- 1378/6/27 شنبه درس شمارۀ (116) کتاب النکاح/سال دوم 1
- 1) متن مسئله 1
- الف): بررسی مجدد مسئله 50 1
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 1
- اشاره 1
- 2) توضیح مسئله 2
- 1) وجه اول: تمسّک به عام در شبهه مصداقیه مخصّص 3
- اشاره 3
- ب): وجوه مختلف برای وجوب اجتناب در دو حالت مسئله 3
- 2) توضیح وجه دوم و سوم برای لزوم اجتناب 5
- 3) فرق بین وجه دوم و وجه سوم 6
- 1) توضیح مبنای مرحوم سید «ره» و اشکال آن 7
- ج) تذکر یک نکته در معنای نسائهن 7
- 2) پاسخ اشکال 8
- 3) اشکال دیگر به مرحوم سید «ره» 9
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 11
- 1) نقل وجوه چهارگانه (یادآوری و تکمیل) 11
- الف): بررسی وجوه چهارگانه برای لزوم اجتناب در موارد مشتبه 11
- اشاره 11
- 2) بررسی وجه دوم 12
- 3) مورد جریان قاعده مقتضی و مانع و عدم تطبیق آن بر مقام 14
- 5) تذکری کلی 15
- 4) بررسی وجه سوم (مبنای مرحوم آقای نایینی ره) و وجه چهارم (استصحاب عدم ازلی) 15
- ب): ادامه مسئله 50 17
- 1) متن مسئله 17
- 2) توضیح مسئله و بررسی آن 17
- 3) حکم شک در محارم سببی 18
- اشاره 21
- الف) تذکّری در بارۀ عبارت متن: 21
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 21
- 2) توضیح عبارت متن و تذکر یک نکته: 22
- ب) ادامۀ مسئلۀ 50: 22
- 1) متن عروه 22
- 3) کلامی از مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - 23
- 2) توضیح مسئله 24
- 1) متن مسئله 24
- ج) ادامه مسئله 50: 24
- 3) تذکر یک نکته 25
- 4) اشکال به کلام مرحوم سید - قدس سرّه - 26
- د) حکم سایر صور مسئله 26
- اشاره 26
- 1) حکم شک در مسلمان یا کافر بودن طرف مقابل 27
- 2) حکم شک در کنیز بودن یا محلّله بودن طرف مقابل (بر طبق مبانی قوم) 27
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 31
- در آغاز بحث دو نکته را متعرض می شویم و سپس بعضی از فروع مسئلۀ 50 را مطرح می کنیم: 31
- نکته اول: توضیحی در بارۀ نحوۀ استناد حکم «ربیبه» از آیۀ شریفه 31
- اشاره 31
- الف) دنبالۀ استدلال به آیات در جواز یا عدم جواز نظر 31
- اشکال به انصراف «نِسائِهِنَّ» از زنان مسلمان 32
- پاسخ اشکال: 32
- نکته دوم: بحث در بارۀ «نِسائِهِنَّ» در آیۀ شریفه 32
- اشاره 32
- مقدمۀ اول: 32
- نتیجه: 34
- مقدمه دوم: 34
- فرع اول: نگاه کسی که نمی دانیم از مصادیق «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» هست یا خیر؟ 35
- فرع دوم: حکم کسی که نمی دانیم از «بالغین غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ مِنَ الرِّجالِ» هست یا خیر؟ 36
- فرع سوم: حکم کسی که نمی دانیم از مصادیق «أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلی عَوْراتِ النِّساءِ» هست یا خیر؟ 37
- اشاره 37
- 1 - (کافرات) 37
- چند فرع دیگر: 37
- 3 - (بیمار) 38
- 1) متن مسئله 38
- ب) بررسی مسئلۀ 51: 38
- ب) ذکر نکات توضیحی و تکمیلی در ذیل مسئله: 40
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 40
- اشاره 40
- الف) طرح مسئلۀ 51 و ترجمۀ آن: 40
- نکته اول: 40
- نکته دوم: 41
- نکتۀ سوم: 42
- د) کلام مرحوم آیت الله حکیم (ره) در اعانت بر اثم: 42
- ج) کلام مرحوم آیت الله خوئی (ره) در اعانت بر اثم: 42
- ه) نقد کلام مرحوم آقای خوئی ره و مرحوم آقای حکیم ره توسط استاد مدّ ظلّه: 43
- الف) بررسی مسئله 52: 46
- اشاره 46
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 46
- 1) متن مسئله 46
- 3) کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - و توضیح آن 47
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد مدّ ظلّه 48
- ب) بررسی مسئله اول از فصل جدید: 51
- 2) توضیح مسئله 51
- 1) متن عروه 51
- 3) نقل اقوال فقهاء (قائلین به جواز) 52
