- 1380/7/30 دوشنبه درس شمارۀ (352) کتاب النکاح/سال چهارم 1
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 1
- بحث در اعتبار تنجیز در عقد نکاح بود، 1
- اشاره 1
- اشاره 1
- واجب معلّق و مشروط 2
- نظر استاد مد ظلّه: 2
- نظر مرحوم شیخ انصاری رحمه الله: 2
- نظر مرحوم آخوند رحمه الله: 3
- تذکری در کلام شهید ثانی رحمه الله: 7
- الف) توضیح مختار مرحوم آقای داماد در بحث واجب معلق و مشروط و دفع اشکال وارد بر آن: 9
- اشاره 9
- ج) نظریۀ مختار در مورد صور مختلف تعلیق در عقد: 15
- خلاصۀ درس و این جلسه: 17
- متن عروه: 17
- نتیجۀ بحث سابق: 17
- بررسی مسئلۀ 12 اذا اوقعا العقد علی وجهٍ یخالف الاحتیاط اللازم مراعاته 17
- اشاره 17
- بررسی صور مسئله: 18
- توضیح عبارت عروه: 21
- اشاره 21
- بیان مطلب: 21
- 2) طرح اشکال مرحوم آقای حکیم و مرحوم آقای خویی رحمه الله: 23
- الف) دفع اشکال تناقض در عبارت مصنف در مسئله 12 (یادآوری و تکمیل): 23
- اشاره 23
- خلاصۀ درس این جلسه: 23
- 1) قسمتی از عبارت متن: 23
- 3) پاسخ اشکال: 24
- 1) متن مسئله: 25
- 2) توضیح عبارت متن: 25
- ب) بررسی مسئله 13: یشترط فی العاقد المجری للصیغه الکمال بالبلوغ و العقل 25
- اشاره 28
- الف) بررسی کلام مرحوم امام خمینی در مورد دلالت آیه شریفه «وَ ابْتَلُوا الْیَتامی حَتّی إِذا بَلَغُوا النِّکاحَ...» بر اعتبار بلوغ در معاملات صبی: 31
- اشاره 31
- اشاره 31
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 31
- مناقشه استاد مد ظله: 32
- اشاره 32
- اشاره 33
- 2) کلام مرحوم امام خمینی در مورد احتمال دوم و بیان استاد مد ظله: 33
- مناقشه استاد مد ظله: 34
- 3) کلام مرحوم امام خمینی در مورد احتمال سوم: 36
- اشاره 36
- مناقشه استاد مد ظلّه: 36
- 4) کلام مرحوم امام خمینی در مورد احتمال چهارم: 37
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 41
- اشاره 41
- 1) چکیده کلام صاحب جواهر و ایراد مرحوم امام خمینی به آن (یادآوری): 41
- الف) ادامه بررسی اشکال صاحب جواهر به غایی بودن «حتی»: 41
- 2) دفاع استاد - مد ظلّه - از صاحب جواهر: 42
- 3) توجیهی برای مفهوم فی الجمله داشتن «حتی» غایی در آیه شریفه: 43
- ب) نقل و بررسی ادامه کلام مرحوم امام خمینی: 44
- 1) نقل ادامه کلام مرحوم امام خمینی: 44
- 2) بررسی کلام مرحوم امام خمینی توسط استاد - مد ظلّه -: 44
- 1) اشاره به برخی از آیاتی که در آنها «حَتّی إِذا» بکار رفته است: 45
- ج) بررسی مفاد «حتی اذا» در آیات قرآن: 45
- 2) آیات نیازمند بحث: 46
- 3) تأییدی ذوقی بر شرطیه بودن اذا، و نتیجه گیری بحث: 48
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 53
- اشاره 53
- 1) طرح اشکال: 53
- الف) بررسی اشکالی در مورد کلام مرحوم امام درباره آیه ابتلاء (یادآوری و تکمیل): 53
- 2) بحثی اصولی در باب مفاهیم: 54
- 3) پاسخ به اشکال فوق با توجه به بحث اصولی مفاهیم: 56
- 1) نقل کلام مرحوم آقای حکیم با توضیح استاد - مد ظلّه -: 57
- ب) نقل و بررسی کلام مرحوم آقای حکیم درباره آیه ابتلاء: 57
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای حکیم: 58
- ج) اشاره به نکته ای در کلام شیخ در مکاسب: 59
- 1) طرح یک اشکال: 59
- 2) پاسخ اشکال: 60
- الف) ادامه بحث در مورد استدلال به آیه: 63
