- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 1
- 1378/6/27 شنبه درس شمارۀ (116) کتاب النکاح/سال دوم 1
- 1) متن مسئله 1
- اشاره 1
- الف): بررسی مجدد مسئله 50 1
- 2) توضیح مسئله 2
- اشاره 3
- ب): وجوه مختلف برای وجوب اجتناب در دو حالت مسئله 3
- 1) وجه اول: تمسّک به عام در شبهه مصداقیه مخصّص 3
- 2) توضیح وجه دوم و سوم برای لزوم اجتناب 5
- 3) فرق بین وجه دوم و وجه سوم 6
- ج) تذکر یک نکته در معنای نسائهن 7
- 1) توضیح مبنای مرحوم سید «ره» و اشکال آن 7
- 2) پاسخ اشکال 8
- 3) اشکال دیگر به مرحوم سید «ره» 9
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 11
- 1) نقل وجوه چهارگانه (یادآوری و تکمیل) 11
- الف): بررسی وجوه چهارگانه برای لزوم اجتناب در موارد مشتبه 11
- اشاره 11
- 2) بررسی وجه دوم 12
- 3) مورد جریان قاعده مقتضی و مانع و عدم تطبیق آن بر مقام 14
- 5) تذکری کلی 15
- 4) بررسی وجه سوم (مبنای مرحوم آقای نایینی ره) و وجه چهارم (استصحاب عدم ازلی) 15
- ب): ادامه مسئله 50 17
- 1) متن مسئله 17
- 2) توضیح مسئله و بررسی آن 17
- 3) حکم شک در محارم سببی 18
- اشاره 21
- الف) تذکّری در بارۀ عبارت متن: 21
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 21
- 1) متن عروه 22
- ب) ادامۀ مسئلۀ 50: 22
- 2) توضیح عبارت متن و تذکر یک نکته: 22
- 3) کلامی از مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - 23
- 1) متن مسئله 24
- 2) توضیح مسئله 24
- ج) ادامه مسئله 50: 24
- 3) تذکر یک نکته 25
- د) حکم سایر صور مسئله 26
- 4) اشکال به کلام مرحوم سید - قدس سرّه - 26
- اشاره 26
- 1) حکم شک در مسلمان یا کافر بودن طرف مقابل 27
- 2) حکم شک در کنیز بودن یا محلّله بودن طرف مقابل (بر طبق مبانی قوم) 27
- الف) دنبالۀ استدلال به آیات در جواز یا عدم جواز نظر 31
- اشاره 31
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 31
- نکته اول: توضیحی در بارۀ نحوۀ استناد حکم «ربیبه» از آیۀ شریفه 31
- در آغاز بحث دو نکته را متعرض می شویم و سپس بعضی از فروع مسئلۀ 50 را مطرح می کنیم: 31
- پاسخ اشکال: 32
- مقدمۀ اول: 32
- اشکال به انصراف «نِسائِهِنَّ» از زنان مسلمان 32
- اشاره 32
- نکته دوم: بحث در بارۀ «نِسائِهِنَّ» در آیۀ شریفه 32
- نتیجه: 34
- مقدمه دوم: 34
- فرع اول: نگاه کسی که نمی دانیم از مصادیق «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» هست یا خیر؟ 35
- فرع دوم: حکم کسی که نمی دانیم از «بالغین غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ مِنَ الرِّجالِ» هست یا خیر؟ 36
- فرع سوم: حکم کسی که نمی دانیم از مصادیق «أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلی عَوْراتِ النِّساءِ» هست یا خیر؟ 37
- اشاره 37
- 1 - (کافرات) 37
- چند فرع دیگر: 37
- 3 - (بیمار) 38
- 1) متن مسئله 38
- ب) بررسی مسئلۀ 51: 38
- ب) ذکر نکات توضیحی و تکمیلی در ذیل مسئله: 40
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 40
- نکته اول: 40
- الف) طرح مسئلۀ 51 و ترجمۀ آن: 40
- اشاره 40
- نکته دوم: 41
- ج) کلام مرحوم آیت الله خوئی (ره) در اعانت بر اثم: 42
- د) کلام مرحوم آیت الله حکیم (ره) در اعانت بر اثم: 42
- نکتۀ سوم: 42
- ه) نقد کلام مرحوم آقای خوئی ره و مرحوم آقای حکیم ره توسط استاد مدّ ظلّه: 43
- 1) متن مسئله 46
- الف) بررسی مسئله 52: 46
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 46
- اشاره 46
- 3) کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - و توضیح آن 47
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد مدّ ظلّه 48
- 2) توضیح مسئله 51
- 1) متن عروه 51
- ب) بررسی مسئله اول از فصل جدید: 51
- 3) نقل اقوال فقهاء (قائلین به جواز) 52
- 4) اقوال سایر فقهاء (قائلین به حرمت) 55
