- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 1
- اشاره 1
- 1378/6/27 شنبه درس شمارۀ (116) کتاب النکاح/سال دوم 1
- 1) متن مسئله 1
- الف): بررسی مجدد مسئله 50 1
- 2) توضیح مسئله 2
- اشاره 3
- 1) وجه اول: تمسّک به عام در شبهه مصداقیه مخصّص 3
- ب): وجوه مختلف برای وجوب اجتناب در دو حالت مسئله 3
- 2) توضیح وجه دوم و سوم برای لزوم اجتناب 5
- 3) فرق بین وجه دوم و وجه سوم 6
- ج) تذکر یک نکته در معنای نسائهن 7
- 1) توضیح مبنای مرحوم سید «ره» و اشکال آن 7
- 2) پاسخ اشکال 8
- 3) اشکال دیگر به مرحوم سید «ره» 9
- 1) نقل وجوه چهارگانه (یادآوری و تکمیل) 11
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 11
- الف): بررسی وجوه چهارگانه برای لزوم اجتناب در موارد مشتبه 11
- اشاره 11
- 2) بررسی وجه دوم 12
- 3) مورد جریان قاعده مقتضی و مانع و عدم تطبیق آن بر مقام 14
- 5) تذکری کلی 15
- 4) بررسی وجه سوم (مبنای مرحوم آقای نایینی ره) و وجه چهارم (استصحاب عدم ازلی) 15
- 1) متن مسئله 17
- ب): ادامه مسئله 50 17
- 2) توضیح مسئله و بررسی آن 17
- 3) حکم شک در محارم سببی 18
- الف) تذکّری در بارۀ عبارت متن: 21
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 21
- اشاره 21
- ب) ادامۀ مسئلۀ 50: 22
- 2) توضیح عبارت متن و تذکر یک نکته: 22
- 1) متن عروه 22
- 3) کلامی از مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - 23
- 2) توضیح مسئله 24
- ج) ادامه مسئله 50: 24
- 1) متن مسئله 24
- 3) تذکر یک نکته 25
- 4) اشکال به کلام مرحوم سید - قدس سرّه - 26
- اشاره 26
- د) حکم سایر صور مسئله 26
- 1) حکم شک در مسلمان یا کافر بودن طرف مقابل 27
- 2) حکم شک در کنیز بودن یا محلّله بودن طرف مقابل (بر طبق مبانی قوم) 27
- نکته اول: توضیحی در بارۀ نحوۀ استناد حکم «ربیبه» از آیۀ شریفه 31
- اشاره 31
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 31
- الف) دنبالۀ استدلال به آیات در جواز یا عدم جواز نظر 31
- در آغاز بحث دو نکته را متعرض می شویم و سپس بعضی از فروع مسئلۀ 50 را مطرح می کنیم: 31
- نکته دوم: بحث در بارۀ «نِسائِهِنَّ» در آیۀ شریفه 32
- پاسخ اشکال: 32
- اشاره 32
- مقدمۀ اول: 32
- اشکال به انصراف «نِسائِهِنَّ» از زنان مسلمان 32
- مقدمه دوم: 34
- نتیجه: 34
- فرع اول: نگاه کسی که نمی دانیم از مصادیق «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» هست یا خیر؟ 35
- فرع دوم: حکم کسی که نمی دانیم از «بالغین غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ مِنَ الرِّجالِ» هست یا خیر؟ 36
- 1 - (کافرات) 37
- اشاره 37
- چند فرع دیگر: 37
- فرع سوم: حکم کسی که نمی دانیم از مصادیق «أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلی عَوْراتِ النِّساءِ» هست یا خیر؟ 37
- 3 - (بیمار) 38
- ب) بررسی مسئلۀ 51: 38
- 1) متن مسئله 38
- ب) ذکر نکات توضیحی و تکمیلی در ذیل مسئله: 40
- نکته اول: 40
- اشاره 40
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 40
- الف) طرح مسئلۀ 51 و ترجمۀ آن: 40
- نکته دوم: 41
- ج) کلام مرحوم آیت الله خوئی (ره) در اعانت بر اثم: 42
- نکتۀ سوم: 42
- د) کلام مرحوم آیت الله حکیم (ره) در اعانت بر اثم: 42
- ه) نقد کلام مرحوم آقای خوئی ره و مرحوم آقای حکیم ره توسط استاد مدّ ظلّه: 43
- 1) متن مسئله 46
- الف) بررسی مسئله 52: 46
- اشاره 46
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 46
- 3) کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - و توضیح آن 47
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد مدّ ظلّه 48
- 1) متن عروه 51
- 2) توضیح مسئله 51
- ب) بررسی مسئله اول از فصل جدید: 51
- 3) نقل اقوال فقهاء (قائلین به جواز) 52
- 4) اقوال سایر فقهاء (قائلین به حرمت) 55
