- 1) متن مسئله 1
- اشاره 1
- 1378/6/27 شنبه درس شمارۀ (116) کتاب النکاح/سال دوم 1
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 1
- الف): بررسی مجدد مسئله 50 1
- 2) توضیح مسئله 2
- اشاره 3
- ب): وجوه مختلف برای وجوب اجتناب در دو حالت مسئله 3
- 1) وجه اول: تمسّک به عام در شبهه مصداقیه مخصّص 3
- 2) توضیح وجه دوم و سوم برای لزوم اجتناب 5
- 3) فرق بین وجه دوم و وجه سوم 6
- 1) توضیح مبنای مرحوم سید «ره» و اشکال آن 7
- ج) تذکر یک نکته در معنای نسائهن 7
- 2) پاسخ اشکال 8
- 3) اشکال دیگر به مرحوم سید «ره» 9
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 11
- الف): بررسی وجوه چهارگانه برای لزوم اجتناب در موارد مشتبه 11
- اشاره 11
- 1) نقل وجوه چهارگانه (یادآوری و تکمیل) 11
- 2) بررسی وجه دوم 12
- 3) مورد جریان قاعده مقتضی و مانع و عدم تطبیق آن بر مقام 14
- 4) بررسی وجه سوم (مبنای مرحوم آقای نایینی ره) و وجه چهارم (استصحاب عدم ازلی) 15
- 5) تذکری کلی 15
- 1) متن مسئله 17
- ب): ادامه مسئله 50 17
- 2) توضیح مسئله و بررسی آن 17
- 3) حکم شک در محارم سببی 18
- اشاره 21
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 21
- الف) تذکّری در بارۀ عبارت متن: 21
- 2) توضیح عبارت متن و تذکر یک نکته: 22
- ب) ادامۀ مسئلۀ 50: 22
- 1) متن عروه 22
- 3) کلامی از مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - 23
- 2) توضیح مسئله 24
- 1) متن مسئله 24
- ج) ادامه مسئله 50: 24
- 3) تذکر یک نکته 25
- د) حکم سایر صور مسئله 26
- 4) اشکال به کلام مرحوم سید - قدس سرّه - 26
- اشاره 26
- 1) حکم شک در مسلمان یا کافر بودن طرف مقابل 27
- 2) حکم شک در کنیز بودن یا محلّله بودن طرف مقابل (بر طبق مبانی قوم) 27
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 31
- الف) دنبالۀ استدلال به آیات در جواز یا عدم جواز نظر 31
- اشاره 31
- در آغاز بحث دو نکته را متعرض می شویم و سپس بعضی از فروع مسئلۀ 50 را مطرح می کنیم: 31
- نکته اول: توضیحی در بارۀ نحوۀ استناد حکم «ربیبه» از آیۀ شریفه 31
- پاسخ اشکال: 32
- مقدمۀ اول: 32
- اشکال به انصراف «نِسائِهِنَّ» از زنان مسلمان 32
- اشاره 32
- نکته دوم: بحث در بارۀ «نِسائِهِنَّ» در آیۀ شریفه 32
- نتیجه: 34
- مقدمه دوم: 34
- فرع اول: نگاه کسی که نمی دانیم از مصادیق «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» هست یا خیر؟ 35
- فرع دوم: حکم کسی که نمی دانیم از «بالغین غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ مِنَ الرِّجالِ» هست یا خیر؟ 36
- 1 - (کافرات) 37
- اشاره 37
- فرع سوم: حکم کسی که نمی دانیم از مصادیق «أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلی عَوْراتِ النِّساءِ» هست یا خیر؟ 37
- چند فرع دیگر: 37
- 3 - (بیمار) 38
- 1) متن مسئله 38
- ب) بررسی مسئلۀ 51: 38
- نکته اول: 40
- ب) ذکر نکات توضیحی و تکمیلی در ذیل مسئله: 40
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 40
- اشاره 40
- الف) طرح مسئلۀ 51 و ترجمۀ آن: 40
- نکته دوم: 41
- نکتۀ سوم: 42
- ج) کلام مرحوم آیت الله خوئی (ره) در اعانت بر اثم: 42
- د) کلام مرحوم آیت الله حکیم (ره) در اعانت بر اثم: 42
- ه) نقد کلام مرحوم آقای خوئی ره و مرحوم آقای حکیم ره توسط استاد مدّ ظلّه: 43
- اشاره 46
- الف) بررسی مسئله 52: 46
- 1) متن مسئله 46
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 46
- 3) کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - و توضیح آن 47
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد مدّ ظلّه 48
- 2) توضیح مسئله 51
- ب) بررسی مسئله اول از فصل جدید: 51
- 1) متن عروه 51
- 3) نقل اقوال فقهاء (قائلین به جواز) 52
- 4) اقوال سایر فقهاء (قائلین به حرمت) 55
- اشاره 57
