- 2) متن مسئله: 1
- 1) تعریف مصاهره: 1
- 1379/10/11 یکشنبه درس شمارۀ (265) کتاب النکاح/سال سوم 1
- اشاره 1
- خلاصۀ درس این جلسه: 1
- الف): بررسی اجمالی مباحث محرمات بالمصاهره 1
- 3): متن مسئله (3): 2
- 6) توضیح مسئله: 4
- 5) مسئله 4: 4
- ب) توضیحی درباره آیه شریفه ربائب: 5
- 8) توضیح مسئله: 5
- 7) متن مسئله: 5
- 1) طرح اشکال و بررسی کلام قوم درباره آن: 5
- 2) نکته قید «فِی حُجُورِکُمْ» در آیه شریفه: 6
- خلاصۀ درس این جلسه: 8
- اشاره 8
- الف): توضیحی دربارۀ «مِنَ النِّساءِ» در آیۀ «وَ لا تَنْکِحُوا...» 8
- اشاره 9
- اشاره 9
- اشکال اول به استدلال به آیۀ «وَ لا تَنْکِحُوا ما نَکَحَ آباؤُکُمْ» 9
- ب): دلالت آیه «لا تَنْکِحُوا» بر حرمت ازدواج با زن پدر و عروس 9
- پاسخ استاد - مد ظله - به اشکال آقای حکیم (ره). 10
- جواب مرحوم آقای خویی (ره) به اشکال مرحوم آقای حکیم (ره) 12
- اشاره 13
- ج) بررسی کلام مرحوم آقای خویی (ره) 13
- اشکال دوم استدلال به آیۀ «وَ لا تَنْکِحُوا ما نَکَحَ آباؤُکُمْ» 13
- اشاره 13
- پاسخ استاد - مد ظله - به استدلال طبری 14
- اشاره 16
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 16
- اشاره 16
- 1): در حرمت نکاح با زن پدر، مدخوله بودن زن توسط پدر شرط نیست. 16
- 4 - صحیحۀ محمد بن قیس 17
- 1 - روایت محمد بن مسلم: 17
- الف) بررسی چند حدیث: 17
- 3 - روایت عبد الله بن سنان: 17
- 2 - روایت حلبی: 17
- نکتۀ اول: 18
- نکتۀ دوم: این جمله «مهرها واجب» که در روایات هست به چه معنی است؟ 19
- اول: (توضیح معنای نکاح معاطاتی:) 19
- نکتۀ سوم: ممکن است کسی توهّم کند، مراد از این جمله، تعیین نکاح معاطاتی است که با ملامسه انشاء زوجیت شده است، 19
- اشاره 20
- ب): ذکر دو روایت و حل تعارض بدوی میان آنها 20
- روایت اوّل: روایت علی بن یقطین 20
- امر دوّم: احتمال نکاح معاطاتی در این روایت بسیار بعید است، 20
- نظر استاد مد ظلّه: 22
- ج) توضیحی پیرامون مفاد روایت عمر بن اذینه 23
- 2) توضیحی پیرامون آیه شریفه «وَ رَبائِبُکُمُ اللاّتِی فِی حُجُورِکُمْ مِنْ نِسائِکُمُ اللاّتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ» و کلام مرحوم علامه طباطبایی (رحمه الله علیه) 25
- اشاره 25
- بررسی بیان مرحوم علامه طباطبائی (رحمه الله علیه): 27
- اشاره 29
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 29
- 1): اگر انسان همسری بگیرد و با وی نزدیکی کند، بدون تردید دیگر نمی تواند مادر او را بگیرد 29
- الف): آغاز بحث درباره شرط حرمت ابدی مادرزن 29
- 2) نگاهی به اقوال علماء: 30
- 3): بررسی مدلول آیه شریفه: 31
- 1): ادله عدم تعلق" مِنْ نِسائِکُمُ " به" أُمَّهاتُ نِسائِکُمْ" 31
- ب): بررسی" مِنْ نِسائِکُمُ" در آیه شریفه: 31
- 2): بررسی ادله سه گانه فوق از سوی استاد - مد ظلّه - 33
- 3) مقدمه ای درباره اشتراک لفظی و معنوی: 34
- 4) تطبیق مقدمه فوق در محل کلام: 35
- 5): تقریب دلیل سوم به گونه ای دیگر 36
- 6) تحقیق کلام درباره دلیل سوم: 37
- اشاره 38
- 1): کلام مبرّد با توضیح زجّاج (تقریب ابتدایی و بررسی آن) 38
- ج) بررسی" اللاّتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ" در آیه شریفه 38
- 2) تقریب دقیق تر از کلام زجّاج و بررسی آن 39
- 3) کلام کشف اللثام و بررسی آن 40
- د) بررسی روایات مسئله 41
- 4) نکته ای دیگر درباره آیه شریفه 41
- 1) صحیفه غیاث بن ابراهیم 41
- 3) موثقه أبو بصیر 42
- 2) موثقه اسحاق بن عمار 42
- 4) مرسله ابی حمزه 43
- الف) روایات حرمت مادر زن و ربیبه 44
- 1) روایت اول 44
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 44
- اشاره 44
- 2) روایت دوم: 46
- ب روایت دسته دوم: 48
- متن روایت: 48
- نکاتی در این روایت قابل ذکر است: 49
- بررسی متن روایت: 52
- بررسی دلالت روایت منصور بن حازم بر جواز ازدواج با مادر زن غیر مدخوله: 52
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 55
- اشاره 55
- الف) بررسی روایاتی که حرمت ام الزوجه را مشروط به دخول به بنت دانسته اند: 55
- اشاره 55
- 1) روایت جمیل 55
- متن روایت: 55
- مناقشه در سند روایت: 56