- الف) بررسی اقوال در مسئلۀ جواز یا عدم جواز وطی در دبر: 57
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 57
- 1) قول مشهور 57
- اشاره 57
- 2) قائلین به تحریم از امامیه: صدوق، ابن حمزه 57
- 3) ابو الفتوح رازی، راوندی، صاحب البلابل 58
- اشاره 59
- 1) استدلال به آیۀ شریفه (یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْمَحِیضِ...) 59
- ب) بیان استدلالات مجوّزین و مانعین: 59
- اشاره 59
- حرمت مقاربت در حال حیض و شرائط رفع حرمت 60
- استدلال مجوزین به آیه شریفه 61
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 64
- الف) توضیحی دربارۀ نحوۀ دستیابی به نظریۀ مرحوم محقق (ره): 64
- اشاره 64
- ب) بررسی استناد مرحوم محقّق (ره) برای جواز به آیۀ «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» : 65
- اشاره 65
- 1) تقریب استدلال مرحوم محقّق (ره) 66
- 2) بررسی استدلال مرحوم محقق (قدس سرّه) توسّط استاد - مدّ ظلّه - 67
- 3) کلام محقق در معنای «محیض» در صدر آیۀ شریفه 68
- اشکال و پاسخ: 68
- اشاره 68
- ج) استناد سید مرتضی (ره) برای جواز به «فَأْتُوا حَرْثَکُمْ أَنّی شِئْتُمْ» : 71
- اشاره 73
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 73
- 1) نکتۀ تکرار کلمۀ «محیض» در آیۀ شریفه 73
- الف) ادامۀ بحث در آیۀ «محیض»: 73
- 3) ادامۀ استدلال به آیۀ «محیض» 75
- اشاره 75
- ب) استدلال به آیۀ «حرث» برای جواز وطی در دبر: 75
- 1) کلام سید مرتضی (ره) 75
- 2) تقریب کلام سید مرتضی (ره) 76
- 3) خلاصه اشکال مرحوم آقای حکیم (ره) و جواب استاد - مدّ ظلّه - 77
- اشاره 78
- ج) استدلال به آیات مربوط به قوم لوط برای جواز وطی در دبر: 78
- 1) تقریب استدلال به آیات فوق 79
- 2) اشکال به استدلال به این آیات 79
- 1) «هُوَ أَذیً» در آیۀ «محیض» 80
- 2) «مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» در آیۀ «محیض» 81
- الف) استدلال به آیات قرآن در حرمت وطی در دبر: 82
- 1) آیۀ محیض 82
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 82
- اشاره 82
- 2) «فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» 82
- اشاره 82
- پاسخ طبری به استدلال به آیۀ شریفه 83
- اشاره 83
- 3) بررسی تقریب اول و بررسی کلام طبری 83
- اشکالات دیگر بر تقریب اول 84
- 4) نقد اشکال پنجم 86
- بررسی تقریب دوم 87
- اشاره 87
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 88
- بررسی روایات در جواز یا عدم جواز وطی در دبر 88
- 1) بررسی دلالت روایت 88
- الف) صحیحۀ صفوان: 88
- اشاره 88
- اشاره 88
- 2) نقد استدلال فوق بر کراهت 89
- ب) صحیحۀ ابن یقطین: 90
- 1) بررسی سند روایت 90
- اشاره 90
- 2) بررسی دلالت روایت 90
- تقریب اول: (صاحب حدائق ره) 91
- تقریب دوم: (علامه طباطبائی ره) 91
- تقریب سوم از استاد مدّ ظلّه: 92
- 1) بررسی سند روایت 93
- ج) موثقۀ عبد الله بن أبی یعفور: 93
- اشاره 93
- د) موثقه ای دیگر از عبد الله بن أبی یعفور: 94
- اشاره 94
- 2) دلالت روایت 94
- ه) روایت حمّاد بن عثمان: 94
- 2) بررسی دلالت روایت 95
- 1) بررسی سند روایت 95
- و) مرسلۀ حفص بن سوقه: 96
- 1) بررسی سند روایت 96
- 2) بررسی دلالت روایت 96
- اشاره 96
- 1) متن روایت 98
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 98
- اشاره 98
- الف) روایت یونس بن عمّار: 98
- 3) بحث متنی (نقل و بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره) 100
- 4) توضیح در بارۀ ادله کراهت 102
- 1) متن روایت 105
- 2) توضیحی در بارۀ روایت 105
- 3) اشکال مرحوم آقای خوئی (قدس سرّه) و بررسی آن 105
- اشاره 107
- 1) اصل استدلال به روایات باب حیض 107
- ج) سایر روایات مجوّزه: 107
- 2) متن موثقۀ هشام بن سالم 108
- د) روایت محرّمه (صحیحۀ معمر بن خلاّد) 110
- 1) متن روایت 110
- 2) تذکری درباره متن روایت 110