- اشاره 57
- الف) بررسی اقوال در مسئلۀ جواز یا عدم جواز وطی در دبر: 57
- 1) قول مشهور 57
- 2) قائلین به تحریم از امامیه: صدوق، ابن حمزه 57
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 57
- 3) ابو الفتوح رازی، راوندی، صاحب البلابل 58
- 1) استدلال به آیۀ شریفه (یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْمَحِیضِ...) 59
- ب) بیان استدلالات مجوّزین و مانعین: 59
- اشاره 59
- اشاره 59
- حرمت مقاربت در حال حیض و شرائط رفع حرمت 60
- استدلال مجوزین به آیه شریفه 61
- الف) توضیحی دربارۀ نحوۀ دستیابی به نظریۀ مرحوم محقق (ره): 64
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 64
- اشاره 64
- ب) بررسی استناد مرحوم محقّق (ره) برای جواز به آیۀ «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» : 65
- اشاره 65
- 1) تقریب استدلال مرحوم محقّق (ره) 66
- 2) بررسی استدلال مرحوم محقق (قدس سرّه) توسّط استاد - مدّ ظلّه - 67
- 3) کلام محقق در معنای «محیض» در صدر آیۀ شریفه 68
- اشاره 68
- اشکال و پاسخ: 68
- ج) استناد سید مرتضی (ره) برای جواز به «فَأْتُوا حَرْثَکُمْ أَنّی شِئْتُمْ» : 71
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 73
- اشاره 73
- الف) ادامۀ بحث در آیۀ «محیض»: 73
- 1) نکتۀ تکرار کلمۀ «محیض» در آیۀ شریفه 73
- ب) استدلال به آیۀ «حرث» برای جواز وطی در دبر: 75
- اشاره 75
- 1) کلام سید مرتضی (ره) 75
- 3) ادامۀ استدلال به آیۀ «محیض» 75
- 2) تقریب کلام سید مرتضی (ره) 76
- 3) خلاصه اشکال مرحوم آقای حکیم (ره) و جواب استاد - مدّ ظلّه - 77
- اشاره 78
- ج) استدلال به آیات مربوط به قوم لوط برای جواز وطی در دبر: 78
- 2) اشکال به استدلال به این آیات 79
- 1) تقریب استدلال به آیات فوق 79
- 1) «هُوَ أَذیً» در آیۀ «محیض» 80
- 2) «مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» در آیۀ «محیض» 81
- 1) آیۀ محیض 82
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 82
- اشاره 82
- 2) «فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» 82
- الف) استدلال به آیات قرآن در حرمت وطی در دبر: 82
- اشاره 82
- 3) بررسی تقریب اول و بررسی کلام طبری 83
- پاسخ طبری به استدلال به آیۀ شریفه 83
- اشاره 83
- اشکالات دیگر بر تقریب اول 84
- 4) نقد اشکال پنجم 86
- اشاره 87
- بررسی تقریب دوم 87
- اشاره 88
- اشاره 88
- 1) بررسی دلالت روایت 88
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 88
- الف) صحیحۀ صفوان: 88
- بررسی روایات در جواز یا عدم جواز وطی در دبر 88
- 2) نقد استدلال فوق بر کراهت 89
- ب) صحیحۀ ابن یقطین: 90
- اشاره 90
- 2) بررسی دلالت روایت 90
- 1) بررسی سند روایت 90
- تقریب اول: (صاحب حدائق ره) 91
- تقریب دوم: (علامه طباطبائی ره) 91
- تقریب سوم از استاد مدّ ظلّه: 92
- ج) موثقۀ عبد الله بن أبی یعفور: 93
- اشاره 93
- 1) بررسی سند روایت 93
- د) موثقه ای دیگر از عبد الله بن أبی یعفور: 94
- اشاره 94
- ه) روایت حمّاد بن عثمان: 94
- 2) دلالت روایت 94
- 1) بررسی سند روایت 95
- 2) بررسی دلالت روایت 95
- 1) بررسی سند روایت 96
- و) مرسلۀ حفص بن سوقه: 96
- اشاره 96
- 2) بررسی دلالت روایت 96
- 1) متن روایت 98
- الف) روایت یونس بن عمّار: 98
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 98
- اشاره 98
- 3) بحث متنی (نقل و بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره) 100
- 4) توضیح در بارۀ ادله کراهت 102
- 1) متن روایت 105
- 3) اشکال مرحوم آقای خوئی (قدس سرّه) و بررسی آن 105
- 2) توضیحی در بارۀ روایت 105
- 1) اصل استدلال به روایات باب حیض 107
- ج) سایر روایات مجوّزه: 107
- اشاره 107
- 2) متن موثقۀ هشام بن سالم 108
- د) روایت محرّمه (صحیحۀ معمر بن خلاّد) 110