- تأیید سند روایت 57
- بررسی اضطراب سند روایت 58
- مناقشه استاد (مد ظله) در استدلال به روایت جمیل و حماد 59
- 2) بیان مراد از صدر روایت جمیل: 60
- ب) بررسی صحیحۀ محمد بن اسحاق بن عمار: 61
- متن روایت: 61
- ج) بررسی فتاوای فقها در مقابل قول مشهور: 63
- اشاره 65
- اشاره 65
- آیا در حرمت ام الزوجه، مدخوله بودن زوجه نیز شرط است 65
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 65
- کلام صاحب مدارک «رحمه الله»: 66
- اشاره 66
- جهت اول: آیا غیاث بن ابراهیم متعدد است یا خیر؟ 67
- روایت اول روایت غیاث بن ابراهیم 67
- جهت دوم: آیا غیاث بن ابراهیم که نجاشی و شیخ او را در اصحاب الصادق عنوان کرده اند همان غیاث بن ابراهیم است که در اصحاب الباقر رجال شیخ به عنوان بتری معرفی شده است؟ 67
- پاسخ استاد مد ظلّه: 67
- جهت چهارم: آیا این غیاث بن ابراهیم ثقه است؟ 68
- جهت سوّم: آیا این غیاث بن ابراهیم امامی است یا خیر؟ 68
- روایت دوم: روایتی است که عیاشی از تفسیر ابو حمزۀ ثمالی نقل می کند. 69
- چهارمین روایت روایت اسحاق بن عمار است 70
- سومین روایت تحریم روایت ابو بصیر است 70
- اشکال مرحوم آقای خویی «رحمه الله» به حمل بر کراهت: 71
- کلام مرحوم آقای حکیم «رحمه الله» در جمع بین روایات: 71
- اشاره 71
- پاسخ استاد مد ظله از کلام مرحوم آقای خویی «رحمه الله»: 72
- پاسخ اشکال اول: 72
- مناقشه استاد مد ظله در حمل روایات ناهیه بر کراهت: 74
- پاسخ اشکال دوم: 74
- نظر استاد مد ظله در جمع بین روایات: 75
- پاسخ استاد مد ظلّه از کلام مرحوم مجلسی «رحمه الله»: 78
- 1) عبارت علامه رحمه الله در مختلف: 79
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 79
- اشاره 79
- 2) توجیه کلام علامه؛ توسط استاد مد ظله: 80
- 3) نظر استاد مد ظله در مورد سخن علامه رحمه الله: 81
- 4) نظر نهایی استاد مد ظله در مسئله: 82
- 5) مسئله حرمت بنت الزوجه: 83
- اشاره 85
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 85
- 1) طرح مسئله: محرمیت بنت الزوجه ای که بعد از خروج مادرش از زوجیت متولد شده. 85
- اشاره 85
- الف) آیا مسئله اجماعی است؟ 86
- ج) تعارض کلام اصولیین و منطقیین در معنای مشتق: 87
- ب) آیا ادلۀ حرمت بنت الزوجه شامل این مسئله می شود؟: 87
- 2) حل تعارض بین کلام منطقیین و اصولیین 88
- 3) حل تعارض بین دو طائفه از روایات باب حج 90
- 4) بررسی سه مسئله در باب رضاع و تطبیق بحث مشتق بر آن 90
- اشاره 90
- مسئله اول: گاهی شخصی دو زوجه دارد یکی کبیره و دیگری صغیره، اگر آن زوجه کبیره به زوجۀ صغیره شیر بدهد حکم نکاح این دو نفر چیست؟ 91
- بررسی مسئله اول و تطبیق بحث مشتق بر آن 91
- اشاره 92
- مسئله دوم: کسی که دو زوجه کبیره و یک زوجۀ صغیره دارد، اگر هر دو کبیره متعاقباً به صغیره شیر بدهند حکم زوجیت این زنها چیست؟ 92
- اشاره 93
- مسئله سوم: مسئله ای است که مرحوم آقای سید أبو الحسن اصفهانی رحمه الله در وسیله النجاه آورده اند 93
- بررسی کلام مرحوم سید اصفهانی رحمه الله و تطبیق بحث مشتق بر این مسئله: 94
- اشاره 96
- 1) طرح بحث: 96
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 96
- الف) بررسی حرمت ابدی «بنت من کانت زوجه» و «ام من کانت زوجه» 96
- 2) نظر فقهاء در مسئله: 97
- 3) توضیح عبارت مبسوط: 98
- 4) طرح اشکالی در عبارت مبسوط و پاسخ آن: 99
- اشاره 101
- ب) بررسی اشکالی در مسئله شیر خوردن زوجه صغیره از زوجه کبیره و مسئله مشابه آن: 101
- 1) طرح یک اشکال: 102
- 2 - جواب اشکال: 102
- ج) بازگشت به بحث حرمت ابدی بنت من کانت زوجه 103
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 103
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد (مد ظله) 104
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 107
- اشاره 107
- الف) ادامه بررسی کلام مرحوم آقای خویی. 107
- 1) اشاره به کلام مرحوم آقای خویی (یادآوری) 107
- 2) توضیح کلام مرحوم آقای خویی: 108
- 3) پاسخ استدلال فوق توسط استاد مد ظله 109
- 2) مقدمه ای برای مناقشه در تقریب جدید 110
- ب) تقریبی جدید برای اطلاق در ادله بحث 110
- 1) اصل تقریب 110
