- 1380/7/30 دوشنبه درس شمارۀ (352) کتاب النکاح/سال چهارم 1
- اشاره 1
- بحث در اعتبار تنجیز در عقد نکاح بود، 1
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 1
- اشاره 1
- نظر مرحوم شیخ انصاری رحمه الله: 2
- نظر استاد مد ظلّه: 2
- واجب معلّق و مشروط 2
- نظر مرحوم آخوند رحمه الله: 3
- تذکری در کلام شهید ثانی رحمه الله: 7
- الف) توضیح مختار مرحوم آقای داماد در بحث واجب معلق و مشروط و دفع اشکال وارد بر آن: 9
- اشاره 9
- ج) نظریۀ مختار در مورد صور مختلف تعلیق در عقد: 15
- اشاره 17
- بررسی مسئلۀ 12 اذا اوقعا العقد علی وجهٍ یخالف الاحتیاط اللازم مراعاته 17
- خلاصۀ درس و این جلسه: 17
- متن عروه: 17
- نتیجۀ بحث سابق: 17
- بررسی صور مسئله: 18
- بیان مطلب: 21
- اشاره 21
- توضیح عبارت عروه: 21
- خلاصۀ درس این جلسه: 23
- الف) دفع اشکال تناقض در عبارت مصنف در مسئله 12 (یادآوری و تکمیل): 23
- 1) قسمتی از عبارت متن: 23
- 2) طرح اشکال مرحوم آقای حکیم و مرحوم آقای خویی رحمه الله: 23
- اشاره 23
- 3) پاسخ اشکال: 24
- ب) بررسی مسئله 13: یشترط فی العاقد المجری للصیغه الکمال بالبلوغ و العقل 25
- 1) متن مسئله: 25
- 2) توضیح عبارت متن: 25
- اشاره 28
- الف) بررسی کلام مرحوم امام خمینی در مورد دلالت آیه شریفه «وَ ابْتَلُوا الْیَتامی حَتّی إِذا بَلَغُوا النِّکاحَ...» بر اعتبار بلوغ در معاملات صبی: 31
- اشاره 31
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 31
- اشاره 31
- مناقشه استاد مد ظله: 32
- اشاره 32
- 2) کلام مرحوم امام خمینی در مورد احتمال دوم و بیان استاد مد ظله: 33
- اشاره 33
- مناقشه استاد مد ظله: 34
- مناقشه استاد مد ظلّه: 36
- اشاره 36
- 3) کلام مرحوم امام خمینی در مورد احتمال سوم: 36
- 4) کلام مرحوم امام خمینی در مورد احتمال چهارم: 37
- 1) چکیده کلام صاحب جواهر و ایراد مرحوم امام خمینی به آن (یادآوری): 41
- اشاره 41
- الف) ادامه بررسی اشکال صاحب جواهر به غایی بودن «حتی»: 41
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 41
- 2) دفاع استاد - مد ظلّه - از صاحب جواهر: 42
- 3) توجیهی برای مفهوم فی الجمله داشتن «حتی» غایی در آیه شریفه: 43
- ب) نقل و بررسی ادامه کلام مرحوم امام خمینی: 44
- 2) بررسی کلام مرحوم امام خمینی توسط استاد - مد ظلّه -: 44
- 1) نقل ادامه کلام مرحوم امام خمینی: 44
- ج) بررسی مفاد «حتی اذا» در آیات قرآن: 45
- 1) اشاره به برخی از آیاتی که در آنها «حَتّی إِذا» بکار رفته است: 45
- 2) آیات نیازمند بحث: 46
- 3) تأییدی ذوقی بر شرطیه بودن اذا، و نتیجه گیری بحث: 48
- 1) طرح اشکال: 53
- الف) بررسی اشکالی در مورد کلام مرحوم امام درباره آیه ابتلاء (یادآوری و تکمیل): 53
- اشاره 53
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 53
- 2) بحثی اصولی در باب مفاهیم: 54
- 3) پاسخ به اشکال فوق با توجه به بحث اصولی مفاهیم: 56
- ب) نقل و بررسی کلام مرحوم آقای حکیم درباره آیه ابتلاء: 57
- 1) نقل کلام مرحوم آقای حکیم با توضیح استاد - مد ظلّه -: 57
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای حکیم: 58
- ج) اشاره به نکته ای در کلام شیخ در مکاسب: 59
- 1) طرح یک اشکال: 59
- 2) پاسخ اشکال: 60
- خلاصۀ درس این جلسه: 63
- اشاره 63
- 1) فرمایش آقای حکیم رحمه الله (تکرار): 63
- الف) ادامه بحث در مورد استدلال به آیه: 63
- 3) اشکالاتی که به استدلال به آیه وارد شده است: 65