- 2) قائلین به تحریم از امامیه: صدوق، ابن حمزه 57
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 57
- الف) بررسی اقوال در مسئلۀ جواز یا عدم جواز وطی در دبر: 57
- 1) قول مشهور 57
- 3) ابو الفتوح رازی، راوندی، صاحب البلابل 58
- 1) استدلال به آیۀ شریفه (یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْمَحِیضِ...) 59
- اشاره 59
- ب) بیان استدلالات مجوّزین و مانعین: 59
- اشاره 59
- حرمت مقاربت در حال حیض و شرائط رفع حرمت 60
- استدلال مجوزین به آیه شریفه 61
- الف) توضیحی دربارۀ نحوۀ دستیابی به نظریۀ مرحوم محقق (ره): 64
- اشاره 64
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 64
- اشاره 65
- ب) بررسی استناد مرحوم محقّق (ره) برای جواز به آیۀ «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» : 65
- 1) تقریب استدلال مرحوم محقّق (ره) 66
- 2) بررسی استدلال مرحوم محقق (قدس سرّه) توسّط استاد - مدّ ظلّه - 67
- 3) کلام محقق در معنای «محیض» در صدر آیۀ شریفه 68
- اشاره 68
- اشکال و پاسخ: 68
- ج) استناد سید مرتضی (ره) برای جواز به «فَأْتُوا حَرْثَکُمْ أَنّی شِئْتُمْ» : 71
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 73
- اشاره 73
- الف) ادامۀ بحث در آیۀ «محیض»: 73
- 1) نکتۀ تکرار کلمۀ «محیض» در آیۀ شریفه 73
- اشاره 75
- ب) استدلال به آیۀ «حرث» برای جواز وطی در دبر: 75
- 1) کلام سید مرتضی (ره) 75
- 3) ادامۀ استدلال به آیۀ «محیض» 75
- 2) تقریب کلام سید مرتضی (ره) 76
- 3) خلاصه اشکال مرحوم آقای حکیم (ره) و جواب استاد - مدّ ظلّه - 77
- اشاره 78
- ج) استدلال به آیات مربوط به قوم لوط برای جواز وطی در دبر: 78
- 2) اشکال به استدلال به این آیات 79
- 1) تقریب استدلال به آیات فوق 79
- 1) «هُوَ أَذیً» در آیۀ «محیض» 80
- 2) «مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» در آیۀ «محیض» 81
- اشاره 82
- 1) آیۀ محیض 82
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 82
- 2) «فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» 82
- اشاره 82
- الف) استدلال به آیات قرآن در حرمت وطی در دبر: 82
- 3) بررسی تقریب اول و بررسی کلام طبری 83
- اشاره 83
- پاسخ طبری به استدلال به آیۀ شریفه 83
- اشکالات دیگر بر تقریب اول 84
- 4) نقد اشکال پنجم 86
- اشاره 87
- بررسی تقریب دوم 87
- اشاره 88
- الف) صحیحۀ صفوان: 88
- اشاره 88
- بررسی روایات در جواز یا عدم جواز وطی در دبر 88
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 88
- 1) بررسی دلالت روایت 88
- 2) نقد استدلال فوق بر کراهت 89
- ب) صحیحۀ ابن یقطین: 90
- اشاره 90
- 2) بررسی دلالت روایت 90
- 1) بررسی سند روایت 90
- تقریب اول: (صاحب حدائق ره) 91
- تقریب دوم: (علامه طباطبائی ره) 91
- تقریب سوم از استاد مدّ ظلّه: 92
- اشاره 93
- 1) بررسی سند روایت 93
- ج) موثقۀ عبد الله بن أبی یعفور: 93
- ه) روایت حمّاد بن عثمان: 94
- 2) دلالت روایت 94
- د) موثقه ای دیگر از عبد الله بن أبی یعفور: 94
- اشاره 94
- 2) بررسی دلالت روایت 95
- 1) بررسی سند روایت 95
- 2) بررسی دلالت روایت 96
- و) مرسلۀ حفص بن سوقه: 96
- اشاره 96
- 1) بررسی سند روایت 96
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 98
- الف) روایت یونس بن عمّار: 98
- 1) متن روایت 98
- اشاره 98
- 3) بحث متنی (نقل و بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره) 100
- 4) توضیح در بارۀ ادله کراهت 102
- 2) توضیحی در بارۀ روایت 105
- 1) متن روایت 105
- 3) اشکال مرحوم آقای خوئی (قدس سرّه) و بررسی آن 105
- 1) اصل استدلال به روایات باب حیض 107
- اشاره 107
- ج) سایر روایات مجوّزه: 107
- 2) متن موثقۀ هشام بن سالم 108
- د) روایت محرّمه (صحیحۀ معمر بن خلاّد) 110
- 1) متن روایت 110
- 2) تذکری درباره متن روایت 110
