- 1) تعریف مصاهره: 1
- اشاره 1
- 2) متن مسئله: 1
- الف): بررسی اجمالی مباحث محرمات بالمصاهره 1
- 1379/10/11 یکشنبه درس شمارۀ (265) کتاب النکاح/سال سوم 1
- خلاصۀ درس این جلسه: 1
- 3): متن مسئله (3): 2
- 6) توضیح مسئله: 4
- 5) مسئله 4: 4
- 8) توضیح مسئله: 5
- 7) متن مسئله: 5
- ب) توضیحی درباره آیه شریفه ربائب: 5
- 1) طرح اشکال و بررسی کلام قوم درباره آن: 5
- 2) نکته قید «فِی حُجُورِکُمْ» در آیه شریفه: 6
- اشاره 8
- خلاصۀ درس این جلسه: 8
- الف): توضیحی دربارۀ «مِنَ النِّساءِ» در آیۀ «وَ لا تَنْکِحُوا...» 8
- اشکال اول به استدلال به آیۀ «وَ لا تَنْکِحُوا ما نَکَحَ آباؤُکُمْ» 9
- اشاره 9
- اشاره 9
- ب): دلالت آیه «لا تَنْکِحُوا» بر حرمت ازدواج با زن پدر و عروس 9
- پاسخ استاد - مد ظله - به اشکال آقای حکیم (ره). 10
- جواب مرحوم آقای خویی (ره) به اشکال مرحوم آقای حکیم (ره) 12
- ج) بررسی کلام مرحوم آقای خویی (ره) 13
- اشاره 13
- اشکال دوم استدلال به آیۀ «وَ لا تَنْکِحُوا ما نَکَحَ آباؤُکُمْ» 13
- اشاره 13
- پاسخ استاد - مد ظله - به استدلال طبری 14
- اشاره 16
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 16
- اشاره 16
- 1): در حرمت نکاح با زن پدر، مدخوله بودن زن توسط پدر شرط نیست. 16
- 3 - روایت عبد الله بن سنان: 17
- 2 - روایت حلبی: 17
- 4 - صحیحۀ محمد بن قیس 17
- 1 - روایت محمد بن مسلم: 17
- الف) بررسی چند حدیث: 17
- نکتۀ اول: 18
- نکتۀ سوم: ممکن است کسی توهّم کند، مراد از این جمله، تعیین نکاح معاطاتی است که با ملامسه انشاء زوجیت شده است، 19
- اول: (توضیح معنای نکاح معاطاتی:) 19
- نکتۀ دوم: این جمله «مهرها واجب» که در روایات هست به چه معنی است؟ 19
- امر دوّم: احتمال نکاح معاطاتی در این روایت بسیار بعید است، 20
- اشاره 20
- ب): ذکر دو روایت و حل تعارض بدوی میان آنها 20
- روایت اوّل: روایت علی بن یقطین 20
- نظر استاد مد ظلّه: 22
- ج) توضیحی پیرامون مفاد روایت عمر بن اذینه 23
- اشاره 25
- 2) توضیحی پیرامون آیه شریفه «وَ رَبائِبُکُمُ اللاّتِی فِی حُجُورِکُمْ مِنْ نِسائِکُمُ اللاّتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ» و کلام مرحوم علامه طباطبایی (رحمه الله علیه) 25
- بررسی بیان مرحوم علامه طباطبائی (رحمه الله علیه): 27
- اشاره 29
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 29
- 1): اگر انسان همسری بگیرد و با وی نزدیکی کند، بدون تردید دیگر نمی تواند مادر او را بگیرد 29
- الف): آغاز بحث درباره شرط حرمت ابدی مادرزن 29
- 2) نگاهی به اقوال علماء: 30
- ب): بررسی" مِنْ نِسائِکُمُ" در آیه شریفه: 31
- 3): بررسی مدلول آیه شریفه: 31
- 1): ادله عدم تعلق" مِنْ نِسائِکُمُ " به" أُمَّهاتُ نِسائِکُمْ" 31
- 2): بررسی ادله سه گانه فوق از سوی استاد - مد ظلّه - 33
- 3) مقدمه ای درباره اشتراک لفظی و معنوی: 34
- 4) تطبیق مقدمه فوق در محل کلام: 35
- 5): تقریب دلیل سوم به گونه ای دیگر 36
- 6) تحقیق کلام درباره دلیل سوم: 37
- ج) بررسی" اللاّتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ" در آیه شریفه 38
- 1): کلام مبرّد با توضیح زجّاج (تقریب ابتدایی و بررسی آن) 38
- اشاره 38
- 2) تقریب دقیق تر از کلام زجّاج و بررسی آن 39
- 3) کلام کشف اللثام و بررسی آن 40
- 1) صحیفه غیاث بن ابراهیم 41
- 4) نکته ای دیگر درباره آیه شریفه 41
- د) بررسی روایات مسئله 41
- 3) موثقه أبو بصیر 42
- 2) موثقه اسحاق بن عمار 42
- 4) مرسله ابی حمزه 43
- اشاره 44
- 1) روایت اول 44
- الف) روایات حرمت مادر زن و ربیبه 44
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 44
- 2) روایت دوم: 46
- ب روایت دسته دوم: 48
- متن روایت: 48
- نکاتی در این روایت قابل ذکر است: 49
- بررسی دلالت روایت منصور بن حازم بر جواز ازدواج با مادر زن غیر مدخوله: 52
- بررسی متن روایت: 52
- متن روایت: 55
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 55
- اشاره 55
- اشاره 55