- 2) تذکری درباره متن روایت 110
- 1) متن روایت 110
- 3) کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - 111
- 4) نقد نکته دوم در کلام مرحوم آقای خوئی (میزان در جمع عرفی) 112
- 5) نقد نکته سوم در کلام مرحوم آقای خوئی (قرآن، مرجّح اخبار ناهیه است) 114
- 6) نقد نکته چهارم در کلام مرحوم آقای خوئی (شاهد جمع بودن صحیحۀ ابن ابی یعفور) 115
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 118
- اشاره 118
- 1) متن صحیحۀ معمّر بن خلاّد 118
- الف) بررسی دو راه جمع میان صحیحۀ معمّر بن خلاّد و روایات مجوّزه: 118
- 3) مفهوم آیۀ شریفه و روایت معمّر بن خلاّد بنا بر تحلیل مذکور 120
- اشاره 120
- نقد راه جمع اول: 121
- الف - راه جمع اول (جمع شیخ طوسی «ره») 121
- نقد جمع دوم: 122
- ج - راه جمع سوم: (روایت معمّر دلالت بر اصل مبغوضیّت دارد نه بر حرمت) 122
- ب - راه جمع دوم (مرحوم نراقی ره) 122
- د - راه جمع چهارم 123
- اشاره 124
- الف - راه جمع اول: 124
- 4) نحوۀ جمع صحیحۀ معمّر بن خلاّد با روایت عبد الله بن أبی یعفور 124
- ب) بررسی استدلال به «فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ» برای حرمت: 125
- ب - راه جمع دوم (مرحوم آقای حکیم «ره») 125
- نقد جمع دوم: 125
- 1) استدلال قدما به آیه برای حرمت 125
- 2) پاسخ طبری به استدلال مزبور 126
- 3) پاسخ استاد - مدّ ظلّه - به طبری در تقریب قول قدما 126
- 4) فرمایش مرحوم آقای خوئی (ره) در این باره 127
- 5) نقد استاد - مدّ ظلّه - 127
- الف) تقریب دلالت آیه شریفه «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» بر جواز وطی در دبر 128
- اشاره 128
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 128
- اشاره 128
- اشاره 129
- 1) نقد استدلال به آیۀ «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحِیضِ» بر جواز وطی در دبر 129
- ادامۀ بحث جلسۀ گذشته 132
- 3) نتیجه استظهار از روایات 134
- اشاره 134
- 2) نکته ای حدیثی 134
- اشاره 135
- اشتراط رضایت زوج خلاف فتاوای قوم نیست 135
- 4) کلام شهید ثانی (ره) در حکم وطی در دبر 135
- بررسی کلام شهید ثانی ره 135
- ب) بررسی روایات حرمت 136
- اشاره 136
- نتیجۀ بحث روایات حرمت 137
- اشاره 138
- 1) طرح اشکال 138
- اشاره 138
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 138
- الف) استدلال به روایات حیض برای جواز وطی در دبر (تکمیل): 138
- 2) پاسخ استاد «مدّ ظلّه» 139
- اشاره 140
- نتیجه: 141
- تذکر یک نکته: 141
- مقدمه 142
- اشاره 142
- 1) نکته ای از مرحوم آقای شریعت اصفهانی ره 142
- 3) علت زیاد شدن «فی الاسلام» 143
- د) بودن یا نبودن قید «علی مؤمن» در حدیث لا ضرر: 144
- فرمایش مرحوم آقای خمینی (ره) در ثبوت قید «علی مؤمن» 144
- پاسخ اشکال: مرحوم آقای خمینی (ره) در پاسخ اشکال می فرمایند: 145
- اشاره 147
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 147
- اشاره 148
- اشکال صغروی تقریب فوق: 150
- نقد فرمایش مرحوم آقای خمینی قدس سرّه 151
- اشاره 151
- ب) ادامۀ کلام مرحوم آقای خمینی قدس سرّه: 151
- خلاصۀ بحث 153
- ج) دوران امر بین اصل عدم زیاده و اصل عدم نقیصه: 153
- اشاره 153
- 1) احتمال تلخیص و اقتصار 154
- اشاره 154
- بررسی بیان فوق: 154
- بررسی بیان فوق: 155
- 2) احتمال تقطیع 155
- اشاره 155
- د) تکمله، بررسی موارد عدم جریان اصول عقلایی: 156
- اشاره 159
- الف) توضیحی در بارۀ چند اصل مشابه اصاله عدم الزیاده: 159
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 159
- اشاره 159
- 1) عدم جریان اصاله عدم التقیه 160
- 4) عدم جریان اصاله عدم الخطأ 161
- 3) عدم جریان اصاله عدم التقطیع 161
- 1) تحریر محلّ بحث (یادآوری و تکمیل) 163
- ب) بررسی تعارض اصاله عدم الزیاده و اصاله عدم النقیصه: 163