- 4) پاسخهای صاحب جواهر رحمه الله به اشکال اول: 66
- 5) اشکالات استاد - مد ظلّه - به بیان صاحب جواهر رحمه الله: 67
- ب) تمسک به حدیث رفع القلم بر بطلان عقد صبی: 68
- 1) اشکالات شیخ انصاری رحمه الله به دلالت حدیث رفع القلم: 68
- اشاره 68
- 2) ابهام در عبارت شیخ رحمه الله: 69
- اشاره 72
- الف) بررسی اجماع در مسئله: 72
- اشاره 72
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 72
- 1) نقل کلام غنیه و طرح اشکال در ادعای اجماع: 73
- 2) پاسخ اشکال فوق: 74
- 3) اعتبار اجماع منقول در غنیه: 76
- 1) خلاصه کلام شیخ انصاری درباره حدیث رفع قلم، با توضیحات: 77
- 2) ایرادات مرحوم آقای خویی: 78
- 3) بررسی ایراد مرحوم آقای خویی به اشکال اوّل: 78
- 4) بررسی ایراد مرحوم آقای خویی به اشکال دوم شیخ انصاری: 79
- ج) ادامه کلام شیخ انصاری درباره بطلان معاملات صبی: 80
- اشاره 82
- الف) بررسی ادلّه بطلان عقد صبی 82
- اشاره 82
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 82
- 1) کلام مرحوم شیخ انصاری در مورد حدیث «عمد الصبی و خطاءه واحد»: 82
- 3) پاسخ استاد مد ظله نسبت به اشکال فوق: 86
- اشاره 87
- 4) اشکال دوم مرحوم آقای خویی: 87
- نظر استاد مد ظله 88
- 5) کلام مرحوم شیخ انصاری در مورد روایت أبو البختری: 88
- اشاره 88
- پاسخ مرحوم شیخ رحمه الله از اشکال: 90
- پاسخ استاد مد ظله به اشکال 90
- 6) اشکال مرحوم آقای خویی به قسمتی از کلام مرحوم شیخ: 91
- 8) دو اشکال از استاد مد ظله به کلام مرحوم شیخ: 92
- الف) ادامه بررسی روایات «عمد الصبی خطاء»: 95
- 1) بیان آقای خویی رحمه الله در مورد اختصاص روایات «عمد الصبی خطاء» به باب جنایات: 95
- خلاصۀ درس این جلسه: 95
- اشاره 95
- 3) بیان استاد مد ظلّه در مورد اختصاص روایات عمد الصبی خطأ به باب جنایات: 96
- 1) بیان آقای خمینی در جمع ما بین روایات: 97
- ب) بررسی فرمایش مرحوم آقای خمینی قدس سرّه: 97
- 2) بیان استاد مد ظلّه: 98
- 3) جمع ما بین روایات به نظر استاد مدّ ظله: 102
- اشاره 105
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 105
- اشاره 106
- بیان آقای داماد رحمه الله: 106
- توجیه فرمایش مرحوم امام خمینی رحمه الله 107
- نظر نهایی استاد مد ظلّه 108
- اشاره 109
- استدراکی از بحث جلسۀ قبل 110
- 3) مروری بر احادیث رفع القلم: 111
- خلاصۀ درس این جلسه: 113
- اشاره 113
- الف) ادامه نقل و بررسی کلام مرحوم امام درباره مسلوب العباره بودن صبی: 113
- اشاره 113
- 1) نقل کلام مرحوم امام با توضیحات استاد - مد ظله -: 114
- 3) نقد استاد - مد ظلّه - نسبت به استدلال مرحوم امام: 115
- 4) اشاره به ادامه کلام مرحوم امام و بررسی آن 117
- 1) کلام مرحوم حاج شیخ محمد حسین اصفهانی: 119
- 2) بررسی کلام مرحوم اصفهانی توسط استاد - مد ظلّه -: 119
- 3) دیدگاه استاد - مد ظلّه - نسبت به حدیث فوق: 120
- ج) تذکر استاد - مد ظلّه - در آستانه ماه مبارک رمضان: 122
- اشاره 123
- توضیح اشکالات شیخ انصاری درباره حدیث رفع قلم 123
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 123
- 1) ملازمه بین نفی عقاب و نفی حکم تکلیفی (طرح بحث): 124
- 2) کلام مرحوم نایینی رحمه الله: 124
- 3) پاسخ کلام مرحوم نایینی: 125
- ب) توضیحی درباره اشکال دوم شیخ انصاری: 127
- 2) تفسیر مرحوم اصفهانی درباره عبارت مکاسب: 128
- ج) توضیحی درباره اشکال سوم: 128
- 1) طرح اشکال مرحوم سید یزدی: 128
- 3) توضیح استاد - مد ظلّه - درباره عبارت مکاسب: 129
