نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 7 صفحه 2

اشکال صاحب جواهر به استدلال به آیه شریفه

ایشان می فرمایند: استدلال به آیه مبتنی بر این است که بگوییم، معنای آیۀ شریفه چنین است که زانی حق ازدواج ندارد مگر با زانیه یا مشرکه و همچنین زانیه جز با زانی یا مشرک حق ازدواج ندارد و این ازدواج - ازدواج با زانی و زانیه - برای مسلمانهای عفیف حرام است.

ولی این معنی با سه مشکل مواجه است:

1 - طبق این معنی آیۀ شریفه، ازدواج مسلمان با مشرکه «او مشرکه» و همچنین ازدواج زانیه مسلمان با مشرک «أو مشرک» را اجازه داده است در حالی که مسلم است که کفویّت در اسلام و معتبر است.

2 - آیه می فرماید «زانیه را جز زانی نمی تواند بگیرد «إِلاّ زانٍ» در حالی که اگر ازدواج با زانیه حرام باشد مسلم است که نه زانی می تواند او را بگیرد و نه عفیف و مدعای قائلین به حرمت نیز چنین معنای مطلقی است.

3 - آیه می فرماید: زانی حق ندارد با زن عفیفه ازدواج کند «وَ حُرِّمَ ذلِکَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ» و این نیز خلاف تسلّم فقهی است.

و به این سه جهت باید گفت، آیۀ شریفه در مقام انشاء حکم شرعی نیست. بلکه آیه در مقام اخبار از این است که آدمهای آلوده برای ازدواج به هم سنخ خود روی می آورند. و چون صدر آیه خبری است، ذیل آیه (حرم ذلک) نیز خبری است و دلالت بر حرمت انشائی ازدواج و بطلان آن نمی کند.

بررسی این کلام را به روزهای آینده وامی گذاریم و مقدمهً دو نکته کلامی و اصولی را متعرض می شویم.

بحث اول: استدلال به آیه شریفه برای مدّعای معتزله «منزلهٌ بین المنزلتین»

یکی از اصولی که معتزله قائل هستند، منزله بین المنزلتین است و می گویند مرتکبین کبائر نه مؤمن هستند و نه کافر بلکه جایگاهی بین ایمان و کفر دارند. ممکن است