- 2) حکم تعارض اصاله عدم الزیاده و اصاله عدم النقیصه 165
- 3) مناشئ اختصاصی زیاده 168
- 1) اصل تقریب دلیل در موارد مشابه 172
- ج) دلیل انسداد صغیر: 172
- 2) جریان دلیل انسداد صغیر در باب نسخ 174
- الف) برخی از علل و عوامل وقوع نقیصه یا زیاده: 176
- اشاره 176
- اشاره 176
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 176
- 1) «اشتباه در تطبیق» به «ضمیمۀ سهو قلم» یا «رعایت احترام»، از علل وقوع زیاده 176
- 2) «نقل به معنا» از علل دیگر زیاده و نقیصه 177
- 3) «تحریف» از جمله عوامل مهم نقیصه 179
- نتیجه: 180
- اشاره 180
- ب) تطبیق مباحث پیشین بر روایت مورد بحث (روایت ابن أبی یعفور): 180
- بررسی اختلاف متن در روایت ابن أبی یعفور و امکان اخذ به زیاده 181
- ج) بررسی کراهت وطی در دبر: 183
- 2) بررسی احتمال تقیّه در روایات نهی کننده 183
- 1) ادله ای برای قول به کراهت 183
- اشاره 185
- الف) بررسی اقوال و اجماعات در مسئلۀ وطی در دبر حائض: 185
- 1) تنقیح محل بحث و ارتباط آن با مسئلۀ قبل 185
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 185
- 3) استشهاد به کلمات فقهاء در تحریم غیر موضع دم 186
- ب) بررسی روایات وارده در استمتاعات از حائض: 188
- 1) طوائف مختلف روایات و مضامین گوناگون آن 188
- 2) عدم امکان استدلال به مطلقات در ما نحن فیه 188
- 3) بیان روایات خاصه و چگونگی جمع بین آنها 189
- اشاره 189
- روایت دوم: 190
- روایت اول: 190
- روایت ششم: 191
- روایت چهارم: 191
- روایت پنجم: 191
- روایت هفتم: 191
- ب - روایات داله بر ممنوعیت سایر استمتاعات 192
- روایت سوم: 192
- روایت دوم: 192
- روایت اول: 192
- روایت چهارم: 193
- أ) اقوال مختلف در مسئله تمتع از حائض: 195
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 195
- 1) قول اول: حرمت مطلق استمتاع 195
- اشاره 195
- اشاره 195
- ب) بررسی اقوال: 196
- 3) قول سوم: حرمت قبل و دبر 196
- اشاره 196
- 4) قول چهارم: اختصاص حرمت به قُبل 196
- اشاره 196
- 1) توجیه قول اول 196
- بررسی استدلال فوق: 197
- تطبیق بر ما نحن فیه 200
- 2) توجیه قول دوم 201
- 4) بررسی فرمایش مرحوم آقای خوئی «ره» 202
- 3) بررسی استدلال به این روایات در کلام مرحوم آقای خوئی «ره» 202
- 5) نظر استاد مدّ ظله - در مورد روایات مورد بحث 203
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 205
- الف) روایات مختلف دربارۀ استمتاع از حائض: 205
- اشاره 205
- 1) اقسام روایات 205
- 4) نقل روایات طائفه سوم: فقط بین السره و الرکبه حرام است 206
- 2) نقل روایت طائفه اول: مطلق استمتاع حرام است 206
- 3) نقل روایت طائفه دوم: فقط آنچه پیراهن می پوشاند، حرام است (موثّقۀ حجّاج الخشّاب) 206
- 7) بررسی روایات فوق 207
- 6) نقل روایات طائفه پنجم (روایت عمر بن یزید) 207
- 5) نقل روایت طائفه چهارم: اجازۀ تفخیذ داده شده است (روایت عمر بن حنظله) 207
- 1) اشارۀ کلی به ادله 209
- ب) ادله ناهیه از مطلق وطی: 209
- نهی از قرب: 210
- امر به اعتزال: 210
- نهی از اتیان: 210
- 2) اشاره به روایات مشتمل بر عناوین وارده در قرآن 210
- غِشْیان: 211
- 3) اشاره به سایر روایات ناهیه 211
- الوقوع علیها: 212
- مجامعه: 212
- مواقعه: 212
- وطئ: 212
- امر به امساک از زوجه: 213
- نهی از نکاح: 213
- مسّ: 213
- ایقاب: 213
- اشاره 214
- 4) بررسی دلالت روایات فوق 214
- بررسی اطلاق داشتن روایت لیث مرادی 217
- نکته ای حدیثی: 217
- 1) اقسام روایات مجوّزه 219
- ج) بررسی روایات مجوزه 219
- 2) بررسی روایات قسم اول ( ما دون الفرج) 220
- اشاره 220
- نقد روایات «ما دون الفرج» 221
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 222
- الف) مراد از تعبیر «ما دون الفرج» در روایات مورد بحث: 222
- اشاره 222