- خلاصۀ درس این جلسه: 131
- الف) آیۀ قرآن: 131
- اشاره 131
- 1) روایاتی که به این لسان است که صبی قبل از بلوغ، جواز امر ندارد: 132
- ب) روایات: 132
- 2) احادیث رفع قلم از صبی: 133
- 3) روایاتی که عمد صبی را خطا شمرده است: 136
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 138
- الف) استدراک درباره بحثهای گذشته: 138
- 1) توضیح استدلال اصولیین به آیه شریفه (ما کُنّا مُعَذِّبِینَ) : 138
- اشاره 138
- 2) توضیحی درباره استفاده عدم ملازمه بین نفی مؤاخذه و نفی احکام از عبارت مکاسب: 139
- ب) بررسی کلام شیخ انصاری درباره حدیث ابی البختری: 140
- 2) اشکال اول: 140
- 1) کلام شیخ انصاری: 140
- 4) ردّ اشکال دوّم: 141
- 3) اشکال دوم: 141
- 5) اشکال سوّم: 142
- 7) ردّ اشکال چهارم: 144
- الف) مروری بر ادله بطلان عقد صبی: 146
- اشاره 146
- اشاره 146
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 146
- 1) ادله عام صحّت: 150
- ب) ادله صحت عقد صبی: 150
- 3) بررسی حال سلمه بن الخطّاب: 151
- 4) بررسی حال ابراهیم بن ابی یحیی: 152
- 5) راهی دیگر برای اثبات اعتبار روایت فوق: 154
- 6) توضیحی دربارۀ نقل اقوال از سوی مرحوم آقای حکیم: 154
- 7) نتیجه گیری نهایی بحث عقد صبی: 155
- 1) متن عروه: 155
- ج) عقدی که مست انجام دهد: 155
- 2) توضیح مرحوم آقای خویی و بررسی آن: 155
- 1) کلام مرحوم صاحب عروه: 157
- الف) بررسی صحت یا عدم صحت عقد سکران (مرد مست) و سکری (زن مست): 157
- اشاره 157
- اشاره 157
- لا اعتبار بعقد السکران 157
- 2) نقد استاد مد ظلّه نسبت به نحوۀ طرح مسئله توسط مرحوم صاحب عروه: 158
- ب) بررسی صحیحه ابن بزیع و احتمالهای مطرح در آن: 162
- 1) پیرامون سند روایت و دفع اشکال مرحوم آقا ضیاء: 162
- 2) پیرامون دلالت روایت ابن بزیع و توجیهات مطرح شده: 164
- اشکال مرحوم محقق کرکی و مرحوم شهید ثانی به توجیه مرحوم علامه: 164
- توجیه اول، کلام مرحوم علامه: 164
- توجیه دوم کلام مرحوم مجلسی اول: 165
- توجیه سوم، کلام مرحوم کاشف اللثام: 166
- اشکال استاد مد ظلّه به کلام کشف اللثام: 167
- متن عروه: 169
- عقد السکری اذا اجازت بعد الافاقه 169
- متن روایت: 169
- اشاره 169
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 169
- الف) بررسی اشکالات وارده بر روایت ابن بزیع: 170
- 2) نقد استاد مد ظلّه: 170
- 1) طرح سه اشکال از صاحب ریاض: 170
- جهت اول: بررسی اعراض اصحاب: 171
- بررسی اشکال دوم صاحب ریاض: 172
- اشکال محقق کرکی و شهید ثانی به علامه حلّی در استدلال به روایت ابن بزیع: 172
- جهت دوم: روایت با چه اصلی از اصول قطعی مخالف است؟ 172
- بررسی اشکال سوم صاحب ریاض: 173
- پاسخ اشکال: 174
- نقد استاد از جواب اوّل: 174
- جواب دوّم: 174
- جواب اول: 174
- بررسی اشکال چهارم: 174
- جواب دوم: 175
- نقد استاد مد ظله بر جواب اول: 175
- جواب اول: 175
- پاسخ اشکال چهارم: 175
- اشکال استاد مد ظلّه بر پاسخ صاحب جواهر رحمه الله: 176
- ب) مقایسه مفاد روایت ابو ولاّد با روایت ابن بزیع: 176
- 1) نقل خلاصه ای از مفاد روایت ابو ولاّد: 176
- جواب دوم: 177
- جواب اول: 177
- پاسخ از اشکال استاد مد ظلّه: 177
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 179
- اشاره 179
- فارق دوم بین دو صحیحۀ ابو ولاّد و ابن بزیع 181
- اشکال دیگری به صحیحۀ ابن بزیع 183
- پاسخ اول: 183
- اشاره 183
- پاسخ دوم: 183
- پاسخ چهارم: 184
- پاسخ سوّم: 184