- الف) بررسی روایاتی که حرمت ام الزوجه را مشروط به دخول به بنت دانسته اند: 55
- 1) روایت جمیل 55
- مناقشه در سند روایت: 56
- تأیید سند روایت 57
- بررسی اضطراب سند روایت 58
- مناقشه استاد (مد ظله) در استدلال به روایت جمیل و حماد 59
- 2) بیان مراد از صدر روایت جمیل: 60
- ب) بررسی صحیحۀ محمد بن اسحاق بن عمار: 61
- متن روایت: 61
- ج) بررسی فتاوای فقها در مقابل قول مشهور: 63
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 65
- آیا در حرمت ام الزوجه، مدخوله بودن زوجه نیز شرط است 65
- اشاره 65
- اشاره 65
- کلام صاحب مدارک «رحمه الله»: 66
- اشاره 66
- جهت اول: آیا غیاث بن ابراهیم متعدد است یا خیر؟ 67
- روایت اول روایت غیاث بن ابراهیم 67
- جهت دوم: آیا غیاث بن ابراهیم که نجاشی و شیخ او را در اصحاب الصادق عنوان کرده اند همان غیاث بن ابراهیم است که در اصحاب الباقر رجال شیخ به عنوان بتری معرفی شده است؟ 67
- پاسخ استاد مد ظلّه: 67
- جهت سوّم: آیا این غیاث بن ابراهیم امامی است یا خیر؟ 68
- جهت چهارم: آیا این غیاث بن ابراهیم ثقه است؟ 68
- روایت دوم: روایتی است که عیاشی از تفسیر ابو حمزۀ ثمالی نقل می کند. 69
- سومین روایت تحریم روایت ابو بصیر است 70
- چهارمین روایت روایت اسحاق بن عمار است 70
- اشاره 71
- اشکال مرحوم آقای خویی «رحمه الله» به حمل بر کراهت: 71
- کلام مرحوم آقای حکیم «رحمه الله» در جمع بین روایات: 71
- پاسخ استاد مد ظله از کلام مرحوم آقای خویی «رحمه الله»: 72
- پاسخ اشکال اول: 72
- مناقشه استاد مد ظله در حمل روایات ناهیه بر کراهت: 74
- پاسخ اشکال دوم: 74
- نظر استاد مد ظله در جمع بین روایات: 75
- پاسخ استاد مد ظلّه از کلام مرحوم مجلسی «رحمه الله»: 78
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 79
- اشاره 79
- 1) عبارت علامه رحمه الله در مختلف: 79
- 2) توجیه کلام علامه؛ توسط استاد مد ظله: 80
- 3) نظر استاد مد ظله در مورد سخن علامه رحمه الله: 81
- 4) نظر نهایی استاد مد ظله در مسئله: 82
- 5) مسئله حرمت بنت الزوجه: 83
- اشاره 85
- 1) طرح مسئله: محرمیت بنت الزوجه ای که بعد از خروج مادرش از زوجیت متولد شده. 85
- اشاره 85
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 85
- الف) آیا مسئله اجماعی است؟ 86
- ب) آیا ادلۀ حرمت بنت الزوجه شامل این مسئله می شود؟: 87
- ج) تعارض کلام اصولیین و منطقیین در معنای مشتق: 87
- 2) حل تعارض بین کلام منطقیین و اصولیین 88
- 3) حل تعارض بین دو طائفه از روایات باب حج 90
- 4) بررسی سه مسئله در باب رضاع و تطبیق بحث مشتق بر آن 90
- اشاره 90
- بررسی مسئله اول و تطبیق بحث مشتق بر آن 91
- مسئله اول: گاهی شخصی دو زوجه دارد یکی کبیره و دیگری صغیره، اگر آن زوجه کبیره به زوجۀ صغیره شیر بدهد حکم نکاح این دو نفر چیست؟ 91
- مسئله دوم: کسی که دو زوجه کبیره و یک زوجۀ صغیره دارد، اگر هر دو کبیره متعاقباً به صغیره شیر بدهند حکم زوجیت این زنها چیست؟ 92
- اشاره 92
- مسئله سوم: مسئله ای است که مرحوم آقای سید أبو الحسن اصفهانی رحمه الله در وسیله النجاه آورده اند 93
- اشاره 93
- بررسی کلام مرحوم سید اصفهانی رحمه الله و تطبیق بحث مشتق بر این مسئله: 94
- 1) طرح بحث: 96
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 96
- اشاره 96
- الف) بررسی حرمت ابدی «بنت من کانت زوجه» و «ام من کانت زوجه» 96
- 2) نظر فقهاء در مسئله: 97
- 3) توضیح عبارت مبسوط: 98
- 4) طرح اشکالی در عبارت مبسوط و پاسخ آن: 99
- اشاره 101
- ب) بررسی اشکالی در مسئله شیر خوردن زوجه صغیره از زوجه کبیره و مسئله مشابه آن: 101
- 1) طرح یک اشکال: 102
- 2 - جواب اشکال: 102
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 103
- ج) بازگشت به بحث حرمت ابدی بنت من کانت زوجه 103
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد (مد ظله) 104
- الف) ادامه بررسی کلام مرحوم آقای خویی. 107
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 107
- اشاره 107
- 1) اشاره به کلام مرحوم آقای خویی (یادآوری) 107
- 2) توضیح کلام مرحوم آقای خویی: 108
- 3) پاسخ استدلال فوق توسط استاد مد ظله 109
- 2) مقدمه ای برای مناقشه در تقریب جدید 110
- 1) اصل تقریب 110
- ب) تقریبی جدید برای اطلاق در ادله بحث 110
- 1) متن روایت 112
- ج - بررسی صحیحه محمّد بن مسلم و روایات مشابه 112
- 3) تطبیق مقدمه فوق بر محل بحث 112
- 2) توضیحی درباره این روایت 113
- 3) روایات دیگر مشابه 114
- اشاره 115
- د - بررسی روایت علی بن مهزیار 115
- 1) بررسی وثاقت صالح بن ابی حماد 115
- 3) اثبات وثاقت علی بن محمّد بن قتیبه 116
- 2) نظر استاد مد ظله پیرامون وثاقت صاحل بن ابی حماد 116
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 119
- 1) راه اول: اعتماد "کشی" به او و اشکال استاد مد ظله به این راه 119
- اشاره 119
- الف) راههای اثبات اعتبار "علی بن محمّد بن قتیبه نیشابوری" . 119
- 2) اثبات وثاقت" علی بن محمّد بن قتیبه "از راه اعتماد صدوق رحمه الله 121
- اشاره 122
- 1) بررسی روایات مسئله: 124
- الف) بررسی روایات مسئله: 128
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 128
- اشاره 128
- ب) متن عروه: 132
- اشاره 134
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 134
- اشاره 135
- 1) کلام مرحوم آقای حکیم: 135
- 2) کلام مرحوم آقای خویی: 135
- 3) نقد کلام مرحوم آقای خویی: 137
- 5) نقد کلام اخیر محقق خویی: 140
- 6) بررسی کلام مرحوم آقای حکیم: 141
- اشاره 142
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 142
- ب) بررسی تتمۀ مسئلۀ 4: 142
- بررسی ظهور صیغۀ معلوم در اختیاری بودن 143
- اشاره 143
- 1) متن عروه: 144
- بررسی ظهر و «دخل بهن» به صیغه مجهول در تعمیم فعل نسبت به موارد غیر اختیاری 144
- ج) توضیحی درباره عبارت سید در مسئلۀ 8: 144
- 2) ذکر یک اشکال: 145
- 3) توضیح استاد مد ظله درباره عبارت: 145
- 5) نقد کلام مرحوم آقای خویی: 146
- الف) ادامه بحث عدم فرق بین دخول اختیاری و غیر اختیاری در ایجاب حرمت: 148
- 1) اشاره به بحث گذشته 148
- متن عروه: 148
- اشاره 148
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 148
- 3) جواب از اشکال و دفاع از مرحوم آقای خویی: 149
- 2) طرح یک اشکال: 149
- 4) مناقشۀ استاد مد ظله به اصل کلام مرحوم خویی: 150
- 5) تحقیق کلام و بیان مختار استاد مد ظله: 151
- 2) توضیح کلام ابن ابی عقیل و ابن جنید: 154
- 1) بررسی آراء: 154
- متن عروه: 154
- اشاره 154
- اشاره 156
- 3) بررسی روایات مسئله: 156
- ضمیمه: توضیح معنای فعل مجهول 157
- الف) بررسی مسئلۀ 9 عروه لا یجوز نکاح بنت الاخ او الاخت علی العمه و الخاله الا باذنهما 160
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 160
- اشاره 160
- متن عروه: 160
- متن روایت 161
- 1) روایت أبی الصباح کنانی 161
- اشاره 161
- سند روایت و اعتبار محمّد بن فضیل 162
- دلالت روایت بر نظر مرحوم صدوق رحمه الله 162
- اشاره 163
- پاسخ به استدلال بر این دو روایت 163
- دلالت روایت ابی عبیده: 163
- 2) روایت ابی عبیده الحذاء 163
- و همین نکته از روایت محمّد بن مسلم نیز استفاده می شود: 164
- پاسخ اشکال و ابطال رأی مرحوم صدوق رحمه الله 164
- متن روایت محمّد بن مسلم: 164
- ب) ادله اعتبار اذن عمه و خاله اگر عقدشان متأخر باشد 166
- اشاره 166
- بررسی دلیل اول: (روایت أبی الصباح کنانی): 167
- 3) رعایت احترام عمه و خاله 167
- ج) بررسی ادله اعتبار اذن عمه و خاله اگر عقدشان متأخر باشد 167
- 2) روایت محمد بن مسلم 167
- بررسی دلیل دوم: 168
- بررسی مناقشه های صاحب جواهر رحمه الله و تابعین ایشان 169
- بررسی مناقشه دوم صاحب جواهر رحمه الله و تابعین ایشان 170
- بررسی دلیل سوم کلام علامه در تحریر 171
- تذکر نکته ای در کلام مرحوم آقای حکیم 172
- بررسی حکم مسئله در صورت تقارن عقد عمه یا خاله با بنت الاخ یا بنت الاخت 175
- اشاره 176
- 1) بررسی مسئله 10 عروه: الظاهر عدم الفرق بین الصغیرتین و الکبیرتین و المختلفتین، و... 176
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 176