- 1) معنای «ما دون الفرج» به نظر استاد مدّ ظلّه 222
- 2) ادله و شواهد معنای مذکور برای «ما دون الفرج» 223
- اشاره 224
- ب) بررسی دلالت روایات بر جواز وطی در دبر در حال حیض و نظر مقبول استاد - مدّ ظلّه -: 224
- اشاره 225
- بحث اول: متن دو نقل مختلف از روایت عبد الملک بن عمرو: 225
- 2) روایت عبد الملک بن عمرو 225
- بحث دوم: سند و دلالت روایت عبد الملک بن عمرو: 226
- 3) مرسلۀ عبد الله بن بکیر 227
- 4) موثّقۀ عبد الله بن سنان 228
- 5) موثّقۀ معاویه بن عمار 228
- ج) بحث در بارۀ مسئلۀ سوّم: 229
- 6) نتیجۀ بحث 229
- 2) شهرت قول به تحقّق نشوز با عدم تمکین، نسبت به وطی در دبر 229
- 1) متن مسئله 229
- 3) برخی تعابیر فقها در این باره 230
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 233
- الف) بررسی یکی از علل سقطهائی که در اسناد روایات واقع شده است: 233
- اشاره 233
- 1) نقل قول صاحب معالم 233
- ب) تعلیق در حدیث عمر بن حنظله و عمر بن یزید: 236
- 1) سند روایت عمر بن حنظله که بیشتر از تفخیذ را جایز نمی دانست، این طور است 236
- اشاره 237
- 2) روایت عمر بن یزید که می فرمود «له ما بین الیتیها و لا یوقب» 237
- ج) بحث در روایت عبد الملک بن عمرو - روایت دال بر جواز وطی در دبر حائض -: 237
- جهت احتیاط در اجتناب: 239
- نتیجه بحث 239
- اشاره 239
- د) دنبال مسئله تحقق نشوز با ممانعت زوجه از وطی در دبر (مسئله سوم عروه): 239
- 1 - روایاتی که زن باید از شوهر اطاعت کند، 240
- نقد استاد: 240
- 2 - روایاتی که تعبیر می کند زن لُعبۀ مرد و برای ملاعبه او است. 240
- اشاره 240
- نقد استاد: 240
- اشاره 240
- نقد استاد: 241
- 4 - از روایت معمّر بن خلاّد استفاده می شود که اهل مدینه وطی در دبر را جایز دانسته 241
- اشاره 241
- 3 - آیه شریفه: «نِساؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُمْ فَأْتُوا حَرْثَکُمْ...» 241
- نتیجه بحث: 241
- اشاره 241
- نقد استاد: 241
- الف) بررسی روایات اطاعت: 242
- اشاره 242
- دسته اول: روایات اطاعت زوج که در سیاق مستحب ذکر شده است 242
- اشاره 242
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 242
- دسته دوم: روایات اطاعت زوج که در سیاق واجبات است 243
- اشاره 243
- نتیجه: 244
- دسته سوم: روایات لزوم اطاعت زوج حتی در شرائط سخت 245
- دسته چهارم: روایاتی که زنان عاصیه و غیر مطیع مذمت گردیده اند. 246
- دسته پنجم: روایات حرمت سخط زوج بر زنان 246
- 1) طرح مسئله و ترجمۀ آن 247
- ب) بررسی مسئله 4: 247
- جمع بندی: 247
- 2) حاشیۀ مرحوم آقای بروجردی قدس سرّه الشریف 247
- 3) پاسخ استاد مدّ ظلّه به اشکال مرحوم آقای بروجردی «ره» 248
- 1) ادلۀ مرحوم آقای خوئی (ره) بر وجوب غسل 249
- 2) پاسخ استاد مدّ ظلّه به ادلۀ مرحوم آقای خوئی ره 249
- ج) ادلۀ وجوب غسل با وطی در دبر مرأه: 249
- *صحیحۀ محمد بن مسلم: 250
- اشاره 250
- 3) ادله استاد مدّ ظلّه در وجوب غسل هنگام وطی در دبر 250
- - موثقۀ محمد بن مسلم 251
- سند روایت: 251
- - صحیحۀ بزنطی 251
- - صحیحۀ عبد الله بن سنان 252
- خلاصه: 252
- - صحیحۀ داود بن سرحان 252
- روایت معارض: 253
- 4) لزوم التقاء ختانین در وجوب غسل 253
- بررسی روایت معارض 253
- اشاره 253
- الف) ادلّۀ فقهاء سابقین بر وجوب غسل در وطی در دُبر: 255
- اشاره 255
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 255
- 1) دلیل اجماع 256
- اشاره 256
- 2) نقد استاد - مدّ ظلّه - 256
- ب) نقل فرمایش مرحوم آقای حکیم ره در استدلال بر وجوب غسل: 256
- *بررسی اجماع سید مرتضی به وجوب غسل در وطی در دُبر: 258
- 3) دلیل دیگر آقای حکیم ره؛ روایت حفص بن سوقه 259
- *نقد استاد - مدّ ظلّه - 259
- اشاره 259
- جواب استاد - مدّ ظلّه - 260
- *دلالت روایت حفص بن سوقه 260
