 1) احتمال تلخیص و اقتصار 154
- اشاره 154
- بررسی بیان فوق: 154
- بررسی بیان فوق: 155
- 2) احتمال تقطیع 155
- اشاره 155
- د) تکمله، بررسی موارد عدم جریان اصول عقلایی: 156
- الف) توضیحی در بارۀ چند اصل مشابه اصاله عدم الزیاده: 159
- اشاره 159
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 159
- اشاره 159
- 1) عدم جریان اصاله عدم التقیه 160
- 4) عدم جریان اصاله عدم الخطأ 161
- 3) عدم جریان اصاله عدم التقطیع 161
- ب) بررسی تعارض اصاله عدم الزیاده و اصاله عدم النقیصه: 163
- 1) تحریر محلّ بحث (یادآوری و تکمیل) 163
- 2) حکم تعارض اصاله عدم الزیاده و اصاله عدم النقیصه 165
- 3) مناشئ اختصاصی زیاده 168
- 1) اصل تقریب دلیل در موارد مشابه 172
- ج) دلیل انسداد صغیر: 172
- 2) جریان دلیل انسداد صغیر در باب نسخ 174
- اشاره 176
- الف) برخی از علل و عوامل وقوع نقیصه یا زیاده: 176
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 176
- اشاره 176
- 1) «اشتباه در تطبیق» به «ضمیمۀ سهو قلم» یا «رعایت احترام»، از علل وقوع زیاده 176
- 2) «نقل به معنا» از علل دیگر زیاده و نقیصه 177
- 3) «تحریف» از جمله عوامل مهم نقیصه 179
- اشاره 180
- نتیجه: 180
- ب) تطبیق مباحث پیشین بر روایت مورد بحث (روایت ابن أبی یعفور): 180
- بررسی اختلاف متن در روایت ابن أبی یعفور و امکان اخذ به زیاده 181
- 1) ادله ای برای قول به کراهت 183
- 2) بررسی احتمال تقیّه در روایات نهی کننده 183
- ج) بررسی کراهت وطی در دبر: 183
- اشاره 185
- الف) بررسی اقوال و اجماعات در مسئلۀ وطی در دبر حائض: 185
- 1) تنقیح محل بحث و ارتباط آن با مسئلۀ قبل 185
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 185
- 3) استشهاد به کلمات فقهاء در تحریم غیر موضع دم 186
- ب) بررسی روایات وارده در استمتاعات از حائض: 188
- 2) عدم امکان استدلال به مطلقات در ما نحن فیه 188
- 1) طوائف مختلف روایات و مضامین گوناگون آن 188
- 3) بیان روایات خاصه و چگونگی جمع بین آنها 189
- اشاره 189
- روایت اول: 190
- روایت دوم: 190
- روایت پنجم: 191
- روایت هفتم: 191
- روایت ششم: 191
- روایت چهارم: 191
- روایت دوم: 192
- ب - روایات داله بر ممنوعیت سایر استمتاعات 192
- روایت اول: 192
- روایت سوم: 192
- روایت چهارم: 193
- اشاره 195
- اشاره 195
- أ) اقوال مختلف در مسئله تمتع از حائض: 195
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 195
- 1) قول اول: حرمت مطلق استمتاع 195
- اشاره 196
- 3) قول سوم: حرمت قبل و دبر 196
- ب) بررسی اقوال: 196
- 4) قول چهارم: اختصاص حرمت به قُبل 196
- اشاره 196
- 1) توجیه قول اول 196
- بررسی استدلال فوق: 197
- تطبیق بر ما نحن فیه 200
- 2) توجیه قول دوم 201
- 4) بررسی فرمایش مرحوم آقای خوئی «ره» 202
- 3) بررسی استدلال به این روایات در کلام مرحوم آقای خوئی «ره» 202
- 5) نظر استاد مدّ ظله - در مورد روایات مورد بحث 203
- الف) روایات مختلف دربارۀ استمتاع از حائض: 205
- 1) اقسام روایات 205
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 205
- اشاره 205
- 2) نقل روایت طائفه اول: مطلق استمتاع حرام است 206
- 4) نقل روایات طائفه سوم: فقط بین السره و الرکبه حرام است 206
- 3) نقل روایت طائفه دوم: فقط آنچه پیراهن می پوشاند، حرام است (موثّقۀ حجّاج الخشّاب) 206