- 4) اقوال سایر فقهاء (قائلین به حرمت) 55
- اشاره 57
- 1) قول مشهور 57
- 2) قائلین به تحریم از امامیه: صدوق، ابن حمزه 57
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 57
- الف) بررسی اقوال در مسئلۀ جواز یا عدم جواز وطی در دبر: 57
- 3) ابو الفتوح رازی، راوندی، صاحب البلابل 58
- اشاره 59
- ب) بیان استدلالات مجوّزین و مانعین: 59
- اشاره 59
- 1) استدلال به آیۀ شریفه (یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْمَحِیضِ...) 59
- حرمت مقاربت در حال حیض و شرائط رفع حرمت 60
- استدلال مجوزین به آیه شریفه 61
- الف) توضیحی دربارۀ نحوۀ دستیابی به نظریۀ مرحوم محقق (ره): 64
- اشاره 64
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 64
- ب) بررسی استناد مرحوم محقّق (ره) برای جواز به آیۀ «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» : 65
- اشاره 65
- 1) تقریب استدلال مرحوم محقّق (ره) 66
- 2) بررسی استدلال مرحوم محقق (قدس سرّه) توسّط استاد - مدّ ظلّه - 67
- اشاره 68
- اشکال و پاسخ: 68
- 3) کلام محقق در معنای «محیض» در صدر آیۀ شریفه 68
- ج) استناد سید مرتضی (ره) برای جواز به «فَأْتُوا حَرْثَکُمْ أَنّی شِئْتُمْ» : 71
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 73
- اشاره 73
- الف) ادامۀ بحث در آیۀ «محیض»: 73
- 1) نکتۀ تکرار کلمۀ «محیض» در آیۀ شریفه 73
- اشاره 75
- 3) ادامۀ استدلال به آیۀ «محیض» 75
- ب) استدلال به آیۀ «حرث» برای جواز وطی در دبر: 75
- 1) کلام سید مرتضی (ره) 75
- 2) تقریب کلام سید مرتضی (ره) 76
- 3) خلاصه اشکال مرحوم آقای حکیم (ره) و جواب استاد - مدّ ظلّه - 77
- اشاره 78
- ج) استدلال به آیات مربوط به قوم لوط برای جواز وطی در دبر: 78
- 2) اشکال به استدلال به این آیات 79
- 1) تقریب استدلال به آیات فوق 79
- 1) «هُوَ أَذیً» در آیۀ «محیض» 80
- 2) «مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» در آیۀ «محیض» 81
- اشاره 82
- اشاره 82
- الف) استدلال به آیات قرآن در حرمت وطی در دبر: 82
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 82
- 1) آیۀ محیض 82
- 2) «فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» 82
- اشاره 83
- 3) بررسی تقریب اول و بررسی کلام طبری 83
- پاسخ طبری به استدلال به آیۀ شریفه 83
- اشکالات دیگر بر تقریب اول 84
- 4) نقد اشکال پنجم 86
- اشاره 87
- بررسی تقریب دوم 87
- اشاره 88
- بررسی روایات در جواز یا عدم جواز وطی در دبر 88
- اشاره 88
- الف) صحیحۀ صفوان: 88
- 1) بررسی دلالت روایت 88
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 88
- 2) نقد استدلال فوق بر کراهت 89
- ب) صحیحۀ ابن یقطین: 90
- 1) بررسی سند روایت 90
- 2) بررسی دلالت روایت 90
- اشاره 90
- تقریب اول: (صاحب حدائق ره) 91
- تقریب دوم: (علامه طباطبائی ره) 91
- تقریب سوم از استاد مدّ ظلّه: 92
- 1) بررسی سند روایت 93
- ج) موثقۀ عبد الله بن أبی یعفور: 93
- اشاره 93
- د) موثقه ای دیگر از عبد الله بن أبی یعفور: 94
- ه) روایت حمّاد بن عثمان: 94
- اشاره 94
- 2) دلالت روایت 94
- 2) بررسی دلالت روایت 95
- 1) بررسی سند روایت 95
- اشاره 96
- و) مرسلۀ حفص بن سوقه: 96
- 1) بررسی سند روایت 96
- 2) بررسی دلالت روایت 96
- 1) متن روایت 98
- الف) روایت یونس بن عمّار: 98
- اشاره 98
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 98
- 3) بحث متنی (نقل و بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره) 100
- 4) توضیح در بارۀ ادله کراهت 102
- 2) توضیحی در بارۀ روایت 105
- 3) اشکال مرحوم آقای خوئی (قدس سرّه) و بررسی آن 105
- 1) متن روایت 105
- اشاره 107
- ج) سایر روایات مجوّزه: 107
- 1) اصل استدلال به روایات باب حیض 107
- 2) متن موثقۀ هشام بن سالم 108
