- 1) تعریف مصاهره: 1
- اشاره 1
- 2) متن مسئله: 1
- 1379/10/11 یکشنبه درس شمارۀ (265) کتاب النکاح/سال سوم 1
- الف): بررسی اجمالی مباحث محرمات بالمصاهره 1
- خلاصۀ درس این جلسه: 1
- 3): متن مسئله (3): 2
- 5) مسئله 4: 4
- 6) توضیح مسئله: 4
- ب) توضیحی درباره آیه شریفه ربائب: 5
- 1) طرح اشکال و بررسی کلام قوم درباره آن: 5
- 7) متن مسئله: 5
- 8) توضیح مسئله: 5
- 2) نکته قید «فِی حُجُورِکُمْ» در آیه شریفه: 6
- خلاصۀ درس این جلسه: 8
- اشاره 8
- الف): توضیحی دربارۀ «مِنَ النِّساءِ» در آیۀ «وَ لا تَنْکِحُوا...» 8
- اشاره 9
- اشاره 9
- اشکال اول به استدلال به آیۀ «وَ لا تَنْکِحُوا ما نَکَحَ آباؤُکُمْ» 9
- ب): دلالت آیه «لا تَنْکِحُوا» بر حرمت ازدواج با زن پدر و عروس 9
- پاسخ استاد - مد ظله - به اشکال آقای حکیم (ره). 10
- جواب مرحوم آقای خویی (ره) به اشکال مرحوم آقای حکیم (ره) 12
- اشاره 13
- اشکال دوم استدلال به آیۀ «وَ لا تَنْکِحُوا ما نَکَحَ آباؤُکُمْ» 13
- ج) بررسی کلام مرحوم آقای خویی (ره) 13
- اشاره 13
- پاسخ استاد - مد ظله - به استدلال طبری 14
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 16
- اشاره 16
- 1): در حرمت نکاح با زن پدر، مدخوله بودن زن توسط پدر شرط نیست. 16
- اشاره 16
- 3 - روایت عبد الله بن سنان: 17
- الف) بررسی چند حدیث: 17
- 2 - روایت حلبی: 17
- 4 - صحیحۀ محمد بن قیس 17
- 1 - روایت محمد بن مسلم: 17
- نکتۀ اول: 18
- اول: (توضیح معنای نکاح معاطاتی:) 19
- نکتۀ سوم: ممکن است کسی توهّم کند، مراد از این جمله، تعیین نکاح معاطاتی است که با ملامسه انشاء زوجیت شده است، 19
- نکتۀ دوم: این جمله «مهرها واجب» که در روایات هست به چه معنی است؟ 19
- اشاره 20
- امر دوّم: احتمال نکاح معاطاتی در این روایت بسیار بعید است، 20
- ب): ذکر دو روایت و حل تعارض بدوی میان آنها 20
- روایت اوّل: روایت علی بن یقطین 20
- نظر استاد مد ظلّه: 22
- ج) توضیحی پیرامون مفاد روایت عمر بن اذینه 23
- 2) توضیحی پیرامون آیه شریفه «وَ رَبائِبُکُمُ اللاّتِی فِی حُجُورِکُمْ مِنْ نِسائِکُمُ اللاّتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ» و کلام مرحوم علامه طباطبایی (رحمه الله علیه) 25
- اشاره 25
- بررسی بیان مرحوم علامه طباطبائی (رحمه الله علیه): 27
- اشاره 29
- 1): اگر انسان همسری بگیرد و با وی نزدیکی کند، بدون تردید دیگر نمی تواند مادر او را بگیرد 29
- الف): آغاز بحث درباره شرط حرمت ابدی مادرزن 29
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 29
- 2) نگاهی به اقوال علماء: 30
- ب): بررسی" مِنْ نِسائِکُمُ" در آیه شریفه: 31
- 1): ادله عدم تعلق" مِنْ نِسائِکُمُ " به" أُمَّهاتُ نِسائِکُمْ" 31
- 3): بررسی مدلول آیه شریفه: 31
- 2): بررسی ادله سه گانه فوق از سوی استاد - مد ظلّه - 33
- 3) مقدمه ای درباره اشتراک لفظی و معنوی: 34
- 4) تطبیق مقدمه فوق در محل کلام: 35
- 5): تقریب دلیل سوم به گونه ای دیگر 36
- 6) تحقیق کلام درباره دلیل سوم: 37
- 1): کلام مبرّد با توضیح زجّاج (تقریب ابتدایی و بررسی آن) 38
- ج) بررسی" اللاّتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ" در آیه شریفه 38
- اشاره 38
- 2) تقریب دقیق تر از کلام زجّاج و بررسی آن 39
- 3) کلام کشف اللثام و بررسی آن 40
- د) بررسی روایات مسئله 41
- 1) صحیفه غیاث بن ابراهیم 41
- 4) نکته ای دیگر درباره آیه شریفه 41
- 3) موثقه أبو بصیر 42
- 2) موثقه اسحاق بن عمار 42
- 4) مرسله ابی حمزه 43
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 44
- الف) روایات حرمت مادر زن و ربیبه 44
- اشاره 44
- 1) روایت اول 44
- 2) روایت دوم: 46
- ب روایت دسته دوم: 48
- متن روایت: 48
- نکاتی در این روایت قابل ذکر است: 49
- بررسی متن روایت: 52
- بررسی دلالت روایت منصور بن حازم بر جواز ازدواج با مادر زن غیر مدخوله: 52
- اشاره 55
- اشاره 55
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 55
- متن روایت: 55
- الف) بررسی روایاتی که حرمت ام الزوجه را مشروط به دخول به بنت دانسته اند: 55