- 3) کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - 111
- 4) نقد نکته دوم در کلام مرحوم آقای خوئی (میزان در جمع عرفی) 112
- 5) نقد نکته سوم در کلام مرحوم آقای خوئی (قرآن، مرجّح اخبار ناهیه است) 114
- 6) نقد نکته چهارم در کلام مرحوم آقای خوئی (شاهد جمع بودن صحیحۀ ابن ابی یعفور) 115
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 118
- اشاره 118
- 1) متن صحیحۀ معمّر بن خلاّد 118
- الف) بررسی دو راه جمع میان صحیحۀ معمّر بن خلاّد و روایات مجوّزه: 118
- 3) مفهوم آیۀ شریفه و روایت معمّر بن خلاّد بنا بر تحلیل مذکور 120
- اشاره 120
- الف - راه جمع اول (جمع شیخ طوسی «ره») 121
- نقد راه جمع اول: 121
- ب - راه جمع دوم (مرحوم نراقی ره) 122
- ج - راه جمع سوم: (روایت معمّر دلالت بر اصل مبغوضیّت دارد نه بر حرمت) 122
- نقد جمع دوم: 122
- د - راه جمع چهارم 123
- 4) نحوۀ جمع صحیحۀ معمّر بن خلاّد با روایت عبد الله بن أبی یعفور 124
- اشاره 124
- الف - راه جمع اول: 124
- ب - راه جمع دوم (مرحوم آقای حکیم «ره») 125
- 1) استدلال قدما به آیه برای حرمت 125
- ب) بررسی استدلال به «فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» برای حرمت: 125
- نقد جمع دوم: 125
- 2) پاسخ طبری به استدلال مزبور 126
- 3) پاسخ استاد - مدّ ظلّه - به طبری در تقریب قول قدما 126
- 4) فرمایش مرحوم آقای خوئی (ره) در این باره 127
- 5) نقد استاد - مدّ ظلّه - 127
- الف) تقریب دلالت آیه شریفه «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» بر جواز وطی در دبر 128
- اشاره 128
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 128
- اشاره 128
- اشاره 129
- 1) نقد استدلال به آیۀ «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» بر جواز وطی در دبر 129
- ادامۀ بحث جلسۀ گذشته 132
- اشاره 134
- 3) نتیجه استظهار از روایات 134
- 2) نکته ای حدیثی 134
- اشاره 135
- 4) کلام شهید ثانی (ره) در حکم وطی در دبر 135
- اشتراط رضایت زوج خلاف فتاوای قوم نیست 135
- بررسی کلام شهید ثانی ره 135
- اشاره 136
- ب) بررسی روایات حرمت 136
- نتیجۀ بحث روایات حرمت 137
- 1) طرح اشکال 138
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 138
- اشاره 138
- اشاره 138
- الف) استدلال به روایات حیض برای جواز وطی در دبر (تکمیل): 138
- 2) پاسخ استاد «مدّ ظلّه» 139
- اشاره 140
- نتیجه: 141
- تذکر یک نکته: 141
- 1) نکته ای از مرحوم آقای شریعت اصفهانی ره 142
- اشاره 142
- مقدمه 142
- 3) علت زیاد شدن «فی الاسلام» 143
- د) بودن یا نبودن قید «علی مؤمن» در حدیث لا ضرر: 144
- فرمایش مرحوم آقای خمینی (ره) در ثبوت قید «علی مؤمن» 144
- پاسخ اشکال: مرحوم آقای خمینی (ره) در پاسخ اشکال می فرمایند: 145
- اشاره 147
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 147
- اشاره 148
- اشکال صغروی تقریب فوق: 150
- ب) ادامۀ کلام مرحوم آقای خمینی قدس سرّه: 151
- نقد فرمایش مرحوم آقای خمینی قدس سرّه 151
- اشاره 151
- ج) دوران امر بین اصل عدم زیاده و اصل عدم نقیصه: 153
- اشاره 153
- خلاصۀ بحث 153
- اشاره 154
- 1) احتمال تلخیص و اقتصار 154
- بررسی بیان فوق: 154
- اشاره 155
- بررسی بیان فوق: 155
- 2) احتمال تقطیع 155
- د) تکمله، بررسی موارد عدم جریان اصول عقلایی: 156
- اشاره 159
- الف) توضیحی در بارۀ چند اصل مشابه اصاله عدم الزیاده: 159
- اشاره 159
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 159
- 1) عدم جریان اصاله عدم التقیه 160
- 4) عدم جریان اصاله عدم الخطأ 161
- 3) عدم جریان اصاله عدم التقطیع 161
- ب) بررسی تعارض اصاله عدم الزیاده و اصاله عدم النقیصه: 163
- 1) تحریر محلّ بحث (یادآوری و تکمیل) 163
- 2) حکم تعارض اصاله عدم الزیاده و اصاله عدم النقیصه 165
- 3) مناشئ اختصاصی زیاده 168
