- 1380/1/22 چهارشنبه درس شمارۀ (308) کتاب النکاح/سال سوم 1
- 1) متن عروه: 1
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 1
- اشاره 1
- لا فرق فی الحکم بین الزّنا فی القبل او الدّبر 1
- 2) بیان مرحوم آقای خویی رحمه الله: 2
- 3) نقد استاد مد ظله بر کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 2
- 4) بیان مرحوم آقای حکیم رحمه الله: 3
- 5) فرمایش استاد مدّ ظلّه: 5
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 8
- اشاره 8
- ملاحظات استاد دام ظله بر فرمایشات عَلَمین قدس سرهم در مقام 9
- وجه کلام صاحب العروه به نظر استاد مد ظلّه 10
- اذا علم أنه زنی با حدی الامرأتین و لم یدر أیتهما هی؟ 13
- متن عروه: 13
- توجیه حاشیه مرحوم آقای خمینی قدس سرّه 14
- تعلیقه ای از مرحوم آقای خمینی قدس سرّه: 14
- بررسی کلام مرحوم آقای خمینی قدس سرّه 16
- اشاره 16
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 16
- متن عروه: 22
- لا فرق فی الزنا بین کونه اختیاریاً أو اجباریاً أو اضطراریّاً 22
- دلیل نشر حرمت در زنای شخص معذور 23
- فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله 23
- بررسی کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله 24
- الف) پیگیری فرمایش استاد - مد ظلّه در حکم زنای مکره و مضطر: 26
- لا فرق فی الزنا بین کونه اختیاریاً او اجباریاً او اضطراریاً 26
- متن عروه: 26
- خلاصۀ درس این جلسه: 26
- اشاره 26
- اشاره 28
- 1) نقل کلام مرحوم آقای حکیم و مرحوم آقای خویی: 28
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد - مد ظلّه -: 28
- ب) بررسی حکم زنای شخص خواب: 28
- 3) نظر استاد - مد ظلّه -: 29
- 1) استدلال مرحوم آقای خویی: 31
- متن عروه: 31
- ج) بررسی حکم زنای غیر بالغ: 31
- د) بررسی حکم زنا به مزنی بهای غیر بالغه: 33
- و) کلمات برخی از لغویان درباره «افضاء» 33
- 1) توضیح کلام مرحوم سید: 34
- متن مسئلۀ 34: 34
- 1 - طرح مسئله: 34
- خلاصۀ درس این جلسه: 34
- الف) اذا کان الزنا لاحقاً، فطلقت الزوجه رجعیا ثم رجع الزوج فی اثناء العده 34
- اشاره 34
- 2 - نظر مرحوم سید رحمه الله: 35
- اشاره 36
- 2) کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 36
- بررسی کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 37
- 3) اشکال استاد - مد ظلّه - به کلام مرحوم سید: 39
- 4) تقریب استاد مد ظله برای کلام مرحوم سید: 41
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 43
- الف) فرع دوم ادامۀ مسئله 34: 43
- اشاره 43
- 1) توضیح کلام مرحوم سید رحمه الله: 45
- ب) مسئله 35: «اذا زوّجه رجل امرأه فضولاً، فزنی بأمها او بنتها ثم اجاز العقد 45
- متن مسئله 35: 45
- 2) کلام مرحوم آقای حکیم رحمه الله: 46
- 3) توضیح استاد مد ظلّه در معنای کشف حکمی: 47
- الف) مسئلۀ 39: عدم جواز جمع بین الأختین: 49
- اشاره 49
- 1) متن عروه و توضیح آن: 49
- خلاصۀ درس این جلسه: 49
- 2) توضیح فقرۀ «أو مختلفتین»: 50
- 3) توجیه مرحوم آقای بروجردی به کلمۀ «أو مختلفتین»: 51
- 4) توجیه امام راحل قدس سرّه و نقد آن: 52
- 5) توجیه سوم برای «مختلفتین» و نقد آن: 53
- ب) مسئله 40-42: 54
- 1) متن مسئله 40 و توضیح آن: 54
- 2) متن مسئله 41 و توضیح آن: 55
- 3) متن مسئله 43 و توضیح آن: 55
- الف) بررسی مسئله 42: لو تزوج باحدی الاختین ثمّ تزوّج بالاخری بطل عقد الثانیه 57
- اشاره 57