- 1) روایت جمیل 55
- مناقشه در سند روایت: 56
- تأیید سند روایت 57
- بررسی اضطراب سند روایت 58
- مناقشه استاد (مد ظله) در استدلال به روایت جمیل و حماد 59
- 2) بیان مراد از صدر روایت جمیل: 60
- ب) بررسی صحیحۀ محمد بن اسحاق بن عمار: 61
- متن روایت: 61
- ج) بررسی فتاوای فقها در مقابل قول مشهور: 63
- آیا در حرمت ام الزوجه، مدخوله بودن زوجه نیز شرط است 65
- اشاره 65
- اشاره 65
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 65
- کلام صاحب مدارک «رحمه الله»: 66
- اشاره 66
- روایت اول روایت غیاث بن ابراهیم 67
- جهت دوم: آیا غیاث بن ابراهیم که نجاشی و شیخ او را در اصحاب الصادق عنوان کرده اند همان غیاث بن ابراهیم است که در اصحاب الباقر رجال شیخ به عنوان بتری معرفی شده است؟ 67
- جهت اول: آیا غیاث بن ابراهیم متعدد است یا خیر؟ 67
- پاسخ استاد مد ظلّه: 67
- جهت سوّم: آیا این غیاث بن ابراهیم امامی است یا خیر؟ 68
- جهت چهارم: آیا این غیاث بن ابراهیم ثقه است؟ 68
- روایت دوم: روایتی است که عیاشی از تفسیر ابو حمزۀ ثمالی نقل می کند. 69
- سومین روایت تحریم روایت ابو بصیر است 70
- چهارمین روایت روایت اسحاق بن عمار است 70
- کلام مرحوم آقای حکیم «رحمه الله» در جمع بین روایات: 71
- اشکال مرحوم آقای خویی «رحمه الله» به حمل بر کراهت: 71
- اشاره 71
- پاسخ استاد مد ظله از کلام مرحوم آقای خویی «رحمه الله»: 72
- پاسخ اشکال اول: 72
- مناقشه استاد مد ظله در حمل روایات ناهیه بر کراهت: 74
- پاسخ اشکال دوم: 74
- نظر استاد مد ظله در جمع بین روایات: 75
- پاسخ استاد مد ظلّه از کلام مرحوم مجلسی «رحمه الله»: 78
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 79
- اشاره 79
- 1) عبارت علامه رحمه الله در مختلف: 79
- 2) توجیه کلام علامه؛ توسط استاد مد ظله: 80
- 3) نظر استاد مد ظله در مورد سخن علامه رحمه الله: 81
- 4) نظر نهایی استاد مد ظله در مسئله: 82
- 5) مسئله حرمت بنت الزوجه: 83
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 85
- 1) طرح مسئله: محرمیت بنت الزوجه ای که بعد از خروج مادرش از زوجیت متولد شده. 85
- اشاره 85
- اشاره 85
- الف) آیا مسئله اجماعی است؟ 86
- ج) تعارض کلام اصولیین و منطقیین در معنای مشتق: 87
- ب) آیا ادلۀ حرمت بنت الزوجه شامل این مسئله می شود؟: 87
- 2) حل تعارض بین کلام منطقیین و اصولیین 88
- 4) بررسی سه مسئله در باب رضاع و تطبیق بحث مشتق بر آن 90
- 3) حل تعارض بین دو طائفه از روایات باب حج 90
- اشاره 90
- بررسی مسئله اول و تطبیق بحث مشتق بر آن 91
- مسئله اول: گاهی شخصی دو زوجه دارد یکی کبیره و دیگری صغیره، اگر آن زوجه کبیره به زوجۀ صغیره شیر بدهد حکم نکاح این دو نفر چیست؟ 91
- اشاره 92
- مسئله دوم: کسی که دو زوجه کبیره و یک زوجۀ صغیره دارد، اگر هر دو کبیره متعاقباً به صغیره شیر بدهند حکم زوجیت این زنها چیست؟ 92
- مسئله سوم: مسئله ای است که مرحوم آقای سید أبو الحسن اصفهانی رحمه الله در وسیله النجاه آورده اند 93
- اشاره 93
- بررسی کلام مرحوم سید اصفهانی رحمه الله و تطبیق بحث مشتق بر این مسئله: 94
- 1) طرح بحث: 96
- اشاره 96
- الف) بررسی حرمت ابدی «بنت من کانت زوجه» و «ام من کانت زوجه» 96
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 96
- 2) نظر فقهاء در مسئله: 97
- 3) توضیح عبارت مبسوط: 98
- 4) طرح اشکالی در عبارت مبسوط و پاسخ آن: 99
- اشاره 101
- ب) بررسی اشکالی در مسئله شیر خوردن زوجه صغیره از زوجه کبیره و مسئله مشابه آن: 101
- 2 - جواب اشکال: 102
- 1) طرح یک اشکال: 102
- ج) بازگشت به بحث حرمت ابدی بنت من کانت زوجه 103
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 103
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد (مد ظله) 104
- اشاره 107
- الف) ادامه بررسی کلام مرحوم آقای خویی. 107
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 107
- 1) اشاره به کلام مرحوم آقای خویی (یادآوری) 107
- 2) توضیح کلام مرحوم آقای خویی: 108
- 3) پاسخ استدلال فوق توسط استاد مد ظله 109