- د) روایت محرّمه (صحیحۀ معمر بن خلاّد) 110
- 2) تذکری درباره متن روایت 110
- 1) متن روایت 110
- 3) کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - 111
- 4) نقد نکته دوم در کلام مرحوم آقای خوئی (میزان در جمع عرفی) 112
- 5) نقد نکته سوم در کلام مرحوم آقای خوئی (قرآن، مرجّح اخبار ناهیه است) 114
- 6) نقد نکته چهارم در کلام مرحوم آقای خوئی (شاهد جمع بودن صحیحۀ ابن ابی یعفور) 115
- 1) متن صحیحۀ معمّر بن خلاّد 118
- اشاره 118
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 118
- الف) بررسی دو راه جمع میان صحیحۀ معمّر بن خلاّد و روایات مجوّزه: 118
- 3) مفهوم آیۀ شریفه و روایت معمّر بن خلاّد بنا بر تحلیل مذکور 120
- اشاره 120
- نقد راه جمع اول: 121
- الف - راه جمع اول (جمع شیخ طوسی «ره») 121
- نقد جمع دوم: 122
- ب - راه جمع دوم (مرحوم نراقی ره) 122
- ج - راه جمع سوم: (روایت معمّر دلالت بر اصل مبغوضیّت دارد نه بر حرمت) 122
- د - راه جمع چهارم 123
- 4) نحوۀ جمع صحیحۀ معمّر بن خلاّد با روایت عبد الله بن أبی یعفور 124
- الف - راه جمع اول: 124
- اشاره 124
- 1) استدلال قدما به آیه برای حرمت 125
- ب - راه جمع دوم (مرحوم آقای حکیم «ره») 125
- نقد جمع دوم: 125
- ب) بررسی استدلال به «فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» برای حرمت: 125
- 2) پاسخ طبری به استدلال مزبور 126
- 3) پاسخ استاد - مدّ ظلّه - به طبری در تقریب قول قدما 126
- 5) نقد استاد - مدّ ظلّه - 127
- 4) فرمایش مرحوم آقای خوئی (ره) در این باره 127
- اشاره 128
- الف) تقریب دلالت آیه شریفه «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» بر جواز وطی در دبر 128
- اشاره 128
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 128
- 1) نقد استدلال به آیۀ «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» بر جواز وطی در دبر 129
- اشاره 129
- ادامۀ بحث جلسۀ گذشته 132
- اشاره 134
- 3) نتیجه استظهار از روایات 134
- 2) نکته ای حدیثی 134
- اشاره 135
- اشتراط رضایت زوج خلاف فتاوای قوم نیست 135
- بررسی کلام شهید ثانی ره 135
- 4) کلام شهید ثانی (ره) در حکم وطی در دبر 135
- ب) بررسی روایات حرمت 136
- اشاره 136
- نتیجۀ بحث روایات حرمت 137
- اشاره 138
- الف) استدلال به روایات حیض برای جواز وطی در دبر (تکمیل): 138
- 1) طرح اشکال 138
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 138
- اشاره 138
- 2) پاسخ استاد «مدّ ظلّه» 139
- اشاره 140
- نتیجه: 141
- تذکر یک نکته: 141
- مقدمه 142
- 1) نکته ای از مرحوم آقای شریعت اصفهانی ره 142
- اشاره 142
- 3) علت زیاد شدن «فی الاسلام» 143
- د) بودن یا نبودن قید «علی مؤمن» در حدیث لا ضرر: 144
- فرمایش مرحوم آقای خمینی (ره) در ثبوت قید «علی مؤمن» 144
- پاسخ اشکال: مرحوم آقای خمینی (ره) در پاسخ اشکال می فرمایند: 145
- اشاره 147
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 147
- اشاره 148
- اشکال صغروی تقریب فوق: 150
- اشاره 151
- نقد فرمایش مرحوم آقای خمینی قدس سرّه 151
- ب) ادامۀ کلام مرحوم آقای خمینی قدس سرّه: 151
- خلاصۀ بحث 153
- اشاره 153
- ج) دوران امر بین اصل عدم زیاده و اصل عدم نقیصه: 153
- اشاره 154
- بررسی بیان فوق: 154
- 1) احتمال تلخیص و اقتصار 154
- بررسی بیان فوق: 155
- اشاره 155
- 2) احتمال تقطیع 155
- د) تکمله، بررسی موارد عدم جریان اصول عقلایی: 156
- اشاره 159
- الف) توضیحی در بارۀ چند اصل مشابه اصاله عدم الزیاده: 159
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 159
- اشاره 159
- 1) عدم جریان اصاله عدم التقیه 160
- 3) عدم جریان اصاله عدم التقطیع 161
- 4) عدم جریان اصاله عدم الخطأ 161
- 1) تحریر محلّ بحث (یادآوری و تکمیل) 163