- اشاره 63
- خلاصۀ درس این جلسه: 63
- 1) فرمایش آقای حکیم رحمه الله (تکرار): 63
- 3) اشکالاتی که به استدلال به آیه وارد شده است: 65
- 4) پاسخهای صاحب جواهر رحمه الله به اشکال اول: 66
- 5) اشکالات استاد - مد ظلّه - به بیان صاحب جواهر رحمه الله: 67
- ب) تمسک به حدیث رفع القلم بر بطلان عقد صبی: 68
- اشاره 68
- 1) اشکالات شیخ انصاری رحمه الله به دلالت حدیث رفع القلم: 68
- 2) ابهام در عبارت شیخ رحمه الله: 69
- اشاره 72
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 72
- اشاره 72
- الف) بررسی اجماع در مسئله: 72
- 1) نقل کلام غنیه و طرح اشکال در ادعای اجماع: 73
- 2) پاسخ اشکال فوق: 74
- 3) اعتبار اجماع منقول در غنیه: 76
- 1) خلاصه کلام شیخ انصاری درباره حدیث رفع قلم، با توضیحات: 77
- 3) بررسی ایراد مرحوم آقای خویی به اشکال اوّل: 78
- 2) ایرادات مرحوم آقای خویی: 78
- 4) بررسی ایراد مرحوم آقای خویی به اشکال دوم شیخ انصاری: 79
- ج) ادامه کلام شیخ انصاری درباره بطلان معاملات صبی: 80
- 1) کلام مرحوم شیخ انصاری در مورد حدیث «عمد الصبی و خطاءه واحد»: 82
- الف) بررسی ادلّه بطلان عقد صبی 82
- اشاره 82
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 82
- اشاره 82
- 3) پاسخ استاد مد ظله نسبت به اشکال فوق: 86
- 4) اشکال دوم مرحوم آقای خویی: 87
- اشاره 87
- 5) کلام مرحوم شیخ انصاری در مورد روایت أبو البختری: 88
- نظر استاد مد ظله 88
- اشاره 88
- پاسخ استاد مد ظله به اشکال 90
- پاسخ مرحوم شیخ رحمه الله از اشکال: 90
- 6) اشکال مرحوم آقای خویی به قسمتی از کلام مرحوم شیخ: 91
- 8) دو اشکال از استاد مد ظله به کلام مرحوم شیخ: 92
- الف) ادامه بررسی روایات «عمد الصبی خطاء»: 95
- اشاره 95
- 1) بیان آقای خویی رحمه الله در مورد اختصاص روایات «عمد الصبی خطاء» به باب جنایات: 95
- خلاصۀ درس این جلسه: 95
- 3) بیان استاد مد ظلّه در مورد اختصاص روایات عمد الصبی خطأ به باب جنایات: 96
- ب) بررسی فرمایش مرحوم آقای خمینی قدس سرّه: 97
- 1) بیان آقای خمینی در جمع ما بین روایات: 97
- 2) بیان استاد مد ظلّه: 98
- 3) جمع ما بین روایات به نظر استاد مدّ ظله: 102
- اشاره 105
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 105
- اشاره 106
- بیان آقای داماد رحمه الله: 106
- توجیه فرمایش مرحوم امام خمینی رحمه الله 107
- نظر نهایی استاد مد ظلّه 108
- اشاره 109
- استدراکی از بحث جلسۀ قبل 110
- 3) مروری بر احادیث رفع القلم: 111
- اشاره 113
- الف) ادامه نقل و بررسی کلام مرحوم امام درباره مسلوب العباره بودن صبی: 113
- اشاره 113
- خلاصۀ درس این جلسه: 113
- 1) نقل کلام مرحوم امام با توضیحات استاد - مد ظله -: 114
- 3) نقد استاد - مد ظلّه - نسبت به استدلال مرحوم امام: 115
- 4) اشاره به ادامه کلام مرحوم امام و بررسی آن 117
- 2) بررسی کلام مرحوم اصفهانی توسط استاد - مد ظلّه -: 119
- 1) کلام مرحوم حاج شیخ محمد حسین اصفهانی: 119
- 3) دیدگاه استاد - مد ظلّه - نسبت به حدیث فوق: 120
- ج) تذکر استاد - مد ظلّه - در آستانه ماه مبارک رمضان: 122
- توضیح اشکالات شیخ انصاری درباره حدیث رفع قلم 123
- اشاره 123
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 123
- 2) کلام مرحوم نایینی رحمه الله: 124