- 1) استدلال به آیه شریفه و روایت مسعده بن زیاد: 57
- اشاره 57
- خلاصۀ درس این جلسه: 57
- 2) اشاره به صحّت روایت موسی بن بکر: 58
- 3) نقل دو روایت زراره: 59
- بررسی تفسیر مرحوم آقای خویی از صحیحه ابی بکر حضرمی: 60
- اشاره 60
- 4) بررسی معارضه دو روایت زراره با صحیحه ابی بکر حضرمی: 60
- 5) تفسیر شیخ طوسی از صحیحه ابی بکر حضرمی: 61
- 1) اشاره به آرای علماء در مسئله: 61
- اشاره 61
- ب) آیا انتفاع از خواهر اوّل، موقوف بر انقضاء عدّه خواهر دوّم است؟ 61
- 1) متن مسئله: 62
- 2) کلام استاد - مد ظلّه - در مسئله: 62
- ج) بررسی مسئله 42: لو تزوج بالاختین و لم یعلم السابق و اللاحق 62
- 2) اشاره به مبنای اصولی مسئله: 63
- 4) تذکراتی درباره کلام سید رحمه الله: 63
- 3) ادامه مسئله 43: 63
- خلاصۀ درس این جلسه: 66
- اشاره 66
- الف) تکمله ای دربارۀ بحث بطلان عقد خواهر دوم: 66
- 1) تحریر محل کلام و مورد بحث: 66
- 2) بیان مراد از تحریم در آیۀ حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهاتُکُمْ ...: 67
- ب) بررسی روایتی که جمع بین اختین را به عقد انقطاعی جایز می داند: 70
- ج) بررسی حکم اجبار مرد به طلاق در جایی که باید از هر دو خواهر اجتناب کند: 71
- اشاره 73
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 73
- الف) طرح مفاد قاعده لا ضرر طبق نظر مرحوم صاحب کفایه: 74
- 1) نفی حکم به لسان نفی موضوع: 74
- 3) عدم شمول لا ضرر نسبت به احکام عقلی: 76
- 1) پذیرش مبنای مرحوم آقای آخوند رحمه الله در مفاد «لا ضرر»: 76
- ب) نقد نظرات مرحوم آقای آخوند توسط استاد - مدّ ظلّه -: 76
- 2) شمول دلیل لا ضرر نسبت به احکام ظاهری: 77
- 3) عدم جواز مخالفت قطعی در صورت نفی حکم احتیاط: 77
- 5) شمول دلیل لا ضرر نسبت به احتیاط روی فرض عدم دلالت روایات: 78
- 4) احتیاط یک حکم شرعی مستفاد از روایات است: 78
- 6) امکان تنزیل در احکام عقلی محضِ از سوی شارع: 79
- 1) طرح مسئله: 82
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 82
- اشاره 82
- 2) فرمایش مرحوم آقای حکیم رحمه الله: 83
- 3) نقد سخن آقای حکیم رحمه الله توسط استاد مد ظله: 84
- 4) نظر استاد مد ظله در مسئله: 85
- 5) اشکال استاد مد ظله به کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 86
- 1) نقل کلام مرحوم آقای حکیم: 87
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 87
- اشاره 87
- الف) بررسی کلام مرحوم آقای حکیم «قدس سرّه» در تفسیر آیه مورد بحث: 87
- اشاره 88
- ب) نقل روایات مربوط به تسریح به احسان: 88
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای حکیم: 88
- 2) توضیح روایت: 89
- 1) صحیحه ابی بصیر: 89
- 3) موثقه ابن فضّال: 90
- 4) روایت سماعه: 91
- اشاره 91
- ج) روایت دیگر در مورد تسریح باحسان: 91
- 2) روایت خطبه نکاح امام باقر «علیه السلام»: 92
- 1) صحیحه عبد الرحمن ابن اعین: 92
- 3) روایت خطبه نکاح امام جواد «علیه السلام»: 93
- 4) روایت خطبه نکاح امام صادق «علیه السلام»: 93
- 5) صحیحه ابی مریم: 94
- 6) عبارت تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم قمی: 94
- 1) نظرهای مفسّران در تفسیر آیه: 94
- د) اشاره به کلمات مفسّران در تفسیر آیه مورد بحث: 94
- 3) نگاهی به آیات تسریح در قرآن و مفاد تسریح در آنها: 95
- 2) تذکر نکته ای درباره تفسیر تبیان: 95
- 4) کلام مرحوم آقای خویی درباره آیه 232 بقره: 96
- 5) بررسی کلام مرحوم آقای خویی «قدس سرّه»: 96
- ه) بررسی کلام مرحوم آقای خویی در استدلال به آیه فوق: 97
- اشاره 97
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خویی و اشاره به معنای ظاهری آیه مورد بحث: 98
- 3) اشکال دوم مرحوم آقای خویی به استدلال به آیه فوق: 99
- 4) بررسی اشکال دوم مرحوم آقای خویی: 100
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 103
- اشاره 103
- 2) توضیح سند و متن روایت: 104
- اشاره 104
- 1) متن روایت عمر بن حنظله: 104
- 3) تقریب صحیح برای استدلال به روایت فوق: 105
- 4) جریان قاعده قرعه در مقام: 106
- اشاره 107
- ب) نگاهی به ادله قرعه: 107
- 1) خلاصه کلام مرحوم آقای خمینی قدس سرّه: 107
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خمینی: 109
- 3) نقل مباحثه طیار با زراره و توضیح آن: 112
- 4) کلام مرحوم امام درباره مناظره فوق و بررسی آن: 113
- 5) نتیجه بحث تا اینجا و تکمیل بحث از ادله قرعه و تطبیق آن بر مقام: 113
- اشاره 115
- 1 - بررسی روایت محمد بن حکیم 115
- خلاصه درس قبل و این جلسه: 115
- الف: پیگیری کلام پیرامون روایات قرعه 115
- 1 - تقریب جواز تمسک 118
- ب: تمسک به قرعه برای تعیین زوجۀ واقعیه 118
- 2 - مختار استاد - مد ظله - در مقام 118
- ج: بررسی نهائی کیفیت تعیین تکلیف دو خواهر مذکور 120
- متن عروه: 120
- کلام مرحوم آقای حکیم رحمه الله: (اطلاق ادله قرعه) 121
- نظر استاد مد ظله: 121
- ادامه بررسی جریان «لا ضرر» 122
- بررسی استدلال به «لا ضرر» برای اثبات قرعه 123
- 1) اشکال استاد مد ظلّه در شمول دلیل ضرر و تمسک به آیۀ شریفه «فَإِمْساکٌ بِمَعْرُوفٍ...» نسبت به زن: 125
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 125
- اشاره 125
- 2) بیان استاد مد ظله در مورد حکم مهریّه در ما نحن فیه: 128
- اشاره 131
- الف) تکمیل بحث جلسه قبل در لزوم طلاق دادن: 131
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 131
- 1) طرح بحث: 133
- 2) کلام مرحوم آقای حکیم: 133
- 3) اشکال استاد مد ظله بر آقای حکیم «رحمه الله»: 134
- 5) توضیح بیشتر درباره قاعده «لا ضرر»: 136
- 4) تقریب صحیح تر برای جریان قرعه در مقام توسط استاد مد ظله: 136
- 6) اشکال در جریان قرعه در مقام: 137
- ج) اشاره به برخی از مسائل اصولی: 138
- 2) اشاره به مبنای مرحوم آقای داماد در باب تنجیز علم اجمالی: 138
- 1) اشاره به مبنای مرحوم آقای داماد در جمع بین حکم ظاهری و حکم واقعی: 138
- 4) مناقشه در اطلاق مبنای مرحوم آقای داماد در بحث علم اجمالی: 140
- 5) تطبیق بحث اصولی گذشته بر محل کلام: 141
- 6) آغاز بحث درباره قاعده عدل و انصاف: 141
- اشاره 143
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 143
- 1) نقل کلام مرحوم آقای حکیم: 144
- 2) توضیح کلام مرحوم آقای حکیم دربارۀ بحث میراث غرقی و مهدوم علیه: 146
- 3) مناقشه استاد - مد ظله - در کلام مرحوم آقای حکیم: 147
- 1) متن عروه: 149
- ب) بررسی ادامه کلام مصنّف: 149
- 4) نتیجه گیری بحث: 149
- 3) صورتهای وجود علم اجمالی در مسئله: 150
- 3) طرح بحث: 152
- 1) متن مسئله: 152
- 2) توضیح مسئله و صورتهای آن: 152
- 4) نگاهی به کلمات فقهاء در سند روایت محلّ بحث: 153
- 5) نگاهی به کلمات فقهاء دربارۀ روایت مورد بحث: 154
- اشاره 155
- الف) بررسی سند روایت جمیل بن دراج: 155
- 1) نقل روایت به طرق مختلف: 155
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 155
- 2) تقریب مرحوم آقای خویی برای تصحیح سند روایت: 156
- 3) نقد کلام آقای خویی «رحمه الله» توسط استاد مد ظله: 157
- 4) تقریب استاد مد ظله برای اعتبار روایت صدوق: 159
- ب) بررسی دلالت روایت: 160
- 1) بیان وجه مختار عده ای که روایت را حمل به صورت عقد جدید کرده اند: 160
- 2) مختار استاد مد ظله در دلالت روایت جمیل: 162
- 3) توضیحی دربارۀ کلام صاحب جواهر: 163
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 164
- اشاره 164
- 1) نظر قائلان به ملازمه بین دو مسئله و تقریبی بر تخییر در جمع بین دو خواهر: 165
- 2) نقد استاد مد ظله: 165
- ب) بررسی روایت عنبسه بن مصعب: 167
- 1) متن حدیث: 167
- 2) تذکری دربارۀ اشتباه جامع الاحادیث: 168
- 3) توضیح مختصری از حدیث عنبسه: 168
- 2) جمع دو روایت توسط استاد مد ظله: 169
- اشاره 169
- 1) فرمایش مرحوم شیخ طوسی در جمع بین دو روایت: 169
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 171
- د) عدم تعدّی حکم تخییر از اصیل به وکیل: 171
- 2) نقد استاد مد ظله: 172
- 3) تقریبی از استاد مد ظله در تصحیح عقد اصیل: 173
- 4) بررسی تقریب فوق: 174
- اشاره 175
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 175
- 2) فروض مختلف مسئله و نظر مرحوم سید: 176
- 3) آغاز بررسی صور مسئله و فرمایش مرحوم آقای حکیم: 178
- 4) نظر استاد (مد ظله) دربارۀ فرمایش آقای حکیم: 179
- 6) توجیه مرحوم آقای گلپایگانی نسبت به کلام سید «رحمه الله»: 181
- 5) بررسی کلام مرحوم سید: 181
- 7) اشکال استاد (مد ظله) به مرحوم آقای گلپایگانی: 182
- 9) نظر استاد (مد ظله) نسبت به توجیه اخیر و نظر نهایی ایشان: 183
- اشاره 185
- 1) متن مسئله 47: 185
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 185
- الف) بررسی مسئله 47: لو کانت الأختان کلتاهما او إحداهما من الزنا 185
- 3) کلام مرحوم آقای حکیم: 186
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای حکیم توسط استاد مد ظله: 187
- ب) بررسی مسئله 48: اذا تزوّج الأختین ثم طلّقها طلاقاً رجعیاً 191
- 1) متن مسئله: 191
- 3) جواز تزویج با خواهر مطلّقه بائنه: 192
- 4) آیا ازدواج با خواهر، همسر انقطاعی پس از انقضاء مدت تزویج او و در زمانی که در عدّه است جایز است؟: 193
- 1) متن عروه: 196
- الف) بررسی مسئله 48: لو کان عنده احدی الاختین بعقد الانقطاع و انقضت المده 196
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 196
- اشاره 196
- ب) بررسی سند روایت: 197
- 1) طرح اشکالات سند: 197
- 2) طرح مسئله (یادآوری): 197
- 2) جواب استاد (مد ظله) از دو اشکال مذکور: 198
- ج) بررسی دلالت روایت: 199
- 1) تقریب اجمالی بر وجود مطلقات دال بر جواز: 199
- 2) طرح دو اشکال به مطلقات: 199
- 3) دفاع استاد (مد ظله) از اطلاق مطلقات و رد دو اشکال مذکور: 201
- 4) لزوم اخذ به مطلقات و عدم جواز تخصیص آنها در خصوص متعه: 203
- 5) وجهی دیگر برای جمع بین روایات: 204
- 2) توضیح مسئله: 205
- ه) بررسی مسئله 49: اذا زنی باحدی الاختین جاز له نکاح الاخری فی مده استبراء الاولی 205
- 1) متن عروه: 205
- د) توضیح مسئله 48: و الظاهر انه کذلک اذا وهب مدتها و ان کان مورد النص انقضاء المده 205
- 1) متن عروه: 205
- 4) توضیح مسئله: 206
- 3) ادامه متن عروه: 206
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 208
- اشاره 208
- 2) پاسخ استاد (مد ظله): 209
- 1) نظر مرحوم آقای خویی: 209
- ب) بررسی سبب فتوی ندادن مرحوم سید: 210
- 2) نقد استاد (مد ظله): 210
- 1) کلام مرحوم آقای حکیم در مورد اعراض اصحاب از روایت برید: 210
- 4) نظر استاد (مد ظله): 213
- 6) نظر استاد (مد ظله): 214
- 5) کلام مشترک مرحوم آقای خویی و مرحوم آقای حکیم در مورد بیگانه بودن روایات برید و زراره از محل بحث: 214
- ج) بررسی حکم جمع بین دو بانوی فاطمی: 215
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 216
- 2) توضیح نظر سید «رحمه الله»: 217
- 1) متن عروه: 217
- 2) بررسی سند تهذیب و تقریب اعتبار آن: 218
- 1) لزوم بررسی سندی: 218
- 3) مناقشه در صحت طریق تهذیب و تذکر اشتباه نجاشی: 219
- 4) بررسی سند روایت در علل (بررسی حال ابان بن عثمان و محمد بن علی ماجیلویه): 220
- ج) مروری بر تاریخچه مسئله: 222
- 1) قائلان به تحریم جمع بین فاطمیتین یا متوقفین در مسئله: 222
- 2) نسبت قول به تحریم به شیخ صدوق: 224
- د) نظر استاد (مد ظله) در مسئله: 225
- 3) ادامه کلام صاحب حدائق: 225
- اشاره 225
- 1) حکم وضعی در مسئله: 225
- 2) شیخ صدوق «رحمه الله» و قول به حرمت: 226
- 3) بررسی دلالت روایت: 227
- 1) عدم کفایت تراضی باطنی: 231
- فصل فی العقد و أحکامه 231
- اشاره 231
- اشاره 231
- 2) کلام مرحوم شیخ انصاری قدس سرّه در مقام: 232
- 4) توجیه فرمایش شیخ انصاری قدس سرّه: 233
- 3) جواب مرحوم آقای حکیم به فرمایش شیخ رحمه الله: 233
- 5) اشکال استاد مد ظلّه به تقریب أخیر کلام شیخ انصاری رحمه الله: 234
- اشاره 235
- 7) استدلالی دیگر از مرحوم آقای خویی به اعتبار لفظ در انشاء عقد: 235
- چند نکته: 235
- نکتۀ 1: 235
- نکتۀ 3: 236
- 9) بررسی این استدلال یا تأیید: 236
- 10) استدلال مرحوم آقای خویی قدس سرّه به روایات باب متعه: 237
- اشاره 237
- نقد استدلال مرحوم آقای خوئی قدس سرّه توسط استاد مد ظله: 238
- 11) عمده دلیل در اعتبار لفظ در باب انشاء عقد نکاح: 238
- اشاره 240
- الف) بررسی کلام شیخ انصاری در اشتراط لفظ در عقد کلام: 240
- 1) طرح بحث (یادآوری): 240
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 240
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خویی: 241
- 3) تفسیر استاد مد ظله در مورد عبارت مرحوم شیخ انصاری قدس سرّه: 242
- 1) روایت قصۀ «حولاء» و تقریب استدلال به آن: 243
- اشاره 243
- 2) جواب استاد مد ظلّه از استدلال به این روایت: 244
- 3) تمسک به روایات باب «متعه» (روایت ابان بن تغلب): 245
- 4) پاسخ استاد مد ظله از استدلال به روایت ابان بن تغلب: 246
- اشاره 248
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 248
- 1) روایت ابان بن تغلب: 248
- الف) بررسی روایات در اشتراط لفظ در عقد نکاح: 248
- 2) روایت ثعلبه: 249
- 3) صحیحه هشام بن سالم: 251
- 4) موثقه سماعه عن ابی بصیر: 252
- 5) روایت احول: 253
- 6) روایت هشام بن سالم الجوالیقی: 254
- اشاره 255
- ب) آیا بکار بردن مادۀ «متعه» در عقد نکاح دائم کافی است؟ 255
- *تقریب اشکال از مرحوم آقای خویی و نقد استاد - مد ظلّه - 256
- 1 - طرح ادله (یادآوری و تکمیل) 257
- اشاره 257
- الف) ادامه بررسی کفایت «متعت» در صیغه عقد دائم 257
- خلاصه درس قبل و این جلسه: 257
- 3 - تقریبی دیگر برای اثبات اطلاق 260
- 1 - متن عروه: 261
- 4 - روایت خاص در مسئله 261
- ب) اعتبار عربیت در صیغه نکاح 261
- 2 - توضیح عبارت مصنف 262
- 3 - ادله اعتبار عربیت در صیغه نکاح 262
