- اشاره 1
- 1379/1/7 یک شنبه درس شمارۀ (204) کتاب النکاح/سال دوم 1
- الف) آیا عقد بر ذات البعل حرمت تکلیفی دارد؟ 1
- 1) ادله حرمت: 1
- خلاصۀ درس این جلسه: 1
- 2) پاسخ استاد «مدّ ظلّه» به ادله یاد شده: 2
- 1) فائده نقل اقوال علماء: 3
- ب) آیا ازدواج با ذات البعل موجب حرمت ابد می شود؟: 3
- 2) نقل اقوال علماء در مسئله: 4
- اشاره 6
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 6
- 1) اشاره کلی به اقوال (یادآوری و تکمیل): 6
- الف) نقل اقوال در حرمت ابد داشتن تزویج ذات بعل: 6
- 2) فتوای برخی از فقها: 7
- 3) نظر برخی از کتب حدیثی در مسئله: 8
- 4) اقوال متأخرین در مسئله: 11
- 1) تذکر دو نکته: 13
- اشاره 13
- ب) بررسی ادله قول به حرمت ابد در تزویج ذات بعل: 13
- 3) تقریب اولویت در مسئله و بررسی آن: 15
- 4) کلامی از مرحوم آقای بروجردی «ره» در باب وصیت و دین: 17
- 6) تقریب صاحب جواهر قدس سرّه: 18
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 19
- اشکال مرحوم حاج شیخ عبد لکریم به استدلال صاحب جواهر 19
- اشاره 19
- توجیه استدلال صاحب جواهر «ره» توسط استاد «مدّ ظلّه»: 20
- اشاره 22
- پس از روشن شدن دو مبنای اصولی به اصل بحث برمی گردیم: 22
- توجیه کلام علامه در قواعد: «من عدم التنصیص» 23
- مقدمه بررسی روایات: 23
- روایات مسئله: 24
- روایت اول: 24
- بررسی روایت از حیث سند: 24
- اشاره 24
- بررسی روایت از حیث سند: 25
- بررسی روایت از حیث دلالت: 25
- روایت دوم: 25
- بررسی روایت از حیث دلالت: 25
- اشاره 27
- 1) تحقیقی در باره سند: 27
- اشاره 27
- *نقل اسناد: 27
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 27
- الف) بررسی روایت زراره: 27
- 2) نقصی در نقل جامع الاحادیث و سهوی از مرحوم صدوق در فقیه: 28
- 4) متن روایت: 29
- 3) نتیجه بحث: 29
- اشاره 30
- 5) بررسی نسخه فقیه: 30
- 6) بررسی دلالت روایت: 31
- 1) متن روایت: 32
- 3) نظر استاد «مدّ ظلّه»: 32
- ب) روایت دیگر زراره: 32
- 2) بررسی اطلاق دو روایت زراره: 32
- 2) معنی و دلالت روایت: 33
- 1) متن روایت: 33
- ج) روایت فقه رضوی: 33
- د) مرفوعه احمد بن محمد: 34
- 3) آیا حرمت علی وجه الاطلاق قائل هم دارد؟ 34
- 1) متن روایت و مفاد آن: 34
- 2) دلالت مرفوعه: 34
- الف) توضیحی در چگونگی استظهار جهل در روایت های زراره: 35
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 35
- اشاره 35
- ب) روایات متعارض با روایت زراره و بررسی جمع بین آنها: 36
- 1) نقل راویات متعارض: 36
- 2) نقل کلام مرحوم آقای خویی در نسبت روایات و بررسی آن: 37
- 3) وجه دوم حل تعارض روایت و پاسخ آن: 38
- 4) نقل روایاتی که از آن انصراف روایات به صورت دخول استفاده می شود: 39
- 5) کلام مرحوم حاج شیخ: 41
- اشاره 44
- 1) بررسی کلام مرحوم حاج شیخ قدس سرّه (یادآوری و تکمیل): 44
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 44
- الف) استدلال بر تساوی تزویج معتده و تزویج ذات بعل در حرمت ابد: 44
- 2) چند دلیل در اثبات نظر مرحوم حاج شیخ: 46
- 3) ترجیح به موافقت کتاب: 48
- 1) مفاد موثقه ادیم: 49
- ب) نظر استاد «مدّ ظلّه» دربارۀ مفاد ادیم و نسبت آن با سایر روایات: 49
