- اشاره 1
- الف) آیا عقد بر ذات البعل حرمت تکلیفی دارد؟ 1
- خلاصۀ درس این جلسه: 1
- 1379/1/7 یک شنبه درس شمارۀ (204) کتاب النکاح/سال دوم 1
- 1) ادله حرمت: 1
- 2) پاسخ استاد «مدّ ظلّه» به ادله یاد شده: 2
- ب) آیا ازدواج با ذات البعل موجب حرمت ابد می شود؟: 3
- 1) فائده نقل اقوال علماء: 3
- 2) نقل اقوال علماء در مسئله: 4
- اشاره 6
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 6
- 1) اشاره کلی به اقوال (یادآوری و تکمیل): 6
- الف) نقل اقوال در حرمت ابد داشتن تزویج ذات بعل: 6
- 2) فتوای برخی از فقها: 7
- 3) نظر برخی از کتب حدیثی در مسئله: 8
- 4) اقوال متأخرین در مسئله: 11
- 1) تذکر دو نکته: 13
- اشاره 13
- ب) بررسی ادله قول به حرمت ابد در تزویج ذات بعل: 13
- 3) تقریب اولویت در مسئله و بررسی آن: 15
- 4) کلامی از مرحوم آقای بروجردی «ره» در باب وصیت و دین: 17
- 6) تقریب صاحب جواهر قدس سرّه: 18
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 19
- اشاره 19
- اشکال مرحوم حاج شیخ عبد لکریم به استدلال صاحب جواهر 19
- توجیه استدلال صاحب جواهر «ره» توسط استاد «مدّ ظلّه»: 20
- پس از روشن شدن دو مبنای اصولی به اصل بحث برمی گردیم: 22
- اشاره 22
- مقدمه بررسی روایات: 23
- توجیه کلام علامه در قواعد: «من عدم التنصیص» 23
- روایت اول: 24
- روایات مسئله: 24
- بررسی روایت از حیث سند: 24
- اشاره 24
- بررسی روایت از حیث دلالت: 25
- بررسی روایت از حیث سند: 25
- روایت دوم: 25
- بررسی روایت از حیث دلالت: 25
- *نقل اسناد: 27
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 27
- 1) تحقیقی در باره سند: 27
- اشاره 27
- الف) بررسی روایت زراره: 27
- اشاره 27
- 2) نقصی در نقل جامع الاحادیث و سهوی از مرحوم صدوق در فقیه: 28
- 4) متن روایت: 29
- 3) نتیجه بحث: 29
- 5) بررسی نسخه فقیه: 30
- اشاره 30
- 6) بررسی دلالت روایت: 31
- 1) متن روایت: 32
- 3) نظر استاد «مدّ ظلّه»: 32
- ب) روایت دیگر زراره: 32
- 2) بررسی اطلاق دو روایت زراره: 32
- 2) معنی و دلالت روایت: 33
- ج) روایت فقه رضوی: 33
- 1) متن روایت: 33
- د) مرفوعه احمد بن محمد: 34
- 1) متن روایت و مفاد آن: 34
- 2) دلالت مرفوعه: 34
- 3) آیا حرمت علی وجه الاطلاق قائل هم دارد؟ 34
- اشاره 35
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 35
- الف) توضیحی در چگونگی استظهار جهل در روایت های زراره: 35
- ب) روایات متعارض با روایت زراره و بررسی جمع بین آنها: 36
- 1) نقل راویات متعارض: 36
- 2) نقل کلام مرحوم آقای خویی در نسبت روایات و بررسی آن: 37
- 3) وجه دوم حل تعارض روایت و پاسخ آن: 38
- 4) نقل روایاتی که از آن انصراف روایات به صورت دخول استفاده می شود: 39
- 5) کلام مرحوم حاج شیخ: 41
- 1) بررسی کلام مرحوم حاج شیخ قدس سرّه (یادآوری و تکمیل): 44
- اشاره 44
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 44
- الف) استدلال بر تساوی تزویج معتده و تزویج ذات بعل در حرمت ابد: 44
- 2) چند دلیل در اثبات نظر مرحوم حاج شیخ: 46
- 3) ترجیح به موافقت کتاب: 48
- ب) نظر استاد «مدّ ظلّه» دربارۀ مفاد ادیم و نسبت آن با سایر روایات: 49