- 7) بررسی روایات فوق 207
- 6) نقل روایات طائفه پنجم (روایت عمر بن یزید) 207
- 5) نقل روایت طائفه چهارم: اجازۀ تفخیذ داده شده است (روایت عمر بن حنظله) 207
- ب) ادله ناهیه از مطلق وطی: 209
- 1) اشارۀ کلی به ادله 209
- نهی از قرب: 210
- امر به اعتزال: 210
- نهی از اتیان: 210
- 2) اشاره به روایات مشتمل بر عناوین وارده در قرآن 210
- غِشْیان: 211
- 3) اشاره به سایر روایات ناهیه 211
- مواقعه: 212
- وطئ: 212
- الوقوع علیها: 212
- مجامعه: 212
- امر به امساک از زوجه: 213
- نهی از نکاح: 213
- مسّ: 213
- ایقاب: 213
- اشاره 214
- 4) بررسی دلالت روایات فوق 214
- بررسی اطلاق داشتن روایت لیث مرادی 217
- نکته ای حدیثی: 217
- ج) بررسی روایات مجوزه 219
- 1) اقسام روایات مجوّزه 219
- اشاره 220
- 2) بررسی روایات قسم اول ( ما دون الفرج) 220
- نقد روایات «ما دون الفرج» 221
- 1) معنای «ما دون الفرج» به نظر استاد مدّ ظلّه 222
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 222
- الف) مراد از تعبیر «ما دون الفرج» در روایات مورد بحث: 222
- اشاره 222
- 2) ادله و شواهد معنای مذکور برای «ما دون الفرج» 223
- اشاره 224
- ب) بررسی دلالت روایات بر جواز وطی در دبر در حال حیض و نظر مقبول استاد - مدّ ظلّه -: 224
- اشاره 225
- بحث اول: متن دو نقل مختلف از روایت عبد الملک بن عمرو: 225
- 2) روایت عبد الملک بن عمرو 225
- بحث دوم: سند و دلالت روایت عبد الملک بن عمرو: 226
- 3) مرسلۀ عبد الله بن بکیر 227
- 4) موثّقۀ عبد الله بن سنان 228
- 5) موثّقۀ معاویه بن عمار 228
- ج) بحث در بارۀ مسئلۀ سوّم: 229
- 6) نتیجۀ بحث 229
- 2) شهرت قول به تحقّق نشوز با عدم تمکین، نسبت به وطی در دبر 229
- 1) متن مسئله 229
- 3) برخی تعابیر فقها در این باره 230
- 1) نقل قول صاحب معالم 233
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 233
- اشاره 233
- الف) بررسی یکی از علل سقطهائی که در اسناد روایات واقع شده است: 233
- 1) سند روایت عمر بن حنظله که بیشتر از تفخیذ را جایز نمی دانست، این طور است 236
- ب) تعلیق در حدیث عمر بن حنظله و عمر بن یزید: 236
- ج) بحث در روایت عبد الملک بن عمرو - روایت دال بر جواز وطی در دبر حائض -: 237
- 2) روایت عمر بن یزید که می فرمود «له ما بین الیتیها و لا یوقب» 237
- اشاره 237
- جهت احتیاط در اجتناب: 239
- د) دنبال مسئله تحقق نشوز با ممانعت زوجه از وطی در دبر (مسئله سوم عروه): 239
- اشاره 239
- نتیجه بحث 239
- 2 - روایاتی که تعبیر می کند زن لُعبۀ مرد و برای ملاعبه او است. 240
- اشاره 240
- 1 - روایاتی که زن باید از شوهر اطاعت کند، 240
- اشاره 240
- نقد استاد: 240
- نقد استاد: 240
- 4 - از روایت معمّر بن خلاّد استفاده می شود که اهل مدینه وطی در دبر را جایز دانسته 241
- نتیجه بحث: 241
- اشاره 241
- نقد استاد: 241
- 3 - آیه شریفه: «نِساؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُمْ فَأْتُوا حَرْثَکُمْ...» 241
- نقد استاد: 241
- اشاره 241
- الف) بررسی روایات اطاعت: 242
- اشاره 242
- اشاره 242
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 242
- دسته اول: روایات اطاعت زوج که در سیاق مستحب ذکر شده است 242
- دسته دوم: روایات اطاعت زوج که در سیاق واجبات است 243
- اشاره 243
- نتیجه: 244
- دسته سوم: روایات لزوم اطاعت زوج حتی در شرائط سخت 245
