کتابخانه بالقرآن

نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 9 صفحه 147

صفحه 147

ورّاث پدر و 2 هزار دینار به ورّاث پسر داده شود، ولی حکم شرعی چنین نیست، بر طبق روایات در مورد اموال پدر مرگ وی را جلوتر فرض می کنیم، در نتیجه 3 هزار دینار وی به پسر و از وی به ورّاث طبقه بعد پسر منتقل می گردد، در مورد پسر هم مرگ وی را زودتر فرض می کنیم، پس هزار دینار وی به پدر و از وی به ورّاث طبقه بعد پدر منتقل می گردد.

پس طبق روایات، ورّاث پدر، هزار دینار پسر و ورّاث پسر، 3 هزار دینار پدر را مالک می شوند نه هر دو گروه به تساوی، دو هزار دینار را مالک گردند.

3) مناقشه استاد - مد ظله - در کلام مرحوم آقای حکیم:

مقایسه مورد بحث به مسئله تخییر استمراری و ابتدایی صحیح نمی باشد، زیرا در مسئله تخییر استمراری صاحب حق یک شخص می باشد و شک در متعلّق حق می باشد، مکلّف می داند حقی از ناحیه شارع بر گردن اوست، لکن نمی داند آن حق کدام است؟ وجوب است یا حرمت؟ یا در شک در قصر و اتمام آیا بر او لازم است نماز را بر طبق فتوای یک مجتهد قصر بجا آور یا بر طبق فتوای مجتهد دیگر، تمام؟ در این گونه موارد می توان به تخییر استمراری قائل شد، و این با جایی که مالک مردّد است تفاوت دارد.

برای توضیح بیشتر این بحث، این مثال را ذکر می کنیم.

اگر شخصی دو کیسه صد دیناری از دیگری به امانت گرفته باشد، برای رساندن این مال به صاحبش، دو راه وجود دارد، در یک راه قطعاً صد دینار به مالک می رسد و صد دینار دیگر خرج می شود و به دست مالک نمی رسد و در راه دیگر احتمالاً تمام دویست دینار به دست مالک می رسد و احتمالاً هیچ مقداری به دست وی نمی رسد، در اینجا می توان گفت که امانت گیرنده، بین دو راه مختار است،(1) و اگر راه اول را هم اختیار کرده فرقی ندارد که صد دینار خرج شده را از یک کیسه بردارد

1- (1) (توضیح بیشتر) البته فرض ما در جایی است که بین صد دینار اول و صد دینار دوم هیچ فرقی نباشد، بنابراین اگر نیاز مالک به صرف الوجود صد دینار بیشتر باشد، قهراً باید راه نخست را اختیار کرد. و اگر فایده بدست آوردن دویست دینار به طور اجتماع بیشتر از بدست آوردن دو صد دینار نیاز به متفرق باشد، راه دوم اختیار می گردد.