- ب) تقریبی جدید برای اطلاق در ادله بحث 110
- 1) اصل تقریب 110
- 2) مقدمه ای برای مناقشه در تقریب جدید 110
- ج - بررسی صحیحه محمّد بن مسلم و روایات مشابه 112
- 3) تطبیق مقدمه فوق بر محل بحث 112
- 1) متن روایت 112
- 2) توضیحی درباره این روایت 113
- 3) روایات دیگر مشابه 114
- د - بررسی روایت علی بن مهزیار 115
- 1) بررسی وثاقت صالح بن ابی حماد 115
- اشاره 115
- 2) نظر استاد مد ظله پیرامون وثاقت صاحل بن ابی حماد 116
- 3) اثبات وثاقت علی بن محمّد بن قتیبه 116
- اشاره 119
- 1) راه اول: اعتماد "کشی" به او و اشکال استاد مد ظله به این راه 119
- الف) راههای اثبات اعتبار "علی بن محمّد بن قتیبه نیشابوری" . 119
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 119
- 2) اثبات وثاقت" علی بن محمّد بن قتیبه "از راه اعتماد صدوق رحمه الله 121
- اشاره 122
- 1) بررسی روایات مسئله: 124
- اشاره 128
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 128
- الف) بررسی روایات مسئله: 128
- ب) متن عروه: 132
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 134
- اشاره 134
- 2) کلام مرحوم آقای خویی: 135
- 1) کلام مرحوم آقای حکیم: 135
- اشاره 135
- 3) نقد کلام مرحوم آقای خویی: 137
- 5) نقد کلام اخیر محقق خویی: 140
- 6) بررسی کلام مرحوم آقای حکیم: 141
- اشاره 142
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 142
- ب) بررسی تتمۀ مسئلۀ 4: 142
- بررسی ظهور صیغۀ معلوم در اختیاری بودن 143
- اشاره 143
- 1) متن عروه: 144
- بررسی ظهر و «دخل بهن» به صیغه مجهول در تعمیم فعل نسبت به موارد غیر اختیاری 144
- ج) توضیحی درباره عبارت سید در مسئلۀ 8: 144
- 2) ذکر یک اشکال: 145
- 3) توضیح استاد مد ظله درباره عبارت: 145
- 5) نقد کلام مرحوم آقای خویی: 146
- متن عروه: 148
- الف) ادامه بحث عدم فرق بین دخول اختیاری و غیر اختیاری در ایجاب حرمت: 148
- اشاره 148
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 148
- 1) اشاره به بحث گذشته 148
- 3) جواب از اشکال و دفاع از مرحوم آقای خویی: 149
- 2) طرح یک اشکال: 149
- 4) مناقشۀ استاد مد ظله به اصل کلام مرحوم خویی: 150
- 5) تحقیق کلام و بیان مختار استاد مد ظله: 151
- 1) بررسی آراء: 154
- متن عروه: 154
- اشاره 154
- 2) توضیح کلام ابن ابی عقیل و ابن جنید: 154
- اشاره 156
- 3) بررسی روایات مسئله: 156
- ضمیمه: توضیح معنای فعل مجهول 157
- اشاره 160
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 160
- متن عروه: 160
- الف) بررسی مسئلۀ 9 عروه لا یجوز نکاح بنت الاخ او الاخت علی العمه و الخاله الا باذنهما 160
- اشاره 161
- متن روایت 161
- 1) روایت أبی الصباح کنانی 161
- دلالت روایت بر نظر مرحوم صدوق رحمه الله 162
- سند روایت و اعتبار محمّد بن فضیل 162
- اشاره 163
- پاسخ به استدلال بر این دو روایت 163
- 2) روایت ابی عبیده الحذاء 163
- دلالت روایت ابی عبیده: 163
- و همین نکته از روایت محمّد بن مسلم نیز استفاده می شود: 164
- پاسخ اشکال و ابطال رأی مرحوم صدوق رحمه الله 164
- متن روایت محمّد بن مسلم: 164
- ب) ادله اعتبار اذن عمه و خاله اگر عقدشان متأخر باشد 166
- اشاره 166
- بررسی دلیل اول: (روایت أبی الصباح کنانی): 167
- 2) روایت محمد بن مسلم 167
- ج) بررسی ادله اعتبار اذن عمه و خاله اگر عقدشان متأخر باشد 167
- 3) رعایت احترام عمه و خاله 167
- بررسی دلیل دوم: 168
- بررسی مناقشه های صاحب جواهر رحمه الله و تابعین ایشان 169
- بررسی مناقشه دوم صاحب جواهر رحمه الله و تابعین ایشان 170
- بررسی دلیل سوم کلام علامه در تحریر 171
- تذکر نکته ای در کلام مرحوم آقای حکیم 172
- بررسی حکم مسئله در صورت تقارن عقد عمه یا خاله با بنت الاخ یا بنت الاخت 175
- متن عروه 176
- 1) بررسی مسئله 10 عروه: الظاهر عدم الفرق بین الصغیرتین و الکبیرتین و المختلفتین، و... 176
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 176
- اشاره 176
- 2) بررسی مسئله 11 عروه: الظاهر ان حکم اقتران العقدین حکم سبق العمه و الخاله 177
- متن عروه 177