- أخذ به قواعد یا تخصیص قواعد 185
- چرا عقد سکران صحت فعلیه نداشته باشد؟ 188
- عدم فرق بین سکران و سکری 189
- اشاره 190
- متن عروه: 190
- الف) حکم عقد سفیه: 190
- اشاره 190
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 190
- ب) صحت عقد مکره برای غیر خود: 191
- 1) بیان مرحوم آقای حکیم و آقای خویی در مورد عدم شمول حدیث رفع: 191
- اشاره 191
- 2) مناقشۀ استاد - مد ظلّه - بر کلام این دو بزرگوار: 192
- 2) پاسخ مرحوم آقای خویی به اشکال مذکور: 193
- اشاره 193
- 1) طرح اشکال: 193
- الف) نقل و بررسی کلام مرحوم آقای خویی درباره صحت عقد مکره پس از رضایت: 196
- خلاصۀ درس این جلسه: 196
- 1) نقل کلام مرحوم آقای خویی (یادآوری و تکمیل): 196
- اشاره 196
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد - مد ظله -: 198
- 5) ادامه بررسی کلام مرحوم آقای خویی: 202
- 6) مقدمه ای در تحقیق مسئله از سوی استاد - مد ظلّه -: 203
- 7) تطبیق مقدمه فوق بر محلّ بحث: 205
- 1) متن مسئله: 206
- ب) اشاره به مسئله 15: 206
- 2) توضیح مسئله: 206
- الف) مسئله 16 عروه: یشترط بقاء المتعاقدین علی الاهلیه الی تمام العقد 207
- 1) متن مسئله: 207
- خلاصۀ درس این جلسه: 207
- اشاره 207
- 3) کلام مرحوم آقای خویی در توضیح صورتهای مسئله: 208
- ب) وجوه لزوم بقاء صلاحیت متعاقدین: 209
- 4) توسعه در موضوع مسئله: 209
- اشاره 209
- 2) نقد استاد مد ظله از وجه اول: 210
- 3) وجه دوم؛ انصراف ادله: 210
- 5) وجه سوم؛ تفصیل مرحوم آقای حکیم: 211
- 4) نگاهی به وجه دوم از نظر استاد - مد ظلّه - 211
- 6) نقد استاد - مد ظله - از وجه سوم: 212
- 7) بررسی تفصیل مطرح شده در کلام مرحوم آقای حکیم: 212
- 9) نقد استاد - مد ظله - از وجه چهارم: 215
- الف) پی گیری بحث لزوم بقاء اهلیت متعاقدین تا پایان عقد: 217
- اشاره 217
- خلاصۀ درس این جلسه: 217
- اشاره 217
- 1) تکمیل بررسی اجماع: 217
- 2) اعتبار مخاطبه بین المتعاقدین: 218
- 3) لزوم صدق معاقده: 218
- اشاره 219
- 5) قیاس عقود لازمه پیش از تحقق رکن دوم آن به عقود جائزه: 219
- 6) انصراف ادله: 220
- مناقشۀ استاد - مد ظله - 220
- متن عروه 222
- ب) طرح مسئلۀ اشتراط تعیین زوج و زوجه و توضیحی پیرامون آن: 222
- خلاصۀ درس این جلسه: 225
- 2) قیاس نکاح با سایر عقود: 225
- 1) اجماع: 225
- اشاره 225
- متن عروه: 225
- الف) وجوه و ادلّه ای که برای اثبات بطلان عقد مطرح شده: 225
- 3) شرطیت جواز استمتاع و عدم امکان استمتاع از طبیعت جامع: 226
- 4) لزوم تعیین از مرتکزات عقلاء است: 226
- 5) استدلال به آیات و روایات توسط مرحوم آقای خویی رحمه الله: 226
- 1) ردّ اجماع: 227
- ب) نقد وجوه مذکوره توسط استاد مد ظلّه: 227
- اشاره 227
- 3) ناتمام بودن دلیل شرطیت بالفعل جواز استمتاع:: 228
- 4) مخدوش بودن استدلال مرحوم آقای حکیم: 229
- 5) پاسخ به استدلال مرحوم آقای خویی: 230
- اشاره 230
- نظر استاد مد ظلّه: 231
- اشاره 232
- متن عروه: 232
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 232
- صورت اول: عنوان مطلقی در صیغۀ نکاح به کار برود 233
- اشاره 235
- صورت دوم: عنوان خاصی متعلق نکاح قرار گرفته است 235
- اشاره 238
- بررسی فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 238
- فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 238
- اشاره 240
- اشکال مرحوم آقای بروجردی رحمه الله به صاحب عروه: 240
- بررسی فرمایش مرحوم آقای بروجردی رحمه الله: 240