- دسته چهارم: روایاتی که زنان عاصیه و غیر مطیع مذمت گردیده اند. 246
- دسته پنجم: روایات حرمت سخط زوج بر زنان 246
- 1) طرح مسئله و ترجمۀ آن 247
- ب) بررسی مسئله 4: 247
- جمع بندی: 247
- 2) حاشیۀ مرحوم آقای بروجردی قدس سرّه الشریف 247
- 3) پاسخ استاد مدّ ظلّه به اشکال مرحوم آقای بروجردی «ره» 248
- 1) ادلۀ مرحوم آقای خوئی (ره) بر وجوب غسل 249
- 2) پاسخ استاد مدّ ظلّه به ادلۀ مرحوم آقای خوئی ره 249
- ج) ادلۀ وجوب غسل با وطی در دبر مرأه: 249
- 3) ادله استاد مدّ ظلّه در وجوب غسل هنگام وطی در دبر 250
- اشاره 250
- *صحیحۀ محمد بن مسلم: 250
- - موثقۀ محمد بن مسلم 251
- سند روایت: 251
- - صحیحۀ بزنطی 251
- - صحیحۀ عبد الله بن سنان 252
- - صحیحۀ داود بن سرحان 252
- خلاصه: 252
- 4) لزوم التقاء ختانین در وجوب غسل 253
- روایت معارض: 253
- بررسی روایت معارض 253
- اشاره 253
- الف) ادلّۀ فقهاء سابقین بر وجوب غسل در وطی در دُبر: 255
- اشاره 255
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 255
- ب) نقل فرمایش مرحوم آقای حکیم ره در استدلال بر وجوب غسل: 256
- 1) دلیل اجماع 256
- 2) نقد استاد - مدّ ظلّه - 256
- اشاره 256
- *بررسی اجماع سید مرتضی به وجوب غسل در وطی در دُبر: 258
- 3) دلیل دیگر آقای حکیم ره؛ روایت حفص بن سوقه 259
- اشاره 259
- *نقد استاد - مدّ ظلّه - 259
- اشکال آقای خوئی ره به دلالت روایت: 260
- جواب استاد - مدّ ظلّه - 260
- *دلالت روایت حفص بن سوقه 260
- *نظر استاد - مدّ ظلّه - در بارۀ اصحاب اجماع 260
- اشاره 261
- اشاره 261
- 1) صحیحه محمد بن مسلم 261
- ج) بقیۀ روایات: 261
- دلالت حدیث: 262
- اشاره 263
- *دلالت هر دو حدیث 263
- *سند روایت: 263
- *نتیجه بحث: 264
- اشاره 265
- اشاره 265
- 1) سابقه و چگونگی طرح مسئله در کلمات فقهاء 265
- الف) مفطریّت جماع و حدّ آن در ابطال صوم: 265
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 265
- 2) بررسی روایات و کیفیت استفادۀ حدّ مفطریت جماع از آنها 266
- 4) استدلال مرحوم آقای خویی بر مفطریت جماع به ملاک جنابت 267
- 5) نقد کلام مرحوم آقای خویی 268
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 270
- اشاره 270
- الف) بررسی اجمالی مباحث مطرح در احکام وطی در دبر: 270
- 2) فرمایش مرحوم آقای خوئی ره 271
- ب) بررسی ادله قائلین به عدم جریان احکام وطی در دبر بر وطی در قبل: 271
- 1) روایات التقاء ختانین 271
- 3) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره توسط استاد مدّ ظلّه 272
- ج) بررسی روایات التقاء ختانین: 274
- اشاره 274
- 2) توضیح سند روایت درست 275
- 3) بررسی دلالت روایت درست 275
- 1) اطلاقات 276
- 4) اشکال دلالت روایت در مورد وطی در دبر 276
- اشاره 276
- *اشکال وارد بر اطلاقات 276
- د) ادله یکسان بودن احکام وطی در قبل و دبر: 276
- 3) اطلاق روایات وارده در طواف نساء 277
- 2) روایت حفص بن سوقه 277
- اشاره 277
- *نتیجه: 278
- اشاره 279
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 279
- الف) ادامه بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره در مناط بطلان صوم در باب جنابت: 279
- 1) خلاصه کلام مرحوم آقای خوئی ره (یادآوری) 279
- 2) تکمیل تقریب مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مدّ ظلّه - 280