- ج - بررسی صحیحه محمّد بن مسلم و روایات مشابه 112
- 3) تطبیق مقدمه فوق بر محل بحث 112
- 1) متن روایت 112
- 2) توضیحی درباره این روایت 113
- 3) روایات دیگر مشابه 114
- د - بررسی روایت علی بن مهزیار 115
- 1) بررسی وثاقت صالح بن ابی حماد 115
- اشاره 115
- 2) نظر استاد مد ظله پیرامون وثاقت صاحل بن ابی حماد 116
- 3) اثبات وثاقت علی بن محمّد بن قتیبه 116
- 1) راه اول: اعتماد "کشی" به او و اشکال استاد مد ظله به این راه 119
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 119
- اشاره 119
- الف) راههای اثبات اعتبار "علی بن محمّد بن قتیبه نیشابوری" . 119
- 2) اثبات وثاقت" علی بن محمّد بن قتیبه "از راه اعتماد صدوق رحمه الله 121
- اشاره 122
- 1) بررسی روایات مسئله: 124
- اشاره 128
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 128
- الف) بررسی روایات مسئله: 128
- ب) متن عروه: 132
- اشاره 134
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 134
- 2) کلام مرحوم آقای خویی: 135
- اشاره 135
- 1) کلام مرحوم آقای حکیم: 135
- 3) نقد کلام مرحوم آقای خویی: 137
- 5) نقد کلام اخیر محقق خویی: 140
- 6) بررسی کلام مرحوم آقای حکیم: 141
- اشاره 142
- ب) بررسی تتمۀ مسئلۀ 4: 142
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 142
- اشاره 143
- بررسی ظهور صیغۀ معلوم در اختیاری بودن 143
- ج) توضیحی درباره عبارت سید در مسئلۀ 8: 144
- بررسی ظهر و «دخل بهن» به صیغه مجهول در تعمیم فعل نسبت به موارد غیر اختیاری 144
- 1) متن عروه: 144
- 3) توضیح استاد مد ظله درباره عبارت: 145
- 2) ذکر یک اشکال: 145
- 5) نقد کلام مرحوم آقای خویی: 146
- متن عروه: 148
- 1) اشاره به بحث گذشته 148
- الف) ادامه بحث عدم فرق بین دخول اختیاری و غیر اختیاری در ایجاب حرمت: 148
- اشاره 148
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 148
- 2) طرح یک اشکال: 149
- 3) جواب از اشکال و دفاع از مرحوم آقای خویی: 149
- 4) مناقشۀ استاد مد ظله به اصل کلام مرحوم خویی: 150
- 5) تحقیق کلام و بیان مختار استاد مد ظله: 151
- متن عروه: 154
- 1) بررسی آراء: 154
- 2) توضیح کلام ابن ابی عقیل و ابن جنید: 154
- اشاره 154
- 3) بررسی روایات مسئله: 156
- اشاره 156
- ضمیمه: توضیح معنای فعل مجهول 157
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 160
- اشاره 160
- الف) بررسی مسئلۀ 9 عروه لا یجوز نکاح بنت الاخ او الاخت علی العمه و الخاله الا باذنهما 160
- متن عروه: 160
- متن روایت 161
- 1) روایت أبی الصباح کنانی 161
- اشاره 161
- سند روایت و اعتبار محمّد بن فضیل 162
- دلالت روایت بر نظر مرحوم صدوق رحمه الله 162
- پاسخ به استدلال بر این دو روایت 163
- دلالت روایت ابی عبیده: 163
- اشاره 163
- 2) روایت ابی عبیده الحذاء 163
- پاسخ اشکال و ابطال رأی مرحوم صدوق رحمه الله 164
- و همین نکته از روایت محمّد بن مسلم نیز استفاده می شود: 164
- متن روایت محمّد بن مسلم: 164
- اشاره 166
- ب) ادله اعتبار اذن عمه و خاله اگر عقدشان متأخر باشد 166
- 3) رعایت احترام عمه و خاله 167
- 2) روایت محمد بن مسلم 167
- ج) بررسی ادله اعتبار اذن عمه و خاله اگر عقدشان متأخر باشد 167
- بررسی دلیل اول: (روایت أبی الصباح کنانی): 167
- بررسی دلیل دوم: 168
- بررسی مناقشه های صاحب جواهر رحمه الله و تابعین ایشان 169
- بررسی مناقشه دوم صاحب جواهر رحمه الله و تابعین ایشان 170
- بررسی دلیل سوم کلام علامه در تحریر 171
- تذکر نکته ای در کلام مرحوم آقای حکیم 172
- بررسی حکم مسئله در صورت تقارن عقد عمه یا خاله با بنت الاخ یا بنت الاخت 175
- 1) بررسی مسئله 10 عروه: الظاهر عدم الفرق بین الصغیرتین و الکبیرتین و المختلفتین، و... 176
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 176
- اشاره 176
- متن عروه 176
- متن عروه 177
- 2) بررسی مسئله 11 عروه: الظاهر ان حکم اقتران العقدین حکم سبق العمه و الخاله 177
- استدراک 178
- متن عروه: 180
- 3) بررسی مسئله 12 عروه لا فرق بین المسلمتین و الکافرتین و المختلفتین. 180