- مناقشۀ مرحوم آقای خویی رحمه الله به کلام عروه: 241
- اشاره 241
- ادامۀ مسئله: 242
- بررسی فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 242
- بررسی فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 242
- فرض دیگر مسئله: 243
- اشاره 246
- خلاصۀ درس این جلسه: 246
- متن عروه: 246
- طرح بحث: 247
- اشاره 248
- کلام شیخ طوسی رحمه الله در مبسوط: 248
- کلام علامه رحمه الله در تذکره: 249
- اشاره 249
- مستفاد از کلام علامه در تذکره: 249
- اشاره 250
- مستفاد از کلام علامه: 250
- ادامه کلام علامه رحمه الله: 250
- اشکال استاد مد ظلّه بر کلام مرحوم سید رحمه الله: 251
- اشاره 253
- نقد استاد مد ظلّه بر آیت الله حکیم رحمه الله: 253
- نقد و نظر استاد مد ظله: 256
- اشاره 256
- اشاره 257
- الف) اختلاف زوج و زوجه در اصل تعیین: 257
- 1) طرح مسئله: 257
- خلاصۀ درس این جلسه: 257
- 4) فرمایش استاد - مد ظلّه - و بیان مراد سید رحمه الله: 258
- 3) اشکال دیگر به فتوای سید رحمه الله: 258
- ج: اختلاف زوج و ولی زوجه در معیَّن، هرگاه آن دو تنها در نیتشان تعیین کرده باشند. 260
- ب) اختلاف زوج و زوجه در معیَّن: 260
- اشاره 260
- 3 - اقوال فقها در مسئله 263
- 2 - متن روایت: 263
- 4) اعراض مشهور از روایت: 264
- الف) توجیهی دیگر برای جریان اصاله الصحه در مسئله تنازع بین زوج و زوجه در تعیین: 265
- خلاصۀ درس این جلسه: 265
- اشاره 265
- ب) ادامه بحث پیرامون صحیحه ابی عبیده حذّاء: 267
- 1) بررسی کلام مرحوم سید دربارۀ اعراض مشهور از روایت: 267
- اشاره 269
- نقد استاد مد ظلّه بر کلام مرحوم آیت الله خویی رحمه الله: 270
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 273
- الف) اذا کان لرجل عده بنات، فزوج واحده و لم یسمّها عند العقد و لا عیّنها بغیر الاسم لکنه قصدها معینه 273
- اشاره 273
- 1 - بیان مورد روایت ابی عبیده از دیدگاه مرحوم آقای خویی: 273
- 2) نقد فرمایش آقای خویی توسط استاد مد ظله: 274
- ب) محتملات روایت از دیدگاه محقق نراقی قدس سرّه: 275
- 1) ایراد اول؛ ایراد ابن ادریس (عدم تمییز): 276
- ج) بررسی اشکالات اصحاب، پیرامون این روایت: 276
- 2) پاسخ کاشف اللثام بر ایراد ابن ادریس: 276
- 4) نقد کلام صاحب جواهر رحمه الله توسط استاد مد ظله: 277
- د) ایراد دوم، ایراد صاحب جواهر رحمه الله 278
- اشاره 279
- ه) توجیه روایت ابو عبیده توسط محقق حلّی 279
- 1) اشکال محقق کرکی و شهید ثانی بر توجیه محقق اول: 280
- 2) تأمّل استاد مد ظله در توجیه محقق: 280
- و) نظر کاشف اللثام در توجیه روایت: 282
- الف) بررسی احتمالات چهارگانه: 283
- خلاصه درس قبل و این جلسه: 283
- اشاره 283
- 1) متن عروه، مسئله 20: 287
- ب) عدم صحت نکاح حمل: 287
- 2) عدم وجود «اجماع» در مسئله: 288
- 4) کلام مرحوم آقای حکیم: 289
- 6) اشکال مرحوم حکیم بر کلام سید رحمه الله: 290
- 5) نظر استاد مد ظله: 290
- خلاصه درس قبل و این جلسه: 291
- اشاره 291
- فرمایش استاد مد ظله: 291
- بررسی حواشی آقایان بر عروه: 293
- اشاره 293
- اشاره 293
- حاشیه مرحوم آقای خویی: 293
- نظر نهایی استاد مد ظله: 294
- پاسخ استاد مد ظله: 294
- اشاره 294
- حاشیه مرحوم آقای گلپایگانی: 294
- متن عروه: 295
- لا یشترط فی النکاح علم کل من الزوج و الزوجه باوصاف الأخر مما تختلف به الرغبات 295
- فی مسائل متفرقه 297
- عدم جواز شرط خیار در عقد نکاح: 297
- خلاصۀ درس این جلسه: 297
- اشاره 297
- اشاره 297