- ج) دلیل انسداد صغیر: 172
- 1) اصل تقریب دلیل در موارد مشابه 172
- 2) جریان دلیل انسداد صغیر در باب نسخ 174
- 1) «اشتباه در تطبیق» به «ضمیمۀ سهو قلم» یا «رعایت احترام»، از علل وقوع زیاده 176
- الف) برخی از علل و عوامل وقوع نقیصه یا زیاده: 176
- اشاره 176
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 176
- اشاره 176
- 2) «نقل به معنا» از علل دیگر زیاده و نقیصه 177
- 3) «تحریف» از جمله عوامل مهم نقیصه 179
- نتیجه: 180
- اشاره 180
- ب) تطبیق مباحث پیشین بر روایت مورد بحث (روایت ابن أبی یعفور): 180
- بررسی اختلاف متن در روایت ابن أبی یعفور و امکان اخذ به زیاده 181
- ج) بررسی کراهت وطی در دبر: 183
- 1) ادله ای برای قول به کراهت 183
- 2) بررسی احتمال تقیّه در روایات نهی کننده 183
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 185
- اشاره 185
- الف) بررسی اقوال و اجماعات در مسئلۀ وطی در دبر حائض: 185
- 1) تنقیح محل بحث و ارتباط آن با مسئلۀ قبل 185
- 3) استشهاد به کلمات فقهاء در تحریم غیر موضع دم 186
- 1) طوائف مختلف روایات و مضامین گوناگون آن 188
- ب) بررسی روایات وارده در استمتاعات از حائض: 188
- 2) عدم امکان استدلال به مطلقات در ما نحن فیه 188
- 3) بیان روایات خاصه و چگونگی جمع بین آنها 189
- اشاره 189
- روایت دوم: 190
- روایت اول: 190
- روایت ششم: 191
- روایت چهارم: 191
- روایت هفتم: 191
- روایت پنجم: 191
- روایت دوم: 192
- ب - روایات داله بر ممنوعیت سایر استمتاعات 192
- روایت سوم: 192
- روایت اول: 192
- روایت چهارم: 193
- اشاره 195
- 1) قول اول: حرمت مطلق استمتاع 195
- أ) اقوال مختلف در مسئله تمتع از حائض: 195
- اشاره 195
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 195
- 3) قول سوم: حرمت قبل و دبر 196
- 1) توجیه قول اول 196
- 4) قول چهارم: اختصاص حرمت به قُبل 196
- ب) بررسی اقوال: 196
- اشاره 196
- اشاره 196
- بررسی استدلال فوق: 197
- تطبیق بر ما نحن فیه 200
- 2) توجیه قول دوم 201
- 4) بررسی فرمایش مرحوم آقای خوئی «ره» 202
- 3) بررسی استدلال به این روایات در کلام مرحوم آقای خوئی «ره» 202
- 5) نظر استاد مدّ ظله - در مورد روایات مورد بحث 203
- 1) اقسام روایات 205
- الف) روایات مختلف دربارۀ استمتاع از حائض: 205
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 205
- اشاره 205
- 2) نقل روایت طائفه اول: مطلق استمتاع حرام است 206
- 4) نقل روایات طائفه سوم: فقط بین السره و الرکبه حرام است 206
- 3) نقل روایت طائفه دوم: فقط آنچه پیراهن می پوشاند، حرام است (موثّقۀ حجّاج الخشّاب) 206
- 6) نقل روایات طائفه پنجم (روایت عمر بن یزید) 207
- 5) نقل روایت طائفه چهارم: اجازۀ تفخیذ داده شده است (روایت عمر بن حنظله) 207
- 7) بررسی روایات فوق 207
- 1) اشارۀ کلی به ادله 209
- ب) ادله ناهیه از مطلق وطی: 209
- امر به اعتزال: 210
- نهی از قرب: 210
- 2) اشاره به روایات مشتمل بر عناوین وارده در قرآن 210
- نهی از اتیان: 210
- 3) اشاره به سایر روایات ناهیه 211
- غِشْیان: 211
- مواقعه: 212
- مجامعه: 212
- الوقوع علیها: 212
- وطئ: 212
- نهی از نکاح: 213
- امر به امساک از زوجه: 213
- ایقاب: 213
- مسّ: 213
- 4) بررسی دلالت روایات فوق 214
- اشاره 214
- بررسی اطلاق داشتن روایت لیث مرادی 217
- نکته ای حدیثی: 217
- ج) بررسی روایات مجوزه 219
- 1) اقسام روایات مجوّزه 219
- اشاره 220
- 2) بررسی روایات قسم اول ( ما دون الفرج) 220
- نقد روایات «ما دون الفرج» 221
- اشاره 222
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 222
- 1) معنای «ما دون الفرج» به نظر استاد مدّ ظلّه 222
- الف) مراد از تعبیر «ما دون الفرج» در روایات مورد بحث: 222
- 2) ادله و شواهد معنای مذکور برای «ما دون الفرج» 223