- ب) بررسی تعارض اصاله عدم الزیاده و اصاله عدم النقیصه: 163
- 2) حکم تعارض اصاله عدم الزیاده و اصاله عدم النقیصه 165
- 3) مناشئ اختصاصی زیاده 168
- 1) اصل تقریب دلیل در موارد مشابه 172
- ج) دلیل انسداد صغیر: 172
- 2) جریان دلیل انسداد صغیر در باب نسخ 174
- 1) «اشتباه در تطبیق» به «ضمیمۀ سهو قلم» یا «رعایت احترام»، از علل وقوع زیاده 176
- اشاره 176
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 176
- الف) برخی از علل و عوامل وقوع نقیصه یا زیاده: 176
- اشاره 176
- 2) «نقل به معنا» از علل دیگر زیاده و نقیصه 177
- 3) «تحریف» از جمله عوامل مهم نقیصه 179
- نتیجه: 180
- اشاره 180
- ب) تطبیق مباحث پیشین بر روایت مورد بحث (روایت ابن أبی یعفور): 180
- بررسی اختلاف متن در روایت ابن أبی یعفور و امکان اخذ به زیاده 181
- ج) بررسی کراهت وطی در دبر: 183
- 2) بررسی احتمال تقیّه در روایات نهی کننده 183
- 1) ادله ای برای قول به کراهت 183
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 185
- اشاره 185
- 1) تنقیح محل بحث و ارتباط آن با مسئلۀ قبل 185
- الف) بررسی اقوال و اجماعات در مسئلۀ وطی در دبر حائض: 185
- 3) استشهاد به کلمات فقهاء در تحریم غیر موضع دم 186
- ب) بررسی روایات وارده در استمتاعات از حائض: 188
- 1) طوائف مختلف روایات و مضامین گوناگون آن 188
- 2) عدم امکان استدلال به مطلقات در ما نحن فیه 188
- 3) بیان روایات خاصه و چگونگی جمع بین آنها 189
- اشاره 189
- روایت اول: 190
- روایت دوم: 190
- روایت پنجم: 191
- روایت چهارم: 191
- روایت ششم: 191
- روایت هفتم: 191
- ب - روایات داله بر ممنوعیت سایر استمتاعات 192
- روایت اول: 192
- روایت دوم: 192
- روایت سوم: 192
- روایت چهارم: 193
- اشاره 195
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 195
- أ) اقوال مختلف در مسئله تمتع از حائض: 195
- اشاره 195
- 1) قول اول: حرمت مطلق استمتاع 195
- اشاره 196
- 4) قول چهارم: اختصاص حرمت به قُبل 196
- ب) بررسی اقوال: 196
- 3) قول سوم: حرمت قبل و دبر 196
- اشاره 196
- 1) توجیه قول اول 196
- بررسی استدلال فوق: 197
- تطبیق بر ما نحن فیه 200
- 2) توجیه قول دوم 201
- 4) بررسی فرمایش مرحوم آقای خوئی «ره» 202
- 3) بررسی استدلال به این روایات در کلام مرحوم آقای خوئی «ره» 202
- 5) نظر استاد مدّ ظله - در مورد روایات مورد بحث 203
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 205
- الف) روایات مختلف دربارۀ استمتاع از حائض: 205
- اشاره 205
- 1) اقسام روایات 205
- 4) نقل روایات طائفه سوم: فقط بین السره و الرکبه حرام است 206
- 2) نقل روایت طائفه اول: مطلق استمتاع حرام است 206
- 3) نقل روایت طائفه دوم: فقط آنچه پیراهن می پوشاند، حرام است (موثّقۀ حجّاج الخشّاب) 206
- 7) بررسی روایات فوق 207
- 5) نقل روایت طائفه چهارم: اجازۀ تفخیذ داده شده است (روایت عمر بن حنظله) 207
- 6) نقل روایات طائفه پنجم (روایت عمر بن یزید) 207
- ب) ادله ناهیه از مطلق وطی: 209
- 1) اشارۀ کلی به ادله 209
- نهی از قرب: 210
- امر به اعتزال: 210
- نهی از اتیان: 210
- 2) اشاره به روایات مشتمل بر عناوین وارده در قرآن 210
- غِشْیان: 211
- 3) اشاره به سایر روایات ناهیه 211
- الوقوع علیها: 212
- وطئ: 212
- مواقعه: 212
- مجامعه: 212
- نهی از نکاح: 213
- امر به امساک از زوجه: 213
- ایقاب: 213
- مسّ: 213
- اشاره 214
- 4) بررسی دلالت روایات فوق 214
- بررسی اطلاق داشتن روایت لیث مرادی 217
- نکته ای حدیثی: 217
- ج) بررسی روایات مجوزه 219
- 1) اقسام روایات مجوّزه 219
- اشاره 220
- 2) بررسی روایات قسم اول ( ما دون الفرج) 220
- نقد روایات «ما دون الفرج» 221
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 222
- اشاره 222
- الف) مراد از تعبیر «ما دون الفرج» در روایات مورد بحث: 222