- 4 - بررسی اجماع در مسئله 263
- 5 - نقل و توضیح کلام صاحب جواهر (دلیل سوم بر اعتبار عربیت) 264
- 6 - نقد کلام صاحب جواهر قدس سرّه توسط استاد مد ظله 265
- 7 - کلام محقق کرکی و اشکال مرحوم آقای خویی بدان 266
- 8 - نظر استاد - مد ظلّه - در مسئله 267
- الف) کفایت یا عدم کفایت لفظ متّعت: 268
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 268
- 1) استدلالی بر کفایت لفظ «متّعت»: 268
- اشاره 268
- 2) اشکال آقای خویی رحمه الله به استدلال مذکور: 268
- 4) استدلال ابن ادریس رحمه الله بر عدم کفایت لفظ «متّعت»: 270
- 5) پاسخ استاد مد ظلّه به استدلال ابن ادریس رحمه الله: 271
- 2) اجتناب از بی قید و بند شدن ازدواج: 272
- ب) حکم اشتراط یا عدم اشتراط صیغۀ ماضی در انشاء عقد نکاح: 272
- اشاره 272
- 1) اخذ به قدر متیقن: 272
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 274
- 1 - بررسی تحقق اجماع در اعتبار عربیت در صیغۀ نکاح 274
- 2/1 - روایت أبو البختری 276
- اشاره 276
- سند روایت: 276
- 2 - بررسی روایات در اعتبار عربیت در صیغه نکاح 276
- 2/2 - روایات لکل قوم نکاح 277
- 4) تکمیل بحث اعتبار ماضویت در صیغۀ نکاح 278
- 6) بررسی ادله اعتبار ماضویت 280
- الف): عدم وجود اطلاق یا عموم، در باب کیفیت اجرای صیغه عقد نکاح 282
- اشاره 282
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 282
- 1): نفی اعتبار «ماضویت» در صیغه عقد نکاح با تمسک به سیرۀ عقلاء و متشرعه 284
- 2): نظر استاد مد ظله در مورد استدلال به روایات باب متعه برای عدم اعتبار ماضویت در صیغۀ عقد 284
- 3) دلیل دیگر بر اعتبار لفظ ماضی در صیغۀ عقد، صراحت لفظ ماضی در انشاء: 285
- ج) فالأحوط اعتبار الماضویه 287
- متن عروه: 287
- 1) اطلاقات: 288
- اشاره 288
- 2) روایات مربوط به عقد متعه: 288
- د) ادله جواز تقدیم قبول بر ایجاب 288
- اشاره 289
- 3) آیا صیغۀ «أتزوّجکِ» مصداق قبول متقدم است یا اینکه صیغۀ ایجاب است؟ (کلام مرحوم حکیم و نظر استاد مد ظلّه) 289
- کلام مرحوم آقای حکیم رحمه الله: 290
- کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 290
- نظر استاد مد ظلّه 291
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 292
- اشاره 292
- الف) تذکر دو نکته راجع به درس های گذشته: 292
- 1) نقل کلام مرحوم آقای حکیم: 294
- ب) پی گیری بحث جواز تقدیم قبول بر ایجاب: 294
- 2) نقد مرحوم آقای خویی بر کلام مذکور: 294
- اشاره 294
- 4) عدم لزوم ایجاب و قبول در عقود: 295
- ج) آیا می توان «قبلت» را بر ایجاب مقدم داشت: 296
- 1) بیان کلام مرحوم صاحب مدارک: 296
- اشاره 296
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 298
- اشاره 298
- 1 - کلام مرحوم آقای گلپایگانی رحمه الله 298
- 3 - کلام مرحوم آقای حکیم: 299
- 2 - مناقشۀ استاد - مد ظله - 299
- 4 - مناقشۀ استاد - مد ظله - بر کلام مرحوم آقای حکیم 301
- الف) بررسی اجماع در دو مسئله: 305
- 1) آیا تقدیم قبول بر ایجاب صحیح است؟ 305
- اشاره 305
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 305
- اشاره 306
- 2) آیا مرد می تواند در عقد نکاح متصدّی ایجاب شود؟ 306
- ب) نظر استاد - مد ظلّه -: 306
- 3) نظر استاد - مد ظلّه -: 308
- 2) نظر مرحوم آقای گلپایگانی رحمه الله: 308
- 1) توضیح مسئله با بیان یک مثال رایج: 309
- ج) اتیان عقد نکاح به لفظ امر: 309
- اشاره 309
- 3) بررسی روایات مسئله: 310