- ب) بررسی دلالت روایات بر جواز وطی در دبر در حال حیض و نظر مقبول استاد - مدّ ظلّه -: 224
- اشاره 224
- 2) روایت عبد الملک بن عمرو 225
- اشاره 225
- بحث اول: متن دو نقل مختلف از روایت عبد الملک بن عمرو: 225
- بحث دوم: سند و دلالت روایت عبد الملک بن عمرو: 226
- 3) مرسلۀ عبد الله بن بکیر 227
- 4) موثّقۀ عبد الله بن سنان 228
- 5) موثّقۀ معاویه بن عمار 228
- 1) متن مسئله 229
- 6) نتیجۀ بحث 229
- 2) شهرت قول به تحقّق نشوز با عدم تمکین، نسبت به وطی در دبر 229
- ج) بحث در بارۀ مسئلۀ سوّم: 229
- 3) برخی تعابیر فقها در این باره 230
- 1) نقل قول صاحب معالم 233
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 233
- الف) بررسی یکی از علل سقطهائی که در اسناد روایات واقع شده است: 233
- اشاره 233
- ب) تعلیق در حدیث عمر بن حنظله و عمر بن یزید: 236
- 1) سند روایت عمر بن حنظله که بیشتر از تفخیذ را جایز نمی دانست، این طور است 236
- 2) روایت عمر بن یزید که می فرمود «له ما بین الیتیها و لا یوقب» 237
- اشاره 237
- ج) بحث در روایت عبد الملک بن عمرو - روایت دال بر جواز وطی در دبر حائض -: 237
- اشاره 239
- نتیجه بحث 239
- جهت احتیاط در اجتناب: 239
- د) دنبال مسئله تحقق نشوز با ممانعت زوجه از وطی در دبر (مسئله سوم عروه): 239
- نقد استاد: 240
- اشاره 240
- 1 - روایاتی که زن باید از شوهر اطاعت کند، 240
- نقد استاد: 240
- اشاره 240
- 2 - روایاتی که تعبیر می کند زن لُعبۀ مرد و برای ملاعبه او است. 240
- اشاره 241
- 3 - آیه شریفه: «نِساؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُمْ فَأْتُوا حَرْثَکُمْ...» 241
- نقد استاد: 241
- نقد استاد: 241
- اشاره 241
- نتیجه بحث: 241
- 4 - از روایت معمّر بن خلاّد استفاده می شود که اهل مدینه وطی در دبر را جایز دانسته 241
- اشاره 242
- اشاره 242
- دسته اول: روایات اطاعت زوج که در سیاق مستحب ذکر شده است 242
- الف) بررسی روایات اطاعت: 242
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 242
- اشاره 243
- دسته دوم: روایات اطاعت زوج که در سیاق واجبات است 243
- نتیجه: 244
- دسته سوم: روایات لزوم اطاعت زوج حتی در شرائط سخت 245
- دسته چهارم: روایاتی که زنان عاصیه و غیر مطیع مذمت گردیده اند. 246
- دسته پنجم: روایات حرمت سخط زوج بر زنان 246
- ب) بررسی مسئله 4: 247
- 1) طرح مسئله و ترجمۀ آن 247
- جمع بندی: 247
- 2) حاشیۀ مرحوم آقای بروجردی قدس سرّه الشریف 247
- 3) پاسخ استاد مدّ ظلّه به اشکال مرحوم آقای بروجردی «ره» 248
- 1) ادلۀ مرحوم آقای خوئی (ره) بر وجوب غسل 249
- ج) ادلۀ وجوب غسل با وطی در دبر مرأه: 249
- 2) پاسخ استاد مدّ ظلّه به ادلۀ مرحوم آقای خوئی ره 249
- *صحیحۀ محمد بن مسلم: 250
- 3) ادله استاد مدّ ظلّه در وجوب غسل هنگام وطی در دبر 250
- اشاره 250
- سند روایت: 251
- - صحیحۀ بزنطی 251
- - موثقۀ محمد بن مسلم 251
- - صحیحۀ عبد الله بن سنان 252
- - صحیحۀ داود بن سرحان 252
- خلاصه: 252
- بررسی روایت معارض 253
- 4) لزوم التقاء ختانین در وجوب غسل 253
- روایت معارض: 253
- اشاره 253
- اشاره 255
- الف) ادلّۀ فقهاء سابقین بر وجوب غسل در وطی در دُبر: 255
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 255
- 1) دلیل اجماع 256
- اشاره 256
- ب) نقل فرمایش مرحوم آقای حکیم ره در استدلال بر وجوب غسل: 256
- 2) نقد استاد - مدّ ظلّه - 256
- *بررسی اجماع سید مرتضی به وجوب غسل در وطی در دُبر: 258
- اشاره 259
- 3) دلیل دیگر آقای حکیم ره؛ روایت حفص بن سوقه 259
- *نقد استاد - مدّ ظلّه - 259
- *دلالت روایت حفص بن سوقه 260
- جواب استاد - مدّ ظلّه - 260
- *نظر استاد - مدّ ظلّه - در بارۀ اصحاب اجماع 260
- اشکال آقای خوئی ره به دلالت روایت: 260
- اشاره 261
- 1) صحیحه محمد بن مسلم 261
- ج) بقیۀ روایات: 261
- اشاره 261
- دلالت حدیث: 262
- اشاره 263