- 1) ملازمه بین نفی عقاب و نفی حکم تکلیفی (طرح بحث): 124
- 3) پاسخ کلام مرحوم نایینی: 125
- ب) توضیحی درباره اشکال دوم شیخ انصاری: 127
- 2) تفسیر مرحوم اصفهانی درباره عبارت مکاسب: 128
- ج) توضیحی درباره اشکال سوم: 128
- 1) طرح اشکال مرحوم سید یزدی: 128
- 3) توضیح استاد - مد ظلّه - درباره عبارت مکاسب: 129
- اشاره 131
- الف) آیۀ قرآن: 131
- خلاصۀ درس این جلسه: 131
- 1) روایاتی که به این لسان است که صبی قبل از بلوغ، جواز امر ندارد: 132
- ب) روایات: 132
- 2) احادیث رفع قلم از صبی: 133
- 3) روایاتی که عمد صبی را خطا شمرده است: 136
- اشاره 138
- الف) استدراک درباره بحثهای گذشته: 138
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 138
- 1) توضیح استدلال اصولیین به آیه شریفه (ما کُنّا مُعَذِّبِینَ) : 138
- 2) توضیحی درباره استفاده عدم ملازمه بین نفی مؤاخذه و نفی احکام از عبارت مکاسب: 139
- ب) بررسی کلام شیخ انصاری درباره حدیث ابی البختری: 140
- 2) اشکال اول: 140
- 1) کلام شیخ انصاری: 140
- 4) ردّ اشکال دوّم: 141
- 3) اشکال دوم: 141
- 5) اشکال سوّم: 142
- 7) ردّ اشکال چهارم: 144
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 146
- الف) مروری بر ادله بطلان عقد صبی: 146
- اشاره 146
- اشاره 146
- ب) ادله صحت عقد صبی: 150
- 1) ادله عام صحّت: 150
- 3) بررسی حال سلمه بن الخطّاب: 151
- 4) بررسی حال ابراهیم بن ابی یحیی: 152
- 6) توضیحی دربارۀ نقل اقوال از سوی مرحوم آقای حکیم: 154
- 5) راهی دیگر برای اثبات اعتبار روایت فوق: 154
- 1) متن عروه: 155
- 2) توضیح مرحوم آقای خویی و بررسی آن: 155
- ج) عقدی که مست انجام دهد: 155
- 7) نتیجه گیری نهایی بحث عقد صبی: 155
- اشاره 157
- الف) بررسی صحت یا عدم صحت عقد سکران (مرد مست) و سکری (زن مست): 157
- لا اعتبار بعقد السکران 157
- 1) کلام مرحوم صاحب عروه: 157
- اشاره 157
- 2) نقد استاد مد ظلّه نسبت به نحوۀ طرح مسئله توسط مرحوم صاحب عروه: 158
- ب) بررسی صحیحه ابن بزیع و احتمالهای مطرح در آن: 162
- 1) پیرامون سند روایت و دفع اشکال مرحوم آقا ضیاء: 162
- توجیه اول، کلام مرحوم علامه: 164
- اشکال مرحوم محقق کرکی و مرحوم شهید ثانی به توجیه مرحوم علامه: 164
- 2) پیرامون دلالت روایت ابن بزیع و توجیهات مطرح شده: 164
- توجیه دوم کلام مرحوم مجلسی اول: 165
- توجیه سوم، کلام مرحوم کاشف اللثام: 166
- اشکال استاد مد ظلّه به کلام کشف اللثام: 167
- عقد السکری اذا اجازت بعد الافاقه 169
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 169
- متن عروه: 169
- اشاره 169
- متن روایت: 169
- 2) نقد استاد مد ظلّه: 170
- 1) طرح سه اشکال از صاحب ریاض: 170
- الف) بررسی اشکالات وارده بر روایت ابن بزیع: 170
- جهت اول: بررسی اعراض اصحاب: 171
- جهت دوم: روایت با چه اصلی از اصول قطعی مخالف است؟ 172
- اشکال محقق کرکی و شهید ثانی به علامه حلّی در استدلال به روایت ابن بزیع: 172
- بررسی اشکال دوم صاحب ریاض: 172
- بررسی اشکال سوم صاحب ریاض: 173
- پاسخ اشکال: 174
- نقد استاد از جواب اوّل: 174
- بررسی اشکال چهارم: 174
- جواب اول: 174
- جواب دوّم: 174
- جواب دوم: 175
- نقد استاد مد ظله بر جواب اول: 175
- پاسخ اشکال چهارم: 175
- جواب اول: 175