- 5) بررسی مسئله 13: عروه فی کفایه الرضا الباطنی منهما من دون إظهاره 181
- 4) بررسی مسئله 13: عروه لا فرق فی العمه و الخاله بین الدنیا منهما و العلیا. 181
- متن عروه: 181
- متن عروه: 181
- متن عروه 182
- 6) بررسی مسئلۀ 15: اذا اذنت ثم رجعت و لم یبلغه الخبر فتزوج لم یکفه الاذن السابق. 182
- 7) بررسی مسئلۀ 16 و 17 اذا رجعت عن الاذن بعد العقد لم یؤثر فی البطلان.... 183
- متن عروه 183
- 8) بررسی مسئلۀ 18 الظاهر ان اعتبار اذنهما من باب الحکم الشرعی لا ان یکون لحقٍّ منهما 183
- متن عروه 183
- اشاره 184
- موضوع بحث 184
- اشاره 184
- الف) تحقیقی در تفرد علامه در این مسئله 184
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 184
- 1) عبارت شیخ طوسی رحمه الله در مبسوط 185
- 3) عبارت ابن ادریس در سرائر 186
- 2) عبارت شیخ طوسی در کتاب خلاف 186
- ب) بررسی اقتضای قاعده در مسئله توسط استاد مد ظله 187
- 4) عبارت شهید اول در کتاب لمعه 187
- 5) عبارت شهید ثانی در شرح لمعه 187
- الف) بررسی اعتبار اذن عمه و خاله رضاعی: 190
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 190
- اشاره 190
- اشاره 190
- اشاره 191
- 1) ذکر اجمالی ادلۀ مسئله و مناقشات ذکر شده درباره آنها: 191
- اشکال مرحوم نراقی به استدلال به روایت فوق 192
- 2) بررسی معنای حدیث یحرم من الرضاع...: 193
- اشاره 194
- نقد تقریب فوق 194
- 4) استدلال بر ظهور «ما یحرم» در نساء 195
- 5) بررسی تطبیق «ما یحرم» بر بیع 196
- اشاره 198
- 6) نتیجه گیری فقهی از تعیین مفاد ما یحرم 198
- ب) بررسی دلالت صحیحۀ أبو عبیده 198
- 2) بررسی نقل دیگر روایت فوق 199
- 1) تقریب ابتدایی استدلال به روایت فوق در محل بحث و اشکال آن 199
- ج) نقد کلام محقق نراقی در مستند 200
- 1) یادآوری بحث جلسه قبل: 202
- الف) پی گیری استدلال جهت تنزیل رضاع به منزلۀ نسب در مورد حرمت جمع بین عمه یا خاله با برادرزاده یا خواهرزادۀ زوجه: 202
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 202
- اشاره 202
- 2) بررسی اشتراط اذن عمه و خاله رضاعی: 203
- ب) تحقیق در مفاد مسئله 19: 204
- متن عروه 204
- 2) آیا شوهر می تواند زن را بر اذن مشروط در عقد مجبور نماید؟ 205
- 3) اشکال مرحوم آقای حجّت: 206
- 1) فرمایش مرحوم شیخ در فرق بین مکره و مضطر: 207
- ج) بررسی ناسازگاری اجبار با طیب نفس: 207
- 2) رد کلام مرحوم شیخ توسط مرحوم سیّد در حاشیه با توضیح استاد مدّ ظله: 207
- 4) تصویر سازگار بودن طیب نفس با اکراه در بعضی حالات توسط استاد مدّ ظله: 208
- 3) دفاع مرحوم آقای بروجردی از کلام مرحوم شیخ و ردّ کلام مرحوم سیّد: 208
- الف) تکمیل بحثهای گذشته: 211
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 211
- 1) بررسی امکان تمسک به اطلاق آیه «أُحِلَّ لَکُمْ» بر نفی اشتراط اذن: 211
- اشاره 211
- 2) بررسی شمول اعتبار رضایت عمه و خاله نسبت به عمه و خاله رضاعی: 212
- 3) فرق بین اضطرار و اکراه: 214
- 4) تطبیق اکراه در مسئله طلاق خلع: 216
- 1) طرح مسئله: 217
- ب) بررسی دلیل جواب اجبار: 217
- 2) کلام مرحوم آقای حکیم و مرحوم آقای خویی: 217
- اشاره 217
- نظر استاد مد ظله: 218
- متن عروه: 220
- الف) بررسی مسئله 19 عروه: اذا اشترط فی عقد العمه او الخاله اذنهما فی تزویج بنت الاخ و الاخت ثم لم تأذنا عصیاناً منهما فی العمل بالشرط 220
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 220
- اشاره 220
- 2) اشکال استاد مد ظله بر مرحوم آقای حکیم: 221
- 1) فرمایش مرحوم آقای حکیم: 221
- 3) تفصیل مرحوم سید بین شرط فعل و شرط نتیجه: 223
- 4) اشکال استاد مد ظله بر مرحوم سید: 223
- 5) توجیهات محتمل کلام سید رحمه الله 224
- 6) اشکال استاد مد ظله بر توجیه اخیر 225
- ب) بررسی مسئله 20 عروه: اذا تزوجهما من غیر اذنٍ ثم اجازتا صحّ علی الاقوی. 226
- بررسی سه دلیل فوق: 226
- 1) متن عروه: 226
- اشاره 226
- 2) ادله مرحوم آقای حکیم بر بطلان عقد فاقد اذن: 226
- پاسخ مرحوم آقای حکیم به تقریب پنجم 228
- توضیحی در تکمیل فرمایش مرحوم آقای حکیم از استاد مد ظلّه 229
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 230