- 1) معنای «ما دون الفرج» به نظر استاد مدّ ظلّه 222
- 2) ادله و شواهد معنای مذکور برای «ما دون الفرج» 223
- اشاره 224
- ب) بررسی دلالت روایات بر جواز وطی در دبر در حال حیض و نظر مقبول استاد - مدّ ظلّه -: 224
- 2) روایت عبد الملک بن عمرو 225
- بحث اول: متن دو نقل مختلف از روایت عبد الملک بن عمرو: 225
- اشاره 225
- بحث دوم: سند و دلالت روایت عبد الملک بن عمرو: 226
- 3) مرسلۀ عبد الله بن بکیر 227
- 4) موثّقۀ عبد الله بن سنان 228
- 5) موثّقۀ معاویه بن عمار 228
- 6) نتیجۀ بحث 229
- 1) متن مسئله 229
- 2) شهرت قول به تحقّق نشوز با عدم تمکین، نسبت به وطی در دبر 229
- ج) بحث در بارۀ مسئلۀ سوّم: 229
- 3) برخی تعابیر فقها در این باره 230
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 233
- الف) بررسی یکی از علل سقطهائی که در اسناد روایات واقع شده است: 233
- اشاره 233
- 1) نقل قول صاحب معالم 233
- ب) تعلیق در حدیث عمر بن حنظله و عمر بن یزید: 236
- 1) سند روایت عمر بن حنظله که بیشتر از تفخیذ را جایز نمی دانست، این طور است 236
- اشاره 237
- ج) بحث در روایت عبد الملک بن عمرو - روایت دال بر جواز وطی در دبر حائض -: 237
- 2) روایت عمر بن یزید که می فرمود «له ما بین الیتیها و لا یوقب» 237
- اشاره 239
- د) دنبال مسئله تحقق نشوز با ممانعت زوجه از وطی در دبر (مسئله سوم عروه): 239
- جهت احتیاط در اجتناب: 239
- نتیجه بحث 239
- اشاره 240
- 2 - روایاتی که تعبیر می کند زن لُعبۀ مرد و برای ملاعبه او است. 240
- اشاره 240
- نقد استاد: 240
- نقد استاد: 240
- 1 - روایاتی که زن باید از شوهر اطاعت کند، 240
- نقد استاد: 241
- اشاره 241
- نتیجه بحث: 241
- 4 - از روایت معمّر بن خلاّد استفاده می شود که اهل مدینه وطی در دبر را جایز دانسته 241
- نقد استاد: 241
- اشاره 241
- 3 - آیه شریفه: «نِساؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُمْ فَأْتُوا حَرْثَکُمْ...» 241
- اشاره 242
- دسته اول: روایات اطاعت زوج که در سیاق مستحب ذکر شده است 242
- الف) بررسی روایات اطاعت: 242
- اشاره 242
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 242
- اشاره 243
- دسته دوم: روایات اطاعت زوج که در سیاق واجبات است 243
- نتیجه: 244
- دسته سوم: روایات لزوم اطاعت زوج حتی در شرائط سخت 245
- دسته چهارم: روایاتی که زنان عاصیه و غیر مطیع مذمت گردیده اند. 246
- دسته پنجم: روایات حرمت سخط زوج بر زنان 246
- 1) طرح مسئله و ترجمۀ آن 247
- ب) بررسی مسئله 4: 247
- جمع بندی: 247
- 2) حاشیۀ مرحوم آقای بروجردی قدس سرّه الشریف 247
- 3) پاسخ استاد مدّ ظلّه به اشکال مرحوم آقای بروجردی «ره» 248
- 2) پاسخ استاد مدّ ظلّه به ادلۀ مرحوم آقای خوئی ره 249
- ج) ادلۀ وجوب غسل با وطی در دبر مرأه: 249
- 1) ادلۀ مرحوم آقای خوئی (ره) بر وجوب غسل 249
- اشاره 250
- 3) ادله استاد مدّ ظلّه در وجوب غسل هنگام وطی در دبر 250
- *صحیحۀ محمد بن مسلم: 250
- - موثقۀ محمد بن مسلم 251
- سند روایت: 251
- - صحیحۀ بزنطی 251
- - صحیحۀ عبد الله بن سنان 252
- - صحیحۀ داود بن سرحان 252
- خلاصه: 252
- روایت معارض: 253
- بررسی روایت معارض 253
- 4) لزوم التقاء ختانین در وجوب غسل 253
- اشاره 253
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 255
- اشاره 255
- الف) ادلّۀ فقهاء سابقین بر وجوب غسل در وطی در دُبر: 255
- اشاره 256
- ب) نقل فرمایش مرحوم آقای حکیم ره در استدلال بر وجوب غسل: 256
- 1) دلیل اجماع 256
- 2) نقد استاد - مدّ ظلّه - 256
- *بررسی اجماع سید مرتضی به وجوب غسل در وطی در دُبر: 258
- 3) دلیل دیگر آقای حکیم ره؛ روایت حفص بن سوقه 259
- *نقد استاد - مدّ ظلّه - 259
- اشاره 259
- جواب استاد - مدّ ظلّه - 260