- 3) کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - 111
- 4) نقد نکته دوم در کلام مرحوم آقای خوئی (میزان در جمع عرفی) 112
- 5) نقد نکته سوم در کلام مرحوم آقای خوئی (قرآن، مرجّح اخبار ناهیه است) 114
- 6) نقد نکته چهارم در کلام مرحوم آقای خوئی (شاهد جمع بودن صحیحۀ ابن ابی یعفور) 115
- 1) متن صحیحۀ معمّر بن خلاّد 118
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 118
- الف) بررسی دو راه جمع میان صحیحۀ معمّر بن خلاّد و روایات مجوّزه: 118
- اشاره 118
- اشاره 120
- 3) مفهوم آیۀ شریفه و روایت معمّر بن خلاّد بنا بر تحلیل مذکور 120
- نقد راه جمع اول: 121
- الف - راه جمع اول (جمع شیخ طوسی «ره») 121
- نقد جمع دوم: 122
- ج - راه جمع سوم: (روایت معمّر دلالت بر اصل مبغوضیّت دارد نه بر حرمت) 122
- ب - راه جمع دوم (مرحوم نراقی ره) 122
- د - راه جمع چهارم 123
- اشاره 124
- 4) نحوۀ جمع صحیحۀ معمّر بن خلاّد با روایت عبد الله بن أبی یعفور 124
- الف - راه جمع اول: 124
- ب - راه جمع دوم (مرحوم آقای حکیم «ره») 125
- 1) استدلال قدما به آیه برای حرمت 125
- ب) بررسی استدلال به «فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» برای حرمت: 125
- نقد جمع دوم: 125
- 2) پاسخ طبری به استدلال مزبور 126
- 3) پاسخ استاد - مدّ ظلّه - به طبری در تقریب قول قدما 126
- 5) نقد استاد - مدّ ظلّه - 127
- 4) فرمایش مرحوم آقای خوئی (ره) در این باره 127
- اشاره 128
- الف) تقریب دلالت آیه شریفه «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» بر جواز وطی در دبر 128
- اشاره 128
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 128
- اشاره 129
- 1) نقد استدلال به آیۀ «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» بر جواز وطی در دبر 129
- ادامۀ بحث جلسۀ گذشته 132
- اشاره 134
- 3) نتیجه استظهار از روایات 134
- 2) نکته ای حدیثی 134
- 4) کلام شهید ثانی (ره) در حکم وطی در دبر 135
- بررسی کلام شهید ثانی ره 135
- اشاره 135
- اشتراط رضایت زوج خلاف فتاوای قوم نیست 135
- ب) بررسی روایات حرمت 136
- اشاره 136
- نتیجۀ بحث روایات حرمت 137
- الف) استدلال به روایات حیض برای جواز وطی در دبر (تکمیل): 138
- اشاره 138
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 138
- 1) طرح اشکال 138
- اشاره 138
- 2) پاسخ استاد «مدّ ظلّه» 139
- اشاره 140
- نتیجه: 141
- تذکر یک نکته: 141
- مقدمه 142
- 1) نکته ای از مرحوم آقای شریعت اصفهانی ره 142
- اشاره 142
- 3) علت زیاد شدن «فی الاسلام» 143
- د) بودن یا نبودن قید «علی مؤمن» در حدیث لا ضرر: 144
- فرمایش مرحوم آقای خمینی (ره) در ثبوت قید «علی مؤمن» 144
- پاسخ اشکال: مرحوم آقای خمینی (ره) در پاسخ اشکال می فرمایند: 145
- اشاره 147
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 147
- اشاره 148
- اشکال صغروی تقریب فوق: 150
- ب) ادامۀ کلام مرحوم آقای خمینی قدس سرّه: 151
- نقد فرمایش مرحوم آقای خمینی قدس سرّه 151
- اشاره 151
- اشاره 153
- ج) دوران امر بین اصل عدم زیاده و اصل عدم نقیصه: 153
- خلاصۀ بحث 153
- بررسی بیان فوق: 154
- 1) احتمال تلخیص و اقتصار 154
- اشاره 154
- 2) احتمال تقطیع 155
- بررسی بیان فوق: 155
- اشاره 155
- د) تکمله، بررسی موارد عدم جریان اصول عقلایی: 156
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 159
- الف) توضیحی در بارۀ چند اصل مشابه اصاله عدم الزیاده: 159
- اشاره 159
- اشاره 159
- 1) عدم جریان اصاله عدم التقیه 160
- 4) عدم جریان اصاله عدم الخطأ 161
- 3) عدم جریان اصاله عدم التقطیع 161
- ب) بررسی تعارض اصاله عدم الزیاده و اصاله عدم النقیصه: 163
- 1) تحریر محلّ بحث (یادآوری و تکمیل) 163
- 2) حکم تعارض اصاله عدم الزیاده و اصاله عدم النقیصه 165
- 3) مناشئ اختصاصی زیاده 168
- 1) اصل تقریب دلیل در موارد مشابه 172