- اشکال استاد مد ظلّه بر پاسخ صاحب جواهر رحمه الله: 176
- ب) مقایسه مفاد روایت ابو ولاّد با روایت ابن بزیع: 176
- 1) نقل خلاصه ای از مفاد روایت ابو ولاّد: 176
- جواب اول: 177
- پاسخ از اشکال استاد مد ظلّه: 177
- جواب دوم: 177
- اشاره 179
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 179
- فارق دوم بین دو صحیحۀ ابو ولاّد و ابن بزیع 181
- اشکال دیگری به صحیحۀ ابن بزیع 183
- پاسخ اول: 183
- اشاره 183
- پاسخ دوم: 183
- پاسخ سوّم: 184
- پاسخ چهارم: 184
- أخذ به قواعد یا تخصیص قواعد 185
- چرا عقد سکران صحت فعلیه نداشته باشد؟ 188
- عدم فرق بین سکران و سکری 189
- متن عروه: 190
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 190
- اشاره 190
- اشاره 190
- الف) حکم عقد سفیه: 190
- ب) صحت عقد مکره برای غیر خود: 191
- 1) بیان مرحوم آقای حکیم و آقای خویی در مورد عدم شمول حدیث رفع: 191
- اشاره 191
- 2) مناقشۀ استاد - مد ظلّه - بر کلام این دو بزرگوار: 192
- 1) طرح اشکال: 193
- اشاره 193
- 2) پاسخ مرحوم آقای خویی به اشکال مذکور: 193
- 1) نقل کلام مرحوم آقای خویی (یادآوری و تکمیل): 196
- اشاره 196
- خلاصۀ درس این جلسه: 196
- الف) نقل و بررسی کلام مرحوم آقای خویی درباره صحت عقد مکره پس از رضایت: 196
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد - مد ظله -: 198
- 5) ادامه بررسی کلام مرحوم آقای خویی: 202
- 6) مقدمه ای در تحقیق مسئله از سوی استاد - مد ظلّه -: 203
- 7) تطبیق مقدمه فوق بر محلّ بحث: 205
- ب) اشاره به مسئله 15: 206
- 2) توضیح مسئله: 206
- 1) متن مسئله: 206
- 1) متن مسئله: 207
- خلاصۀ درس این جلسه: 207
- الف) مسئله 16 عروه: یشترط بقاء المتعاقدین علی الاهلیه الی تمام العقد 207
- اشاره 207
- 3) کلام مرحوم آقای خویی در توضیح صورتهای مسئله: 208
- 4) توسعه در موضوع مسئله: 209
- اشاره 209
- ب) وجوه لزوم بقاء صلاحیت متعاقدین: 209
- 2) نقد استاد مد ظله از وجه اول: 210
- 3) وجه دوم؛ انصراف ادله: 210
- 5) وجه سوم؛ تفصیل مرحوم آقای حکیم: 211
- 4) نگاهی به وجه دوم از نظر استاد - مد ظلّه - 211
- 7) بررسی تفصیل مطرح شده در کلام مرحوم آقای حکیم: 212
- 6) نقد استاد - مد ظله - از وجه سوم: 212
- 9) نقد استاد - مد ظله - از وجه چهارم: 215
- اشاره 217
- الف) پی گیری بحث لزوم بقاء اهلیت متعاقدین تا پایان عقد: 217
- خلاصۀ درس این جلسه: 217
- اشاره 217
- 1) تکمیل بررسی اجماع: 217
- 2) اعتبار مخاطبه بین المتعاقدین: 218
- 3) لزوم صدق معاقده: 218
- 5) قیاس عقود لازمه پیش از تحقق رکن دوم آن به عقود جائزه: 219
- اشاره 219
- مناقشۀ استاد - مد ظله - 220
- 6) انصراف ادله: 220
- ب) طرح مسئلۀ اشتراط تعیین زوج و زوجه و توضیحی پیرامون آن: 222
- متن عروه 222
- خلاصۀ درس این جلسه: 225
- 2) قیاس نکاح با سایر عقود: 225
- اشاره 225
- متن عروه: 225
- 1) اجماع: 225
- الف) وجوه و ادلّه ای که برای اثبات بطلان عقد مطرح شده: 225
- 5) استدلال به آیات و روایات توسط مرحوم آقای خویی رحمه الله: 226
- 4) لزوم تعیین از مرتکزات عقلاء است: 226
- 3) شرطیت جواز استمتاع و عدم امکان استمتاع از طبیعت جامع: 226
- 1) ردّ اجماع: 227
- اشاره 227
- ب) نقد وجوه مذکوره توسط استاد مد ظلّه: 227