- 1) مفاد موثقه ادیم: 49
- 2) بحثی اصولی در کیفیت مراجعه به عام فوق: 50
- 3) تطبیق بحث اصولی فوق بر محل کلام: 51
- ج) بررسی روایت دیگری در مسئله: 52
- اشاره 52
- 2) معنای اول صاحب وسائل و بررسی آن: 53
- 3) تفسیر دوم برای صحیحه عبد الرحمن: 54
- اشاره 55
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 55
- الف) تقریب کلام مرحوم آقای خویی در نحوۀ جمع بین روایات (زراره و عبد الرحمن): 55
- اشاره 56
- اشاره 56
- ب) نقد کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد - مدّ ظلّه -: 56
- مناقشه اول: 56
- مناقشه دوم: 57
- نکته ای تفسیری: 57
- اشاره 59
- جمع اول: 59
- خلاصه جمع اول اینکه: 60
- خلاصه صور مسئله: 62
- جمع دوم: 62
- الف) خلاصه تزویج ذات بعل: 65
- اشاره 65
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 65
- ب) دنباله مسئله 9 (تزویج ذات بعل): 68
- 1) متن عروه: 68
- 3) بررسی روایات: 69
- 2) نقد استاد - مدّ ظلّه: 69
- 5) نظر استاد - مدّ ظلّه - در تمسک به عام در اکثر در ما نحن فیه و بیان مختار: 71
- اشاره 73
- الف) تتمه مسئله 9: 73
- 1) متن مسئله: 73
- خلاصۀ مطالب این جلسه: 73
- 2) توضیح مسئله: 74
- ب) مسئله 10: 74
- 2) توضیح مسئله: 74
- 1) متن مسئله: 74
- 3) اشاره به فتاوای فقهاء در مسئله: 75
- 4) دلیل عدم حرمت ابد و وجه احتمال حرمت: 76
- 5) مناقشه در دلیل حرمت ابد: 77
- 2) بررسی دلیل اول مرحوم آقایی خویی و ذکر تقریبی دقیق تر برای آن: 78
- 1) نقل کلام مرحوم آقای خویی: 78
- ج) بررسی کلام مرحوم آقای خویی در مسئله: 78
- 3) بررسی دلیل دوم مرحوم آقای خویی: 80
- اشاره 83
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 83
- اشاره 83
- متن روایت اسحاق بن عمار: 83
- اشکال اول: 84
- اشکال سوم: 85
- اشکال دوم: 85
- اشاره 85
- توضیح اشکال: 86
- اشکال چهارم: 87
- اشکال پنجم: 88
- اشکال صغروی: 91
- بررسی فرمایش کاشف اللثام: 91
- اشاره 91
- اشکال کبروی: 92
- اشاره 93
- خلاصه مطالب این جلسه: 93
- 1) سخن مرحوم آخوند راجع به اینکه استصحاب موضوع باعث توسعه واقعی موضوع می شود: 93
- الف) ادامه بحث در مورد ازدواج با زنی که هنوز خبر فوت شوهرش نرسیده است: 93
- 2) اشکال استاد «مد ظله» به سخن مرحوم آخوند: 94
- 3) تطبیق بحث استصحاب بر ما نحن فیه: 95
- 2) توضیح معنای عبارت: 96
- 1) متن عروه: 96
- ب) حکم ولد مشتبه که بعد از وطی زن معتده متولد شده است: 96
- 4) نکته ای در مورد تعلیلی که آقای حکیم «ره» برای صورت اول ذکر کرده اند: 99
- 5) بررسی روایات مسئله: 100
- 1) نظر مرحوم آقای حکیم در ارسال سند: 102
- اشاره 102
- الف) مرسله جمیل بن صالح: 102
- اشاره 102
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 102
- 3) نظر استاد «مدّ ظلّه» دربارۀ فرمایش مرحوم آقای خویی: 103
- 2) جواب مرحوم آقای خویی با توضیحی از استاد «مدّ ظلّه»: 103
- اشاره 103
- *وثاقت علی بن حدید: 104
- 2) دلالت روایت: 105
- ب) صحیحه حلبی: 105
- 1) متن روایت: 105
- 3) اشکال به استدلال: 105
- د) مضمره ابی العباس: 106
- 2) نظر مرحوم آقای خویی و نقد استاد «مدّ ظلّه»: 106
- اشاره 106