- ج) دلیل انسداد صغیر: 172
- 2) جریان دلیل انسداد صغیر در باب نسخ 174
- الف) برخی از علل و عوامل وقوع نقیصه یا زیاده: 176
- اشاره 176
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 176
- اشاره 176
- 1) «اشتباه در تطبیق» به «ضمیمۀ سهو قلم» یا «رعایت احترام»، از علل وقوع زیاده 176
- 2) «نقل به معنا» از علل دیگر زیاده و نقیصه 177
- 3) «تحریف» از جمله عوامل مهم نقیصه 179
- اشاره 180
- ب) تطبیق مباحث پیشین بر روایت مورد بحث (روایت ابن أبی یعفور): 180
- نتیجه: 180
- بررسی اختلاف متن در روایت ابن أبی یعفور و امکان اخذ به زیاده 181
- ج) بررسی کراهت وطی در دبر: 183
- 1) ادله ای برای قول به کراهت 183
- 2) بررسی احتمال تقیّه در روایات نهی کننده 183
- اشاره 185
- الف) بررسی اقوال و اجماعات در مسئلۀ وطی در دبر حائض: 185
- 1) تنقیح محل بحث و ارتباط آن با مسئلۀ قبل 185
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 185
- 3) استشهاد به کلمات فقهاء در تحریم غیر موضع دم 186
- 2) عدم امکان استدلال به مطلقات در ما نحن فیه 188
- ب) بررسی روایات وارده در استمتاعات از حائض: 188
- 1) طوائف مختلف روایات و مضامین گوناگون آن 188
- اشاره 189
- 3) بیان روایات خاصه و چگونگی جمع بین آنها 189
- روایت اول: 190
- روایت دوم: 190
- روایت پنجم: 191
- روایت چهارم: 191
- روایت هفتم: 191
- روایت ششم: 191
- روایت اول: 192
- ب - روایات داله بر ممنوعیت سایر استمتاعات 192
- روایت سوم: 192
- روایت دوم: 192
- روایت چهارم: 193
- اشاره 195
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 195
- أ) اقوال مختلف در مسئله تمتع از حائض: 195
- اشاره 195
- 1) قول اول: حرمت مطلق استمتاع 195
- 3) قول سوم: حرمت قبل و دبر 196
- اشاره 196
- ب) بررسی اقوال: 196
- اشاره 196
- 4) قول چهارم: اختصاص حرمت به قُبل 196
- 1) توجیه قول اول 196
- بررسی استدلال فوق: 197
- تطبیق بر ما نحن فیه 200
- 2) توجیه قول دوم 201
- 4) بررسی فرمایش مرحوم آقای خوئی «ره» 202
- 3) بررسی استدلال به این روایات در کلام مرحوم آقای خوئی «ره» 202
- 5) نظر استاد مدّ ظله - در مورد روایات مورد بحث 203
- الف) روایات مختلف دربارۀ استمتاع از حائض: 205
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 205
- 1) اقسام روایات 205
- اشاره 205
- 3) نقل روایت طائفه دوم: فقط آنچه پیراهن می پوشاند، حرام است (موثّقۀ حجّاج الخشّاب) 206
- 4) نقل روایات طائفه سوم: فقط بین السره و الرکبه حرام است 206
- 2) نقل روایت طائفه اول: مطلق استمتاع حرام است 206
- 6) نقل روایات طائفه پنجم (روایت عمر بن یزید) 207
- 7) بررسی روایات فوق 207
- 5) نقل روایت طائفه چهارم: اجازۀ تفخیذ داده شده است (روایت عمر بن حنظله) 207
- ب) ادله ناهیه از مطلق وطی: 209
- 1) اشارۀ کلی به ادله 209
- نهی از قرب: 210
- نهی از اتیان: 210
- امر به اعتزال: 210
- 2) اشاره به روایات مشتمل بر عناوین وارده در قرآن 210
- غِشْیان: 211
- 3) اشاره به سایر روایات ناهیه 211
- مجامعه: 212
- وطئ: 212
- مواقعه: 212
- الوقوع علیها: 212
- ایقاب: 213
- نهی از نکاح: 213
- مسّ: 213
- امر به امساک از زوجه: 213
- اشاره 214
- 4) بررسی دلالت روایات فوق 214
- بررسی اطلاق داشتن روایت لیث مرادی 217
- نکته ای حدیثی: 217
- 1) اقسام روایات مجوّزه 219
- ج) بررسی روایات مجوزه 219
- 2) بررسی روایات قسم اول ( ما دون الفرج) 220
- اشاره 220
- نقد روایات «ما دون الفرج» 221
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 222
- 1) معنای «ما دون الفرج» به نظر استاد مدّ ظلّه 222
- اشاره 222
- الف) مراد از تعبیر «ما دون الفرج» در روایات مورد بحث: 222
- 2) ادله و شواهد معنای مذکور برای «ما دون الفرج» 223
- اشاره 224
- ب) بررسی دلالت روایات بر جواز وطی در دبر در حال حیض و نظر مقبول استاد - مدّ ظلّه -: 224