- متن عروه 176
- متن عروه 177
- 2) بررسی مسئله 11 عروه: الظاهر ان حکم اقتران العقدین حکم سبق العمه و الخاله 177
- استدراک 178
- متن عروه: 180
- 3) بررسی مسئله 12 عروه لا فرق بین المسلمتین و الکافرتین و المختلفتین. 180
- متن عروه: 181
- متن عروه: 181
- 5) بررسی مسئله 13: عروه فی کفایه الرضا الباطنی منهما من دون إظهاره 181
- 4) بررسی مسئله 13: عروه لا فرق فی العمه و الخاله بین الدنیا منهما و العلیا. 181
- 6) بررسی مسئلۀ 15: اذا اذنت ثم رجعت و لم یبلغه الخبر فتزوج لم یکفه الاذن السابق. 182
- متن عروه 182
- 8) بررسی مسئلۀ 18 الظاهر ان اعتبار اذنهما من باب الحکم الشرعی لا ان یکون لحقٍّ منهما 183
- متن عروه 183
- 7) بررسی مسئلۀ 16 و 17 اذا رجعت عن الاذن بعد العقد لم یؤثر فی البطلان.... 183
- متن عروه 183
- اشاره 184
- موضوع بحث 184
- اشاره 184
- الف) تحقیقی در تفرد علامه در این مسئله 184
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 184
- 1) عبارت شیخ طوسی رحمه الله در مبسوط 185
- 3) عبارت ابن ادریس در سرائر 186
- 2) عبارت شیخ طوسی در کتاب خلاف 186
- 4) عبارت شهید اول در کتاب لمعه 187
- 5) عبارت شهید ثانی در شرح لمعه 187
- ب) بررسی اقتضای قاعده در مسئله توسط استاد مد ظله 187
- اشاره 190
- الف) بررسی اعتبار اذن عمه و خاله رضاعی: 190
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 190
- اشاره 190
- اشاره 191
- 1) ذکر اجمالی ادلۀ مسئله و مناقشات ذکر شده درباره آنها: 191
- اشکال مرحوم نراقی به استدلال به روایت فوق 192
- 2) بررسی معنای حدیث یحرم من الرضاع...: 193
- اشاره 194
- نقد تقریب فوق 194
- 4) استدلال بر ظهور «ما یحرم» در نساء 195
- 5) بررسی تطبیق «ما یحرم» بر بیع 196
- 6) نتیجه گیری فقهی از تعیین مفاد ما یحرم 198
- ب) بررسی دلالت صحیحۀ أبو عبیده 198
- اشاره 198
- 1) تقریب ابتدایی استدلال به روایت فوق در محل بحث و اشکال آن 199
- 2) بررسی نقل دیگر روایت فوق 199
- ج) نقد کلام محقق نراقی در مستند 200
- الف) پی گیری استدلال جهت تنزیل رضاع به منزلۀ نسب در مورد حرمت جمع بین عمه یا خاله با برادرزاده یا خواهرزادۀ زوجه: 202
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 202
- اشاره 202
- 1) یادآوری بحث جلسه قبل: 202
- 2) بررسی اشتراط اذن عمه و خاله رضاعی: 203
- ب) تحقیق در مفاد مسئله 19: 204
- متن عروه 204
- 2) آیا شوهر می تواند زن را بر اذن مشروط در عقد مجبور نماید؟ 205
- 3) اشکال مرحوم آقای حجّت: 206
- 1) فرمایش مرحوم شیخ در فرق بین مکره و مضطر: 207
- 2) رد کلام مرحوم شیخ توسط مرحوم سیّد در حاشیه با توضیح استاد مدّ ظله: 207
- ج) بررسی ناسازگاری اجبار با طیب نفس: 207
- 3) دفاع مرحوم آقای بروجردی از کلام مرحوم شیخ و ردّ کلام مرحوم سیّد: 208
- 4) تصویر سازگار بودن طیب نفس با اکراه در بعضی حالات توسط استاد مدّ ظله: 208
- اشاره 211
- 1) بررسی امکان تمسک به اطلاق آیه «أُحِلَّ لَکُمْ» بر نفی اشتراط اذن: 211
- الف) تکمیل بحثهای گذشته: 211
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 211
- 2) بررسی شمول اعتبار رضایت عمه و خاله نسبت به عمه و خاله رضاعی: 212
- 3) فرق بین اضطرار و اکراه: 214
- 4) تطبیق اکراه در مسئله طلاق خلع: 216
- 1) طرح مسئله: 217
- 2) کلام مرحوم آقای حکیم و مرحوم آقای خویی: 217
- ب) بررسی دلیل جواب اجبار: 217
- اشاره 217
- نظر استاد مد ظله: 218
- الف) بررسی مسئله 19 عروه: اذا اشترط فی عقد العمه او الخاله اذنهما فی تزویج بنت الاخ و الاخت ثم لم تأذنا عصیاناً منهما فی العمل بالشرط 220
- متن عروه: 220
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 220
- اشاره 220
- 2) اشکال استاد مد ظله بر مرحوم آقای حکیم: 221
- 1) فرمایش مرحوم آقای حکیم: 221
- 4) اشکال استاد مد ظله بر مرحوم سید: 223
- 3) تفصیل مرحوم سید بین شرط فعل و شرط نتیجه: 223
- 5) توجیهات محتمل کلام سید رحمه الله 224
- 6) اشکال استاد مد ظله بر توجیه اخیر 225