- *سند روایت: 263
- *دلالت هر دو حدیث 263
- *نتیجه بحث: 264
- الف) مفطریّت جماع و حدّ آن در ابطال صوم: 265
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 265
- 1) سابقه و چگونگی طرح مسئله در کلمات فقهاء 265
- اشاره 265
- اشاره 265
- 2) بررسی روایات و کیفیت استفادۀ حدّ مفطریت جماع از آنها 266
- 4) استدلال مرحوم آقای خویی بر مفطریت جماع به ملاک جنابت 267
- 5) نقد کلام مرحوم آقای خویی 268
- اشاره 270
- الف) بررسی اجمالی مباحث مطرح در احکام وطی در دبر: 270
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 270
- 1) روایات التقاء ختانین 271
- ب) بررسی ادله قائلین به عدم جریان احکام وطی در دبر بر وطی در قبل: 271
- 2) فرمایش مرحوم آقای خوئی ره 271
- 3) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره توسط استاد مدّ ظلّه 272
- اشاره 274
- ج) بررسی روایات التقاء ختانین: 274
- 2) توضیح سند روایت درست 275
- 3) بررسی دلالت روایت درست 275
- 4) اشکال دلالت روایت در مورد وطی در دبر 276
- اشاره 276
- د) ادله یکسان بودن احکام وطی در قبل و دبر: 276
- *اشکال وارد بر اطلاقات 276
- 1) اطلاقات 276
- اشاره 277
- 3) اطلاق روایات وارده در طواف نساء 277
- 2) روایت حفص بن سوقه 277
- *نتیجه: 278
- اشاره 279
- 1) خلاصه کلام مرحوم آقای خوئی ره (یادآوری) 279
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 279
- الف) ادامه بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره در مناط بطلان صوم در باب جنابت: 279
- 2) تکمیل تقریب مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مدّ ظلّه - 280
- 3) یادآوری بحث فقهی مشابه 281
- اشکال اول: کلام مرحوم آقای خوئی 282
- اشاره 282
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مدّ ظلّه - 282
- اشکال دوم: 284
- اشکال سوم: اشکالی به مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - و پاسخ آن 284
- 5) مقدمه ای در تبیین اشکال سوم 285
- 6) تبیین اشکال سوم و سایر اشکالات به مرحوم آقای خوئی ره 286
- 7) نتیجه بحث 287
- 8) بررسی روایت دال بر عدم افطار به وطی در دبر 288
- 1) طرح بحث 289
- 2) نظر استاد - مدّ ظلّه - در مسئله 289
- 1) متن عروه (ادامۀ مسئلۀ 4) 291
- اشاره 291
- الف) عدم الحاق وطی در دبر به وطی در قبل نسبت به برخی احکام: 291
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 291
- 2) توضیح متن 292
- 3) بررسی کلام مرحوم صاحب جواهر ره دربارۀ اعتبار دخول در نکاح محلّل 292
- اشاره 293
- ب) اعتبار دخول و وطی در قبل برای حلیّت زن سه طلاقه بنا بر احادیث: 293
- 2) نقل روایات مربوطه 293
- 1) استناد شیخ (ره) در مبسوط به روایات: 293
- دوم) موثقۀ زراره: 294
- *روایات دسته اول: 294
- اول) روایت ابی بصیر: 294
- چهارم) روایت ابی حاتم: 295
- اول) روایت سماعه بن مهران: 296
- *روایات دستۀ دوم: 296
- چهارم) روایت امالی شیخ (ره) که در عوالی اللآلی هم آمده: 297
- دوم) روایت دعائم الاسلام: 297
- سوم) روایت مذکور در المجازات النبویه (سید رضی - ره -): 297
- 4) بررسی استدلال مرحوم صاحب مسالک (ره) 298
- ج) آیا برای حلیت زن سه طلاقه برای شوهر اول، تحقّق انزال هم معتبر است ؟ 299
- 1) فرمایش مرحوم مصنّف (ره) 299
- 2) فرموده مرحوم صاحب جواهر (ره) 299
- 3) بررسی کلام صاحب جواهر (قدس سرّه) 300
- اشاره 301
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 301
- الف) طرح دو مسئله در تحلیل مطلّقه ثلاثه: 301
- ب) عدم کفایت وطی در دُبر در اسقاط وجوب وطی در چهار ماه، - دنبالۀ مسئلۀ 4 عروه -: 302
- نظر استاد - مد ظلّه - 303
- بیان مسئله: 303
- اشاره 303
- ج) عدم تحقق حنث و رجوع در ایلاء با وطی در دُبر: 303
- د) از مستثنیات «وحدت حکم وطی در قبل و دُبر» زنای محصنه است: 304
- اشاره 305