- استدراک 178
- متن عروه: 180
- 3) بررسی مسئله 12 عروه لا فرق بین المسلمتین و الکافرتین و المختلفتین. 180
- متن عروه: 181
- 5) بررسی مسئله 13: عروه فی کفایه الرضا الباطنی منهما من دون إظهاره 181
- متن عروه: 181
- 4) بررسی مسئله 13: عروه لا فرق فی العمه و الخاله بین الدنیا منهما و العلیا. 181
- متن عروه 182
- 6) بررسی مسئلۀ 15: اذا اذنت ثم رجعت و لم یبلغه الخبر فتزوج لم یکفه الاذن السابق. 182
- 8) بررسی مسئلۀ 18 الظاهر ان اعتبار اذنهما من باب الحکم الشرعی لا ان یکون لحقٍّ منهما 183
- متن عروه 183
- متن عروه 183
- 7) بررسی مسئلۀ 16 و 17 اذا رجعت عن الاذن بعد العقد لم یؤثر فی البطلان.... 183
- اشاره 184
- الف) تحقیقی در تفرد علامه در این مسئله 184
- موضوع بحث 184
- اشاره 184
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 184
- 1) عبارت شیخ طوسی رحمه الله در مبسوط 185
- 2) عبارت شیخ طوسی در کتاب خلاف 186
- 3) عبارت ابن ادریس در سرائر 186
- 4) عبارت شهید اول در کتاب لمعه 187
- ب) بررسی اقتضای قاعده در مسئله توسط استاد مد ظله 187
- 5) عبارت شهید ثانی در شرح لمعه 187
- الف) بررسی اعتبار اذن عمه و خاله رضاعی: 190
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 190
- اشاره 190
- اشاره 190
- 1) ذکر اجمالی ادلۀ مسئله و مناقشات ذکر شده درباره آنها: 191
- اشاره 191
- اشکال مرحوم نراقی به استدلال به روایت فوق 192
- 2) بررسی معنای حدیث یحرم من الرضاع...: 193
- اشاره 194
- نقد تقریب فوق 194
- 4) استدلال بر ظهور «ما یحرم» در نساء 195
- 5) بررسی تطبیق «ما یحرم» بر بیع 196
- ب) بررسی دلالت صحیحۀ أبو عبیده 198
- 6) نتیجه گیری فقهی از تعیین مفاد ما یحرم 198
- اشاره 198
- 2) بررسی نقل دیگر روایت فوق 199
- 1) تقریب ابتدایی استدلال به روایت فوق در محل بحث و اشکال آن 199
- ج) نقد کلام محقق نراقی در مستند 200
- اشاره 202
- 1) یادآوری بحث جلسه قبل: 202
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 202
- الف) پی گیری استدلال جهت تنزیل رضاع به منزلۀ نسب در مورد حرمت جمع بین عمه یا خاله با برادرزاده یا خواهرزادۀ زوجه: 202
- 2) بررسی اشتراط اذن عمه و خاله رضاعی: 203
- ب) تحقیق در مفاد مسئله 19: 204
- متن عروه 204
- 2) آیا شوهر می تواند زن را بر اذن مشروط در عقد مجبور نماید؟ 205
- 3) اشکال مرحوم آقای حجّت: 206
- 1) فرمایش مرحوم شیخ در فرق بین مکره و مضطر: 207
- ج) بررسی ناسازگاری اجبار با طیب نفس: 207
- 2) رد کلام مرحوم شیخ توسط مرحوم سیّد در حاشیه با توضیح استاد مدّ ظله: 207
- 3) دفاع مرحوم آقای بروجردی از کلام مرحوم شیخ و ردّ کلام مرحوم سیّد: 208
- 4) تصویر سازگار بودن طیب نفس با اکراه در بعضی حالات توسط استاد مدّ ظله: 208
- 1) بررسی امکان تمسک به اطلاق آیه «أُحِلَّ لَکُمْ» بر نفی اشتراط اذن: 211
- الف) تکمیل بحثهای گذشته: 211
- اشاره 211
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 211
- 2) بررسی شمول اعتبار رضایت عمه و خاله نسبت به عمه و خاله رضاعی: 212
- 3) فرق بین اضطرار و اکراه: 214
- 4) تطبیق اکراه در مسئله طلاق خلع: 216
- ب) بررسی دلیل جواب اجبار: 217
- اشاره 217
- 1) طرح مسئله: 217
- 2) کلام مرحوم آقای حکیم و مرحوم آقای خویی: 217
- نظر استاد مد ظله: 218
- متن عروه: 220
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 220
- الف) بررسی مسئله 19 عروه: اذا اشترط فی عقد العمه او الخاله اذنهما فی تزویج بنت الاخ و الاخت ثم لم تأذنا عصیاناً منهما فی العمل بالشرط 220
- اشاره 220
- 2) اشکال استاد مد ظله بر مرحوم آقای حکیم: 221
- 1) فرمایش مرحوم آقای حکیم: 221
- 3) تفصیل مرحوم سید بین شرط فعل و شرط نتیجه: 223
- 4) اشکال استاد مد ظله بر مرحوم سید: 223
- 5) توجیهات محتمل کلام سید رحمه الله 224
- 6) اشکال استاد مد ظله بر توجیه اخیر 225
- بررسی سه دلیل فوق: 226
- 2) ادله مرحوم آقای حکیم بر بطلان عقد فاقد اذن: 226
- اشاره 226
- 1) متن عروه: 226
- ب) بررسی مسئله 20 عروه: اذا تزوجهما من غیر اذنٍ ثم اجازتا صحّ علی الاقوی. 226