- ب) بررسی مسئله 20 عروه: اذا تزوجهما من غیر اذنٍ ثم اجازتا صحّ علی الاقوی. 226
- 2) ادله مرحوم آقای حکیم بر بطلان عقد فاقد اذن: 226
- بررسی سه دلیل فوق: 226
- اشاره 226
- 1) متن عروه: 226
- پاسخ مرحوم آقای حکیم به تقریب پنجم 228
- توضیحی در تکمیل فرمایش مرحوم آقای حکیم از استاد مد ظلّه 229
- صحیحه زراره: 230
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 230
- الف) آغاز بحث درباره صحت عقد بنت الاخ یا بنت الاخت بعد با رضایت متأخر عمه یا خاله. 230
- اشاره 230
- ب) نظر مرحوم آقای حکیم رحمه الله: 231
- اشاره 231
- اشکال اول به استدلال برای بطلان عقد و لو با رضایت متأخر 232
- اشکال دوم: اشکال دیگری که به این استدلال شده این است که بر فرض هم که نهی در مسئله، نهی مولوی باشد. بازهم این استدلال تمام نیست. 232
- ج) فرمایش مرحوم صاحب ریاض رحمه الله: 233
- اشاره 233
- توضیح یک نکته: 235
- د) جواب از اشکال صاحب ریاض: 235
- ه) نظر استاد مد ظله درباره مسئله ضد و ترک استیذان: 236
- و) بررسی سخن مرحوم آقای حکیم رحمه الله 237
- اشاره 238
- ز) نظر مرحوم آقای خویی رحمه الله: 238
- 2) اشکال به فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 239
- 1) سخن مرحوم آقای سید محمد کاظم یزدی رحمه الله: 239
- اشاره 241
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 241
- 1) نقل کلام محقق خویی رحمه الله: 241
- الف) بررسی مسئله 20 عروه: 241
- 2) نقد کلام محقق خویی رحمه الله: 242
- 3) نقل کلام حاج شیخ عبد لکریم حائری رحمه الله 244
- 4) مناقشه کلام مرحوم حائری 245
- ب) جواب از سایر ادلۀ بطلان غیر از صحیحۀ زراره: 246
- 1) دلیل اول و دوم: 246
- 2) دلیل سوم بر بطلان: 247
- اشاره 247
- نقل کلام مرحوم نراقی در مستند 248
- اشاره 249
- اشاره 249
- الف) آیا عقد با بنت الاخ یا بنت الاخت بدون اجازه عمه یا خاله باطل است یا منوط به اجازه است؟ 249
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 249
- 2) تحقیقی در مفاد آیه «أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» 251
- 3) اثبات صحت در معاملات به یکی از دو طریق بناء عقلاء و قاعدۀ مقتضی و مانع 255
- 1) اصل طرح بحث: 257
- ب) ادامه بررسی کلام مرحوم نراقی، طرح مسئله اصولی، تمسک به عموم عام یا استصحاب حکم مخصّص 257
- 3) اشاره به کلام مرحوم آخوند رحمه الله: 259
- 4) کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 260
- اشاره 261
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 261
- 2) توضیح نظریه شیخ رحمه الله: 262
- 1) توضیحی در رابطۀ با محلّ نزاع: 262
- 4) تفسیر استاد مد ظله از کلام شیخ رحمه الله: 263
- 5) تفاوت صحیح میان عام مجموعی و افرادی به نظر استاد مد ظله: 264
- 1) متن عروه: 268
- ب) بررسی مسئله 21 عروه: اذا تزوج العمه و ابنه الاخ و شک فی سبق عقد العمه او سبق عقد الابنه حکم بالصحه 268
- 2) استدلال مرحوم آقای حکیم و مناقشه در آن: 269
- اشاره 271
- 1) صورت مسئله و نقد کلام آقای حکیم رحمه الله: 271
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 271
- الف) بررسی آراء فقهاء 271
- 2) فرمایش محقق خویی رحمه الله 273
- 3) ملاحظات استاد - مد ظله - بر فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 274
- 4) تحقیق در اشکال سوم 276
- 5) تمسک به حدیث رفع برای اثبات صحت: 279
- اشاره 280
- ب) تحقیق در مسئله 280
- تقریبی دیگر بر کلام مرحوم سید رحمه الله: 281
- الف) متن عروه: مسئله 22: اذا ادعت العمه او الخاله عدم الاذن و ادعی هو الاذن منهما قدم قولهما 282
- اشاره 282
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 282
- ب) متن عروه: مسئله 23: 283
- 1) توضیح: بخش اول مسئله درباره کسی است که با زنی ازدواج کرده، سپس صغیره ای را که برادرزاده یا خواهرزادۀ زوجه اش نیست به عقد خود درآورده است. 284
- اشاره 284
- ج) متن عروه: مسئله 24: 284
- 3) تحقیق در مستند حکم: 285
- 2) یادآوری مبنای استاد مد ظله در مورد شمول ما یحرم من النسب و پی گیری مسئله 24: 285