- 1) نیازی به قید «فی زمانٍ أو مکانٍ» نیست 305
- ها) بررسی مسئله 5: 305
- اشاره 306
- 1) تحریر محل بحث 306
- و) بررسی مسئلۀ 6: 306
- 2) بیان مسئله 306
- 3) طرح اجماع شیخ طوسی رحمه الله 307
- اشاره 307
- 2) محتملات و اقوال در مسئله 307
- نقد استاد مد ظلّه: 308
- 4) بررسی اجماع مرحوم شیخ رحمه الله 308
- 5) حکم عزل در متمتع بها 309
- 2) قول کشف اللثام در مسئله 310
- اشاره 310
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 310
- الف) صدق رجوع در ایلاء با وطی در بر: 310
- 1) آیا وطی در دبر مصداق رجوع در ایلاء است ؟ 310
- ب) بررسی مجدد مسئلۀ 5: 311
- 3) پاسخ مرحوم آقای حکمی نسبت به قول کشف اللثام 311
- 1) طرح مسئله 5 و ترجمۀ آن 311
- 4) نقد فرمایش مرحوم آقای حکیم توسط استاد مد ظله 311
- اشاره 311
- 2) وجه اول از مراد مرحوم سید در این مسئله 312
- 4) وجه دوم از مراد مرحوم سید در این مسئله 313
- 3) نقد استاد مد ظلّه به وجه اول 313
- 5) بررسی وجه دوم از مراد مرحوم سید ره 314
- اشاره 314
- روایت اول: صحیحۀ عبد الرحمن بن حجاج 315
- روایت دوم: 315
- روایت سوم: صحیحه أبی ولاّد الحنّاط 316
- طرح یک نکتۀ کلی: 316
- استناد به روایت: 317
- خلاصه: 317
- الف) بررسی حکم عزل مرد: 318
- اشاره 318
- 1) اشاره به فتاوای فقها 318
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 318
- 2) ادله تحریم 320
- 3) کلمات فقهاء درباره روایت مستقل در ثبوت دیه در عزل 321
- 4) نقد ثبوت روایت مستقل 323
- 5) بررسی نسبت شذوذ در روایت ثبوت دیه و اشاره به فتوای فقهاء در مسئله 324
- 1) متن روایت 328
- ب) دلیل دوم تحریم (روایت یعقوب جعفری): 328
- اشاره 328
- 2) استدلال به روایت 328
- اشاره 329
- 3) بررسی اشکال سندی روایت فوق 329
- بحث اول: وثاقت قاسم بن یحیی و جد وی حسن بن راشد 329
- بحث دوم: وثاقت یعقوب جعفری 330
- راهی برای اعتبار این روایت 330
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 332
- الف) بحث دربارۀ اعتبار سند و چگونگی دلالت روایت «یعقوب جعفی (یا جعفری)»: 332
- اشاره 332
- 1) بیان تقریبی برای اعتبار سند روایت 332
- اشاره 333
- 2) بحث دربارۀ دلالت حدیث 333
- نتیجه: 335
- ب) تقریب استناد به ادله ای دیگر برای حرمت عزل: 335
- 1) متن صحیحۀ محمد بن مسلم (دلیل اول) 335
- نظر اول: کراهت مصطلح، 336
- اشاره 336
- نظر دوم: مبغوضیت تحریمی (حرمت)؛ 336
- 2) بررسی سند روایت و مراد از تعبیر «اکره» در روایت مذکور 336
- نقد استاد مدّ ظلّه بر نظریه اول: 336
- 3) نظر استاد - مدّ ظلّه - دربارۀ معنای «کراهت» در حدیث (تقریب معنای حرمت) 337
- نظر سوم: معنای اعم؛ و مختار استاد مدّ ظلّه 337
- نقد استاد مدّ ظلّه بر نظریه دوم: 337
- 4) روایت مفضّل برای حرمت عزل (دلیل دوم) 338
- 6) استناد به این که عزل تضییع مال است (دلیل چهارم) 339
- 7) تقریب قول به حرمت در مقام جمع بین روایات (دلیل پنجم) 340
- 2) نقل و توضیح عبارت مرحوم سید مرتضی (ره) در امالی 341
- ج) توضیحی پیرامون فتوای مرحوم سید مرتضی (ره) دربارۀ عزل: 341
- 1) انتساب قول به کراهت به سید مرتضی (ره) 341
- 3) آیا کلام سید (ره) دال بر قول به کراهت است ؟ 342
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 343
- الف) ادامۀ بررسی وجوه مذکوره در حرمت عزل و نقد آن: 343
- 1) تکمیل استدلال به صحیحۀ محمد بن مسلم بر تحریم 343
- اشاره 343
- 2) تقریب چگونگی ترجیح روایات مانعه و مناقشه در آن 344
- 4) نقد حکم عقل به لزوم حفظ نطفه و حرمت تضییع آن 345
- 3) اشکال بر استدلال به روایت یعقوب جعفری - جعفی - 345
- 5) اشاره به برخی روایات در تأیید پاسخ فوق 348
- 6) روایتی دیگر در ردّ دلیل عقلی گذشته و بررسی دلالت روایت بر جواز عزل 349
- 7) توهم منافات جواز عزل با حکمت تشریع نکاح و ردّ آن 351
- 3) روایت عبد الرحمن الحذّاء 352