- ج) مرسله بزنطی: 106
- 1) اشکال مرحوم آقای خویی در سند روایت: 106
- 1) متن روایت: 106
- 2) نظر استاد «مدّ ظلّه»: 107
- 3) اشکال مرحوم آقای حکیم و خویی در دلالت مضمره: 108
- 4) نظر ابتدایی استاد «مدّ ظلّه»: 108
- 1) اجمال روایت: 110
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 110
- الف) بررسی مجدد دلالت مضمرۀ ابی العباس: 110
- اشاره 110
- 2) مستند مرحوم شهید ثانی: 112
- 3) اشکالات مرحوم صاحب جواهر به مرحوم شهید ثانی: 112
- اشاره 112
- *توضیحی از استاد «مدّ ظلّه» در مورد اشکال دوم: 113
- 4) جواب استاد «مدّ ظلّه» از ایرادات صاحب جواهر: 113
- *نتیجۀ بحث: 115
- ب) دنبالۀ مسئله 11 - متن عروه: 116
- ج) مسئله 12: 116
- اشاره 116
- 2) بیان مسئله: 117
- اشاره 118
- الف) بررسی اقوال علماء در تداخل و عدم تداخل عدّه اصلی و عدّه شبهه: 118
- اشاره 118
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 118
- 2) نقل خلاف در مسئله: 120
- 3) نقل عبارت مقنع و ابن جنید: 121
- ب) نظر استاد «مدّ ظلّه» در مسئله تزویج ذات بعل: 122
- ج) بررسی روایات تداخل و عدم تداخل عدّه در تزویج معتده: 123
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 123
- 2) تبیین بحث انقلاب نسبت: 124
- الف) نظر مرحوم آقای خویی در چگونگی جمع بین روایات: 126
- طائفه اول: روایاتی که دلالت بر تداخل در هر نوع عده ای می کند. 126
- اشاره 126
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 126
- اشاره 126
- طائفه دوم: روایاتی که دلالت بر عدم تداخل می کنند. 127
- طائفه سوم: روایاتی که دلالت بر عدم تداخل در عده وفات می کند 129
- ج) قاعده اولیه با قطع نظر از روایات در مسئله: 130
- د) اشکالات وارده بر کلام مرحوم آقای خویی 131
- ه) رفع تنافی به وسیله روایت جمیل بن دراج 132
- و) نتیجه گیری استاد مد ظله: 133
- اشاره 134
- خلاصه درس این جلسه: 134
- الف) وجوه جمع بین روایات متعارض: 134
- 1) بیان مرحوم آقای خویی: 134
- اشاره 134
- 4) بیان محقق حلی رحمه الله: 135
- 3) بیان شیخ طوسی رحمه الله: 135
- 2) بیان استاد مد ظله: 135
- 1) بررسی وجه اول و دوم: 136
- 5) بیان صاحب مدارک رحمه الله: 136
- 6) بیان صاحب ریاض رحمه الله: 136
- ب) بررسی صحت و سقم وجوه یاد شده: 136
- 2) بررسی وجه سوم (بیان شیخ طوسی): 140
- 3) بررسی وجه چهارم (بیان محقق حلی رحمه الله): 141
- 4) بررسی وجه پنجم (بیان صاحب مدارک): 141
- اشاره 142
- الف) بررسی وجه هفتم در جمع بین روایات: 142
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 142
- اشاره 142
- 3) نقد کلام صاحب ریاض توسط استاد مد ظله 145
- 2) توجیه صاحب ریاض رحمه الله: 145
- 1) اشکال این وجه از نظر استاد مد ظله: 145
- ب) نظر مرحوم مجلسی رحمه الله: 148
- 4) اشکال تمسک به عمومات قرآن: 148
- اشاره 148
- روایت دوم: «مرسلۀ یونس» 149
- 1) نقد کلام مرحوم مجلسی توسط استاد مد ظله: 149
- 2) نظر نهایی استاد مد ظله: 150
- اشاره 152
- اشاره 152
- الف) تقدم عدّه وطی به شبهه و ورود عدّه طلاق و وفات بر آن: 152
- خلاصۀ درس این جلسه: 152
- متن روایت: 153
- 1) متن عروه: 154
- ج) در صورت عدم تداخل کدام عدّه مقدم می شود؟ 154