- د) دنباله مسئله 24: 286
- 1) توضیح: 286
- متن عروه: 286
- 2) فرمایش مرحوم آقای خویی با توضیح استاد مد ظله: 287
- 3) نظر استاد مد ظله درباره تکلیف کفار نسبت به فروع: 287
- 4) فرمایش مرحوم صاحب جواهر با توضیح استاد مد ظله: 288
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 289
- اشاره 289
- الف) نظریه مختار در مسئله 24: اذا حصل بنت الاخ او الاخت بعد التزویج بالرضاع لم یبطل. 289
- 1) طرح بحث و اشاره به مبنای صاحب جواهر رحمه الله: 290
- ب) بررسی ادامه مسئله 24: و کذا اذا جمع بینهما فی حال الکفر ثم اسلم، علی وجه. 290
- اشاره 290
- 2) کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 291
- 4) تقریب استاد - مد ظله - برای تصحیح عقد پس از اسلام 293
- 7) نظر استاد مد ظله در مسئله: 295
- 5) ادامه کلام مرحوم آقای خویی: 295
- 6) کلام مرحوم آقای حکیم رحمه الله: 295
- اشاره 297
- الف) ادامه بررسی بحث (مسلمان شدن کافری که میان نکاح عمّه و برادرزاده جمع کرده است): 297
- 1) یادآوری اصل بحث: 297
- خلاصۀ درس این جلسه: 297
- 2) فتوای صاحب جواهر و اشکال آقای خویی رحمه الله 298
- 3) نظر استاد - مد ظله - درباره محتملات کلام صاحب جواهر رحمه الله: 298
- 2) توضیح مسئله: 300
- 1) متن عروه: 300
- ب) بررسی مسئله 25: اذا طلق العمه او الخاله طلاقا رجعیا 300
- ج) بررسی مسئله 26: 301
- 1) متن عروه: 301
- 2) توضیح مسئله: 301
- 1) متن عروه: 302
- د) بررسی مسئله 27: 302
- 2) توضیح مسئله: 302
- 3) استدلال بر عدم جواز به روایت ابی الصباح کنانی و پاسخ آن: 302
- 4) دفع یک توهّم: 305
- 5) تذکر یک نکته در عبارت سید رحمه الله: 305
- 2) اشکال بر ترتیب طرح بحث 306
- ر) بررسی مسئله 28: 306
- 1) متن عروه: 306
- 3) توضیح مسئله: 307
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 308
- متن عروه: 308
- اشاره 308
- اشاره 309
- 1) سخن مرحوم آقای حکیم: 309
- الف) آغاز بحث درباره طلاق بائن عمه یا خاله: 309
- 2) جواب سخن آقای حکیم از سوی استاد - مد ظله 309
- 1) دیدگاه علمای عامه: 310
- ب) آغاز بحث حرمت نکاح برخی زنان به سبب زنا: 310
- 3) اشکال به مرحوم علامه: 311
- 2) دیدگاه علمای امامیه: 311
- اشاره 312
- 4) نقل عبارت علامه حلی: 312
- استناد علامه به روایات: 312
- نقل ادله دال بر حلیت ام یا بنت مزنی بها 313
- نقل عبارت علامه حلی دربارۀ حرمت بنت عمه و خاله 314
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 316
- الف) ادامه مسئله 28 و بررسی کلام علامه حلی؛ 316
- 1) اشکال غرابت و تناقض در کلام علامه حلی در مختلف: 316
- اشاره 316
- 2) جواب از ادعای تهافت و تناقض در کلام علامه؛: 317
- 1) قول اول: این است که همه اقسام حرام باشد 319
- 2) قول دوم: یا احتمال دوم این است که هیچ یک از اقسام حرام نباشد 319
- ب) أقوال یا احتمالات در مسئله: 319
- ج) حکم زنای بعد از عقد و قبل از دخول: 320
- 4) قول چهارم: این است که همانطوری که بنت الخاله به واسطۀ زنای به خاله حرام می شود بنت العمه هم به واسطۀ زنای به عمه حرام می شود 320
- اشاره 320
- الف) پی گیری تحقیق دربارۀ حکم زوجۀ مردی که قبل از وقاع با همسرش، مرتکب زنا با مادر یا دختر وی گردد: 325
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 325
- 1) اشاره ای به قول مشهور و ادلۀ آن: 325
- اشاره 325
- 2) مستند قول به حرمت: 326
- 4) اشکال استاد مد ظلّه به کلام مرحوم آقای حکیم: 327
- 3) کلام مرحوم آقای حکیم در لزوم رفع ید از این دو روایت: 327
- ب) اشاره ای به توثیق سهل بن زیاد و تحقیقی در سند روایت أبو الصباح: 328
- 1) بیان کلام صاحب جامع الرواه در وثاقت محمد بن فضیل بصری و ضعف محمد بن فضیل کوفی با توضیحی از استاد مد ظلّه: 328
- اشاره 328
- 2) تذکراتی از استاد مد ظلّه: 329
- 3) نقل کلام جامع الرواه در اثبات بصری بودن محمد بن فضیل در اسناد فقیه با توضیحاتی از استاد مد ظله: 331
- 4) اشکال استاد - مد ظله - به دو دلیل جامع الرواه: 332