- *نظر استاد - مدّ ظلّه - در بارۀ اصحاب اجماع 260
- اشکال آقای خوئی ره به دلالت روایت: 260
- *دلالت روایت حفص بن سوقه 260
- ج) بقیۀ روایات: 261
- 1) صحیحه محمد بن مسلم 261
- اشاره 261
- اشاره 261
- دلالت حدیث: 262
- *سند روایت: 263
- *دلالت هر دو حدیث 263
- اشاره 263
- *نتیجه بحث: 264
- اشاره 265
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 265
- 1) سابقه و چگونگی طرح مسئله در کلمات فقهاء 265
- الف) مفطریّت جماع و حدّ آن در ابطال صوم: 265
- اشاره 265
- 2) بررسی روایات و کیفیت استفادۀ حدّ مفطریت جماع از آنها 266
- 4) استدلال مرحوم آقای خویی بر مفطریت جماع به ملاک جنابت 267
- 5) نقد کلام مرحوم آقای خویی 268
- اشاره 270
- الف) بررسی اجمالی مباحث مطرح در احکام وطی در دبر: 270
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 270
- 2) فرمایش مرحوم آقای خوئی ره 271
- 1) روایات التقاء ختانین 271
- ب) بررسی ادله قائلین به عدم جریان احکام وطی در دبر بر وطی در قبل: 271
- 3) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره توسط استاد مدّ ظلّه 272
- ج) بررسی روایات التقاء ختانین: 274
- اشاره 274
- 2) توضیح سند روایت درست 275
- 3) بررسی دلالت روایت درست 275
- 4) اشکال دلالت روایت در مورد وطی در دبر 276
- د) ادله یکسان بودن احکام وطی در قبل و دبر: 276
- 1) اطلاقات 276
- *اشکال وارد بر اطلاقات 276
- اشاره 276
- 2) روایت حفص بن سوقه 277
- 3) اطلاق روایات وارده در طواف نساء 277
- اشاره 277
- *نتیجه: 278
- اشاره 279
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 279
- الف) ادامه بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره در مناط بطلان صوم در باب جنابت: 279
- 1) خلاصه کلام مرحوم آقای خوئی ره (یادآوری) 279
- 2) تکمیل تقریب مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مدّ ظلّه - 280
- 3) یادآوری بحث فقهی مشابه 281
- اشاره 282
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مدّ ظلّه - 282
- اشکال اول: کلام مرحوم آقای خوئی 282
- اشکال سوم: اشکالی به مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - و پاسخ آن 284
- اشکال دوم: 284
- 5) مقدمه ای در تبیین اشکال سوم 285
- 6) تبیین اشکال سوم و سایر اشکالات به مرحوم آقای خوئی ره 286
- 7) نتیجه بحث 287
- 8) بررسی روایت دال بر عدم افطار به وطی در دبر 288
- 2) نظر استاد - مدّ ظلّه - در مسئله 289
- 1) طرح بحث 289
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 291
- اشاره 291
- 1) متن عروه (ادامۀ مسئلۀ 4) 291
- الف) عدم الحاق وطی در دبر به وطی در قبل نسبت به برخی احکام: 291
- 3) بررسی کلام مرحوم صاحب جواهر ره دربارۀ اعتبار دخول در نکاح محلّل 292
- 2) توضیح متن 292
- 2) نقل روایات مربوطه 293
- اشاره 293
- 1) استناد شیخ (ره) در مبسوط به روایات: 293
- ب) اعتبار دخول و وطی در قبل برای حلیّت زن سه طلاقه بنا بر احادیث: 293
- دوم) موثقۀ زراره: 294
- *روایات دسته اول: 294
- اول) روایت ابی بصیر: 294
- چهارم) روایت ابی حاتم: 295
- *روایات دستۀ دوم: 296
- اول) روایت سماعه بن مهران: 296
- دوم) روایت دعائم الاسلام: 297
- چهارم) روایت امالی شیخ (ره) که در عوالی اللآلی هم آمده: 297
- سوم) روایت مذکور در المجازات النبویه (سید رضی - ره -): 297
- 4) بررسی استدلال مرحوم صاحب مسالک (ره) 298
- 2) فرموده مرحوم صاحب جواهر (ره) 299
- ج) آیا برای حلیت زن سه طلاقه برای شوهر اول، تحقّق انزال هم معتبر است ؟ 299
- 1) فرمایش مرحوم مصنّف (ره) 299
- 3) بررسی کلام صاحب جواهر (قدس سرّه) 300
- اشاره 301
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 301
- الف) طرح دو مسئله در تحلیل مطلّقه ثلاثه: 301