- 3) یادآوری بحث فقهی مشابه 281
- اشکال اول: کلام مرحوم آقای خوئی 282
- اشاره 282
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مدّ ظلّه - 282
- اشکال سوم: اشکالی به مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - و پاسخ آن 284
- اشکال دوم: 284
- 5) مقدمه ای در تبیین اشکال سوم 285
- 6) تبیین اشکال سوم و سایر اشکالات به مرحوم آقای خوئی ره 286
- 7) نتیجه بحث 287
- 8) بررسی روایت دال بر عدم افطار به وطی در دبر 288
- 2) نظر استاد - مدّ ظلّه - در مسئله 289
- 1) طرح بحث 289
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 291
- الف) عدم الحاق وطی در دبر به وطی در قبل نسبت به برخی احکام: 291
- 1) متن عروه (ادامۀ مسئلۀ 4) 291
- اشاره 291
- 3) بررسی کلام مرحوم صاحب جواهر ره دربارۀ اعتبار دخول در نکاح محلّل 292
- 2) توضیح متن 292
- 1) استناد شیخ (ره) در مبسوط به روایات: 293
- اشاره 293
- 2) نقل روایات مربوطه 293
- ب) اعتبار دخول و وطی در قبل برای حلیّت زن سه طلاقه بنا بر احادیث: 293
- دوم) موثقۀ زراره: 294
- اول) روایت ابی بصیر: 294
- *روایات دسته اول: 294
- چهارم) روایت ابی حاتم: 295
- *روایات دستۀ دوم: 296
- اول) روایت سماعه بن مهران: 296
- دوم) روایت دعائم الاسلام: 297
- چهارم) روایت امالی شیخ (ره) که در عوالی اللآلی هم آمده: 297
- سوم) روایت مذکور در المجازات النبویه (سید رضی - ره -): 297
- 4) بررسی استدلال مرحوم صاحب مسالک (ره) 298
- 2) فرموده مرحوم صاحب جواهر (ره) 299
- 1) فرمایش مرحوم مصنّف (ره) 299
- ج) آیا برای حلیت زن سه طلاقه برای شوهر اول، تحقّق انزال هم معتبر است ؟ 299
- 3) بررسی کلام صاحب جواهر (قدس سرّه) 300
- اشاره 301
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 301
- الف) طرح دو مسئله در تحلیل مطلّقه ثلاثه: 301
- ب) عدم کفایت وطی در دُبر در اسقاط وجوب وطی در چهار ماه، - دنبالۀ مسئلۀ 4 عروه -: 302
- بیان مسئله: 303
- نظر استاد - مد ظلّه - 303
- اشاره 303
- ج) عدم تحقق حنث و رجوع در ایلاء با وطی در دُبر: 303
- د) از مستثنیات «وحدت حکم وطی در قبل و دُبر» زنای محصنه است: 304
- ها) بررسی مسئله 5: 305
- 1) نیازی به قید «فی زمانٍ أو مکانٍ» نیست 305
- اشاره 305
- 2) بیان مسئله 306
- اشاره 306
- و) بررسی مسئلۀ 6: 306
- 1) تحریر محل بحث 306
- 3) طرح اجماع شیخ طوسی رحمه الله 307
- 2) محتملات و اقوال در مسئله 307
- اشاره 307
- نقد استاد مد ظلّه: 308
- 4) بررسی اجماع مرحوم شیخ رحمه الله 308
- 5) حکم عزل در متمتع بها 309
- الف) صدق رجوع در ایلاء با وطی در بر: 310
- اشاره 310
- 1) آیا وطی در دبر مصداق رجوع در ایلاء است ؟ 310
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 310
- 2) قول کشف اللثام در مسئله 310
- 3) پاسخ مرحوم آقای حکمی نسبت به قول کشف اللثام 311
- ب) بررسی مجدد مسئلۀ 5: 311
- اشاره 311
- 1) طرح مسئله 5 و ترجمۀ آن 311
- 4) نقد فرمایش مرحوم آقای حکیم توسط استاد مد ظله 311
- 2) وجه اول از مراد مرحوم سید در این مسئله 312
- 3) نقد استاد مد ظلّه به وجه اول 313
- 4) وجه دوم از مراد مرحوم سید در این مسئله 313
- اشاره 314
- 5) بررسی وجه دوم از مراد مرحوم سید ره 314
- روایت دوم: 315
- روایت اول: صحیحۀ عبد الرحمن بن حجاج 315
- طرح یک نکتۀ کلی: 316
- روایت سوم: صحیحه أبی ولاّد الحنّاط 316