- ب) تحقیق در روایات وارده در جواز عزل: 352
- 2) روایت عبد الرحمن بن ابی عبد الله 352
- 1) روایت محمد بن مسلم عن أبی عبد الله علیه السلام 352
- 5) روایت ابی بصیر 355
- اشاره 356
- 1) صحیحه یا موثقۀ محمد بن مسلم 356
- الف) روایات دال بر جواز عزل: 356
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 356
- توضیح روایت: 356
- سند روایت: 356
- اشاره 356
- توضیح این روایت: 357
- اشاره 357
- اشاره 357
- 2) احمد بن محمد بن عیسی عن سعید بن اسماعیل عن أبیه: 357
- 3) معتبرۀ رفاعه 357
- مناقشه در دلالت روایت 358
- 2) روایت دیگر از دعائم 359
- ب) روایات دال بر حرمت: 359
- 3) روایت یعقوب جعفی 359
- 1) روایت دعائم 359
- 4) صحیحه محمد بن مسلم 360
- ج) آیا جواز عزل از حقوق زن است ؟ (جمع بین روایات): 360
- 1) طرح دو دسته روایت 360
- اشاره 360
- 2) جمع ما بین روایات 361
- 3) شهرت کراهت عزل در فتوای فقهاء 361
- اشاره 362
- د) بررسی جواز عزل در ازدواج موقت (متعه): 362
- - روایت مفضل بن عمر 364
- 2) بررسی روایات دال بر جواز عزل در متعه 364
- اشاره 364
- سند روایت: 365
- استدلال به روایت: 365
- - روایت احول 366
- - روایت هشام بن سالم الجوالیقی 366
- - روایت فقه الرضا (علیه السلام) 366
- 1) تکملۀ بحث در دلالت روایت یعقوب جعفی (یا جعفری): 367
- الف) تذکر چند نکته در تکمله بحثهای سابق: 367
- اشاره 367
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 367
- 2) تکمله بحث در دلالت صحیحه محمد بن مسلم (بررسی وجه اول در دلالت روایت بر تحریم: 369
- 3) وجهی دیگر در اثبات دلالت صحیحه محمد بن مسلم بر تحریم و پاسخ آن: 370
- ب) ادامۀ مسئله 6: 372
- 2) توضیح مسئله: 372
- 1) متن مسئله: 372
- 3) مسئله وجوب دیه نطفه بر زن در فرض فوق: 372
- 4) پاسخ از تقریب فوق توسط استاد «مدّ ظلّه»: 373
- 1) متن مسئله و توضیح اشکالی بر مصنف: 374
- 2) پاسخ از اشکال تناقض بین ذیل مسئله 6 و مسئله 7: 374
- تعبیراتی مشابه تعبیرات ذکر شده در کلمات فقها وجود داشته و از آنها استفاده می شود، مسئله اجماعی و بلا خلاف می باشد.
حدائق در یکجا می گوید «ظاهرهم الاتفاق» در جای دیگر ادعای «اتفاق» می کند و در جای دیگر ادعای «اتفاق» می کند و در جایی دیگر می گوید «نقل غیر واحد من الاصحاب انه موضع وفاق».
ما نیز با فحص، یک نفر مخالف جواز عزل در متعه نیافتیم. تنها شهید ثانی تعبیری در مسالک دارد که می فرماید: «زاد بعضهم کونها منکوحه بالعقد الدائم و کون الجماع فی الفرج» و ظاهر این تعبیر این است که مسئله اتفاقی نیست و این تعبیر باید از سهو قلم ایشان باشد، چرا که خود ایشان در محلی دیگر از مسالک دعوای اتفاق کرده است.
2) بررسی روایات دال بر جواز عزل در متعه
اشاره
مرحوم آقای حکیم ره و مرحوم آقای خوئی ره می فرمایند دلیلِ روایتی بر جواز عزل در متعه وجود ندارد ولی به نظر می رسد بتوان به ادله ای از روایات نسبت به جواز عزل در متعه استناد نمود، هر چند برخی از آنها دارای سند ضعیف می باشد.
- روایت مفضل بن عمر
در کتاب هدایه حسن بن حمدان الخصیبی (الحضینی) قال الصادق (علیه السلام) یا مفضل حدثنی ابی محمد بن علی عن آبائه یرفعه الی رسول الله (صلی الله علیه و آله) انّه قال: ان الله اخذ المیثاق علی سائر المؤمنین ان لا تعلّق منه فرج من متعهٍ انه احد محن المؤمن الذی تبیّن ایمانه من کفره اذا علق منه فرج من متعه، و قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): ولد المتعه حرام و أنّ الاجود ان لا یضح النطفه فی رحم المتعه(1)» در قسمتی دیگر از روایات آمده است: «ان من شرط المتعه ان ماء الرجل یضعه حیث یشاء من المتمتع بها(2)».
- در این روایت که سند ضعیفی دارد عزل در متعه نه تنها جائز شمرده شده است بلکه سفارش نیز به انجام آن گردیده است.
1- (1) جامع احادیث الشیعه، 43/14:21.
2- (2) بحار الانوار، ج 53، ص 32.