- اشکال آقای خوئی ره به دلالت روایت: 260
- *نظر استاد - مدّ ظلّه - در بارۀ اصحاب اجماع 260
- 1) صحیحه محمد بن مسلم 261
- ج) بقیۀ روایات: 261
- اشاره 261
- اشاره 261
- دلالت حدیث: 262
- *سند روایت: 263
- *دلالت هر دو حدیث 263
- اشاره 263
- *نتیجه بحث: 264
- الف) مفطریّت جماع و حدّ آن در ابطال صوم: 265
- 1) سابقه و چگونگی طرح مسئله در کلمات فقهاء 265
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 265
- اشاره 265
- اشاره 265
- 2) بررسی روایات و کیفیت استفادۀ حدّ مفطریت جماع از آنها 266
- 4) استدلال مرحوم آقای خویی بر مفطریت جماع به ملاک جنابت 267
- 5) نقد کلام مرحوم آقای خویی 268
- اشاره 270
- الف) بررسی اجمالی مباحث مطرح در احکام وطی در دبر: 270
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 270
- 2) فرمایش مرحوم آقای خوئی ره 271
- 1) روایات التقاء ختانین 271
- ب) بررسی ادله قائلین به عدم جریان احکام وطی در دبر بر وطی در قبل: 271
- 3) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره توسط استاد مدّ ظلّه 272
- ج) بررسی روایات التقاء ختانین: 274
- اشاره 274
- 2) توضیح سند روایت درست 275
- 3) بررسی دلالت روایت درست 275
- 1) اطلاقات 276
- 4) اشکال دلالت روایت در مورد وطی در دبر 276
- اشاره 276
- د) ادله یکسان بودن احکام وطی در قبل و دبر: 276
- *اشکال وارد بر اطلاقات 276
- 3) اطلاق روایات وارده در طواف نساء 277
- اشاره 277
- 2) روایت حفص بن سوقه 277
- *نتیجه: 278
- اشاره 279
- 1) خلاصه کلام مرحوم آقای خوئی ره (یادآوری) 279
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 279
- الف) ادامه بررسی کلام مرحوم آقای خوئی ره در مناط بطلان صوم در باب جنابت: 279
- 2) تکمیل تقریب مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مدّ ظلّه - 280
- 3) یادآوری بحث فقهی مشابه 281
- اشکال اول: کلام مرحوم آقای خوئی 282
- اشاره 282
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مدّ ظلّه - 282
- اشکال سوم: اشکالی به مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - و پاسخ آن 284
- اشکال دوم: 284
- 5) مقدمه ای در تبیین اشکال سوم 285
- 6) تبیین اشکال سوم و سایر اشکالات به مرحوم آقای خوئی ره 286
- 7) نتیجه بحث 287
- 8) بررسی روایت دال بر عدم افطار به وطی در دبر 288
- 1) طرح بحث 289
- 2) نظر استاد - مدّ ظلّه - در مسئله 289
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 291
- 1) متن عروه (ادامۀ مسئلۀ 4) 291
- اشاره 291
- الف) عدم الحاق وطی در دبر به وطی در قبل نسبت به برخی احکام: 291
- 3) بررسی کلام مرحوم صاحب جواهر ره دربارۀ اعتبار دخول در نکاح محلّل 292
- 2) توضیح متن 292
- 1) استناد شیخ (ره) در مبسوط به روایات: 293
- ب) اعتبار دخول و وطی در قبل برای حلیّت زن سه طلاقه بنا بر احادیث: 293
- 2) نقل روایات مربوطه 293
- اشاره 293
- اول) روایت ابی بصیر: 294
- دوم) موثقۀ زراره: 294
- *روایات دسته اول: 294
- چهارم) روایت ابی حاتم: 295
- اول) روایت سماعه بن مهران: 296
- *روایات دستۀ دوم: 296
- سوم) روایت مذکور در المجازات النبویه (سید رضی - ره -): 297
- چهارم) روایت امالی شیخ (ره) که در عوالی اللآلی هم آمده: 297
- دوم) روایت دعائم الاسلام: 297
- 4) بررسی استدلال مرحوم صاحب مسالک (ره) 298
- 2) فرموده مرحوم صاحب جواهر (ره) 299
- 1) فرمایش مرحوم مصنّف (ره) 299
- ج) آیا برای حلیت زن سه طلاقه برای شوهر اول، تحقّق انزال هم معتبر است ؟ 299
- 3) بررسی کلام صاحب جواهر (قدس سرّه) 300
- اشاره 301
- الف) طرح دو مسئله در تحلیل مطلّقه ثلاثه: 301
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 301
- ب) عدم کفایت وطی در دُبر در اسقاط وجوب وطی در چهار ماه، - دنبالۀ مسئلۀ 4 عروه -: 302
- اشاره 303