- 3) ناتمام بودن دلیل شرطیت بالفعل جواز استمتاع:: 228
- 4) مخدوش بودن استدلال مرحوم آقای حکیم: 229
- اشاره 230
- 5) پاسخ به استدلال مرحوم آقای خویی: 230
- نظر استاد مد ظلّه: 231
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 232
- متن عروه: 232
- اشاره 232
- صورت اول: عنوان مطلقی در صیغۀ نکاح به کار برود 233
- صورت دوم: عنوان خاصی متعلق نکاح قرار گرفته است 235
- اشاره 235
- اشاره 238
- بررسی فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 238
- فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 238
- اشاره 240
- اشکال مرحوم آقای بروجردی رحمه الله به صاحب عروه: 240
- بررسی فرمایش مرحوم آقای بروجردی رحمه الله: 240
- اشاره 241
- مناقشۀ مرحوم آقای خویی رحمه الله به کلام عروه: 241
- بررسی فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 242
- ادامۀ مسئله: 242
- بررسی فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 242
- فرض دیگر مسئله: 243
- خلاصۀ درس این جلسه: 246
- اشاره 246
- متن عروه: 246
- طرح بحث: 247
- اشاره 248
- کلام شیخ طوسی رحمه الله در مبسوط: 248
- مستفاد از کلام علامه در تذکره: 249
- کلام علامه رحمه الله در تذکره: 249
- اشاره 249
- مستفاد از کلام علامه: 250
- اشاره 250
- ادامه کلام علامه رحمه الله: 250
- اشکال استاد مد ظلّه بر کلام مرحوم سید رحمه الله: 251
- اشاره 253
- نقد استاد مد ظلّه بر آیت الله حکیم رحمه الله: 253
- نقد و نظر استاد مد ظله: 256
- اشاره 256
- اشاره 257
- 1) طرح مسئله: 257
- خلاصۀ درس این جلسه: 257
- الف) اختلاف زوج و زوجه در اصل تعیین: 257
- 4) فرمایش استاد - مد ظلّه - و بیان مراد سید رحمه الله: 258
- 3) اشکال دیگر به فتوای سید رحمه الله: 258
- ج: اختلاف زوج و ولی زوجه در معیَّن، هرگاه آن دو تنها در نیتشان تعیین کرده باشند. 260
- اشاره 260
- ب) اختلاف زوج و زوجه در معیَّن: 260
- 2 - متن روایت: 263
- 3 - اقوال فقها در مسئله 263
- 4) اعراض مشهور از روایت: 264
- خلاصۀ درس این جلسه: 265
- اشاره 265
- الف) توجیهی دیگر برای جریان اصاله الصحه در مسئله تنازع بین زوج و زوجه در تعیین: 265
- ب) ادامه بحث پیرامون صحیحه ابی عبیده حذّاء: 267
- 1) بررسی کلام مرحوم سید دربارۀ اعراض مشهور از روایت: 267
- اشاره 269
- نقد استاد مد ظلّه بر کلام مرحوم آیت الله خویی رحمه الله: 270
- الف) اذا کان لرجل عده بنات، فزوج واحده و لم یسمّها عند العقد و لا عیّنها بغیر الاسم لکنه قصدها معینه 273
- 1 - بیان مورد روایت ابی عبیده از دیدگاه مرحوم آقای خویی: 273
- اشاره 273
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 273
- 2) نقد فرمایش آقای خویی توسط استاد مد ظله: 274
- ب) محتملات روایت از دیدگاه محقق نراقی قدس سرّه: 275
- ج) بررسی اشکالات اصحاب، پیرامون این روایت: 276
- 1) ایراد اول؛ ایراد ابن ادریس (عدم تمییز): 276
- 2) پاسخ کاشف اللثام بر ایراد ابن ادریس: 276
- 4) نقد کلام صاحب جواهر رحمه الله توسط استاد مد ظله: 277
- د) ایراد دوم، ایراد صاحب جواهر رحمه الله 278
- اشاره 279
- ه) توجیه روایت ابو عبیده توسط محقق حلّی 279
- 2) تأمّل استاد مد ظله در توجیه محقق: 280
- 1) اشکال محقق کرکی و شهید ثانی بر توجیه محقق اول: 280
- و) نظر کاشف اللثام در توجیه روایت: 282