- اشاره 225
- 2) روایت عبد الملک بن عمرو 225
- بحث اول: متن دو نقل مختلف از روایت عبد الملک بن عمرو: 225
- بحث دوم: سند و دلالت روایت عبد الملک بن عمرو: 226
- 3) مرسلۀ عبد الله بن بکیر 227
- 4) موثّقۀ عبد الله بن سنان 228
- 5) موثّقۀ معاویه بن عمار 228
- 1) متن مسئله 229
- 2) شهرت قول به تحقّق نشوز با عدم تمکین، نسبت به وطی در دبر 229
- 6) نتیجۀ بحث 229
- ج) بحث در بارۀ مسئلۀ سوّم: 229
- 3) برخی تعابیر فقها در این باره 230
- اشاره 233
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 233
- 1) نقل قول صاحب معالم 233
- الف) بررسی یکی از علل سقطهائی که در اسناد روایات واقع شده است: 233
- 1) سند روایت عمر بن حنظله که بیشتر از تفخیذ را جایز نمی دانست، این طور است 236
- ب) تعلیق در حدیث عمر بن حنظله و عمر بن یزید: 236
- ج) بحث در روایت عبد الملک بن عمرو - روایت دال بر جواز وطی در دبر حائض -: 237
- اشاره 237
- 2) روایت عمر بن یزید که می فرمود «له ما بین الیتیها و لا یوقب» 237
- جهت احتیاط در اجتناب: 239
- د) دنبال مسئله تحقق نشوز با ممانعت زوجه از وطی در دبر (مسئله سوم عروه): 239
- اشاره 239
- نتیجه بحث 239
- اشاره 240
- 1 - روایاتی که زن باید از شوهر اطاعت کند، 240
- 2 - روایاتی که تعبیر می کند زن لُعبۀ مرد و برای ملاعبه او است. 240
- نقد استاد: 240
- اشاره 240
- نقد استاد: 240
- نتیجه بحث: 241
- 3 - آیه شریفه: «نِساؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُمْ فَأْتُوا حَرْثَکُمْ...» 241
- نقد استاد: 241
- اشاره 241
- اشاره 241
- 4 - از روایت معمّر بن خلاّد استفاده می شود که اهل مدینه وطی در دبر را جایز دانسته 241
- نقد استاد: 241
- اشاره 242
- اشاره 242
- الف) بررسی روایات اطاعت: 242
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 242
- دسته اول: روایات اطاعت زوج که در سیاق مستحب ذکر شده است 242
- دسته دوم: روایات اطاعت زوج که در سیاق واجبات است 243
- اشاره 243
- نتیجه: 244
- دسته سوم: روایات لزوم اطاعت زوج حتی در شرائط سخت 245
- دسته چهارم: روایاتی که زنان عاصیه و غیر مطیع مذمت گردیده اند. 246
- دسته پنجم: روایات حرمت سخط زوج بر زنان 246
- 1) طرح مسئله و ترجمۀ آن 247
- جمع بندی: 247
- 2) حاشیۀ مرحوم آقای بروجردی قدس سرّه الشریف 247
- ب) بررسی مسئله 4: 247
- 3) پاسخ استاد مدّ ظلّه به اشکال مرحوم آقای بروجردی «ره» 248
- 2) پاسخ استاد مدّ ظلّه به ادلۀ مرحوم آقای خوئی ره 249
- ج) ادلۀ وجوب غسل با وطی در دبر مرأه: 249
- 1) ادلۀ مرحوم آقای خوئی (ره) بر وجوب غسل 249
- اشاره 250
- 3) ادله استاد مدّ ظلّه در وجوب غسل هنگام وطی در دبر 250
- *صحیحۀ محمد بن مسلم: 250
- - موثقۀ محمد بن مسلم 251
- سند روایت: 251
- - صحیحۀ بزنطی 251
- - صحیحۀ عبد الله بن سنان 252
- خلاصه: 252
- - صحیحۀ داود بن سرحان 252
- 4) لزوم التقاء ختانین در وجوب غسل 253
- بررسی روایت معارض 253
- روایت معارض: 253
- اشاره 253
- الف) ادلّۀ فقهاء سابقین بر وجوب غسل در وطی در دُبر: 255
- اشاره 255
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 255
- ب) نقل فرمایش مرحوم آقای حکیم ره در استدلال بر وجوب غسل: 256
- 1) دلیل اجماع 256
- 2) نقد استاد - مدّ ظلّه - 256
- اشاره 256
- *بررسی اجماع سید مرتضی به وجوب غسل در وطی در دُبر: 258
- 3) دلیل دیگر آقای حکیم ره؛ روایت حفص بن سوقه 259
- اشاره 259
- *نقد استاد - مدّ ظلّه - 259
- *دلالت روایت حفص بن سوقه 260
- جواب استاد - مدّ ظلّه - 260
- اشکال آقای خوئی ره به دلالت روایت: 260
- *نظر استاد - مدّ ظلّه - در بارۀ اصحاب اجماع 260
- اشاره 261
- ج) بقیۀ روایات: 261
- اشاره 261
- 1) صحیحه محمد بن مسلم 261
- دلالت حدیث: 262
- *دلالت هر دو حدیث 263
- اشاره 263
- *سند روایت: 263