- صحیحه زراره: 230
- الف) آغاز بحث درباره صحت عقد بنت الاخ یا بنت الاخت بعد با رضایت متأخر عمه یا خاله. 230
- اشاره 230
- اشاره 231
- ب) نظر مرحوم آقای حکیم رحمه الله: 231
- اشکال دوم: اشکال دیگری که به این استدلال شده این است که بر فرض هم که نهی در مسئله، نهی مولوی باشد. بازهم این استدلال تمام نیست. 232
- اشکال اول به استدلال برای بطلان عقد و لو با رضایت متأخر 232
- ج) فرمایش مرحوم صاحب ریاض رحمه الله: 233
- اشاره 233
- د) جواب از اشکال صاحب ریاض: 235
- توضیح یک نکته: 235
- ه) نظر استاد مد ظله درباره مسئله ضد و ترک استیذان: 236
- و) بررسی سخن مرحوم آقای حکیم رحمه الله 237
- ز) نظر مرحوم آقای خویی رحمه الله: 238
- اشاره 238
- 1) سخن مرحوم آقای سید محمد کاظم یزدی رحمه الله: 239
- 2) اشکال به فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 239
- الف) بررسی مسئله 20 عروه: 241
- اشاره 241
- 1) نقل کلام محقق خویی رحمه الله: 241
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 241
- 2) نقد کلام محقق خویی رحمه الله: 242
- 3) نقل کلام حاج شیخ عبد لکریم حائری رحمه الله 244
- 4) مناقشه کلام مرحوم حائری 245
- 1) دلیل اول و دوم: 246
- ب) جواب از سایر ادلۀ بطلان غیر از صحیحۀ زراره: 246
- اشاره 247
- 2) دلیل سوم بر بطلان: 247
- نقل کلام مرحوم نراقی در مستند 248
- اشاره 249
- اشاره 249
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 249
- الف) آیا عقد با بنت الاخ یا بنت الاخت بدون اجازه عمه یا خاله باطل است یا منوط به اجازه است؟ 249
- 2) تحقیقی در مفاد آیه «أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» 251
- 3) اثبات صحت در معاملات به یکی از دو طریق بناء عقلاء و قاعدۀ مقتضی و مانع 255
- ب) ادامه بررسی کلام مرحوم نراقی، طرح مسئله اصولی، تمسک به عموم عام یا استصحاب حکم مخصّص 257
- 1) اصل طرح بحث: 257
- 3) اشاره به کلام مرحوم آخوند رحمه الله: 259
- 4) کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 260
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 261
- اشاره 261
- 2) توضیح نظریه شیخ رحمه الله: 262
- 1) توضیحی در رابطۀ با محلّ نزاع: 262
- 4) تفسیر استاد مد ظله از کلام شیخ رحمه الله: 263
- 5) تفاوت صحیح میان عام مجموعی و افرادی به نظر استاد مد ظله: 264
- 1) متن عروه: 268
- ب) بررسی مسئله 21 عروه: اذا تزوج العمه و ابنه الاخ و شک فی سبق عقد العمه او سبق عقد الابنه حکم بالصحه 268
- 2) استدلال مرحوم آقای حکیم و مناقشه در آن: 269
- اشاره 271
- 1) صورت مسئله و نقد کلام آقای حکیم رحمه الله: 271
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 271
- الف) بررسی آراء فقهاء 271
- 2) فرمایش محقق خویی رحمه الله 273
- 3) ملاحظات استاد - مد ظله - بر فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 274
- 4) تحقیق در اشکال سوم 276
- 5) تمسک به حدیث رفع برای اثبات صحت: 279
- اشاره 280
- ب) تحقیق در مسئله 280
- تقریبی دیگر بر کلام مرحوم سید رحمه الله: 281
- الف) متن عروه: مسئله 22: اذا ادعت العمه او الخاله عدم الاذن و ادعی هو الاذن منهما قدم قولهما 282
- اشاره 282
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 282
- ب) متن عروه: مسئله 23: 283
- ج) متن عروه: مسئله 24: 284
- اشاره 284
- 1) توضیح: بخش اول مسئله درباره کسی است که با زنی ازدواج کرده، سپس صغیره ای را که برادرزاده یا خواهرزادۀ زوجه اش نیست به عقد خود درآورده است. 284
- 2) یادآوری مبنای استاد مد ظله در مورد شمول ما یحرم من النسب و پی گیری مسئله 24: 285
- 3) تحقیق در مستند حکم: 285
- 1) توضیح: 286
- د) دنباله مسئله 24: 286
- متن عروه: 286
- 2) فرمایش مرحوم آقای خویی با توضیح استاد مد ظله: 287
- 3) نظر استاد مد ظله درباره تکلیف کفار نسبت به فروع: 287
- 4) فرمایش مرحوم صاحب جواهر با توضیح استاد مد ظله: 288
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 289
- اشاره 289
- الف) نظریه مختار در مسئله 24: اذا حصل بنت الاخ او الاخت بعد التزویج بالرضاع لم یبطل. 289