- 2) نظر فقهاء در مسئله: 310
- اشاره 313
- 1 - کفایت انشاء نکاح با «زوّجتکها» در پاسخ «زوّجنی فلانه» 313
- خلاصه درس قبل و این جلسه: 313
- 2 - مناقشات شهید اول رحمه الله به استدلال به روایت: 314
- 3 - مناقشات دیگری از شهید ثانی به استدلال به روایت: 315
- 4 - پاسخ شهید ثانی رحمه الله به مناقشات چهارگانه: 316
- پاسخ اشکال اول: 316
- پاسخ اشکال دوم: 317
- پاسخ اشکال سوّم: 318
- پاسخ اشکال چهارم: 318
- 4 - مناقشۀ مرحوم آقای حکیم قدس سرّه در کلام شهید ثانی قدس سرّه: 319
- 6 - فرمایش صاحب عروه در مسئلۀ تزویج مالک بین عبد و امۀ خودش 320
- 5 - توضیح استاد مد ظلّه و تکملۀ ایشان بر کلام مرحوم آقای حکیم در مسئلۀ تزویج مالک بین دو مملوک خود 320
- اشاره 322
- الف) کفایت امر متقدّم از ذکر قبول بعد از ایجاب: 322
- اشاره 322
- 1) کلام مرحوم آقای حکیم رحمه الله: 322
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 322
- 2) اشکالات مرحوم آقای خویی به کلام مرحوم آقای حکیم: 324
- 3) نقد کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد مد ظله: 327
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 331
- الف) بررسی حکم نکاح اخرس: 331
- اشاره 331
- اشاره 331
- 2) دلیل دوّم کفایت اشاره (نیاز) 334
- 5) نقل و توضیح کلام مرحوم آقای خویی: 337
- 1) متن روایت: 338
- ب) بررسی روایت مسعده بن صدقه: 338
- 3) فقه الحدیث: 339
- 4) بررسی استظهار مرحوم آقای خویی از روایت مسعده: 341
- 5) اشاره به بحث اصولی عام: 342
- اشاره 345
- الف) آیا بر فرض تمکّن شخص اخرس از توکیل، اشارۀ او در تحقق عقد کفایت می کند؟ 345
- خلاصه درس قبل و این جلسه: 345
- اشاره 345
- به بیانی دیگر: 346
- الف) دلیل عمده در کفایت اشارۀ اخرس در فرض تمکّن از وکیل (روایات باب طلاق): 357
- اشاره 357
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 357
- 2) مناقشۀ استاد مد ظلّه نسبت به کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 358
- 1) کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 358
- ب) عدم لزوم «تحریک لسان» همراه با اشاره: 358
- ج) تقدم کتابت بر اشاره: 360
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 361
- 1) عدم کفایت کتابت در عقد نکاح: 361
- اشاره 361
- 2) عدم لزوم تطابق بین الفاظ ایجاب و قبول: 362
- 3) آیا «نعم» بعد از استفهام از عقد، کفایت از ایجاب می کند؟ 363
- 4) حکم لحن و غلط در صیغۀ عقد: 364
- 6) آیا دانستن معانی کلمات صیغه معتبر است؟ 366
- 7) اشتراط موالات بین ایجاب و قبول: 367
- 8) عدم انصراف ادله عقود به عقود متعارفه: 368
- 9) نقد استاد - مد ظلّه -: 369
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 371
- الف) اشتراط یا عدم اشتراط اتحاد مجلس ایجاب و قبول: 371
- 1) متن عروه: 371
- اشاره 371
- 1) متن عروه: 372
- ب) اشتراط تنجیز در عقد نکاح: 372
- 3) صور مسئله طبق بیان شیخ انصاری رحمه الله: 373
- 4) بررسی حکم هر یک از صور مسئله: 374
- الف) بررسی حکم تعلیق در عقد نکاح از جنبه عقلی: 378
- اشاره 378
- خلاصۀ درس این جلسه: 378
- اشاره 378
- اشاره 379
- 2) امکان تعلیق منشأ: 379
- اشکالی در باب استصحاب کلی قسم ثانی و پاسخ آن 379
- 4) وقوع تعلیق در شرعیات: 382
- 5) بررسی اشکالی از مرحوم سید رحمه الله: 383
- اشاره 384
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 384