- 5) دلیل مرحوم تفرشی برای اثبات اتحاد محمد بن فضیل در اسناد فقیه با محمد بن قاسم بن فضیل: 333
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 336
- اشاره 336
- الف) ادامه بررسی حال محمّد بن الفضیل: 336
- 1 - اشاره به کلام صاحب جامع الرواه (یادآوری): 336
- اشاره 336
- 2 - یازده نفر از راویان مختص به بصری و علت اختصاص آنها به وی: 337
- 3) بررسی کلام جامع الرواه 342
- 4 - توضیح بیشتر از تنظیم کننده 344
- 5) بررسی حال محمّد بن الفضیل صیرفی کوفی 346
- ب) خلاصه بحث تا اینجا: 348
- ج) بررسی حکم زنای سابق بر تزویج: 348
- اشاره 348
- 1 - ذکر روایات داله بر حرمت: 348
- 6) نتیجه بحث: 348
- 3 - روایت محمد بن مسلم 349
- 1 و 2: روایت عمار و ابن الصباح الکنانی 349
- 4 - صحیحه محمّد بن مسلم 349
- 6 - صحیحه عیص بن القاسم 351
- اشاره 352
- نکته ای دربارۀ کتاب جواهر الکلام 352
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 352
- 1 - اختلاف نسخ موجود در صحیحه عیص. 353
- الف) ادامه بررسی روایت در مسئله (صحیحه عیص بن قاسم): 353
- 2) تحقیق در اختلاف نسخ صحیحه عیص توسط استاد مد ظله 354
- 3) تأمل در تمسک به صحیحه عیص 355
- ب) روایت منصور بن حازم 355
- 2) روایت عمار که به نظر ما موثقه است و ما در سهل اشکالی نمی کنیم: 356
- 1) یکی دیگر از روایات دال بر تحریم، روایت ابی الصباح کنان است: 356
- ج) ذکر روایات دیگر که دال بر تحریم هستند 356
- د) شروع در بررسی روایات معارض با احادیث مذکور 357
- 4) مرسله یونس: 357
- 5) روایت دعائم الاسلام: 357
- الف) روایات زنای به ام و ارادۀ تزوج به بنت او (حکم بنت المزنی بها): 359
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 359
- اشاره 359
- ب) روایت زنای به بنت و ارادۀ ازدواج با أم او (حکم أم المزنی بها): 361
- ج) روایات حکم مزنی بهای پدر و بر پسر بالعکس: 363
- اشاره 363
- وجه جمع بین روایات: 364
- نکته ای راجع به اجماع ناصریات: 366
- نقد استاد مد ظله بر کلام صاحب مناهل 366
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 368
- اشاره 368
- 1 - بیان مبنای مرحوم نراقی و تطبیق آن بر مسئله مورد بحث: 369
- 2) نقد استاد مد ظله: 369
- الف) بررسی مفاد نواهی و اوامری که با جمله خبری انشاء شده است: 369
- 1) رد کلام صاحب جواهر دربارۀ حمل فجور بر مادون الجماع: 370
- 2) نظر استاد مد ظله: 370
- 3) ادله مردود دانستن کلام مرحوم آقای حکیم دربارۀ حمل روایات تحرم بر کراهت 371
- ج) نقد نظرات مرحوم آقای خویی از سوی استاد مد ظله: 372
- 1) بررسی نسبت عددی روایات حرمت و جواز: 372
- 2) مردود بودن میزان جمع عرفی در کلام مرحوم آقای خویی: 373
- 3) امکان حمل امر به مفارقت بر ضرورت طلاق: 374
- اشاره 374
- 4) عدم تنافی کراهت با احکام وضعی: 374
- نظر استاد مد ظله در حمل روایات بر کراهت: 375
- اشاره 376
- اشاره 376
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 376
- الف) توضیح عبارت مرحوم سید در متن مسئله 28 و اشکال به برداشت مرحوم آقای خویی: 376
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 379
- ب) تذکر نکته ای در کلام مرحوم آقای خویی (ره): 379
- ج) آیا قول به حلیّت مشهور بین قدماء و مجمع علیه است یا نه؟ 379
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 382
- اشاره 382
- الف) سخن مرحوم آقای حکیم در مسئله: 383
- ب) بررسی سخن مرحوم آقای حکیم: 384
- 2) آیا حلیت به معنای حلیت تعلیقی می باشد؟ 384
- 1) ملاک ترجیح به شهرت چیست؟ 384
- 3) توضیح استاد - مدّ ظلّه - نسبت به «لا یحرّم الحرام الحلال» و آیه تحریم: 385
- 4) بررسی حمل روایات تحلیل بر تقیّه و نظر استاد «مد ظلّه»: 387
- 1) اشاره به کلام مرحوم آقای حکیم: 390
- ج) بررسی روایات تحلیل (آیا روایات تحلیل، صریح در جواز هستند): 390
- 2) بررسی صحیحه سعید بن یسار: 391
- اولین روایت تحلیل صحیحه سعید بن یسار بود: 395
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 395
- اشاره 395