- پاسخ مرحوم آقای حکیم به تقریب پنجم 228
- توضیحی در تکمیل فرمایش مرحوم آقای حکیم از استاد مد ظلّه 229
- الف) آغاز بحث درباره صحت عقد بنت الاخ یا بنت الاخت بعد با رضایت متأخر عمه یا خاله. 230
- اشاره 230
- صحیحه زراره: 230
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 230
- اشاره 231
- ب) نظر مرحوم آقای حکیم رحمه الله: 231
- اشکال دوم: اشکال دیگری که به این استدلال شده این است که بر فرض هم که نهی در مسئله، نهی مولوی باشد. بازهم این استدلال تمام نیست. 232
- اشکال اول به استدلال برای بطلان عقد و لو با رضایت متأخر 232
- ج) فرمایش مرحوم صاحب ریاض رحمه الله: 233
- اشاره 233
- د) جواب از اشکال صاحب ریاض: 235
- توضیح یک نکته: 235
- ه) نظر استاد مد ظله درباره مسئله ضد و ترک استیذان: 236
- و) بررسی سخن مرحوم آقای حکیم رحمه الله 237
- ز) نظر مرحوم آقای خویی رحمه الله: 238
- اشاره 238
- 1) سخن مرحوم آقای سید محمد کاظم یزدی رحمه الله: 239
- 2) اشکال به فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 239
- 1) نقل کلام محقق خویی رحمه الله: 241
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 241
- الف) بررسی مسئله 20 عروه: 241
- اشاره 241
- 2) نقد کلام محقق خویی رحمه الله: 242
- 3) نقل کلام حاج شیخ عبد لکریم حائری رحمه الله 244
- 4) مناقشه کلام مرحوم حائری 245
- 1) دلیل اول و دوم: 246
- ب) جواب از سایر ادلۀ بطلان غیر از صحیحۀ زراره: 246
- اشاره 247
- 2) دلیل سوم بر بطلان: 247
- نقل کلام مرحوم نراقی در مستند 248
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 249
- الف) آیا عقد با بنت الاخ یا بنت الاخت بدون اجازه عمه یا خاله باطل است یا منوط به اجازه است؟ 249
- اشاره 249
- اشاره 249
- 2) تحقیقی در مفاد آیه «أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» 251
- 3) اثبات صحت در معاملات به یکی از دو طریق بناء عقلاء و قاعدۀ مقتضی و مانع 255
- ب) ادامه بررسی کلام مرحوم نراقی، طرح مسئله اصولی، تمسک به عموم عام یا استصحاب حکم مخصّص 257
- 1) اصل طرح بحث: 257
- 3) اشاره به کلام مرحوم آخوند رحمه الله: 259
- 4) کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 260
- اشاره 261
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 261
- 2) توضیح نظریه شیخ رحمه الله: 262
- 1) توضیحی در رابطۀ با محلّ نزاع: 262
- 4) تفسیر استاد مد ظله از کلام شیخ رحمه الله: 263
- 5) تفاوت صحیح میان عام مجموعی و افرادی به نظر استاد مد ظله: 264
- 1) متن عروه: 268
- ب) بررسی مسئله 21 عروه: اذا تزوج العمه و ابنه الاخ و شک فی سبق عقد العمه او سبق عقد الابنه حکم بالصحه 268
- 2) استدلال مرحوم آقای حکیم و مناقشه در آن: 269
- اشاره 271
- الف) بررسی آراء فقهاء 271
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 271
- 1) صورت مسئله و نقد کلام آقای حکیم رحمه الله: 271
- 2) فرمایش محقق خویی رحمه الله 273
- 3) ملاحظات استاد - مد ظله - بر فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 274
- 4) تحقیق در اشکال سوم 276
- 5) تمسک به حدیث رفع برای اثبات صحت: 279
- اشاره 280
- ب) تحقیق در مسئله 280
- تقریبی دیگر بر کلام مرحوم سید رحمه الله: 281
- الف) متن عروه: مسئله 22: اذا ادعت العمه او الخاله عدم الاذن و ادعی هو الاذن منهما قدم قولهما 282
- اشاره 282
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 282
- ب) متن عروه: مسئله 23: 283
- ج) متن عروه: مسئله 24: 284
- اشاره 284
- 1) توضیح: بخش اول مسئله درباره کسی است که با زنی ازدواج کرده، سپس صغیره ای را که برادرزاده یا خواهرزادۀ زوجه اش نیست به عقد خود درآورده است. 284
- 2) یادآوری مبنای استاد مد ظله در مورد شمول ما یحرم من النسب و پی گیری مسئله 24: 285
- 3) تحقیق در مستند حکم: 285
- متن عروه: 286
- د) دنباله مسئله 24: 286
- 1) توضیح: 286
- 2) فرمایش مرحوم آقای خویی با توضیح استاد مد ظله: 287
- 3) نظر استاد مد ظله درباره تکلیف کفار نسبت به فروع: 287