- اشاره 155
- ه) نظر مرحوم شهید ثانی رحمه الله: 155
- و) نقد کلام مرحوم شهید توسط استاد مد ظله: 156
- ح) نظر استاد مد ظله: 158
- اشاره 160
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 160
- الف) بررسی ادامۀ مسئله 13 (تداخل عدتین): 160
- 1) متن مسئله: 160
- 2) توضیح مسئله: 161
- 3) اشاره به نظر علماء در مسئله: 162
- 4) توضیح استدلال شیخ طوسی و بررسی آن: 163
- 5) اشاره به کلام مرحوم آقای خویی در مسئله: 165
- اشاره 167
- 1) بررسی حکم توارث در زمان عده شبهه از جهت روایات: 167
- 6) نقد کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد «مدّ ظلّه»: 167
- ب) بررسی اجمالی روایات مسئله: 167
- 2) نظر اجمالی استاد «مدّ ظلّه» دربارۀ روایات: 168
- الف) روایات مورد استناد مرحوم آقای حکیم: 170
- اشاره 170
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 170
- ب) روایات مورد استناد استاد «مدّ ظلّه»: 173
- ج) بررسی روایات معارض: 174
- د) بررسی روایات باب ارث: 177
- ه) حل تعارض روایات باب ارث و باب رجوع: 180
- الف) بررسی ادامه مسئله 12: 181
- اشاره 181
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 181
- 1) متن مسئله: 181
- 2) توضیح مسئله: 182
- 1) اشاره به مانعین ازدواج و استدلالهای آنها: 183
- 2) بررسی ادله مانعین: 184
- 3) کلام مرحوم آقای حکیم در اثبات مقدمۀ اول و بررسی آن: 185
- 4) ادامۀ بررسی کلام علامه حلی: 186
- ج) بررسی فرع مذکور در کلام مصنف: 187
- 1) متن مسئله: 188
- د) ادامۀ مسئله: 188
- 3) کلام آقای خوئی: 189
- 2) توضیح مسئله: 189
بعد در ذیل امام می فرماید: و ان جاءت بولد لاقل من سته اشهر فهو للاول و مقتضای اطلاق ذیل این است که اگر فرزند کمتر از شش ماه بدنیا بیاید به زوج اول متعلق است و لو اینکه چند روز کمتر از شش ماه بدنیا بیاید.
با توجه به اطلاق صدر و ذیل چنین نتیجه ای گرفته می شود که مورد روایت که حکم به تداخل کرده است صورت تزویج در عده وفات را در بر نمی گیرد.
چرا که عده وفات 4 ماه و 10 روز می باشد اگر به مقتضای اطلاق صدر، در آخر عده مثلاً رأس 4 ماه تزویج صورت گرفته باشد و این فرزند متولد شده پس از 5 ماه و بیست روز به دنیا آمده باشد که کمتر از شش ماه می باشد. در نتیجه حدوداً 10 ماه از اول اعتداد می گذرد و الحاق این فرزند به زوج اول با اکثر مدت حمل سازگاری ندارد، پس مراد از تزویج در عده در این روایت عده طلاق است که سه ماه می باشد و سه ماه با کمتر از شش ماه که جمع بشود از نه ماه تجاوز نمی کند و این اکثر مدت حمل می باشد و می توان فرزند را به زوج اول ملحق کرد. پس این قرینه است بر اینکه مراد از عده، طلاق باشد یا به عبارت دقیق تر عده ای غیر از عده وفات می باشد.
و) نتیجه گیری استاد مد ظله:
با توجه به تقریر مذکور، در ما نحن فیه، چهار دسته روایات وجود خواهد داشت.
1 - روایات دال بر تداخل به طور مطلق.
2 - روایات دال بر عدم تداخل به طور مطلق.
3 - تداخل در غیر عده وفات.
4 - عدم تداخل در صورت تزویج در عده وفات.
و در نتیجه، آن روایات مطلق با این مقیدات تقیید می شوند و دیگر احتیاجی به انقلاب نسبت نخواهد بود. «* و السلام *»