- ب) عدم کفایت وطی در دُبر در اسقاط وجوب وطی در چهار ماه، - دنبالۀ مسئلۀ 4 عروه -: 302
- نظر استاد - مد ظلّه - 303
- بیان مسئله: 303
- اشاره 303
- ج) عدم تحقق حنث و رجوع در ایلاء با وطی در دُبر: 303
- د) از مستثنیات «وحدت حکم وطی در قبل و دُبر» زنای محصنه است: 304
- اشاره 305
- ها) بررسی مسئله 5: 305
- 1) نیازی به قید «فی زمانٍ أو مکانٍ» نیست 305
- و) بررسی مسئلۀ 6: 306
- اشاره 306
- 1) تحریر محل بحث 306
- 2) بیان مسئله 306
- 3) طرح اجماع شیخ طوسی رحمه الله 307
- 2) محتملات و اقوال در مسئله 307
- اشاره 307
- نقد استاد مد ظلّه: 308
- 4) بررسی اجماع مرحوم شیخ رحمه الله 308
- 5) حکم عزل در متمتع بها 309
- 2) قول کشف اللثام در مسئله 310
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 310
- 1) آیا وطی در دبر مصداق رجوع در ایلاء است ؟ 310
- اشاره 310
- الف) صدق رجوع در ایلاء با وطی در بر: 310
- 3) پاسخ مرحوم آقای حکمی نسبت به قول کشف اللثام 311
- اشاره 311
- 1) طرح مسئله 5 و ترجمۀ آن 311
- ب) بررسی مجدد مسئلۀ 5: 311
- 4) نقد فرمایش مرحوم آقای حکیم توسط استاد مد ظله 311
- 2) وجه اول از مراد مرحوم سید در این مسئله 312
- 3) نقد استاد مد ظلّه به وجه اول 313
- 4) وجه دوم از مراد مرحوم سید در این مسئله 313
- اشاره 314
- 5) بررسی وجه دوم از مراد مرحوم سید ره 314
- روایت اول: صحیحۀ عبد الرحمن بن حجاج 315
- روایت دوم: 315
- طرح یک نکتۀ کلی: 316
- روایت سوم: صحیحه أبی ولاّد الحنّاط 316
- استناد به روایت: 317
- خلاصه: 317
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 318
- الف) بررسی حکم عزل مرد: 318
- 1) اشاره به فتاوای فقها 318
- اشاره 318
- 2) ادله تحریم 320
- 3) کلمات فقهاء درباره روایت مستقل در ثبوت دیه در عزل 321
- 4) نقد ثبوت روایت مستقل 323
- 5) بررسی نسبت شذوذ در روایت ثبوت دیه و اشاره به فتوای فقهاء در مسئله 324
- ب) دلیل دوم تحریم (روایت یعقوب جعفری): 328
- 1) متن روایت 328
- 2) استدلال به روایت 328
- اشاره 328
- اشاره 329
- 3) بررسی اشکال سندی روایت فوق 329
- بحث اول: وثاقت قاسم بن یحیی و جد وی حسن بن راشد 329
- بحث دوم: وثاقت یعقوب جعفری 330
- راهی برای اعتبار این روایت 330
- 1) بیان تقریبی برای اعتبار سند روایت 332
- اشاره 332
- الف) بحث دربارۀ اعتبار سند و چگونگی دلالت روایت «یعقوب جعفی (یا جعفری)»: 332
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 332
- 2) بحث دربارۀ دلالت حدیث 333
- اشاره 333
- ب) تقریب استناد به ادله ای دیگر برای حرمت عزل: 335
- نتیجه: 335
- 1) متن صحیحۀ محمد بن مسلم (دلیل اول) 335
- نقد استاد مدّ ظلّه بر نظریه اول: 336
- نظر اول: کراهت مصطلح، 336
- نظر دوم: مبغوضیت تحریمی (حرمت)؛ 336
- اشاره 336
- 2) بررسی سند روایت و مراد از تعبیر «اکره» در روایت مذکور 336
- 3) نظر استاد - مدّ ظلّه - دربارۀ معنای «کراهت» در حدیث (تقریب معنای حرمت) 337
- نظر سوم: معنای اعم؛ و مختار استاد مدّ ظلّه 337
- نقد استاد مدّ ظلّه بر نظریه دوم: 337
- 4) روایت مفضّل برای حرمت عزل (دلیل دوم) 338
- 6) استناد به این که عزل تضییع مال است (دلیل چهارم) 339
- 7) تقریب قول به حرمت در مقام جمع بین روایات (دلیل پنجم) 340
- 2) نقل و توضیح عبارت مرحوم سید مرتضی (ره) در امالی 341
- ج) توضیحی پیرامون فتوای مرحوم سید مرتضی (ره) دربارۀ عزل: 341
- 1) انتساب قول به کراهت به سید مرتضی (ره) 341
- 3) آیا کلام سید (ره) دال بر قول به کراهت است ؟ 342
- 1) تکمیل استدلال به صحیحۀ محمد بن مسلم بر تحریم 343
- اشاره 343
- الف) ادامۀ بررسی وجوه مذکوره در حرمت عزل و نقد آن: 343
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 343
- 2) تقریب چگونگی ترجیح روایات مانعه و مناقشه در آن 344
- 3) اشکال بر استدلال به روایت یعقوب جعفری - جعفی - 345
