نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 7 صفحه 171

الف) بررسی حکم ایقاب بعض الحشفه:

1) استدلال مرحوم آقای خویی بر عدم ایجاب حرمت با ادخال بعض الحشفه:

ایشان می فرمایند: در این مسئله دو روایت معتبر وجود دارد:

محمد بن یعقوب عن حماد بن عثمان قال: قلت لأبی عبد الله «علیه السلام»: رجل اتی غلاماً أ تحلّ له اخته؟ قال: فقال: ان کان ثقب فلا(1)

محمد بن الحسن الطوسی عن ابراهیم بن عمر(2) عن ابی عبد الله «علیه السلام» فی رجل لعب بغلام هل یحلّ له امه؟ قال: ان کان ثقب فلا(3)

حرمت در این دو روایت منوط به صدق عنوان «ثقب» شده، ثقب به معنای ایجاد فرجه است و باید تمام آلت یا مقداری که قریب به تمام باشد ادخال شود تا این عنوان تحقق پیدا کند، نه ادخال حشفه یا جزئی از آن. البته چون از مسلمات فقهی است که ادخال تمام الحشفه موجب حرمت است، باید به آن ملتزم، شویم اما حکم به حرمت با ادخال بعض الحشفه بسیار مشکل است. بلی اگر دلیل این حکم، روایاتی باشد که عنوان ایقاب را میزان قرار داده، شامل ادخال بعض الحشفه نیز می شد، ولی آن روایات همه مرسل هستند و اعتباری ندارند.

2) مناقشۀ استاد - مد ظله - بر استدلال مذکور:

* اولاً: بعضی از روایاتی که مرحوم آقای خویی آنها را غیر معتبر می دانند، از مرسلات ابن ابی عمیر است که ما بر خلاف ایشان، مرسلات وی را معتبر می دانیم.

در آنها، حرمت منوط به ایقاب شده و بنا بر تقریب ایشان، باید فرقی بین بعض الحشفه و تمام آلت نگذاشت.

* ثانیاً: ایجاد فرجه که معنای ثقب است به معنای فاصله انداختن بین اجزاء متصل

1- (1) وسائل ابواب ما یحرم بالمصاهره، باب 15، ح 4
2- (2) در بعضی از نسخ ابراهیم بن عثمان نقل شده، ولی طبق نسخ معتبره، ابراهیم بن عمر صحیح است.
3- (3) وسائل، ابواب ما یحرم بالمصاهره، باب 15، ح 7