- *نتیجه بحث: 264
- اشاره 265
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 265
- الف) مفطریّت جماع و حدّ آن در ابطال صوم: 265
- 1) سابقه و چگونگی طرح مسئله در کلمات فقهاء 265
- اشاره 265
- 2) بررسی روایات و کیفیت استفادۀ حدّ مفطریت جماع از آنها 266
- 4) استدلال مرحوم آقای خویی بر مفطریت جماع به ملاک جنابت 267
- 5) نقد کلام مرحوم آقای خویی 268
- الف) بررسی اجمالی مباحث مطرح در احکام وطی در دبر: 270
- اشاره 270
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 270
- 1) روایات التقاء ختانین 271
- ب) بررسی ادله قائلین به عدم جریان احکام وطی در دبر بر وطی در قبل: 271
- 2) فرمایش مرحوم آقای خوئی ره 271
- 3) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره توسط استاد مدّ ظلّه 272
- ج) بررسی روایات التقاء ختانین: 274
- اشاره 274
- 2) توضیح سند روایت درست 275
- 3) بررسی دلالت روایت درست 275
- 4) اشکال دلالت روایت در مورد وطی در دبر 276
- اشاره 276
- 1) اطلاقات 276
- د) ادله یکسان بودن احکام وطی در قبل و دبر: 276
- *اشکال وارد بر اطلاقات 276
- 3) اطلاق روایات وارده در طواف نساء 277
- 2) روایت حفص بن سوقه 277
- اشاره 277
- *نتیجه: 278
- اشاره 279
- الف) ادامه بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره در مناط بطلان صوم در باب جنابت: 279
- 1) خلاصه کلام مرحوم آقای خوئی ره (یادآوری) 279
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 279
- 2) تکمیل تقریب مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مدّ ظلّه - 280
- 3) یادآوری بحث فقهی مشابه 281
- اشاره 282
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مدّ ظلّه - 282
- اشکال اول: کلام مرحوم آقای خوئی 282
- اشکال سوم: اشکالی به مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - و پاسخ آن 284
- اشکال دوم: 284
- 5) مقدمه ای در تبیین اشکال سوم 285
- 6) تبیین اشکال سوم و سایر اشکالات به مرحوم آقای خوئی ره 286
- 7) نتیجه بحث 287
- 8) بررسی روایت دال بر عدم افطار به وطی در دبر 288
- 2) نظر استاد - مدّ ظلّه - در مسئله 289
- 1) طرح بحث 289
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 291
- 1) متن عروه (ادامۀ مسئلۀ 4) 291
- اشاره 291
- الف) عدم الحاق وطی در دبر به وطی در قبل نسبت به برخی احکام: 291
- 3) بررسی کلام مرحوم صاحب جواهر ره دربارۀ اعتبار دخول در نکاح محلّل 292
- 2) توضیح متن 292
- 2) نقل روایات مربوطه 293
- 1) استناد شیخ (ره) در مبسوط به روایات: 293
- اشاره 293
- ب) اعتبار دخول و وطی در قبل برای حلیّت زن سه طلاقه بنا بر احادیث: 293
- اول) روایت ابی بصیر: 294
- *روایات دسته اول: 294
- دوم) موثقۀ زراره: 294
- چهارم) روایت ابی حاتم: 295
- *روایات دستۀ دوم: 296
- اول) روایت سماعه بن مهران: 296
- دوم) روایت دعائم الاسلام: 297
- سوم) روایت مذکور در المجازات النبویه (سید رضی - ره -): 297
- چهارم) روایت امالی شیخ (ره) که در عوالی اللآلی هم آمده: 297
- 4) بررسی استدلال مرحوم صاحب مسالک (ره) 298
- 2) فرموده مرحوم صاحب جواهر (ره) 299
- ج) آیا برای حلیت زن سه طلاقه برای شوهر اول، تحقّق انزال هم معتبر است ؟ 299
- 1) فرمایش مرحوم مصنّف (ره) 299
- 3) بررسی کلام صاحب جواهر (قدس سرّه) 300
- اشاره 301
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 301
- الف) طرح دو مسئله در تحلیل مطلّقه ثلاثه: 301
- ب) عدم کفایت وطی در دُبر در اسقاط وجوب وطی در چهار ماه، - دنبالۀ مسئلۀ 4 عروه -: 302
- نظر استاد - مد ظلّه - 303
- بیان مسئله: 303
- اشاره 303
- ج) عدم تحقق حنث و رجوع در ایلاء با وطی در دُبر: 303
- د) از مستثنیات «وحدت حکم وطی در قبل و دُبر» زنای محصنه است: 304
- اشاره 305
- ها) بررسی مسئله 5: 305
- 1) نیازی به قید «فی زمانٍ أو مکانٍ» نیست 305
