نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 6 صفحه 7

رضوی را همان «التکلیف شلمغانی» می داند. قهراً این کتاب از کتب فقهی خواهد بود. چنانچه بعید هم نیست. در فقه الرضا (ص 243) می گوید، «و من تزوج امرأه لها زوج دخل بها او لم یدخل بها او زنی بها لم تحل ابداً».

و از آنجا که فتاوای شیخ صدوق و پدرش در بسیاری از مسائل با این کتاب متحد است، شاید بتوان موافقت این دو را نیز در این فرع بدست آورد.

ولی فتوای صریحی قبل از نافع محقق حلی دیده نشده، و گفتیم که، از ذکر نکردن تزویج به ذات بعل در عداد اسباب حرمت ابد با وجود ذکر مشابهات آن می توان استظهار کرد که، این علماء، تزویج به ذات بعل را منشأ حرمت ابد نمی دانند، بهر حال با جستجو در لابلای کلمات فقهاء و محدثین می توان فتوای آنها را در این مسئله دریافت و اختلاف انظار علماء را بدست آورد.

2) فتوای برخی از فقها:

سلار در مراسم می گوید: «و إن عقد علی من هی فی عده لبعل له علیها فیه رجعه فعلی ضربین ان دخل بها عالماً بتحریم ذلک لم تحل له ابداً و ان کان جاهلاً بالتحریم او لم یدخل بها استأنف العقد» از این که سلار، حرمت ابد را در تزویج معتدّه به عدّه رجعیه اختصاص داده و عدّه بائن را از این حکم خارج می سازد. با این که، این قید در هیچ یک از روایات باب تزویج معتدّه نیست، استفاده می گردد که ایشان برای معتدّه در این مسئله موضوعیت قائل نیست. بلکه معتدّه رجعیه را که زوجه یا به حکم زوجه است را موضوع حرمت ابد می داند، یعنی حرمت ابد را از شئون زوجیت می داند که برای معتدّه رجعیه هم ثابت شده است، نتیجه این برداشت این است که سلار، تزویج به ذات بعل را با دو قید علم و دخول سبب حرمت ابد می داند که لازمه آن - در فرض متعارف - این است که، ملاک را زنای با ذات بعل می داند و تزویج ذات بعل بلکه تزویج معتدّه را به تنهایی برای حرمت ابد کافی نمی داند.

سیّد مرتضی در موصلیات ثالثه (م 39) می گوید: «و من تزوج امرأه فی عده ملک