- اشاره 290
- 1) طرح بحث و اشاره به مبنای صاحب جواهر رحمه الله: 290
- ب) بررسی ادامه مسئله 24: و کذا اذا جمع بینهما فی حال الکفر ثم اسلم، علی وجه. 290
- 2) کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 291
- 4) تقریب استاد - مد ظله - برای تصحیح عقد پس از اسلام 293
- 5) ادامه کلام مرحوم آقای خویی: 295
- 7) نظر استاد مد ظله در مسئله: 295
- 6) کلام مرحوم آقای حکیم رحمه الله: 295
- 1) یادآوری اصل بحث: 297
- اشاره 297
- الف) ادامه بررسی بحث (مسلمان شدن کافری که میان نکاح عمّه و برادرزاده جمع کرده است): 297
- خلاصۀ درس این جلسه: 297
- 2) فتوای صاحب جواهر و اشکال آقای خویی رحمه الله 298
- 3) نظر استاد - مد ظله - درباره محتملات کلام صاحب جواهر رحمه الله: 298
- 1) متن عروه: 300
- ب) بررسی مسئله 25: اذا طلق العمه او الخاله طلاقا رجعیا 300
- 2) توضیح مسئله: 300
- ج) بررسی مسئله 26: 301
- 1) متن عروه: 301
- 2) توضیح مسئله: 301
- 3) استدلال بر عدم جواز به روایت ابی الصباح کنانی و پاسخ آن: 302
- 1) متن عروه: 302
- د) بررسی مسئله 27: 302
- 2) توضیح مسئله: 302
- 4) دفع یک توهّم: 305
- 5) تذکر یک نکته در عبارت سید رحمه الله: 305
- 1) متن عروه: 306
- ر) بررسی مسئله 28: 306
- 2) اشکال بر ترتیب طرح بحث 306
- 3) توضیح مسئله: 307
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 308
- اشاره 308
- متن عروه: 308
- اشاره 309
- 1) سخن مرحوم آقای حکیم: 309
- 2) جواب سخن آقای حکیم از سوی استاد - مد ظله 309
- الف) آغاز بحث درباره طلاق بائن عمه یا خاله: 309
- 1) دیدگاه علمای عامه: 310
- ب) آغاز بحث حرمت نکاح برخی زنان به سبب زنا: 310
- 3) اشکال به مرحوم علامه: 311
- 2) دیدگاه علمای امامیه: 311
- 4) نقل عبارت علامه حلی: 312
- استناد علامه به روایات: 312
- اشاره 312
- نقل ادله دال بر حلیت ام یا بنت مزنی بها 313
- نقل عبارت علامه حلی دربارۀ حرمت بنت عمه و خاله 314
- اشاره 316
- 1) اشکال غرابت و تناقض در کلام علامه حلی در مختلف: 316
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 316
- الف) ادامه مسئله 28 و بررسی کلام علامه حلی؛ 316
- 2) جواب از ادعای تهافت و تناقض در کلام علامه؛: 317
- 1) قول اول: این است که همه اقسام حرام باشد 319
- 2) قول دوم: یا احتمال دوم این است که هیچ یک از اقسام حرام نباشد 319
- ب) أقوال یا احتمالات در مسئله: 319
- 4) قول چهارم: این است که همانطوری که بنت الخاله به واسطۀ زنای به خاله حرام می شود بنت العمه هم به واسطۀ زنای به عمه حرام می شود 320
- اشاره 320
- ج) حکم زنای بعد از عقد و قبل از دخول: 320
- الف) پی گیری تحقیق دربارۀ حکم زوجۀ مردی که قبل از وقاع با همسرش، مرتکب زنا با مادر یا دختر وی گردد: 325
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 325
- 1) اشاره ای به قول مشهور و ادلۀ آن: 325
- اشاره 325
- 2) مستند قول به حرمت: 326
- 3) کلام مرحوم آقای حکیم در لزوم رفع ید از این دو روایت: 327
- 4) اشکال استاد مد ظلّه به کلام مرحوم آقای حکیم: 327
- 1) بیان کلام صاحب جامع الرواه در وثاقت محمد بن فضیل بصری و ضعف محمد بن فضیل کوفی با توضیحی از استاد مد ظلّه: 328
- ب) اشاره ای به توثیق سهل بن زیاد و تحقیقی در سند روایت أبو الصباح: 328
- اشاره 328
- 2) تذکراتی از استاد مد ظلّه: 329
- 3) نقل کلام جامع الرواه در اثبات بصری بودن محمد بن فضیل در اسناد فقیه با توضیحاتی از استاد مد ظله: 331
- 4) اشکال استاد - مد ظله - به دو دلیل جامع الرواه: 332
- 5) دلیل مرحوم تفرشی برای اثبات اتحاد محمد بن فضیل در اسناد فقیه با محمد بن قاسم بن فضیل: 333
- اشاره 336
- 1 - اشاره به کلام صاحب جامع الرواه (یادآوری): 336
- الف) ادامه بررسی حال محمّد بن الفضیل: 336
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 336
- اشاره 336
- 2 - یازده نفر از راویان مختص به بصری و علت اختصاص آنها به وی: 337
- 3) بررسی کلام جامع الرواه 342
- 4 - توضیح بیشتر از تنظیم کننده 344
- 5) بررسی حال محمّد بن الفضیل صیرفی کوفی 346
- ب) خلاصه بحث تا اینجا: 348
- 1 - ذکر روایات داله بر حرمت: 348