- روایت دوم: صحیحۀ حَنان بن سَدیر 397
- اشاره 397
- بررسی استدلال به روایت: 398
- سند روایت: 398
- تقریب استدلال به روایت: 398
- روایت سوم: مرسلۀ زراره 399
- روایت چهارم صحیحۀ هاشم بن مثنی 400
- روایت پنجم روایت دیگری از هاشم بن مثنی: 401
- روایت ششم: مضمرۀ صفوان 401
- 1) اشاره به بحثهای گذشته: 404
- اشاره 404
- الف) ادامه حل تعارض روایات تحریم و روایات تحلیل: 404
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 404
- 2) بررسی شهرت فتوایی: 405
- 3) اشاره به فتاوای علماء در مسئله: 405
- 4) کلام شیخ طوسی در تبیان: 407
- 5) اشاره به روایات موافق با تقیه در مسئله: 408
- 6) بررسی ترجیح روایات تجویز به جهت موافقت با کتاب: 409
- اشاره 411
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 411
- اشاره 412
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 412
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی توسّط استاد - مدّ ظلّه -: 413
- 1) نظر علماء در مسئله: 415
- 3) نتیجه نهایی بحث: 415
- ب) بررسی حکم حرمت مصاهرتی در وطی به شبهه: 415
- اشاره 415
- اشاره 416
- 2) ادله تحریم ابد در وطی به شبهه: 416
- دلیل اوّل: آیه شریفه «لا تَنْکِحُوا ما نَکَحَ آباؤُکُمْ» 416
- اشکالات دلیل دوم (اولویت) 417
- دلیل دوم: اولویت، 417
- دلیل سوم: استقراء، 418
- اشکالات دلیل سوم (استقراء) 419
- دلیل چهارم: حدیث معروفی را از پیامبر صلی الله علیه و آله فریقین روایت کرده اند که «انّ الحرام لا یحرّم الحلال» 420
- اشکالات دلیل چهارم 420
- نتیجه بحث 421
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 422
- الف) ادامه بررسی حکم تحریم مصاهرتی در وطی به شبهه: 422
- اشاره 422
- 1) متن صحیحه زراره: 422
- اشاره 422
- 2) تقریب استدلال به روایت: 423
- 3) کلام مرحوم آقای خویی در ردّ استدلال فوق: 424
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خویی: 425
- 5) نظر استاد - مد ظلّه - درباره روایت: 426
- 1) نگاهی به اقوال علماء و بررسی اجماع در مسئله: 427
- 6) نتیجه بحث: 427
- اشاره 427
- ب) بررسی حکم زنای به عمه یا خاله: 427
- 2) متن صحیحه محمد بن مسلم: 429
- 3) بررسی دلالت روایت: 429
- 4) سایر روایات مسئله: 431
- 5) بررسی وجود روایت دیگر در مسئله: 431
- 6) نظر استاد - مد ظلّه در مسئله: 435
- ج) اشاره به اقوال علماء در بحث تحریم مصاهرتی در زنا و وطی به شبهه: 436
- 1) اقوال علماء درباره حرمت مصاهرت در زنا (به طور کلی) 436
- اشاره 436
- 2) بررسی اجماع فقهاء درباره تحریم دختر عمه یا دختر خاله با زنای به مادر آنها 437
- 3) حکم تحریم مصاهرتی در وطی به شبهه 438
79/11/15 شنبه درس شمارۀ (287) کتاب نکاح / سال سوّم
اشاره
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
خلاصۀ درس قبل و این جلسه:
بحث در صحت عقد بنت الاخ یا بنت الاخت بعد از عقد عمه یا خاله آنها و با رضایت متأخر از عقد عمه یا خاله بود، که قائل به صحت عقد شدیم، در این جلسه برای تأیید مدعای خود به صحیحه زراره تمسک و از آن یک قاعده کلی استفاده می شود که هر جا عقدی مستقیما عصیان الله نباشد و با نادیده گرفتن حق شخصی کسی باشد، با رضایت متأخر او عقد هم صحیح می باشد. سپس به بیان مرحوم آقای حکیم در استدلال بر بطلان این عقد با استناد بر صحیحه زراره و سه اشکال ایشان بر این استدلال می پردازیم. سپس نظر صاحب ریاض در تأیید این استدلال و جواب ایشان را ذکر می کنیم. در ادامه، نظر حضرت استاد دربارۀ مسئله ضد و ترک استیذان را نقل می کنیم. همچنین اشکال مرحوم آقای خویی و مرحوم آقا سید محمد کاظم یزدی صاحب عروه در صحت این عقد و خلاف قاعده بودن آن را طرح و جواب آن را بازگو می کنیم.
***
الف) آغاز بحث درباره صحت عقد بنت الاخ یا بنت الاخت بعد با رضایت متأخر عمه یا خاله.
صحیحه زراره:
محمد بن یعقوب، عن علی بن ابراهیم، عن أبیه، عن ابن ابی عمیر، عن عمر بن اذینه، عن زراره، عن ابی جعفر علیه السلام قال: سألته عن مملوک تزوج بغیر اذن سیده، فقال: ذاک الی سیده ان