نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 8 صفحه 6

در آیه شریفه (رَبائِبُکُمُ اللاّتِی فِی حُجُورِکُمْ) وصف «اَللاّتِی فِی حُجُورِکُمْ» ذکر شده که به حسب قاعده اوّلی می بایست مفهوم و لو به نحو سالبه جزئیه نداشته باشد، ولی گفتیم که مسئله از جهت فتوی تقریبا مسلّم است که این قید به هیچ نحو احترازی نیست و حکم را تضییق نمی کند. در پاسخ این اشکال معمولا می گویند که این قید، قید غالبی است و مفهوم ندارد چون غالبا ربیبه در دامان شوهر زن می باشد.

ما در بحثهای گذشته اشاره کرده ایم که مجرد غالبی بودن کافی نیست که قیدی که هیچ دخالتی در حکم ثبوتی ندارد ذکر شود، بلکه مشکل لغویت که منشأ مفهوم دار بودن فی الجمله قیود می باشد در قیود غالبی هم وجود دارد، ولی گاه نکاتی در کار است که ذکر قید را فایده دار می کند و این نکات در قیود غالبی صحیح می باشد.

یکی از نکات، رفع ابهام از موصوف می باشد، گاه حکمی بر روی طلبه برده می شود چون که کلمه طلبه محتمل است به معنای مطلق طالبان علم به کار رود برای دفع این ابهام گفته می شود که حکم در طلبه هایی که عمامه بر سر دارند ثابت می باشد با این که عمامه بر سر داشتن هیچ دخالتی در حکم ثبوتی ندارد و تنها می رساند که موضوع حکم طلاّب علوم دینی است نه هر طالب علمی.

یکی از نکات اشاره به نحوۀ عملی کردن حکم می باشد، مثلا این جمله معروف:

ادخل السوق و اشتر اللحم

(و به تعبیر امروزی: برو از قصابی گوشت بخر) با این که دخول سوق هیچ دخالتی در حکم نداشته ولی راه ساده و عملی تهیه گوشت مناسب در آن زمانها وارد شدن در بازار بوده است برای نشان دادن راه متعارف حکم، این قید ذکر می شود.

خلاصه، مجرد غلبه برای ذکر قید کافی نیست، بلکه باید نکته ای دیگر در کار باشد.

2) نکته قید «فِی حُجُورِکُمْ» در آیه شریفه: