نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 4 صفحه 300

می پذیریم؛ ولی اگر اجماع در کار نباشد، می توان با استناد به تعبیر ذوق العسیله گفت که انزال معتبر است و صرف وطی (بدون انزال) برای تحلیل کافی نیست.

3) بررسی کلام صاحب جواهر (قدس سرّه)

ما صدر کلام ایشان را می پذیریم یعنی می گوییم: از آنجا که فقها به ویژه فقهای متقدم مسئلۀ انزال را در موضوع مورد بحث مطرح نکرده اند، می توان دریافت که آن ها بر عدم اعتبار آن اتفاق نظر داشته اند ولی ذیل کلام ایشان قابل پذیرش نیست.

زیرا «ذوق عسیله» متوقف بر انزال نیست و بدون انزال هم می تواند حاصل شود. در برخی منابع لغت و ادب آمده که تعبیر «عُسیله» به صورت اسم تصغیر کنایه از درک فی الجمله نسبت به لذت جماع می باشد(1). بنابراین لزومی ندارد که چشیدن لذت مباشرت به طور کامل و استیعاب باشد و درک ناقص و فی الجمله هم کافی است. بر این اساس می گوییم که برای تحلیل تحقّق انزال معتبر نیست و وطی بدون انزال نیز موجب تحلیل می شود، همچنان که در کلمات قدما نیز چنین شرطی برای تحلیل نشده است، و با همین استدلال می توان کلام بسیاری از فقها را که دخول به مقدار حشفه را هم کافی دانسته اند، توجیه کرد، بر خلاف نظر صاحب حدائق که این مقدار را کافی نمی داند، ولی با توجه به تصغیر عُسَیله، چشیدن لذت مختصر جماع که با دخول به مقدار حشفه هم حاصل می شود برای حصول تحلیل کفایت می کند.

«* و السلام *»