- 4) فرمایش مرحوم صاحب جواهر با توضیح استاد مد ظله: 288
- اشاره 289
- الف) نظریه مختار در مسئله 24: اذا حصل بنت الاخ او الاخت بعد التزویج بالرضاع لم یبطل. 289
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 289
- 1) طرح بحث و اشاره به مبنای صاحب جواهر رحمه الله: 290
- اشاره 290
- ب) بررسی ادامه مسئله 24: و کذا اذا جمع بینهما فی حال الکفر ثم اسلم، علی وجه. 290
- 2) کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 291
- 4) تقریب استاد - مد ظله - برای تصحیح عقد پس از اسلام 293
- 7) نظر استاد مد ظله در مسئله: 295
- 6) کلام مرحوم آقای حکیم رحمه الله: 295
- 5) ادامه کلام مرحوم آقای خویی: 295
- خلاصۀ درس این جلسه: 297
- الف) ادامه بررسی بحث (مسلمان شدن کافری که میان نکاح عمّه و برادرزاده جمع کرده است): 297
- 1) یادآوری اصل بحث: 297
- اشاره 297
- 3) نظر استاد - مد ظله - درباره محتملات کلام صاحب جواهر رحمه الله: 298
- 2) فتوای صاحب جواهر و اشکال آقای خویی رحمه الله 298
- ب) بررسی مسئله 25: اذا طلق العمه او الخاله طلاقا رجعیا 300
- 2) توضیح مسئله: 300
- 1) متن عروه: 300
- ج) بررسی مسئله 26: 301
- 2) توضیح مسئله: 301
- 1) متن عروه: 301
- 1) متن عروه: 302
- 2) توضیح مسئله: 302
- 3) استدلال بر عدم جواز به روایت ابی الصباح کنانی و پاسخ آن: 302
- د) بررسی مسئله 27: 302
- 5) تذکر یک نکته در عبارت سید رحمه الله: 305
- 4) دفع یک توهّم: 305
- ر) بررسی مسئله 28: 306
- 2) اشکال بر ترتیب طرح بحث 306
- 1) متن عروه: 306
- 3) توضیح مسئله: 307
- اشاره 308
- متن عروه: 308
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 308
- الف) آغاز بحث درباره طلاق بائن عمه یا خاله: 309
- 1) سخن مرحوم آقای حکیم: 309
- 2) جواب سخن آقای حکیم از سوی استاد - مد ظله 309
- اشاره 309
- 1) دیدگاه علمای عامه: 310
- ب) آغاز بحث حرمت نکاح برخی زنان به سبب زنا: 310
- 2) دیدگاه علمای امامیه: 311
- 3) اشکال به مرحوم علامه: 311
- استناد علامه به روایات: 312
- 4) نقل عبارت علامه حلی: 312
- اشاره 312
- نقل ادله دال بر حلیت ام یا بنت مزنی بها 313
- نقل عبارت علامه حلی دربارۀ حرمت بنت عمه و خاله 314
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 316
- الف) ادامه مسئله 28 و بررسی کلام علامه حلی؛ 316
- اشاره 316
- 1) اشکال غرابت و تناقض در کلام علامه حلی در مختلف: 316
- 2) جواب از ادعای تهافت و تناقض در کلام علامه؛: 317
- 1) قول اول: این است که همه اقسام حرام باشد 319
- 2) قول دوم: یا احتمال دوم این است که هیچ یک از اقسام حرام نباشد 319
- ب) أقوال یا احتمالات در مسئله: 319
- 4) قول چهارم: این است که همانطوری که بنت الخاله به واسطۀ زنای به خاله حرام می شود بنت العمه هم به واسطۀ زنای به عمه حرام می شود 320
- ج) حکم زنای بعد از عقد و قبل از دخول: 320
- اشاره 320
- الف) پی گیری تحقیق دربارۀ حکم زوجۀ مردی که قبل از وقاع با همسرش، مرتکب زنا با مادر یا دختر وی گردد: 325
- 1) اشاره ای به قول مشهور و ادلۀ آن: 325
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 325
- اشاره 325
- 2) مستند قول به حرمت: 326
- 4) اشکال استاد مد ظلّه به کلام مرحوم آقای حکیم: 327
- 3) کلام مرحوم آقای حکیم در لزوم رفع ید از این دو روایت: 327
- اشاره 328
- ب) اشاره ای به توثیق سهل بن زیاد و تحقیقی در سند روایت أبو الصباح: 328
- 1) بیان کلام صاحب جامع الرواه در وثاقت محمد بن فضیل بصری و ضعف محمد بن فضیل کوفی با توضیحی از استاد مد ظلّه: 328
- 2) تذکراتی از استاد مد ظلّه: 329
- 3) نقل کلام جامع الرواه در اثبات بصری بودن محمد بن فضیل در اسناد فقیه با توضیحاتی از استاد مد ظله: 331
- 4) اشکال استاد - مد ظله - به دو دلیل جامع الرواه: 332
- 5) دلیل مرحوم تفرشی برای اثبات اتحاد محمد بن فضیل در اسناد فقیه با محمد بن قاسم بن فضیل: 333
- 1 - اشاره به کلام صاحب جامع الرواه (یادآوری): 336
- الف) ادامه بررسی حال محمّد بن الفضیل: 336
- اشاره 336
- اشاره 336
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 336