- 4) نقد حکم عقل به لزوم حفظ نطفه و حرمت تضییع آن 345
- 5) اشاره به برخی روایات در تأیید پاسخ فوق 348
- 6) روایتی دیگر در ردّ دلیل عقلی گذشته و بررسی دلالت روایت بر جواز عزل 349
- 7) توهم منافات جواز عزل با حکمت تشریع نکاح و ردّ آن 351
- 1) روایت محمد بن مسلم عن أبی عبد الله علیه السلام 352
- ب) تحقیق در روایات وارده در جواز عزل: 352
- 2) روایت عبد الرحمن بن ابی عبد الله 352
- 3) روایت عبد الرحمن الحذّاء 352
- 5) روایت ابی بصیر 355
- اشاره 356
- توضیح روایت: 356
- الف) روایات دال بر جواز عزل: 356
- 1) صحیحه یا موثقۀ محمد بن مسلم 356
- سند روایت: 356
- اشاره 356
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 356
- 3) معتبرۀ رفاعه 357
- اشاره 357
- اشاره 357
- 2) احمد بن محمد بن عیسی عن سعید بن اسماعیل عن أبیه: 357
- توضیح این روایت: 357
- مناقشه در دلالت روایت 358
- ب) روایات دال بر حرمت: 359
- 3) روایت یعقوب جعفی 359
- 2) روایت دیگر از دعائم 359
- 1) روایت دعائم 359
- ج) آیا جواز عزل از حقوق زن است ؟ (جمع بین روایات): 360
- اشاره 360
- 4) صحیحه محمد بن مسلم 360
- 1) طرح دو دسته روایت 360
- 3) شهرت کراهت عزل در فتوای فقهاء 361
- 2) جمع ما بین روایات 361
- د) بررسی جواز عزل در ازدواج موقت (متعه): 362
- اشاره 362
- - روایت مفضل بن عمر 364
- اشاره 364
- 2) بررسی روایات دال بر جواز عزل در متعه 364
- سند روایت: 365
- استدلال به روایت: 365
- - روایت احول 366
- - روایت فقه الرضا (علیه السلام) 366
- - روایت هشام بن سالم الجوالیقی 366
- 1) تکملۀ بحث در دلالت روایت یعقوب جعفی (یا جعفری): 367
- الف) تذکر چند نکته در تکمله بحثهای سابق: 367
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 367
- اشاره 367
- 2) تکمله بحث در دلالت صحیحه محمد بن مسلم (بررسی وجه اول در دلالت روایت بر تحریم: 369
- 3) وجهی دیگر در اثبات دلالت صحیحه محمد بن مسلم بر تحریم و پاسخ آن: 370
- 3) مسئله وجوب دیه نطفه بر زن در فرض فوق: 372
- ب) ادامۀ مسئله 6: 372
- 2) توضیح مسئله: 372
- 1) متن مسئله: 372
- 4) پاسخ از تقریب فوق توسط استاد «مدّ ظلّه»: 373
- 1) متن مسئله و توضیح اشکالی بر مصنف: 374
- 2) پاسخ از اشکال تناقض بین ذیل مسئله 6 و مسئله 7: 374
ب) حکم مقطوع الحشفه یا فاقد الحشفه:
1) طرح بحث
در بابهای جنابت و رجم و جلد، حکم بر مطلق جماع بار نشده، بلکه باید به حدّ ختنه گاه برسد، حال بحث در این است که اگر کسی مقطوع الحشفه باشد یا به تعبیری که علامه افزوده، از اصل خلقت فاقد الحشفه باشد، چه حکمی دارد؟
در مسئله بطلان صوم ما قائل به حدّ خاصی برای جماع مبطل نبودیم، ولی اگر کسی حدّ ابطال را دخول تا ختنه گاه بداند، مسئله مقطوع الحشفه یا فاقد الحشفه موضوع برای بحث می یابد.
وجهی در کلمات علما در اینجا ذکر شده که باید در این مسئله هم اندازه حشفه را در نظر گرفت، اگر این مقدار از آلت داخل شده باشد احکام مترتب می شود وگرنه حکمی بار نمی شود، ولی هیچ دلیلی بر این امر ذکر نکرده اند و مرحوم آقای خوئی هم این وجه را نپذیرفته اند، و ما نیز آن را صحیح نمی دانیم.
2) نظر استاد - مدّ ظلّه - در مسئله
چهار وجه در اینجا می توان ذکر کرد:
وجه اول: مقدار ختنه گاه باید لحاظ گردد.
وجه دوم: باید نسبت سنجی کرد، اگر ختنه گاه مثلاً خمس آلت می باشد، با دخول خمس آلت مقطوع الحشفه - مثلاً - احکام بار می گردد و کمتر از آن حکم ندارد.
وجه سوم: در مقطوع الحشفه و فاقد الحشفه اصلاً احکام جنابت و حدود و نقض صوم و... بار نمی گردد.
وجه چهارم: مطلق دخول در این مسئله منشأ احکام می باشد.
وجه اول و وجه دوم بی دلیل است، زیرا ادله اشتراط دخول در ختنه گاه تنها در جایی است که ختنه گاه وجود داشته باشد، و نسبت به صورت عدم وجود ختنه گاه