- خلاصه درس قبل و این جلسه: 283
- الف) بررسی احتمالات چهارگانه: 283
- اشاره 283
- 1) متن عروه، مسئله 20: 287
- ب) عدم صحت نکاح حمل: 287
- 2) عدم وجود «اجماع» در مسئله: 288
- 4) کلام مرحوم آقای حکیم: 289
- 5) نظر استاد مد ظله: 290
- 6) اشکال مرحوم حکیم بر کلام سید رحمه الله: 290
- خلاصه درس قبل و این جلسه: 291
- اشاره 291
- فرمایش استاد مد ظله: 291
- اشاره 293
- بررسی حواشی آقایان بر عروه: 293
- حاشیه مرحوم آقای خویی: 293
- اشاره 293
- حاشیه مرحوم آقای گلپایگانی: 294
- نظر نهایی استاد مد ظله: 294
- اشاره 294
- پاسخ استاد مد ظله: 294
- لا یشترط فی النکاح علم کل من الزوج و الزوجه باوصاف الأخر مما تختلف به الرغبات 295
- متن عروه: 295
- عدم جواز شرط خیار در عقد نکاح: 297
- اشاره 297
- اشاره 297
- متن عروه: 297
- اشاره 297
- خلاصۀ درس این جلسه: 297
- فی مسائل متفرقه 297
- وجه اول: اجماع فقها بر بطلان: 298
- وجه دوم: مخالفت با مقتضای عقد: 300
- پاسخ وجه مذکور: 301
- وجه سوم: مخالفت خیار فسخ با لزوم که از احکام نکاح است نه از حقوق طرفین: 301
- پاسخ استاد مد ظله به وجه مذکور: 302
- پاسخ استاد مد ظله به وجه مذکور: 303
- وجه چهارم: انحصار موارد جواز فسخ به عیوب خاصه: 303
- خلاصۀ درس این جلسه: 304
- اشاره 304
- الف) نقد و بررسی کلام آقای خویی پیرامون بطلان اشتراط خیار در عقد نکاح: 304
- 1) یادآوری کلام مرحوم آقای خویی: 304
- 2) نقد استاد مد ظلّه در مورد وجه اول: 305
- 3) پاسخ استاد مد ظلّه به وجه دوم: 308
- 1) نقل کلام ایشان: 309
- 2) نقد استاد مد ظلّه: 309
- ب) نقد و بررسی ضابطه مطرح شده در کلام مرحوم آقای نائینی: 309
- ج) بررسی بطلان عقد به وسیله شرط خیار: 310
- 1) متن عروه: 310
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 312
- استدلال صاحب عروه بر اینکه در مقام، شرط فاسد مفسد نیست. 312
- اشاره 312
- استدلال محقق خویی بر افساد شرط خیار نسبت به عقد نکاح و نقد آن 313
- مختار استاد دام ظله در مسئله 314
- اشاره 315
- بررسی اقوال در مسئله 315
- اشتراط خیار در مهر، در عقد دائم 315
- اشتراط خیار در مهر در عقد منقطع 316
- اشاره 316
- توضیح عبارت شرایع 318
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 320
- الف) لزوم تعیین مدّت در مورد اشتراط خیار در مهر: 320
- اشاره 320
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 320
- 2) نقد کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد مد ظله: 321
- ب) تکمیل مبحث طریقه تشخیص حقی یا حکمی بودن لزوم عقد: 322
- اشاره 322
- 1) احکام الزامی و اباحی: 323
- 2) تمسک به ادله ای مانند «أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» و «المؤمنون عند شروطهم» در مورد شک: 324
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 327
- الف) تتمه مسئله اول (اشتراط خیار در عقد نکاح): 327
- اشاره 327
- اشاره 327
- 2) طرح اشکال در عموم و اطلاق آیات و روایات: 329
- 1) عبارت عروه: 335
- 3) اشکال دلیل دوم (اقرار): 335
- 2) توضیح عبارت متن: 335
- 4) مناقشه استاد - مد ظلّه - در استدلال به دلیل اقرار در امثال مقام: 336
- 5) نکته کلی در عدم انحلال اخبارات: 337
- متن عروه: 339
- خلاصۀ درس این جلسه: 339
