نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 9 صفحه 368

ولی نمی توان بر اساس همین میزان اتصال را بین ایجاب و قبول که در کلام جداگانه و توسط دو نفر القاء می شود، معتبر دانست. البته بین ایجاب و قبول هم موالات به گونه ای که عرفاً بگویند «این کلام، قبول آن ایجاب است» باید مراعات شود(1) ولی این موالات علی نحو اتصال زمانی نیست و به حسب موارد فرق می کند که انشاء لفظی باشد یا با کتابت لذا اگر مثلاً موجِب ایجاب خود را (در موردی که مانند اخرس اجرای عقد نکاح با کتابت را جایز بدانیم، و یا در عقود دیگر که تلفظ معتبر نیست) کتباً برای طرف مقابل بفرستد و پس از چندین روز آن نامه به دست او برسد و او آن را قبول کرده، پای قرار داد را امضا کند، و یا اینکه قابل پس از ایجاب موجِب مدتی تأمل کند و در اطراف آن عقد فکر کند، سپس آن را بپذیرد، به نظر ما این عقدها صحیح است هر چند اتصال زمانی مراعات نشده، زیرا در این گونه موارد موالات عرفی مناسب خود متحقق بوده است. پس در هر موردی آن مقدار از موالات که مطابق روش عقلاء و عرف است باید مراعات شود و بیش از آن تأخیر نیندازند اما اتصال زمانی به نحوی که بین کلمات کلام واحد باید رعایت شود، معتبر نیست.(2)

8) عدم انصراف ادله عقود به عقود متعارفه:

مرحوم آقای خویی در مسئلۀ اشتراط تنجیز در عقود (مسئله 11) می فرمایند:

اطلاقات و عمومات ادلۀ تنفیذ عقود از عقود غیر متعارف انصراف دارد و شامل آنها نمی شود (... و دعوی انصراف ادله العقود الی المتعارف)(3) مرحوم آقای حکیم نیز این مطلب را پذیرفته، در مسئلۀ عدم صحت عقد سکران (مسئله 13) به آن تصریح

1- (1) البته روشن است که باید سایر شرائط صحت صیغه عقد نیز تا زمان قبول محفوظ باشد و یکی از شرایط صحت عقد آن است که موجب قبل از قبول از ایجاب خود منصرف نگردد.
2- (2) استاد مد ظلّه: در بعضی موارد عرف فاصلۀ زمانی چندین قرن را هم مضر نمی داند مثلاً در روایات تلبیۀ حجاج را اجابت خداوند که توسط حضرت ابراهیم علیه السلام ابلاغ شد شمرده اند با اینکه بین اعلام آن حضرت و تلبیۀ حجاج چند هزار سال فاصله شده است.
3- (3) مبانی العروه الوثقی، ج 2، ص 182.