- 2) بحثی اصولی در کیفیت مراجعه به عام فوق: 50
- 3) تطبیق بحث اصولی فوق بر محل کلام: 51
- ج) بررسی روایت دیگری در مسئله: 52
- اشاره 52
- 2) معنای اول صاحب وسائل و بررسی آن: 53
- 3) تفسیر دوم برای صحیحه عبد الرحمن: 54
- اشاره 55
- الف) تقریب کلام مرحوم آقای خویی در نحوۀ جمع بین روایات (زراره و عبد الرحمن): 55
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 55
- اشاره 56
- مناقشه اول: 56
- ب) نقد کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد - مدّ ظلّه -: 56
- اشاره 56
- مناقشه دوم: 57
- نکته ای تفسیری: 57
- اشاره 59
- جمع اول: 59
- خلاصه جمع اول اینکه: 60
- خلاصه صور مسئله: 62
- جمع دوم: 62
- الف) خلاصه تزویج ذات بعل: 65
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 65
- اشاره 65
- ب) دنباله مسئله 9 (تزویج ذات بعل): 68
- 1) متن عروه: 68
- 3) بررسی روایات: 69
- 2) نقد استاد - مدّ ظلّه: 69
- 5) نظر استاد - مدّ ظلّه - در تمسک به عام در اکثر در ما نحن فیه و بیان مختار: 71
- اشاره 73
- الف) تتمه مسئله 9: 73
- 1) متن مسئله: 73
- خلاصۀ مطالب این جلسه: 73
- 2) توضیح مسئله: 74
- 2) توضیح مسئله: 74
- 1) متن مسئله: 74
- ب) مسئله 10: 74
- 3) اشاره به فتاوای فقهاء در مسئله: 75
- 4) دلیل عدم حرمت ابد و وجه احتمال حرمت: 76
- 5) مناقشه در دلیل حرمت ابد: 77
- 2) بررسی دلیل اول مرحوم آقایی خویی و ذکر تقریبی دقیق تر برای آن: 78
- ج) بررسی کلام مرحوم آقای خویی در مسئله: 78
- 1) نقل کلام مرحوم آقای خویی: 78
- 3) بررسی دلیل دوم مرحوم آقای خویی: 80
- اشاره 83
- اشاره 83
- متن روایت اسحاق بن عمار: 83
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 83
- اشکال اول: 84
- اشکال دوم: 85
- اشاره 85
- اشکال سوم: 85
- توضیح اشکال: 86
- اشکال چهارم: 87
- اشکال پنجم: 88
- اشاره 91
- بررسی فرمایش کاشف اللثام: 91
- اشکال صغروی: 91
- اشکال کبروی: 92
- الف) ادامه بحث در مورد ازدواج با زنی که هنوز خبر فوت شوهرش نرسیده است: 93
- اشاره 93
- 1) سخن مرحوم آخوند راجع به اینکه استصحاب موضوع باعث توسعه واقعی موضوع می شود: 93
- خلاصه مطالب این جلسه: 93
- 2) اشکال استاد «مد ظله» به سخن مرحوم آخوند: 94
- 3) تطبیق بحث استصحاب بر ما نحن فیه: 95
- 2) توضیح معنای عبارت: 96
- 1) متن عروه: 96
- ب) حکم ولد مشتبه که بعد از وطی زن معتده متولد شده است: 96
- 4) نکته ای در مورد تعلیلی که آقای حکیم «ره» برای صورت اول ذکر کرده اند: 99
- 5) بررسی روایات مسئله: 100
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 102
- 1) نظر مرحوم آقای حکیم در ارسال سند: 102
- اشاره 102
- اشاره 102
- الف) مرسله جمیل بن صالح: 102
- اشاره 103
- 2) جواب مرحوم آقای خویی با توضیحی از استاد «مدّ ظلّه»: 103
- 3) نظر استاد «مدّ ظلّه» دربارۀ فرمایش مرحوم آقای خویی: 103
- *وثاقت علی بن حدید: 104
- ب) صحیحه حلبی: 105
- 3) اشکال به استدلال: 105
- 1) متن روایت: 105
- 2) دلالت روایت: 105
- 1) اشکال مرحوم آقای خویی در سند روایت: 106
- د) مضمره ابی العباس: 106
- 1) متن روایت: 106
- 2) نظر مرحوم آقای خویی و نقد استاد «مدّ ظلّه»: 106
- ج) مرسله بزنطی: 106
- اشاره 106