- اشاره 348
- ج) بررسی حکم زنای سابق بر تزویج: 348
- 6) نتیجه بحث: 348
- 1 و 2: روایت عمار و ابن الصباح الکنانی 349
- 4 - صحیحه محمّد بن مسلم 349
- 3 - روایت محمد بن مسلم 349
- 6 - صحیحه عیص بن القاسم 351
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 352
- اشاره 352
- نکته ای دربارۀ کتاب جواهر الکلام 352
- الف) ادامه بررسی روایت در مسئله (صحیحه عیص بن قاسم): 353
- 1 - اختلاف نسخ موجود در صحیحه عیص. 353
- 2) تحقیق در اختلاف نسخ صحیحه عیص توسط استاد مد ظله 354
- ب) روایت منصور بن حازم 355
- 3) تأمل در تمسک به صحیحه عیص 355
- ج) ذکر روایات دیگر که دال بر تحریم هستند 356
- 2) روایت عمار که به نظر ما موثقه است و ما در سهل اشکالی نمی کنیم: 356
- 1) یکی دیگر از روایات دال بر تحریم، روایت ابی الصباح کنان است: 356
- 5) روایت دعائم الاسلام: 357
- د) شروع در بررسی روایات معارض با احادیث مذکور 357
- 4) مرسله یونس: 357
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 359
- اشاره 359
- الف) روایات زنای به ام و ارادۀ تزوج به بنت او (حکم بنت المزنی بها): 359
- ب) روایت زنای به بنت و ارادۀ ازدواج با أم او (حکم أم المزنی بها): 361
- ج) روایات حکم مزنی بهای پدر و بر پسر بالعکس: 363
- اشاره 363
- وجه جمع بین روایات: 364
- نقد استاد مد ظله بر کلام صاحب مناهل 366
- نکته ای راجع به اجماع ناصریات: 366
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 368
- اشاره 368
- 1 - بیان مبنای مرحوم نراقی و تطبیق آن بر مسئله مورد بحث: 369
- 2) نقد استاد مد ظله: 369
- الف) بررسی مفاد نواهی و اوامری که با جمله خبری انشاء شده است: 369
- 2) نظر استاد مد ظله: 370
- 1) رد کلام صاحب جواهر دربارۀ حمل فجور بر مادون الجماع: 370
- 3) ادله مردود دانستن کلام مرحوم آقای حکیم دربارۀ حمل روایات تحرم بر کراهت 371
- 1) بررسی نسبت عددی روایات حرمت و جواز: 372
- ج) نقد نظرات مرحوم آقای خویی از سوی استاد مد ظله: 372
- 2) مردود بودن میزان جمع عرفی در کلام مرحوم آقای خویی: 373
- 3) امکان حمل امر به مفارقت بر ضرورت طلاق: 374
- 4) عدم تنافی کراهت با احکام وضعی: 374
- اشاره 374
- نظر استاد مد ظله در حمل روایات بر کراهت: 375
- اشاره 376
- الف) توضیح عبارت مرحوم سید در متن مسئله 28 و اشکال به برداشت مرحوم آقای خویی: 376
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 376
- اشاره 376
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 379
- ب) تذکر نکته ای در کلام مرحوم آقای خویی (ره): 379
- ج) آیا قول به حلیّت مشهور بین قدماء و مجمع علیه است یا نه؟ 379
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 382
- اشاره 382
- الف) سخن مرحوم آقای حکیم در مسئله: 383
- 2) آیا حلیت به معنای حلیت تعلیقی می باشد؟ 384
- ب) بررسی سخن مرحوم آقای حکیم: 384
- 1) ملاک ترجیح به شهرت چیست؟ 384
- 3) توضیح استاد - مدّ ظلّه - نسبت به «لا یحرّم الحرام الحلال» و آیه تحریم: 385
- 4) بررسی حمل روایات تحلیل بر تقیّه و نظر استاد «مد ظلّه»: 387
- 1) اشاره به کلام مرحوم آقای حکیم: 390
- ج) بررسی روایات تحلیل (آیا روایات تحلیل، صریح در جواز هستند): 390
- 2) بررسی صحیحه سعید بن یسار: 391
- اشاره 395
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 395
- اولین روایت تحلیل صحیحه سعید بن یسار بود: 395
- روایت دوم: صحیحۀ حَنان بن سَدیر 397
- اشاره 397
- سند روایت: 398
- تقریب استدلال به روایت: 398
- بررسی استدلال به روایت: 398
- روایت سوم: مرسلۀ زراره 399
- روایت چهارم صحیحۀ هاشم بن مثنی 400
- روایت پنجم روایت دیگری از هاشم بن مثنی: 401
- روایت ششم: مضمرۀ صفوان 401
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 404
- الف) ادامه حل تعارض روایات تحریم و روایات تحلیل: 404
- اشاره 404
- 1) اشاره به بحثهای گذشته: 404
- 2) بررسی شهرت فتوایی: 405
- 3) اشاره به فتاوای علماء در مسئله: 405
- 4) کلام شیخ طوسی در تبیان: 407
- 5) اشاره به روایات موافق با تقیه در مسئله: 408
- 6) بررسی ترجیح روایات تجویز به جهت موافقت با کتاب: 409