- اشاره 339
- اشاره 339
- اذا ادعی رجل زوجیه امرأه فصدقته او ادعت امرأه زوجیه رجل فصدقها 339
- و لا فرق فی ذلک بین کونهما بلدیین معروفین او غریبین. 341
- متن عروه: 341
- اما اذا ادعی احدهما الزوجیّه و انکر الآخر 341
- متن عروه: 341
- متن عروه: 342
- اذا حلف المنکر حکم بعدم الزوجیه بینهما 342
- علی المنکر ترتب آثاره فی الظاهر لکن یجب علی کل منهما العمل علی الواقع فیما بینه و بین الله 342
- متن عروه: 342
- بیان استاد - مد ظله - پیرامون قاعدۀ اقرار 343
- یجب علیه ایصال المهر الیها 346
- مناقشۀ استاد - مد ظله - بر کلام مرحوم آقای خویی 346
- متن عروه: 346
- مناقشه مرحوم آقای حکیم 347
- متن عروه: 347
- پاسخ استاد - مد ظله - به مناقشه مذکور 347
- لا یجب علیه نفقتها لنشوزها بالانکار 347
- اشاره 347
- 1) یادآوری فتوای مرحوم سید: 349
- خلاصۀ درس این جلسه: 349
- الف) بررسی مجدّد قاعده اقرار به صورت خلاصه: 349
- اشاره 349
- 2) اشکال مرحوم آقای خویی: 349
- 4) دفاع استاد مد ظلّه از مرحوم آقای خویی: 350
- 3) نقد استاد مدّ ظله: 350
- ب) بررسی بخش دیگری از مسئله دوم: 351
- 1) نقد استاد مد ظلّه: 351
- متن عروه: 351
- متن عروه: 353
- 2) اشکال استاد مد ظلّه به شیخ انصاری رحمه الله: 353
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 353
- ج) بررسی عدم جواز اقداماتی که متوقف به اذن شوهر است: 353
- 2) نقد استاد مد ظلّه: 354
- متن عروه: 355
- 2) نقد استاد مد ظلّه: 355
- 1) اشکال مرحوم آقای خویی: 355
- متن عروه: 356
- ه) رجوع مدّعی بعد از اقامۀ بیّنه: 356
- اشاره 357
- الف) بررسی مسئله عروه اذا تزوج امرأه تدّعی خلوّها عن الزوج فادّعی زوجیّتها رجل آخر 357
- خلاصه درس این جلسه: 357
- متن عروه 357
- مسامحه در کلام سیّد و توجیه آن 358
- فرض عدم بیّنه 358
- اشاره 359
- ب) تفصیل دو قول در مسئله 359
- 1) منافع بضع حرّه مضمون است یا نه؟ و بررسی تاریخی آن 360
- اشاره 361
- 2) فرمایش محقق خویی در مقام 361
- توضیح فرمایش محقق خویی 362
- الف) معنای عبارت «لم تسمع دعواه الا بالبینه» یا «لم یلتفت الی دعواه الا بالبینه» در کلمات فقهاء و بیان دیدگاه قائلین به عدم جریان قانون مدعی و منکر در مقام 364
- اشاره 364
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 364
- ب) بررسی نظر قائلین به جریان قانون مدعی و منکر در مقام و ثمرات ذکر شده برای آن: 365
- 1) کلام محقق کرکی در جامع المقاصد و علامه در تذکره: 365
- 3) توجیه استاد دام ظله برای کلام محقق کرکی و شهید ثانی بر مبنای شیخ انصاری رحمه الله در مسئله خروج از محل ابتلاء: 366
- 5) وجود ثمره در لوازم زوجیت: 369
- 7) نظر صاحب جواهر: 370
- 8) کلام مرحوم بروجردی در تصویر ثمره برای اجرای قانون مدعی و منکر در مقام: 371
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 373
- فصل فی مسائل متفرقه 373
- متن عروه: 373
- اشاره 373
- اشاره 373
- الف) بررسی عبارت «لا تسمع دعواه الا بالبینه»: 374
- 1) طرح مسئله: 374
- 3) سابقه طرح اشکال: 375
- نقد استاد مد ظله بر توجیه مرحوم آقای گلپایگانی: 376
- توجیه مرحوم آقای گلپایگانی 376
- نقد توجیه استاد و جواب آن: 377
- 1) توضیح عبارت «فحلف لا یکون حلفه»: 377
- ب) چند توضیح عبارتی نسبت به متن عروه (مسئله 3857): 377
