نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 9 صفحه 244

کلی امر به ازدواج و استفاده بردن از همسران است بوده باشد و بنابراین، این قسمت از روایت دلالت بر لزوم وجود لفظ در انشاء عقد نکاح ندارد. مرحوم سید مرتضی در مقام پاسخ از این اشکال چنین می فرمایند: «قلنا: تحلیل الفرج لم یحصل بهذا القول و لو کان حاصلاً به لاستغنی عن العقد فی الإیجاب و القبول فی الإباحه، و انما آیات القرآن استفید منها الاذن فیما یقع به التحلیل و الإباحه و هو العقد و الایجاب و القبول» خلاصه جواب مرحوم سید مرتضی این است، در روایت مورد بحث تعبیر این است که فروج نساء با این کلمات الهی برای شما حلال می شود. و پر واضح است که صرف وجود آیاتی از قبیل وَ أَنْکِحُوا الْأَیامی مِنْکُمْ ... موجب حلّیت فروج نساء برای مردان نمی شود چرا که مسلم است که در عقد نکاح ایجاب و قبول معتبر است و اگر وجود این آیات برای اباحه و حلیت کافی بود، دیگر نیازی به شرط کردن این که در عقد نکاح ایجاب و قبول معتبر است نبوده، پس بنابراین معنای آیات آمرۀ به نکاح این است که خداوند متعال برای بشر اجازۀ اینکه با اسباب خاصی همچون عقد و ایجاب و قبول، نکاح را تحقق بدهند، داده است.

2) جواب استاد مد ظلّه از استدلال به این روایت:

این روایت علاوه بر اینکه از نظر سند اشکال دارد، از نظر دلالت هم محل اشکال است و نمی تواند با تمسک به فقرۀ «اخذتموهن علی امانات الله عز و جل ما استحللتم من فروجهن بکلمه الله» گفت که مراد از «کلمه الله» همان الفاظ «زوّجت» و «انکحت» هستند که باید عقد نکاح به واسطۀ آنها انشاء شود، زیرا مرحوم صدوق در کتاب «معانی الأخبار» در ذیل بابی که به همین عنوان مطرح کرده است یعنی «بابُ معنی قول النبی صلی الله علیه و آله «اخذتموهن بأمانه الله و استحللتم فروجهن بکلمات اللّه» روایتی را در معنای مراد از «کلمات الله» این طور نقل می کند: ابی - رحمه الله - قال: حدثنا سعد بن عبد الله عن قاسم بن محمد عن سلیمان ابن داود یرفع الحدیث قال، قال رسول الله صلی الله علیه و آله «أخذتموهن بامانه الله و استحللتم فروجهن بکلمات اللّه» فاما الأمانه فهی التی اخذ الله عزّ و جلّ علی آدم