- 2) بیان مسئله 306
- اشاره 306
- و) بررسی مسئلۀ 6: 306
- 1) تحریر محل بحث 306
- 3) طرح اجماع شیخ طوسی رحمه الله 307
- 2) محتملات و اقوال در مسئله 307
- اشاره 307
- نقد استاد مد ظلّه: 308
- 4) بررسی اجماع مرحوم شیخ رحمه الله 308
- 5) حکم عزل در متمتع بها 309
- الف) صدق رجوع در ایلاء با وطی در بر: 310
- اشاره 310
- 1) آیا وطی در دبر مصداق رجوع در ایلاء است ؟ 310
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 310
- 2) قول کشف اللثام در مسئله 310
- اشاره 311
- ب) بررسی مجدد مسئلۀ 5: 311
- 1) طرح مسئله 5 و ترجمۀ آن 311
- 3) پاسخ مرحوم آقای حکمی نسبت به قول کشف اللثام 311
- 4) نقد فرمایش مرحوم آقای حکیم توسط استاد مد ظله 311
- 2) وجه اول از مراد مرحوم سید در این مسئله 312
- 3) نقد استاد مد ظلّه به وجه اول 313
- 4) وجه دوم از مراد مرحوم سید در این مسئله 313
- اشاره 314
- 5) بررسی وجه دوم از مراد مرحوم سید ره 314
- روایت اول: صحیحۀ عبد الرحمن بن حجاج 315
- روایت دوم: 315
- طرح یک نکتۀ کلی: 316
- روایت سوم: صحیحه أبی ولاّد الحنّاط 316
- استناد به روایت: 317
- خلاصه: 317
- اشاره 318
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 318
- 1) اشاره به فتاوای فقها 318
- الف) بررسی حکم عزل مرد: 318
- 2) ادله تحریم 320
- 3) کلمات فقهاء درباره روایت مستقل در ثبوت دیه در عزل 321
- 4) نقد ثبوت روایت مستقل 323
- 5) بررسی نسبت شذوذ در روایت ثبوت دیه و اشاره به فتوای فقهاء در مسئله 324
- ب) دلیل دوم تحریم (روایت یعقوب جعفری): 328
- اشاره 328
- 2) استدلال به روایت 328
- 1) متن روایت 328
- بحث اول: وثاقت قاسم بن یحیی و جد وی حسن بن راشد 329
- اشاره 329
- 3) بررسی اشکال سندی روایت فوق 329
- بحث دوم: وثاقت یعقوب جعفری 330
- راهی برای اعتبار این روایت 330
- 1) بیان تقریبی برای اعتبار سند روایت 332
- اشاره 332
- الف) بحث دربارۀ اعتبار سند و چگونگی دلالت روایت «یعقوب جعفی (یا جعفری)»: 332
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 332
- 2) بحث دربارۀ دلالت حدیث 333
- اشاره 333
- ب) تقریب استناد به ادله ای دیگر برای حرمت عزل: 335
- نتیجه: 335
- 1) متن صحیحۀ محمد بن مسلم (دلیل اول) 335
- اشاره 336
- نظر دوم: مبغوضیت تحریمی (حرمت)؛ 336
- 2) بررسی سند روایت و مراد از تعبیر «اکره» در روایت مذکور 336
- نظر اول: کراهت مصطلح، 336
- نقد استاد مدّ ظلّه بر نظریه اول: 336
- نظر سوم: معنای اعم؛ و مختار استاد مدّ ظلّه 337
- نقد استاد مدّ ظلّه بر نظریه دوم: 337
- 3) نظر استاد - مدّ ظلّه - دربارۀ معنای «کراهت» در حدیث (تقریب معنای حرمت) 337
- 4) روایت مفضّل برای حرمت عزل (دلیل دوم) 338
- 6) استناد به این که عزل تضییع مال است (دلیل چهارم) 339
- 7) تقریب قول به حرمت در مقام جمع بین روایات (دلیل پنجم) 340
- 1) انتساب قول به کراهت به سید مرتضی (ره) 341
- 2) نقل و توضیح عبارت مرحوم سید مرتضی (ره) در امالی 341
- ج) توضیحی پیرامون فتوای مرحوم سید مرتضی (ره) دربارۀ عزل: 341
- 3) آیا کلام سید (ره) دال بر قول به کراهت است ؟ 342
- الف) ادامۀ بررسی وجوه مذکوره در حرمت عزل و نقد آن: 343
- 1) تکمیل استدلال به صحیحۀ محمد بن مسلم بر تحریم 343
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 343
- اشاره 343
- 2) تقریب چگونگی ترجیح روایات مانعه و مناقشه در آن 344
- 3) اشکال بر استدلال به روایت یعقوب جعفری - جعفی - 345
- 4) نقد حکم عقل به لزوم حفظ نطفه و حرمت تضییع آن 345
- 5) اشاره به برخی روایات در تأیید پاسخ فوق 348
- 6) روایتی دیگر در ردّ دلیل عقلی گذشته و بررسی دلالت روایت بر جواز عزل 349
- 7) توهم منافات جواز عزل با حکمت تشریع نکاح و ردّ آن 351
- 2) روایت عبد الرحمن بن ابی عبد الله 352
- 1) روایت محمد بن مسلم عن أبی عبد الله علیه السلام 352