- 2 - یازده نفر از راویان مختص به بصری و علت اختصاص آنها به وی: 337
- 3) بررسی کلام جامع الرواه 342
- 4 - توضیح بیشتر از تنظیم کننده 344
- 5) بررسی حال محمّد بن الفضیل صیرفی کوفی 346
- اشاره 348
- ب) خلاصه بحث تا اینجا: 348
- 6) نتیجه بحث: 348
- 1 - ذکر روایات داله بر حرمت: 348
- ج) بررسی حکم زنای سابق بر تزویج: 348
- 4 - صحیحه محمّد بن مسلم 349
- 3 - روایت محمد بن مسلم 349
- 1 و 2: روایت عمار و ابن الصباح الکنانی 349
- 6 - صحیحه عیص بن القاسم 351
- نکته ای دربارۀ کتاب جواهر الکلام 352
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 352
- اشاره 352
- الف) ادامه بررسی روایت در مسئله (صحیحه عیص بن قاسم): 353
- 1 - اختلاف نسخ موجود در صحیحه عیص. 353
- 2) تحقیق در اختلاف نسخ صحیحه عیص توسط استاد مد ظله 354
- 3) تأمل در تمسک به صحیحه عیص 355
- ب) روایت منصور بن حازم 355
- 2) روایت عمار که به نظر ما موثقه است و ما در سهل اشکالی نمی کنیم: 356
- 1) یکی دیگر از روایات دال بر تحریم، روایت ابی الصباح کنان است: 356
- ج) ذکر روایات دیگر که دال بر تحریم هستند 356
- 4) مرسله یونس: 357
- 5) روایت دعائم الاسلام: 357
- د) شروع در بررسی روایات معارض با احادیث مذکور 357
- اشاره 359
- الف) روایات زنای به ام و ارادۀ تزوج به بنت او (حکم بنت المزنی بها): 359
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 359
- ب) روایت زنای به بنت و ارادۀ ازدواج با أم او (حکم أم المزنی بها): 361
- اشاره 363
- ج) روایات حکم مزنی بهای پدر و بر پسر بالعکس: 363
- وجه جمع بین روایات: 364
- نقد استاد مد ظله بر کلام صاحب مناهل 366
- نکته ای راجع به اجماع ناصریات: 366
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 368
- اشاره 368
- 2) نقد استاد مد ظله: 369
- الف) بررسی مفاد نواهی و اوامری که با جمله خبری انشاء شده است: 369
- 1 - بیان مبنای مرحوم نراقی و تطبیق آن بر مسئله مورد بحث: 369
- 2) نظر استاد مد ظله: 370
- 1) رد کلام صاحب جواهر دربارۀ حمل فجور بر مادون الجماع: 370
- 3) ادله مردود دانستن کلام مرحوم آقای حکیم دربارۀ حمل روایات تحرم بر کراهت 371
- 1) بررسی نسبت عددی روایات حرمت و جواز: 372
- ج) نقد نظرات مرحوم آقای خویی از سوی استاد مد ظله: 372
- 2) مردود بودن میزان جمع عرفی در کلام مرحوم آقای خویی: 373
- 3) امکان حمل امر به مفارقت بر ضرورت طلاق: 374
- اشاره 374
- 4) عدم تنافی کراهت با احکام وضعی: 374
- نظر استاد مد ظله در حمل روایات بر کراهت: 375
- اشاره 376
- اشاره 376
- الف) توضیح عبارت مرحوم سید در متن مسئله 28 و اشکال به برداشت مرحوم آقای خویی: 376
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 376
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 379
- ج) آیا قول به حلیّت مشهور بین قدماء و مجمع علیه است یا نه؟ 379
- ب) تذکر نکته ای در کلام مرحوم آقای خویی (ره): 379
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 382
- اشاره 382
- الف) سخن مرحوم آقای حکیم در مسئله: 383
- 2) آیا حلیت به معنای حلیت تعلیقی می باشد؟ 384
- ب) بررسی سخن مرحوم آقای حکیم: 384
- 1) ملاک ترجیح به شهرت چیست؟ 384
- 3) توضیح استاد - مدّ ظلّه - نسبت به «لا یحرّم الحرام الحلال» و آیه تحریم: 385
- 4) بررسی حمل روایات تحلیل بر تقیّه و نظر استاد «مد ظلّه»: 387
- ج) بررسی روایات تحلیل (آیا روایات تحلیل، صریح در جواز هستند): 390
- 1) اشاره به کلام مرحوم آقای حکیم: 390
- 2) بررسی صحیحه سعید بن یسار: 391
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 395
- اشاره 395
- اولین روایت تحلیل صحیحه سعید بن یسار بود: 395
- روایت دوم: صحیحۀ حَنان بن سَدیر 397
- اشاره 397
- بررسی استدلال به روایت: 398
- سند روایت: 398
- تقریب استدلال به روایت: 398
- روایت سوم: مرسلۀ زراره 399
- روایت چهارم صحیحۀ هاشم بن مثنی 400
- روایت پنجم روایت دیگری از هاشم بن مثنی: 401
- روایت ششم: مضمرۀ صفوان 401
- الف) ادامه حل تعارض روایات تحریم و روایات تحلیل: 404
