نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 6 صفحه 32

داده اند که شوهرش مرده یا او را طلاق داده است. و به قرینه «بما یستحل من فرجها» دخول هم صورت گرفته. پس روایت به طور مسلم، متعرض صورت جهل زن با دخول است که حکم به حرمت ابد کرده است.

ب) روایت دیگر زراره:

1) متن روایت:

«ابن ابی عمیر عن ابن بکیر عن زراره عن ابی جعفر علیه السلام فی امرأه فقدت زوجها أو نعی الیها، فتزوجت. ثم قدم زوجها بعد ذلک فطلقها، قال: تعتد منهما جمیعاً ثلاثه اشهر عده واحده، و لیس للآخر ان یتزوجها ابداً(1)».

2) بررسی اطلاق دو روایت زراره:

آیا این دو روایت نسبت به علم و جهل مرد مطلق است و شامل هر دو می شود؟

مرحوم آقای خویی، آن را مطلق دانسته و می فرمایند: فرض جهل مرد نشده و اعم است.

ایشان می نویسند: و قد دلتا (یعنی دو روایت زراره) علی ثبوت الحرمه الابدیه فی هذا الفرض - و هو الدخول - مطلقاً، من غیر تفصیل بین صوره علم الزوج بالحال و صوره جهله به(2).

لذا، در صورت تعارض، جمعاً بین الادله، می توان آن را به صورت علم زوج حمل نمود.

در مقابل، مرحوم آقای حکیم، فرض جهل مرد را مسلم دانسته اند و می فرمایند:

أن الموثقین (دو خبر زراره) کما یختصان بصوره الدخول یختصان بصوره الجهل(3).

و مرحوم شیخ انصاری نیز می فرمایند: ظاهر این است که مرد هم جاهل است ولی بیانی ندارند.(4)

3) نظر استاد «مدّ ظلّه»:

به نظر می رسد، فرمایش مرحوم آقای خویی تمام نباشد و حق با مرحوم شیخ است - گرچه ایشان وجه آن را بیان نکرده اند - زیرا این مطلب بر مبنای تحقیقی که

1- (1) تهذیب ج 7، ص 308، جامع الاحادیث ج 20 ص 441.
2- (2) مبانی العروه - کتاب النکاح - 232/1.
3- (3) مستمسک العروه - ج 14 ص 132.
4- (4) کتاب النکاح - ص 418.