- بیان مسئله: 303
- ج) عدم تحقق حنث و رجوع در ایلاء با وطی در دُبر: 303
- نظر استاد - مد ظلّه - 303
- د) از مستثنیات «وحدت حکم وطی در قبل و دُبر» زنای محصنه است: 304
- اشاره 305
- 1) نیازی به قید «فی زمانٍ أو مکانٍ» نیست 305
- ها) بررسی مسئله 5: 305
- 2) بیان مسئله 306
- اشاره 306
- و) بررسی مسئلۀ 6: 306
- 1) تحریر محل بحث 306
- 2) محتملات و اقوال در مسئله 307
- اشاره 307
- 3) طرح اجماع شیخ طوسی رحمه الله 307
- نقد استاد مد ظلّه: 308
- 4) بررسی اجماع مرحوم شیخ رحمه الله 308
- 5) حکم عزل در متمتع بها 309
- الف) صدق رجوع در ایلاء با وطی در بر: 310
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 310
- 2) قول کشف اللثام در مسئله 310
- اشاره 310
- 1) آیا وطی در دبر مصداق رجوع در ایلاء است ؟ 310
- اشاره 311
- 4) نقد فرمایش مرحوم آقای حکیم توسط استاد مد ظله 311
- 1) طرح مسئله 5 و ترجمۀ آن 311
- ب) بررسی مجدد مسئلۀ 5: 311
- 3) پاسخ مرحوم آقای حکمی نسبت به قول کشف اللثام 311
- 2) وجه اول از مراد مرحوم سید در این مسئله 312
- 4) وجه دوم از مراد مرحوم سید در این مسئله 313
- 3) نقد استاد مد ظلّه به وجه اول 313
- اشاره 314
- 5) بررسی وجه دوم از مراد مرحوم سید ره 314
- روایت اول: صحیحۀ عبد الرحمن بن حجاج 315
- روایت دوم: 315
- طرح یک نکتۀ کلی: 316
- روایت سوم: صحیحه أبی ولاّد الحنّاط 316
- استناد به روایت: 317
- خلاصه: 317
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 318
- اشاره 318
- الف) بررسی حکم عزل مرد: 318
- 1) اشاره به فتاوای فقها 318
- 2) ادله تحریم 320
- 3) کلمات فقهاء درباره روایت مستقل در ثبوت دیه در عزل 321
- 4) نقد ثبوت روایت مستقل 323
- 5) بررسی نسبت شذوذ در روایت ثبوت دیه و اشاره به فتوای فقهاء در مسئله 324
- ب) دلیل دوم تحریم (روایت یعقوب جعفری): 328
- 1) متن روایت 328
- 2) استدلال به روایت 328
- اشاره 328
- بحث اول: وثاقت قاسم بن یحیی و جد وی حسن بن راشد 329
- اشاره 329
- 3) بررسی اشکال سندی روایت فوق 329
- راهی برای اعتبار این روایت 330
- بحث دوم: وثاقت یعقوب جعفری 330
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 332
- 1) بیان تقریبی برای اعتبار سند روایت 332
- اشاره 332
- الف) بحث دربارۀ اعتبار سند و چگونگی دلالت روایت «یعقوب جعفی (یا جعفری)»: 332
- 2) بحث دربارۀ دلالت حدیث 333
- اشاره 333
- 1) متن صحیحۀ محمد بن مسلم (دلیل اول) 335
- نتیجه: 335
- ب) تقریب استناد به ادله ای دیگر برای حرمت عزل: 335
- نظر دوم: مبغوضیت تحریمی (حرمت)؛ 336
- نظر اول: کراهت مصطلح، 336
- نقد استاد مدّ ظلّه بر نظریه اول: 336
- اشاره 336
- 2) بررسی سند روایت و مراد از تعبیر «اکره» در روایت مذکور 336
- نقد استاد مدّ ظلّه بر نظریه دوم: 337
- نظر سوم: معنای اعم؛ و مختار استاد مدّ ظلّه 337
- 3) نظر استاد - مدّ ظلّه - دربارۀ معنای «کراهت» در حدیث (تقریب معنای حرمت) 337
- 4) روایت مفضّل برای حرمت عزل (دلیل دوم) 338
- 6) استناد به این که عزل تضییع مال است (دلیل چهارم) 339
- 7) تقریب قول به حرمت در مقام جمع بین روایات (دلیل پنجم) 340
- 1) انتساب قول به کراهت به سید مرتضی (ره) 341
- ج) توضیحی پیرامون فتوای مرحوم سید مرتضی (ره) دربارۀ عزل: 341
- 2) نقل و توضیح عبارت مرحوم سید مرتضی (ره) در امالی 341
- 3) آیا کلام سید (ره) دال بر قول به کراهت است ؟ 342
- 1) تکمیل استدلال به صحیحۀ محمد بن مسلم بر تحریم 343
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 343
- الف) ادامۀ بررسی وجوه مذکوره در حرمت عزل و نقد آن: 343
- اشاره 343
- 2) تقریب چگونگی ترجیح روایات مانعه و مناقشه در آن 344
- 3) اشکال بر استدلال به روایت یعقوب جعفری - جعفی - 345
- 4) نقد حکم عقل به لزوم حفظ نطفه و حرمت تضییع آن 345
