نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 9 صفحه 168

واحده، فقیه) فدخل بواحده منهما، ثم مات؟ فقال ان کان دخل بالمرأه الّتی بدأ باسمها و ذکرها عند عقد النکاح، فانّ نکاحها جائز و لها المیراث و علیها العدّه، و ان کان دخل بالمرأه الّتی سمّیت و ذکرت بعد ذکر المرأه الأولی فانّ نکاحها باطل و لا میراث لها و علیها العدّه.(1)

فقیه نیز روایت را از طریق ابن ابی عمیر از عنبسه بن مصعب نقل کرده است(2)

2) تذکری دربارۀ اشتباه جامع الاحادیث:

روایت عنبسه در سه جای تهذیب نقل شده است.(3) در جلد 7 پس از نقل حدیث، عنوانی را برای ورود به مبحث تزویج پنج زن آورده که از خود مرحوم شیخ است و در دو جای دیگر از تهذیب، این عنوان نیامده است. اما در جامع الاحادیث اشتباهاً آن را به عنوان بخشی از حدیث نثل کرده است. البته در چاپ های جدید تهذیب، آن قسمت را به طور واضح، از حدیث جدا کرده اند.

3) توضیح مختصری از حدیث عنبسه:

مردی سه زن داشته، با عقد واحد دو زن دیگر را تزویج کرده، و پس از دخول با یکی از آنان، از دنیا رفته است. حضرت می فرمایند. اگر به فردی که نخست نامش برده شده، نزدیکی کرده، نکاحش صحیح، ارث نیز می برد و باید عدۀ وفات بگیرد.

ولی اگر دخول نسبت به فرد دوم انجام گردیده، نکاح او باطل، ارث هم نمی برد، و باید عدّه شبهه نگه دارد.(4)

بنابراین، طبق این حدیث، میزان تشخیص زوجۀ واقعی از غیر او، عبارت از تقدّم ذکری و اسبقیت نام در موقع اجرای صیغه عقد است، که با تخییر مستفاد از روایت جمیل بن درّاج سازگار نبوده و به حسب ظاهر، دو روایت معارض هستند.

1- (1) تهذیب 1236/295:772
2- (2) فقیه 4463/273:3
3- (3) تهذیب 1063/297:923 و 1374/3857
4- (4) البته در دخول به شبهه هم مهر وجود دارد ولی مهر المثل لازم می گردد، ولی دخول به عقد صحیح سبب استقرار تمام مهر المسمی می گردد.