- اشاره 297
- متن عروه: 297
- وجه اول: اجماع فقها بر بطلان: 298
- وجه دوم: مخالفت با مقتضای عقد: 300
- پاسخ وجه مذکور: 301
- وجه سوم: مخالفت خیار فسخ با لزوم که از احکام نکاح است نه از حقوق طرفین: 301
- پاسخ استاد مد ظله به وجه مذکور: 302
- پاسخ استاد مد ظله به وجه مذکور: 303
- وجه چهارم: انحصار موارد جواز فسخ به عیوب خاصه: 303
- 1) یادآوری کلام مرحوم آقای خویی: 304
- خلاصۀ درس این جلسه: 304
- الف) نقد و بررسی کلام آقای خویی پیرامون بطلان اشتراط خیار در عقد نکاح: 304
- اشاره 304
- 2) نقد استاد مد ظلّه در مورد وجه اول: 305
- 3) پاسخ استاد مد ظلّه به وجه دوم: 308
- ب) نقد و بررسی ضابطه مطرح شده در کلام مرحوم آقای نائینی: 309
- 2) نقد استاد مد ظلّه: 309
- 1) نقل کلام ایشان: 309
- 1) متن عروه: 310
- ج) بررسی بطلان عقد به وسیله شرط خیار: 310
- اشاره 312
- استدلال صاحب عروه بر اینکه در مقام، شرط فاسد مفسد نیست. 312
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 312
- استدلال محقق خویی بر افساد شرط خیار نسبت به عقد نکاح و نقد آن 313
- مختار استاد دام ظله در مسئله 314
- اشاره 315
- بررسی اقوال در مسئله 315
- اشتراط خیار در مهر، در عقد دائم 315
- اشتراط خیار در مهر در عقد منقطع 316
- اشاره 316
- توضیح عبارت شرایع 318
- اشاره 320
- الف) لزوم تعیین مدّت در مورد اشتراط خیار در مهر: 320
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 320
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 320
- 2) نقد کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد مد ظله: 321
- ب) تکمیل مبحث طریقه تشخیص حقی یا حکمی بودن لزوم عقد: 322
- اشاره 322
- 1) احکام الزامی و اباحی: 323
- 2) تمسک به ادله ای مانند «أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» و «المؤمنون عند شروطهم» در مورد شک: 324
- اشاره 327
- الف) تتمه مسئله اول (اشتراط خیار در عقد نکاح): 327
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 327
- اشاره 327
- 2) طرح اشکال در عموم و اطلاق آیات و روایات: 329
- 1) عبارت عروه: 335
- 2) توضیح عبارت متن: 335
- 3) اشکال دلیل دوم (اقرار): 335
- 4) مناقشه استاد - مد ظلّه - در استدلال به دلیل اقرار در امثال مقام: 336
- 5) نکته کلی در عدم انحلال اخبارات: 337
- اذا ادعی رجل زوجیه امرأه فصدقته او ادعت امرأه زوجیه رجل فصدقها 339
- اشاره 339
- خلاصۀ درس این جلسه: 339
- متن عروه: 339
- اشاره 339
- اما اذا ادعی احدهما الزوجیّه و انکر الآخر 341
- متن عروه: 341
- متن عروه: 341
- و لا فرق فی ذلک بین کونهما بلدیین معروفین او غریبین. 341
- علی المنکر ترتب آثاره فی الظاهر لکن یجب علی کل منهما العمل علی الواقع فیما بینه و بین الله 342
- اذا حلف المنکر حکم بعدم الزوجیه بینهما 342
- متن عروه: 342
- متن عروه: 342
- بیان استاد - مد ظله - پیرامون قاعدۀ اقرار 343
- یجب علیه ایصال المهر الیها 346
- متن عروه: 346
- مناقشۀ استاد - مد ظله - بر کلام مرحوم آقای خویی 346
- مناقشه مرحوم آقای حکیم 347
- پاسخ استاد - مد ظله - به مناقشه مذکور 347
- متن عروه: 347
- اشاره 347
- لا یجب علیه نفقتها لنشوزها بالانکار 347
- 1) یادآوری فتوای مرحوم سید: 349
- 2) اشکال مرحوم آقای خویی: 349
- الف) بررسی مجدّد قاعده اقرار به صورت خلاصه: 349
- اشاره 349
- خلاصۀ درس این جلسه: 349
- 4) دفاع استاد مد ظلّه از مرحوم آقای خویی: 350