- 5) اشاره به برخی روایات در تأیید پاسخ فوق 348
- 6) روایتی دیگر در ردّ دلیل عقلی گذشته و بررسی دلالت روایت بر جواز عزل 349
- 7) توهم منافات جواز عزل با حکمت تشریع نکاح و ردّ آن 351
- 2) روایت عبد الرحمن بن ابی عبد الله 352
- 1) روایت محمد بن مسلم عن أبی عبد الله علیه السلام 352
- 3) روایت عبد الرحمن الحذّاء 352
- ب) تحقیق در روایات وارده در جواز عزل: 352
- 5) روایت ابی بصیر 355
- 1) صحیحه یا موثقۀ محمد بن مسلم 356
- الف) روایات دال بر جواز عزل: 356
- اشاره 356
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 356
- توضیح روایت: 356
- اشاره 356
- سند روایت: 356
- اشاره 357
- توضیح این روایت: 357
- 2) احمد بن محمد بن عیسی عن سعید بن اسماعیل عن أبیه: 357
- 3) معتبرۀ رفاعه 357
- اشاره 357
- مناقشه در دلالت روایت 358
- 2) روایت دیگر از دعائم 359
- 3) روایت یعقوب جعفی 359
- ب) روایات دال بر حرمت: 359
- 1) روایت دعائم 359
- 4) صحیحه محمد بن مسلم 360
- ج) آیا جواز عزل از حقوق زن است ؟ (جمع بین روایات): 360
- 1) طرح دو دسته روایت 360
- اشاره 360
- 3) شهرت کراهت عزل در فتوای فقهاء 361
- 2) جمع ما بین روایات 361
- د) بررسی جواز عزل در ازدواج موقت (متعه): 362
- اشاره 362
- - روایت مفضل بن عمر 364
- اشاره 364
- 2) بررسی روایات دال بر جواز عزل در متعه 364
- استدلال به روایت: 365
- سند روایت: 365
- - روایت هشام بن سالم الجوالیقی 366
- - روایت فقه الرضا (علیه السلام) 366
- - روایت احول 366
- 1) تکملۀ بحث در دلالت روایت یعقوب جعفی (یا جعفری): 367
- الف) تذکر چند نکته در تکمله بحثهای سابق: 367
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 367
- اشاره 367
- 2) تکمله بحث در دلالت صحیحه محمد بن مسلم (بررسی وجه اول در دلالت روایت بر تحریم: 369
- 3) وجهی دیگر در اثبات دلالت صحیحه محمد بن مسلم بر تحریم و پاسخ آن: 370
- 3) مسئله وجوب دیه نطفه بر زن در فرض فوق: 372
- ب) ادامۀ مسئله 6: 372
- 2) توضیح مسئله: 372
- 1) متن مسئله: 372
- 4) پاسخ از تقریب فوق توسط استاد «مدّ ظلّه»: 373
- 1) متن مسئله و توضیح اشکالی بر مصنف: 374
- 2) پاسخ از اشکال تناقض بین ذیل مسئله 6 و مسئله 7: 374
باشد، این روایت حکم موثقه دارد. البته بعضی گفته اند اگر ثقه ای منحرف مطلبی نقل کرد و بعد مستبصر شد و در روایاتی که قبلاً نقل کرده بود، تشکیک نکرد علامت امضای آن نقل های سابق است. پس اگر ثابت شود که علی بن اسباط به مذهب حق عدول کرده است، روایات او - حتی اگر روایاتی که در زمان انحراف نقل کرده و بعداً در صحت آنها تشکیک نکرده است - صحیحه خواهد بود.
این مبنا محل تأمل و اشکال است و باید در جای خود بررسی شود. بهر حال چون علی بن اسباط ثقه است، این روایت موثقه خواهد بود.
2) دلالت روایت
دلالت روایت بر جواز وطی در دبر (اذا رضیت) روشن است، تفصیل بیشتر معنای روایت را به جلسات بعد واگذار می کنیم.
د) موثقه ای دیگر از عبد الله بن أبی یعفور:
«احمد بن محمد بن عیسی عن معاویه بن حکیم عن احمد بن محمد عن حماد بن عثمان عن عبد الله بن أبی یعفور قال سألت ابا عبد الله (علیه السلام) عن الرجل یأتی المرأه فی دبرها؟ قال: لا بأس به»(1)
در این طریق هم اشکالی نیست. فقط در مورد معاویه بن حکیم اختلاف شده است که آیا فطحی بوده است یا نه ؟ البته در وثاقت او تردیدی نیست احمد بن محمد هم بزنطی است، نتیجه آنکه این طریق هم موثقه است. البته به احتمال قوی این روایت و روایت قبلی، روایت واحد است که تقطیع شده است.
ه) روایت حمّاد بن عثمان:
اشاره
«احمد بن محمد بن عیسی عن ابن فضال عن الحسن بن الجهم عن حماد بن عثمان قال سألت ابا عبد الله (علیه السلام) و اخبرنی من سأله عن الرجل یأتی المرأه فی ذلک الموضع و فی البیت
1- (1) وسائل، باب 73 از ابواب مقدمات نکاح - حدیث 5.