- خلاصه: 317
- استناد به روایت: 317
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 318
- الف) بررسی حکم عزل مرد: 318
- اشاره 318
- 1) اشاره به فتاوای فقها 318
- 2) ادله تحریم 320
- 3) کلمات فقهاء درباره روایت مستقل در ثبوت دیه در عزل 321
- 4) نقد ثبوت روایت مستقل 323
- 5) بررسی نسبت شذوذ در روایت ثبوت دیه و اشاره به فتوای فقهاء در مسئله 324
- ب) دلیل دوم تحریم (روایت یعقوب جعفری): 328
- 1) متن روایت 328
- 2) استدلال به روایت 328
- اشاره 328
- 3) بررسی اشکال سندی روایت فوق 329
- بحث اول: وثاقت قاسم بن یحیی و جد وی حسن بن راشد 329
- اشاره 329
- راهی برای اعتبار این روایت 330
- بحث دوم: وثاقت یعقوب جعفری 330
- 1) بیان تقریبی برای اعتبار سند روایت 332
- الف) بحث دربارۀ اعتبار سند و چگونگی دلالت روایت «یعقوب جعفی (یا جعفری)»: 332
- اشاره 332
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 332
- 2) بحث دربارۀ دلالت حدیث 333
- اشاره 333
- 1) متن صحیحۀ محمد بن مسلم (دلیل اول) 335
- نتیجه: 335
- ب) تقریب استناد به ادله ای دیگر برای حرمت عزل: 335
- نقد استاد مدّ ظلّه بر نظریه اول: 336
- نظر اول: کراهت مصطلح، 336
- نظر دوم: مبغوضیت تحریمی (حرمت)؛ 336
- اشاره 336
- 2) بررسی سند روایت و مراد از تعبیر «اکره» در روایت مذکور 336
- 3) نظر استاد - مدّ ظلّه - دربارۀ معنای «کراهت» در حدیث (تقریب معنای حرمت) 337
- نظر سوم: معنای اعم؛ و مختار استاد مدّ ظلّه 337
- نقد استاد مدّ ظلّه بر نظریه دوم: 337
- 4) روایت مفضّل برای حرمت عزل (دلیل دوم) 338
- 6) استناد به این که عزل تضییع مال است (دلیل چهارم) 339
- 7) تقریب قول به حرمت در مقام جمع بین روایات (دلیل پنجم) 340
- 2) نقل و توضیح عبارت مرحوم سید مرتضی (ره) در امالی 341
- ج) توضیحی پیرامون فتوای مرحوم سید مرتضی (ره) دربارۀ عزل: 341
- 1) انتساب قول به کراهت به سید مرتضی (ره) 341
- 3) آیا کلام سید (ره) دال بر قول به کراهت است ؟ 342
- الف) ادامۀ بررسی وجوه مذکوره در حرمت عزل و نقد آن: 343
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 343
- 1) تکمیل استدلال به صحیحۀ محمد بن مسلم بر تحریم 343
- اشاره 343
- 2) تقریب چگونگی ترجیح روایات مانعه و مناقشه در آن 344
- 3) اشکال بر استدلال به روایت یعقوب جعفری - جعفی - 345
- 4) نقد حکم عقل به لزوم حفظ نطفه و حرمت تضییع آن 345
- 5) اشاره به برخی روایات در تأیید پاسخ فوق 348
- 6) روایتی دیگر در ردّ دلیل عقلی گذشته و بررسی دلالت روایت بر جواز عزل 349
- 7) توهم منافات جواز عزل با حکمت تشریع نکاح و ردّ آن 351
- 2) روایت عبد الرحمن بن ابی عبد الله 352
- 3) روایت عبد الرحمن الحذّاء 352
- 1) روایت محمد بن مسلم عن أبی عبد الله علیه السلام 352
- ب) تحقیق در روایات وارده در جواز عزل: 352
- 5) روایت ابی بصیر 355
- اشاره 356
- الف) روایات دال بر جواز عزل: 356
- اشاره 356
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 356
- توضیح روایت: 356
- سند روایت: 356
- 1) صحیحه یا موثقۀ محمد بن مسلم 356
- اشاره 357
- اشاره 357
- 2) احمد بن محمد بن عیسی عن سعید بن اسماعیل عن أبیه: 357
- توضیح این روایت: 357
- 3) معتبرۀ رفاعه 357
- مناقشه در دلالت روایت 358
- 2) روایت دیگر از دعائم 359
- 3) روایت یعقوب جعفی 359
