نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 5 صفحه 11

1 - آیا چنین اجماعی هست؟ 2 - آیا این اجماع حجت است؟

2) وقوع اشتباه در مستند مرحوم نراقی (ره)

مرحوم نراقی (ره) در مستند پس از آن که اجماع را از مفاتیح فیض (ره) و شرح مفاتیح نقل می کند، می فرماید که برخی تعبیر به «معروف» کرده اند: «المعروف بین الاصحاب کما فی الکفایه و غیره». ولی ما چنین تعبیری را در کفایه الاحکام سبزواری (ره) نمی بینیم و در آنجا تنها فتوای خود مصنّف ذکر شده است. بر این اساس، به نظر می رسد که در اینجا سبق القلم صورت گرفته و واژۀ «الکفایه» در واقع «النهایه» بوده که اشاره به «نهایه المرام» می باشد. یعنی عبارت صحیح چنین است: «المعروف بین الاصحاب کما فی النهایه و غیره» مراد از غیر نهایه ظاهراً ریاض می باشد که در آن نیز قول به حرمت ترک وطی را معروف بین امامیه دانسته است.

3) نظر استاد - مدّ ظلّه - دربارۀ اجماع مورد ادّعا

همچنان که قبلاً گفته شد، با توجه به عدم تعرّض قدما نسبت به این مسئله، نمی توان اجماع مزبور را احراز نمود و حد اکثر می توان قائل به شهرت، آن هم پس از ابن ادریس شد، همچنان که نراقی (ره) در مستند چنین تعبیر فرموده و در کشف اللّثام نیز فتوا را به اکثر اصحاب نسبت داده است. خلاصه آنکه اولاً با نقل اجماع، اجماع اثبات نمی شود، ثانیاً قطعاً چنین اجماعی در کار نیست.

ب) بررسی مناقشۀ مرحوم آقای خوئی ره در حجیت اجماع مذکور:

1) تقریب استدلال مرحوم آقای خوئی (ره)

ایشان نسبت به اجماع مزبور اشکال صغروی نکرده اند، یعنی ثبوت اجماعِ ادعا شده را مورد بحث قرار نداده اند، ولی دربارۀ آن بحث کبروی نموده حجیت آن را مورد مناقشه قرار داده اند. ایشان می فرمایند که شرط حجیت اجماع آن است که اجماع قطعی المدرکیه و محتمل المدرکیه نباشد، وگرنه چنین اجماعی حجّیتی