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 411
- اشاره 411
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 412
- اشاره 412
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی توسّط استاد - مدّ ظلّه -: 413
- 3) نتیجه نهایی بحث: 415
- ب) بررسی حکم حرمت مصاهرتی در وطی به شبهه: 415
- 1) نظر علماء در مسئله: 415
- اشاره 415
- اشاره 416
- 2) ادله تحریم ابد در وطی به شبهه: 416
- دلیل اوّل: آیه شریفه «لا تَنْکِحُوا ما نَکَحَ آباؤُکُمْ» 416
- دلیل دوم: اولویت، 417
- اشکالات دلیل دوم (اولویت) 417
- دلیل سوم: استقراء، 418
- اشکالات دلیل سوم (استقراء) 419
- اشکالات دلیل چهارم 420
- دلیل چهارم: حدیث معروفی را از پیامبر صلی الله علیه و آله فریقین روایت کرده اند که «انّ الحرام لا یحرّم الحلال» 420
- نتیجه بحث 421
- الف) ادامه بررسی حکم تحریم مصاهرتی در وطی به شبهه: 422
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 422
- اشاره 422
- اشاره 422
- 1) متن صحیحه زراره: 422
- 2) تقریب استدلال به روایت: 423
- 3) کلام مرحوم آقای خویی در ردّ استدلال فوق: 424
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خویی: 425
- 5) نظر استاد - مد ظلّه - درباره روایت: 426
- 1) نگاهی به اقوال علماء و بررسی اجماع در مسئله: 427
- اشاره 427
- ب) بررسی حکم زنای به عمه یا خاله: 427
- 6) نتیجه بحث: 427
- 2) متن صحیحه محمد بن مسلم: 429
- 3) بررسی دلالت روایت: 429
- 5) بررسی وجود روایت دیگر در مسئله: 431
- 4) سایر روایات مسئله: 431
- 6) نظر استاد - مد ظلّه در مسئله: 435
- ج) اشاره به اقوال علماء در بحث تحریم مصاهرتی در زنا و وطی به شبهه: 436
- 1) اقوال علماء درباره حرمت مصاهرت در زنا (به طور کلی) 436
- اشاره 436
- 2) بررسی اجماع فقهاء درباره تحریم دختر عمه یا دختر خاله با زنای به مادر آنها 437
- 3) حکم تحریم مصاهرتی در وطی به شبهه 438
اشتراط دخول در مادرزن کافی نیست، چون پیشتر گفتیم که اگر اَللاّتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ را وصف" نِسائِکُمْ" دوم هم بدانیم می توانیم" مِنْ نِسائِکُمُ اللاّتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ " را به هر دو عبارت" أُمَّهاتُ نِسائِکُمْ" و" رَبائِبُکُمُ " مرتبط بسازیم و در نتیجه دخول به زوجه را هم در تحریم مادر وی و هم در تحریم دختر وی شرط بدانیم.
3) کلام کشف اللثام و بررسی آن
در کشف اللثام در مورد (اللاّتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ) آورده است که این عبارت نمی تواند صفت نساءکم اوّل باشد زیرا لازمه فاسدی دارد، چون" لزم الفصل بین الصفه و موصوفها باجنبیات "(1)
در مستمسک هم همین دلیل از کشف اللثام نقل شده(2) ، در تقریرات مرحوم آقای خوئی هم همین اشکال طرح شده ولی قید" باجنبیات "آورده نشده است.(3).
ما وجه این اشکال را متوجه شدیم، چون مجرد فاصل شدن بین صفت و موصوفی اشکالی به همراه ندارد، اگر - مثلاً - گفته شود: پسرهای شخصی متوفی و دخترهای شخص متوفی که آن شخص مسلمان باشد، باید برای او قرآن بخوانند، آیا نمی توان قید اسلام را مربوط به هر دو شخص متوفی دانست به نظر مانعی دیده نمی شود هر چند بین موصوف و صفت فاصله افتاده باشد.
1- (1) کشف اللثام ج 7 ص 177، (توضیح بیشتر) البته در عبارت نسخه چاپی تصحیف آشکاری راه یافته است: لانه ان علق بالجملتین مجرد قوله الآتی: دخلتم بهنّ لزم الفصل... که عبارت صحیح چنین است، مجرد قوله: (اللاّتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ).
2- (2) مستمسک 185:14 (توضیح بیشتر) البته در مستمسک لازم فاسد را" الفصل بین الصفه و الموصوف بالاجنبی "دانسته و گفته است که این اشکال بر تعلّق" مِنْ نِسائِکُمُ" به جمله نخست هم وارد می گردد، البته مرحوم آقای حکیم این اشکال را نقل کرده ولی آن را ناتمام می دانند.
3- (3) (توضیح بیشتر) نظیر همین اشکال را هم در مورد" مِنْ نِسائِکُمُ "در این تقریرات ذکر شده با این عبارت: علی ان الفصل الموجود بین کلمه" نِسائِکُمْ" و کلمه" مِنْ نِسائِکُمُ "یوجب زیاده البعد فی احتمال رجوع الثانیه الی الاولی.