- 3) نقد استاد مدّ ظله: 350
- ب) بررسی بخش دیگری از مسئله دوم: 351
- متن عروه: 351
- 1) نقد استاد مد ظلّه: 351
- 2) اشکال استاد مد ظلّه به شیخ انصاری رحمه الله: 353
- متن عروه: 353
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 353
- ج) بررسی عدم جواز اقداماتی که متوقف به اذن شوهر است: 353
- 2) نقد استاد مد ظلّه: 354
- متن عروه: 355
- 2) نقد استاد مد ظلّه: 355
- 1) اشکال مرحوم آقای خویی: 355
- ه) رجوع مدّعی بعد از اقامۀ بیّنه: 356
- متن عروه: 356
- متن عروه 357
- اشاره 357
- خلاصه درس این جلسه: 357
- الف) بررسی مسئله عروه اذا تزوج امرأه تدّعی خلوّها عن الزوج فادّعی زوجیّتها رجل آخر 357
- مسامحه در کلام سیّد و توجیه آن 358
- فرض عدم بیّنه 358
- اشاره 359
- ب) تفصیل دو قول در مسئله 359
- 1) منافع بضع حرّه مضمون است یا نه؟ و بررسی تاریخی آن 360
- اشاره 361
- 2) فرمایش محقق خویی در مقام 361
- توضیح فرمایش محقق خویی 362
- الف) معنای عبارت «لم تسمع دعواه الا بالبینه» یا «لم یلتفت الی دعواه الا بالبینه» در کلمات فقهاء و بیان دیدگاه قائلین به عدم جریان قانون مدعی و منکر در مقام 364
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 364
- اشاره 364
- ب) بررسی نظر قائلین به جریان قانون مدعی و منکر در مقام و ثمرات ذکر شده برای آن: 365
- 1) کلام محقق کرکی در جامع المقاصد و علامه در تذکره: 365
- 3) توجیه استاد دام ظله برای کلام محقق کرکی و شهید ثانی بر مبنای شیخ انصاری رحمه الله در مسئله خروج از محل ابتلاء: 366
- 5) وجود ثمره در لوازم زوجیت: 369
- 7) نظر صاحب جواهر: 370
- 8) کلام مرحوم بروجردی در تصویر ثمره برای اجرای قانون مدعی و منکر در مقام: 371
- متن عروه: 373
- فصل فی مسائل متفرقه 373
- اشاره 373
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 373
- اشاره 373
- 1) طرح مسئله: 374
- الف) بررسی عبارت «لا تسمع دعواه الا بالبینه»: 374
- 3) سابقه طرح اشکال: 375
- توجیه مرحوم آقای گلپایگانی 376
- نقد استاد مد ظله بر توجیه مرحوم آقای گلپایگانی: 376
- ب) چند توضیح عبارتی نسبت به متن عروه (مسئله 3857): 377
- نقد توجیه استاد و جواب آن: 377
- نقل کلام مرحوم آقای خمینی رحمه الله 377
- پاسخ استاد مد ظله: 377
- 1) توضیح عبارت «فحلف لا یکون حلفه»: 377
- نقد کلام مرحوم امام خمینی رحمه الله 378
- 3) اغلاط چاپی مسئله (چاپ جامعه مدرسین): 379
- نکته توضیحی: 380
- خلاصۀ درس این جلسه: 381
- الف) بیان قرینه دال بر اینکه فرض مسئلۀ سید رحمه الله در انحصار راه ثبوت زوجیت در بینه، پیش از مراجعه به حاکم است: 381
- اشاره 381
- اشاره 382
- ب) نقل و بررسی روایات: 382
- 2 و 3 - مضمرۀ یونس و مکاتبۀ حسین بن سعید: 383
- 4 - موثقه سماعه: 384
- ج) جمع بین روایات: 385
- اشاره 385
- نقد استاد مد ظله بر کلام مرحوم آقای حکیم و بیان وجه جمع مختار: 386
- د) ادامۀ توضیح و شرح عبارت عروه: 387
- الف) بررسی مسئله چهارم از مسائل متفرّقه: 390
- اشاره 390
- خلاصۀ درس این جلسه: 390
- 2) توضیح: 390
- 1) متن عروه (صد مسئله): 390
- 3) نظر شهید ثانی در مسالک با توضیحی از استاد مد ظلّه: 391
- 4) نقد استاد مد ظلّه: 392
- 6) توضیح و نظر استاد مد ظلّه: 393
- ب) بررسی مسئله پنجم از مسائل متفرقه: 394
- 1) متن عروه (صدر مسئله): 394
- اشاره 397
- خلاصۀ درس این جلسه: 397
- ادّعای عدم تعارض بین روایت سماعه و سایر روایات 398
- اشاره 398
- جواب استاد دام ظله از ادّعای عدم تعارض 399