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 404
- 1) اشاره به بحثهای گذشته: 404
- اشاره 404
- 3) اشاره به فتاوای علماء در مسئله: 405
- 2) بررسی شهرت فتوایی: 405
- 4) کلام شیخ طوسی در تبیان: 407
- 5) اشاره به روایات موافق با تقیه در مسئله: 408
- 6) بررسی ترجیح روایات تجویز به جهت موافقت با کتاب: 409
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 411
- اشاره 411
- اشاره 412
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 412
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی توسّط استاد - مدّ ظلّه -: 413
- ب) بررسی حکم حرمت مصاهرتی در وطی به شبهه: 415
- 3) نتیجه نهایی بحث: 415
- 1) نظر علماء در مسئله: 415
- اشاره 415
- اشاره 416
- 2) ادله تحریم ابد در وطی به شبهه: 416
- دلیل اوّل: آیه شریفه «لا تَنْکِحُوا ما نَکَحَ آباؤُکُمْ» 416
- دلیل دوم: اولویت، 417
- اشکالات دلیل دوم (اولویت) 417
- دلیل سوم: استقراء، 418
- اشکالات دلیل سوم (استقراء) 419
- دلیل چهارم: حدیث معروفی را از پیامبر صلی الله علیه و آله فریقین روایت کرده اند که «انّ الحرام لا یحرّم الحلال» 420
- اشکالات دلیل چهارم 420
- نتیجه بحث 421
- الف) ادامه بررسی حکم تحریم مصاهرتی در وطی به شبهه: 422
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 422
- 1) متن صحیحه زراره: 422
- اشاره 422
- اشاره 422
- 2) تقریب استدلال به روایت: 423
- 3) کلام مرحوم آقای خویی در ردّ استدلال فوق: 424
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خویی: 425
- 5) نظر استاد - مد ظلّه - درباره روایت: 426
- 6) نتیجه بحث: 427
- 1) نگاهی به اقوال علماء و بررسی اجماع در مسئله: 427
- ب) بررسی حکم زنای به عمه یا خاله: 427
- اشاره 427
- 2) متن صحیحه محمد بن مسلم: 429
- 3) بررسی دلالت روایت: 429
- 4) سایر روایات مسئله: 431
- 5) بررسی وجود روایت دیگر در مسئله: 431
- 6) نظر استاد - مد ظلّه در مسئله: 435
- 1) اقوال علماء درباره حرمت مصاهرت در زنا (به طور کلی) 436
- ج) اشاره به اقوال علماء در بحث تحریم مصاهرتی در زنا و وطی به شبهه: 436
- اشاره 436
- 2) بررسی اجماع فقهاء درباره تحریم دختر عمه یا دختر خاله با زنای به مادر آنها 437
- 3) حکم تحریم مصاهرتی در وطی به شبهه 438
الف) بررسی حکم محرّم ابد بودن زنی که پدر یا پسر با وی زنا کرده است:
اشاره
در جلسه قبل درباره حرمت ابدی مادر یا دختر مزنی بها بر زانی سخن گفتیم، دو مسئله دیگر در اینجا مورد بحث است یکی این است که آیا اگر پدر کسی با زنی زنا کند، آیا آن زن بر او محرم ابدی می گردد. همچنین اگر پدر کسی با همسر وی ازدواج کند، این زنا منشأ حرمت ابدی زن و در نتیجه بطلان عقد موجود می گردد؟ مسئله دوم این است که آیا اگر پسر کسی با زنی زنا کند، آیا آن زن بر پدر محرم ابدی می گردد و اگر این کار پس از ازدواج باشد، آیا زنای پسر منشأ حرمت ابدی و بطلان عقد پدر می گردد. مرحوم آقای خویی بحث از این دو مسئله را از دو مسئله قبلی جدا ساخته، ولی فقهاء دیگر، همه مسائل چهارگانه را از باب واحد دانسته به حکم یکسانی در مورد تمام آنها قائل شده اند، حال ما به تبع مرحوم آقای خویی این بحث را به گونه مستقل طرح می کنیم.
1) کلام مرحوم آقای خویی:
مرحوم آقای خویی می فرمایند، دو روایت معتبر در مسئله وجود دارد که دلالت بر تحریم موطوءه پدر بر پسر و موطوءه پسر بر پدر می کند.
روایت اوّل: صحیحه ابی بصیر قال سألته عن الرجل یفجر بالمرأه، أ تحلّ لابنه؟ او یفجر بها الابن أ تحل لابیه؟ قال لا، ان کان الاب او الابن مسّها و احد منهما فلا تحلّ
روایت دوّم: صحیحه علی بن جعفر عن اخیه موسی بن جعفر علیه السلام قال سألته عن رجل زنا بامرأه، هل یحل لابنه ان یتزوّجها قال لا.
ولی این دو روایت، معارض دارند، چون در صحیحه زراره آمده است: قال قال ابو جعفر علیه السلام ان زنا رجل بامرأه أبیه او بجاریه أبیه فانّ ذلک لا یحرّمها علی زوجها و لا یحرّم الجاریه علی سیّدها، انّما یحرم ذلک منه اذا اتی الجاریه و هی له حلال، فلا تحل تلک الجاریه لابنه و لا لابیه