نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 7 صفحه 306

در پاسخ تقریب دوم هم می گوییم، هر چند مورد سؤال شخصی است که الآن از احرام بیرون آمده است لکن حضرت امیر سلام الله علیه حکم کلی محرم را بیان کرده می فرماید: شخصی که محرم شده است عقد او باطل است تا از احرام بیرون آید و زمینه ازدواج جدید فراهم شود و چون محل شد می تواند با همان زن ازدواج کند یعنی پس از محل شدن، عقد قبلی نفوذ پیدا نمی کند، بلکه نیاز به عقد جدید دارد.

نتیجه بحث این می شود که دلالت روایت بر نفی حرمت ابد تمام است هم چنان که غالب علماء این چنین فهمیده اند و احتمال خلاف آن هم به ذهنشان خطور نکرده است.

*کلامی دیگر از صاحب ذخیره:

صاحب ذخیره پس از مناقشه در دلالت صحیحه محمّد بن قیس می گوید:

بنابراین، ما دلیلی بر استثناء جاهل نداریم، چون این روایت به بحث ما مربوط نیست، روایتی که حکم به تفریق در عقد در حال احرام را مقیّد به صورت علم کرده، از جهت سندی اشکال دارد و اگر اشکال سندی هم نداشته باشد، دلالت آن بر عدم تحریم ابد در جاهل با مفهوم است و ما آن را قبول نداریم، پس با عنایت به روایت مطلق که حکم به تحریم ابد نموده و اسمی از علم و جهل نبرده، باید به طور مطلق حکم به تحریم ابد نمود و دلیل بر استثناء جاهل از این حکم نداریم.

*مناقشه استاد - مد ظلّه - در کلام مذکور:

ما اکنون نمی خواهیم دربارۀ سند یا دلالت روایتی که بین علم و جهل تفصیل قائل شده بحث کنیم، بلکه می گوییم که بر فرض این روایت را کنار گذاشتیم، باز می توان جاهل را از این حکم استثناء کرد، چون روایاتی وجود دارد که از آنها استفاده می شود که در غیر باب صید، در سایر محرمات احرام جاهل معذور است، بیش از 20 امر محرّم در حال احرام وجود دارد که معمولاً در ادلّه اثبات کفاره در آنها قید علم ذکر نشده، بلکه استثناء جاهل با دلیل منفصل - خاص یا عام - صورت گرفته است. پس تحریم ابد هم که به عقیده ما از باب کیفر می باشد همچون سایر