- ب) روایات دال بر حرمت: 359
- 1) روایت دعائم 359
- 4) صحیحه محمد بن مسلم 360
- ج) آیا جواز عزل از حقوق زن است ؟ (جمع بین روایات): 360
- 1) طرح دو دسته روایت 360
- اشاره 360
- 2) جمع ما بین روایات 361
- 3) شهرت کراهت عزل در فتوای فقهاء 361
- د) بررسی جواز عزل در ازدواج موقت (متعه): 362
- اشاره 362
- - روایت مفضل بن عمر 364
- اشاره 364
- 2) بررسی روایات دال بر جواز عزل در متعه 364
- سند روایت: 365
- استدلال به روایت: 365
- - روایت هشام بن سالم الجوالیقی 366
- - روایت فقه الرضا (علیه السلام) 366
- - روایت احول 366
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 367
- الف) تذکر چند نکته در تکمله بحثهای سابق: 367
- 1) تکملۀ بحث در دلالت روایت یعقوب جعفی (یا جعفری): 367
- اشاره 367
- 2) تکمله بحث در دلالت صحیحه محمد بن مسلم (بررسی وجه اول در دلالت روایت بر تحریم: 369
- 3) وجهی دیگر در اثبات دلالت صحیحه محمد بن مسلم بر تحریم و پاسخ آن: 370
- 3) مسئله وجوب دیه نطفه بر زن در فرض فوق: 372
- ب) ادامۀ مسئله 6: 372
- 2) توضیح مسئله: 372
- 1) متن مسئله: 372
- 4) پاسخ از تقریب فوق توسط استاد «مدّ ظلّه»: 373
- 1) متن مسئله و توضیح اشکالی بر مصنف: 374
- 2) پاسخ از اشکال تناقض بین ذیل مسئله 6 و مسئله 7: 374
طائفه سوم (حرمت ما بین السره و الرکبه) مطابق عامه هم می باشد، چه مالک بن انس، فقیه مدینه که امام علیه السلام در این شهر زندگی می کرده اند و ابو حنیفه فقیه کوفه که اکثر سائلان از امام صادق علیه السلام از این شهر بوده اند، استمتاع از ما بین السره و الرکبه زن حائض را حرام می دانند، مالک بن انس از ناحیه دستگاه خلافت هم تأیید می شود و کتاب موطأ را به دستور منصور نوشته، بنابراین بسیار طبیعی است که روایاتی که این محدوده را ممنوع نموده حمل بر تقیه گردد.
پس این گونه روایات در بحث، نقش چندانی ندارند، بلکه مهم بررسی تعارض بین طائفه چهارم و پنجم و روایات بسیاری است که از وطی زن حائض با عناوین مختلف نهی کرده و بین روایاتی است که حرمت استمتاع را به موضع الدم تخصیص داده است، این دو گروه روایات هر دو در میان عامه و خاصه قائل داشته و هیچ یک شهرت چشمگیری ندارند، و از ناحیه شهرت و مخالفت عامه ترجیحی در کار نیست ولی اگر نوبت به اخبار علاجیه برسد، روایات ناهی از وطی مطابق با ظاهر کتاب است و مقدم می باشد، ولی باید اصل اعتبار آنها و تعارض بین آنها بررسی گردد.
ب) ادله ناهیه از مطلق وطی:
1) اشارۀ کلی به ادله
در آیه شریفه سه عنوان در اینجا ذکر شده است، امر به اعتزال (فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ) ، نهی از قرب (وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ) ، نهی از اتیان (فَإِذا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ) این عناوین همگی هم وطی در قبل و هم وطی در دبر را شامل می شود.
در روایات سه عنوان فوق دیده می شود، و نیز از هفت عنوان دیگر نهی شده که همگی اعم است: «غشیان(1) ، وطئ، مجامعه، مواقعه، الوقوع علیها، مسّ، ایقاب(2)» و نیز
1- (1) الصحاح: غَشیَه غِشْیاناً أی جاءه... غشیها غِشْیاناً: جامعها
2- (2) الصحاح: وَقَبَ الشیء یقب وَقْباً ای دخل تقول وقبت الشمس: اذا غابت و دخلت موضعها... اوقبت الشیءَ: اذا ادخلتَه فی الوقبه، القاموس: الوَقْب: نقره فی الصخره یجتمع فیها الماء کالوقبه... و کل نقره فی الجسد کنقره