- 2) نظر استاد «مدّ ظلّه»: 107
- 3) اشکال مرحوم آقای حکیم و خویی در دلالت مضمره: 108
- 4) نظر ابتدایی استاد «مدّ ظلّه»: 108
- اشاره 110
- 1) اجمال روایت: 110
- الف) بررسی مجدد دلالت مضمرۀ ابی العباس: 110
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 110
- 2) مستند مرحوم شهید ثانی: 112
- 3) اشکالات مرحوم صاحب جواهر به مرحوم شهید ثانی: 112
- اشاره 112
- 4) جواب استاد «مدّ ظلّه» از ایرادات صاحب جواهر: 113
- *توضیحی از استاد «مدّ ظلّه» در مورد اشکال دوم: 113
- *نتیجۀ بحث: 115
- ب) دنبالۀ مسئله 11 - متن عروه: 116
- ج) مسئله 12: 116
- اشاره 116
- 2) بیان مسئله: 117
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 118
- اشاره 118
- الف) بررسی اقوال علماء در تداخل و عدم تداخل عدّه اصلی و عدّه شبهه: 118
- اشاره 118
- 2) نقل خلاف در مسئله: 120
- 3) نقل عبارت مقنع و ابن جنید: 121
- ب) نظر استاد «مدّ ظلّه» در مسئله تزویج ذات بعل: 122
- ج) بررسی روایات تداخل و عدم تداخل عدّه در تزویج معتده: 123
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 123
- 2) تبیین بحث انقلاب نسبت: 124
- اشاره 126
- الف) نظر مرحوم آقای خویی در چگونگی جمع بین روایات: 126
- اشاره 126
- طائفه اول: روایاتی که دلالت بر تداخل در هر نوع عده ای می کند. 126
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 126
- طائفه دوم: روایاتی که دلالت بر عدم تداخل می کنند. 127
- طائفه سوم: روایاتی که دلالت بر عدم تداخل در عده وفات می کند 129
- ج) قاعده اولیه با قطع نظر از روایات در مسئله: 130
- د) اشکالات وارده بر کلام مرحوم آقای خویی 131
- ه) رفع تنافی به وسیله روایت جمیل بن دراج 132
- و) نتیجه گیری استاد مد ظله: 133
- اشاره 134
- خلاصه درس این جلسه: 134
- الف) وجوه جمع بین روایات متعارض: 134
- 1) بیان مرحوم آقای خویی: 134
- اشاره 134
- 3) بیان شیخ طوسی رحمه الله: 135
- 4) بیان محقق حلی رحمه الله: 135
- 2) بیان استاد مد ظله: 135
- 6) بیان صاحب ریاض رحمه الله: 136
- 5) بیان صاحب مدارک رحمه الله: 136
- ب) بررسی صحت و سقم وجوه یاد شده: 136
- 1) بررسی وجه اول و دوم: 136
- 2) بررسی وجه سوم (بیان شیخ طوسی): 140
- 4) بررسی وجه پنجم (بیان صاحب مدارک): 141
- 3) بررسی وجه چهارم (بیان محقق حلی رحمه الله): 141
- اشاره 142
- اشاره 142
- الف) بررسی وجه هفتم در جمع بین روایات: 142
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 142
- 3) نقد کلام صاحب ریاض توسط استاد مد ظله 145
- 1) اشکال این وجه از نظر استاد مد ظله: 145
- 2) توجیه صاحب ریاض رحمه الله: 145
- ب) نظر مرحوم مجلسی رحمه الله: 148
- 4) اشکال تمسک به عمومات قرآن: 148
- اشاره 148
- روایت دوم: «مرسلۀ یونس» 149
- 1) نقد کلام مرحوم مجلسی توسط استاد مد ظله: 149
- 2) نظر نهایی استاد مد ظله: 150
- خلاصۀ درس این جلسه: 152
- اشاره 152
- اشاره 152
- الف) تقدم عدّه وطی به شبهه و ورود عدّه طلاق و وفات بر آن: 152
- متن روایت: 153
- 1) متن عروه: 154
- ج) در صورت عدم تداخل کدام عدّه مقدم می شود؟ 154
- ه) نظر مرحوم شهید ثانی رحمه الله: 155
- اشاره 155
- و) نقد کلام مرحوم شهید توسط استاد مد ظله: 156