- ب) بررسی مسئله تعلیق از جهت تتبعی: 384
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 385
- 3) سایر صور مسئله در کلام مرحوم آقای خویی و حکم آنها: 385
- 4) بررسی کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 386
- 5) استدلال به روایات برای بطلان تعلیق: 388
- الف) تمسک به دلیل لفظی در مسئله: 389
- خلاصۀ درس این جلسه: 389
- 1) استدلال صاحب جواهر رحمه الله بر مبطلیّت تعلیق در عقود به روایات: 389
- اشاره 389
- 3) پاسخ استاد مد ظلّه به استدلال آقای خویی رحمه الله: 390
- ب) تمسک به اجماع در مسئله: 391
- 1) بیان صاحب کشف اللثام رحمه الله: 391
- 2) بیان صاحب جواهر رحمه الله: 392
- 3) بررسی ادّعای اجماع توسط استاد مدّ ظله: 393
- 4) کلام علاّمه حلّی رحمه الله: 394
- 6) بررسی کلام شهید اوّل رحمه الله: 395
- الف) ذکر دو دلیل بر اعتبار تنجیز در عقد نکاح: 398
- اشاره 398
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 398
- 1) عدم تحقق اجماع بر بطلان تعلیق در باب وکالت: 399
- ب) نظر استاد مد ظله نسبت به دو دلیل فوق: 399
- 2) عدم اولویت داشتن عقود معارضی نسبت به باب وکالت: 401
- 1) فرق اول، کلام صاحب جواهر رحمه الله: 404
- ج) بیان وجوه تفاوتی که میان دو نحوۀ از وکالت ممکن است گذاشته شود: 404
- 2) نظر استاد مد ظلّه نسبت به کلام مرحوم صاحب جواهر رحمه الله: 405
- 3) تفاوت دوم: 405
- 4) نظر استاد مد ظلّه: 406
- 5) تفاوت سوم: 406
الف) طرح مسئله: الاقوی جواز الجمع بین فاطمیتین علی کراهه
1) متن عروه:
«مسئله 50 الاقوی جواز الجمع بین فاطمیتین علی کراهه، و ذهب جماعه من الاخباریّه الی الحرمه و البطلان بالنسبه الی الثانیه، و منهم من قال بالحرمه دون البطلان فالاحوط الترک.
و لو جمع بینهما فالاحوط طلاق الثانیه او طلاق الأولی و تجدید العقد علی الثانیه بعد خروج الأولی عن العدّه و ان کان الاظهر علی القول بالحرمه عدم البطلان لانّها تکلیفیه فلا تدلّ علی الفساد. ثمّ الظاهر عدم الفرق فی الحرمه أو الکراهه بین کون الجامع بینهما فاطمیاً او لا، کما انّ الظاهر اختصاص الکراهه او الحرمه بمن کانت فاطمیه من طرف الأبوین او الأب فلا تجری فی المنتسب الیها (صلوات اللّه علیها) من طرف الامّ خصوصاً اذا کان انتسابها الیها باحدی الجدّات العالیات، و کیف کان فالأقوی عدم الحرمه و ان کان النصّ الوارد فی المنع صحیحاً علی ما رواه الصدوق فی العلل باسناده عن حمّاد «قال: سمعت أبا عبد الله «علیه السلام» یقول: لا یحلّ لأحدٍ ان یجمع بین اثنتین من ولد فاطمه «علیها السلام» انّ ذلک یبلغها فیشقّ علیها. قلت یبلغها؟ قال «علیه السلام» ای و اللّه» و ذلک لاعراض المشهور عنه مع انّ تعلیله ظاهرٌ فی الکراهه اذا لا تسلّم انّ مطلق کون ذلک شاقاً علیها ایذاءً لها حتی یدخل فی قوله «صلی الله علیه و آله»: من آذاها فقد آذانی.»
2) توضیح نظر سید «رحمه الله»:
مرحوم سید در این مسئله جمع بین فاطمیتین کراهت را اختیار می کنند و می فرمایند هر چند روایتی که نهی کرده صحیحه است اما مشهور از آن اعراض کرده اند و به علاوه از تعلیل روایت هم کراهت استفاده می شود.
البته این دو دلیلی که ایشان مطرح کرده در عرض هم نیستند بلکه در طول هم هستند یعنی اگر کسی ظهور روایت در کراهت را قبول کند دیگر نمی تواند به اعراض مشهور تمسک کند، لذا توجیه کلام سید این است که بگوییم روایت ظاهر در کراهت است و لو سلّم که ظهور در حرمت دارد به سبب اعراض مشهور از حجیّت ساقط می شود.