- ب) تحقیق در روایات وارده در جواز عزل: 352
- 3) روایت عبد الرحمن الحذّاء 352
- 5) روایت ابی بصیر 355
- الف) روایات دال بر جواز عزل: 356
- اشاره 356
- توضیح روایت: 356
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 356
- 1) صحیحه یا موثقۀ محمد بن مسلم 356
- سند روایت: 356
- اشاره 356
- اشاره 357
- اشاره 357
- توضیح این روایت: 357
- 2) احمد بن محمد بن عیسی عن سعید بن اسماعیل عن أبیه: 357
- 3) معتبرۀ رفاعه 357
- مناقشه در دلالت روایت 358
- 2) روایت دیگر از دعائم 359
- ب) روایات دال بر حرمت: 359
- 1) روایت دعائم 359
- 3) روایت یعقوب جعفی 359
- ج) آیا جواز عزل از حقوق زن است ؟ (جمع بین روایات): 360
- 1) طرح دو دسته روایت 360
- 4) صحیحه محمد بن مسلم 360
- اشاره 360
- 2) جمع ما بین روایات 361
- 3) شهرت کراهت عزل در فتوای فقهاء 361
- د) بررسی جواز عزل در ازدواج موقت (متعه): 362
- اشاره 362
- - روایت مفضل بن عمر 364
- 2) بررسی روایات دال بر جواز عزل در متعه 364
- اشاره 364
- استدلال به روایت: 365
- سند روایت: 365
- - روایت احول 366
- - روایت فقه الرضا (علیه السلام) 366
- - روایت هشام بن سالم الجوالیقی 366
- 1) تکملۀ بحث در دلالت روایت یعقوب جعفی (یا جعفری): 367
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 367
- الف) تذکر چند نکته در تکمله بحثهای سابق: 367
- اشاره 367
- 2) تکمله بحث در دلالت صحیحه محمد بن مسلم (بررسی وجه اول در دلالت روایت بر تحریم: 369
- 3) وجهی دیگر در اثبات دلالت صحیحه محمد بن مسلم بر تحریم و پاسخ آن: 370
- 3) مسئله وجوب دیه نطفه بر زن در فرض فوق: 372
- ب) ادامۀ مسئله 6: 372
- 2) توضیح مسئله: 372
- 1) متن مسئله: 372
- 4) پاسخ از تقریب فوق توسط استاد «مدّ ظلّه»: 373
- 1) متن مسئله و توضیح اشکالی بر مصنف: 374
- 2) پاسخ از اشکال تناقض بین ذیل مسئله 6 و مسئله 7: 374
ما دو روایت داریم که از آنها می فهمیم که حدّ و غسل متلازم هستند:
اول) صحیحۀ حلبی: «قال سئل ابو عبد الله علیه السلام عن الرجل یصیب المرأه فلا ینزل أ علیه غسلٌ؟ قال: کان علیّ علیه السلام یقول اذا مسّ الختان فقد وجب الغسل قال و کان علیّ علیه السلام یقول: کیف لا یوجب الغسل و الحدّ یجب فیه(1)».
دوم) صحیحۀ زراره: «... فی الرجل یأتی اهله فیخالطها و لا ینزل... فقال علیّ علیه السلام أ توجبون علیه الحدّ و الرجم و لا توجبون علیه صاعاً من الماء؟....(2)».
بنابراین از این روایات می فهمیم که هرکجا حدّ ثابت شود، غسل نیز ثابت می گردد «و لا اشکال فی ان مقطوع الحشفه اذا جامع اجنبیه یصدق أنه زنی [و ان لم ینزل] و یجب بذلک علیه الحدّ... فاذا جامع زوجته وجب علیه غسل الجنابه [و ان لم ینزل]... و منه نستکشف ان المقیّدات (اذا التقی الختانان) مختصه بواجد الحشفه دون فاقدها(3).»
لذا اگر روایات التقاء ختانین ذاتاً مقیّد اطلاقات باشد، به وسیله ادلّۀ حدود و تلازم آن با ادلّه غسل می فهمیم که چنین قیدی در کار نیست. در وطی در دبر غسل ثابت است هر چند التقاء ختانین صورت نگرفته است.
3) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره توسط استاد مدّ ظلّه
از بیان مرحوم آقای خوئی ره چنین استفاده می شود که ایشان اصل تقیید اطلاقات را توسط روایات التقاء ختانین پذیرفته اند اما در این مورد بدلیل تلازم ادله حدود و جنابت و وحدت موضوع در آن ها خواسته اند از این قید رفع ید نمایند.
تأملاتی در فرمایش ایشان در اینجا به نظر می رسد:
اولاً) اگر بدلیل تلازم فوق و وحدت موضوع میان روایات حدود و جنابت از قید التقاء ختانین رفع ید کردیم، در این صورت چرا این بیان را به مقطوع الحشفه که فردی غیر متعارف و نادرست است، اختصاص دهیم. همین استدلال را می توان در وطی
1- (1) وسائل، باب 6 از ابواب الجنابه، حدیث 4.
2- (2) وسائل، باب 6 از ابواب الجنابه، حدیث 5.
3- (3) تنقیح، ج 5، ص 326 و 327.