- ح) نظر استاد مد ظله: 158
- اشاره 160
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 160
- 1) متن مسئله: 160
- الف) بررسی ادامۀ مسئله 13 (تداخل عدتین): 160
- 2) توضیح مسئله: 161
- 3) اشاره به نظر علماء در مسئله: 162
- 4) توضیح استدلال شیخ طوسی و بررسی آن: 163
- 5) اشاره به کلام مرحوم آقای خویی در مسئله: 165
- اشاره 167
- 1) بررسی حکم توارث در زمان عده شبهه از جهت روایات: 167
- ب) بررسی اجمالی روایات مسئله: 167
- 6) نقد کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد «مدّ ظلّه»: 167
- 2) نظر اجمالی استاد «مدّ ظلّه» دربارۀ روایات: 168
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 170
- الف) روایات مورد استناد مرحوم آقای حکیم: 170
- اشاره 170
- ب) روایات مورد استناد استاد «مدّ ظلّه»: 173
- ج) بررسی روایات معارض: 174
- د) بررسی روایات باب ارث: 177
- ه) حل تعارض روایات باب ارث و باب رجوع: 180
- 1) متن مسئله: 181
- الف) بررسی ادامه مسئله 12: 181
- اشاره 181
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 181
- 2) توضیح مسئله: 182
- 1) اشاره به مانعین ازدواج و استدلالهای آنها: 183
- 2) بررسی ادله مانعین: 184
- 3) کلام مرحوم آقای حکیم در اثبات مقدمۀ اول و بررسی آن: 185
- 4) ادامۀ بررسی کلام علامه حلی: 186
- ج) بررسی فرع مذکور در کلام مصنف: 187
- 1) متن مسئله: 188
- د) ادامۀ مسئله: 188
- 2) توضیح مسئله: 189
- 3) کلام آقای خوئی: 189
طبقه باشد. در نتیجه علی بن بشیری که مورد توثیق است با این علی بن بشیر که در سند روایت مورد بحث قرار گرفته است هم طبقه نمی باشند، و اگر چه این روایت بر مبنای مشهور که اعتماد به اصحاب اجماع را در آنچه نقل می کنند روا می شمارند، معتبر می باشد چرا که سند تا حسن بن محبوب اشکالی ندارد و حسن بن محبوب هم از اصحاب اجماع است. ولی این مطلب را ما و آقای خویی در مسئله اصحاب اجماع قبول نداریم لذا روایت از حیث سند با مشکل مواجه می شود.
طائفه سوم: روایاتی که دلالت بر عدم تداخل در عده وفات می کند
1) صحیحه محمد بن مسلم عن ابی جعفر علیه السلام قال: المرأه الحبلی یتوفی عنها زوجها فتضع و تزوج قبل ان تعتد اربعه اشهر و عشرا فقال: ان کان الذی تزوجها دخل بها فرق بینهما و لم تحل له ابداً و اعتدت بما بقی علیها من عده الاولی و استقبلت عده اخری من الآخر ثلاثه قروء و ان لم یکن دخل بها فرق بینهما و اتمت ما بقی من عدتها و هو خاطب من الخطاب(1)
در این روایت در صورت عده وفات حکم به عده تداخل کرده است.
2) علی بن جعفر عن اخیه علیه السلام قال: سألته عن امرأه توفی زوجها و هی حامل فوضعت و تزوجت قبل ان یمضی اربعه اشهر و عشراً ما حالها؟ قال: ان کان دخل بها زوجها فرق بینهما فاعتدت ما بقی علیها من زوجها ثم اعتدت عده اخری من الزوج الآخر ثم لا تحل له ابداً و ان تزوجت من غیره و لم یکن دخل بها فرق بینهما فاعتدت ما بقی علیها من المتوفی عنها و هو خاطب من الخطاب(2)
روایت قرب الاسناد در طریقش عبد الله بن حسن هست که توثیق نشده است.
3) صحیحه حلبی روایت 6 همین باب از وسائل است که شبیه روایت محمد بن مسلم می باشد
1- (1) - رسائل باب 17 از ابواب ما یحرم بالمصاهره ح 2
2- (2) - رسائل باب 17 از ابواب ما یحرم بالمصاهره ح 20