- ادامۀ بررسی مسئله خامسه 400
- سرایت تعارض از مدلول مطابقی به مدلول التزامی و عدم آن 401
- اشاره 402
- تقریبی برای نفی ثالث و نقد آن 402
- تقریب استاد دام ظله برای نفی ثالث مبنای حجیت اجمالی یکی از دو بیّنه لا علی التعیین 403
- بررسی فروض مطرح در مسئله پنجم 405
- اشاره 405
- الف) فرض اول: هیچ کدام از دو مدعی بیّنه ندارند (کلام مرحوم سید) 405
- اشاره 405
- 1) تتمیم کلام مرحوم سید توسط استاد مد ظله 406
- 3) پاسخ مرحوم آقای خویی از اشکال فوق 407
- 2) طرح یک اشکال 407
- 4) تکمیل جواب مرحوم آقای خویی توسط استاد مد ظله: 408
- اشاره 410
- ج) فرض سوم، هر دو مدعی بیّنه دارند (کلام مرحوم سید و توضیح استاد مد ظله) 411
- الف) توضیح کلام سید درباره تقدم مورد یکی از دو بیّنه بر مورد بیّنه دیگر: 413
- 1) طرح بحث: 413
- اشاره 413
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 413
- 3) توضیح صورت های مسئله بر طبق متن عروه: 414
- 2) متن عروه: 414
- 1) صورتهای مسئله: 416
- ب) تقریر دیگری از صورتهای مسئله توسط استاد: 416
- 2) حکم صورت های فرض اول: 417
- 3) حکم صورتهای فرض دوم: 418
- ج) بررسی کلام سید: 419
- 1) طرح اشکالات بر کلام سید: 419
- 2) توجیه کلام سید و پاسخ به اشکال اوّل توسط استاد مد ظلّه: 420
- استدلال بر مرجّح بودن اصل عملی نسبت به امارات متعارض 420
- اشاره 420
- تطبیق مبنای اصولی فوق بر محل کلام 421
- 4) تذکر یک نکته: 423
- خلاصۀ درس این جلسه: 424
- 1) توضیح عبارت مرحوم سید: 424
- اشاره 424
- متن عروه: 424
- الف) اذا کانت تشهد بالزوجیه من ذلک التاریخ الی زمان الثانیه 424
- 2) مناقشه در وجهی که برای فتوای سید رحمه الله ذکر کرده بودیم: 425
- 3) بیان وجه کلام سید رحمه الله توسط استاد مد ظله: 426
- متن عروه: 427
- ب) بخلاف الاختین و الام و البنت مع تقدم تاریخ الام 427
- ج) وردت روایه تدل علی تقدیم بینه الرجل الا مع سبق بینه الامرأه المدعیه او الدخول بها فی الاختین 428
- 1) توضیح کلام سید رحمه الله: 428
- متن عروه: 428
- 2) نقل و بررسی سند و حجیت روایت مذکور توسط استاد مد ظله: 429
- 3) آیا شهرت یا اجماع بر عمل به روایت محقق است؟ 430
1380/10/5 چهارشنبه درس شمارۀ (368) کتاب النکاح/سال چهارم
اشاره
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
خلاصۀ درس قبل و این جلسه:
در این جلسه با مروری بر ادله بطلان نکاح صبی، ناتمامی همۀ این ادله را در جایی که صبی با اذن یا اجازه ولی عقد کند، یا تنها مجری صیغه برای غیر خود بوده نتیجه گرفته، نکاتی در مورد شهرت و اجماع در مسئله و عدم صحت استناد به آنها در این بحث خواهیم آورد.
در ادامه به ادله صحت عقد صبی اشاره کرده، در ضمن روایتی را که فرزند ام سلمه مادرش را به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تزویج کرد، نقل و سند آن را تصحیح کرده، آن را دلیل دیگری بر جواز اجراء عقد برای غیر، توسط صبی می دانیم.
در پایان حکم عقد سکران را آغاز کرده، درباره موضوع کلام در این بحث سخن گفته، بررسی تفصیلی این بحث را به جلسات آینده وامی نهیم.
***
الف) مروری بر ادله بطلان عقد صبی:
اشاره
بر بطلان عقد صبی به ادله ای تمسک شده است:
دلیل اوّل: آیه ابتلاء یتامی که ناتمامی استدلال به آن گذشت.
دلیل دوم: احادیثی همچون حدیث رفع قلم و حدیث «عمد الصبی خطأ» که نادرستی استدلال به آن نیز گذشت.
دلیل سوم: شهرت
دلیل چهارم: اجماع
درباره این دو دلیل نکاتی تکمیلی باید عرض کنیم.