- نقل کلام مرحوم آقای خمینی رحمه الله 377
- پاسخ استاد مد ظله: 377
- نقد کلام مرحوم امام خمینی رحمه الله 378
- 3) اغلاط چاپی مسئله (چاپ جامعه مدرسین): 379
- نکته توضیحی: 380
- اشاره 381
- خلاصۀ درس این جلسه: 381
- الف) بیان قرینه دال بر اینکه فرض مسئلۀ سید رحمه الله در انحصار راه ثبوت زوجیت در بینه، پیش از مراجعه به حاکم است: 381
- ب) نقل و بررسی روایات: 382
- اشاره 382
- 2 و 3 - مضمرۀ یونس و مکاتبۀ حسین بن سعید: 383
- 4 - موثقه سماعه: 384
- اشاره 385
- ج) جمع بین روایات: 385
- نقد استاد مد ظله بر کلام مرحوم آقای حکیم و بیان وجه جمع مختار: 386
- د) ادامۀ توضیح و شرح عبارت عروه: 387
- الف) بررسی مسئله چهارم از مسائل متفرّقه: 390
- اشاره 390
- خلاصۀ درس این جلسه: 390
- 1) متن عروه (صد مسئله): 390
- 2) توضیح: 390
- 3) نظر شهید ثانی در مسالک با توضیحی از استاد مد ظلّه: 391
- 4) نقد استاد مد ظلّه: 392
- 6) توضیح و نظر استاد مد ظلّه: 393
- ب) بررسی مسئله پنجم از مسائل متفرقه: 394
- 1) متن عروه (صدر مسئله): 394
- اشاره 397
- خلاصۀ درس این جلسه: 397
- اشاره 398
- ادّعای عدم تعارض بین روایت سماعه و سایر روایات 398
- جواب استاد دام ظله از ادّعای عدم تعارض 399
- ادامۀ بررسی مسئله خامسه 400
- سرایت تعارض از مدلول مطابقی به مدلول التزامی و عدم آن 401
- تقریبی برای نفی ثالث و نقد آن 402
- اشاره 402
- تقریب استاد دام ظله برای نفی ثالث مبنای حجیت اجمالی یکی از دو بیّنه لا علی التعیین 403
- الف) فرض اول: هیچ کدام از دو مدعی بیّنه ندارند (کلام مرحوم سید) 405
- بررسی فروض مطرح در مسئله پنجم 405
- اشاره 405
- اشاره 405
- 1) تتمیم کلام مرحوم سید توسط استاد مد ظله 406
- 3) پاسخ مرحوم آقای خویی از اشکال فوق 407
- 2) طرح یک اشکال 407
- 4) تکمیل جواب مرحوم آقای خویی توسط استاد مد ظله: 408
- اشاره 410
- ج) فرض سوم، هر دو مدعی بیّنه دارند (کلام مرحوم سید و توضیح استاد مد ظله) 411
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 413
- الف) توضیح کلام سید درباره تقدم مورد یکی از دو بیّنه بر مورد بیّنه دیگر: 413
- اشاره 413
- 1) طرح بحث: 413
- 2) متن عروه: 414
- 3) توضیح صورت های مسئله بر طبق متن عروه: 414
- 1) صورتهای مسئله: 416
- ب) تقریر دیگری از صورتهای مسئله توسط استاد: 416
- 2) حکم صورت های فرض اول: 417
- 3) حکم صورتهای فرض دوم: 418
- 1) طرح اشکالات بر کلام سید: 419
- ج) بررسی کلام سید: 419
- استدلال بر مرجّح بودن اصل عملی نسبت به امارات متعارض 420
- اشاره 420
- 2) توجیه کلام سید و پاسخ به اشکال اوّل توسط استاد مد ظلّه: 420
- تطبیق مبنای اصولی فوق بر محل کلام 421
- 4) تذکر یک نکته: 423
- 1) توضیح عبارت مرحوم سید: 424
- خلاصۀ درس این جلسه: 424
- الف) اذا کانت تشهد بالزوجیه من ذلک التاریخ الی زمان الثانیه 424
- متن عروه: 424
- اشاره 424
- 2) مناقشه در وجهی که برای فتوای سید رحمه الله ذکر کرده بودیم: 425
- 3) بیان وجه کلام سید رحمه الله توسط استاد مد ظله: 426
- ب) بخلاف الاختین و الام و البنت مع تقدم تاریخ الام 427
- متن عروه: 427
- متن عروه: 428
- 1) توضیح کلام سید رحمه الله: 428
- ج) وردت روایه تدل علی تقدیم بینه الرجل الا مع سبق بینه الامرأه المدعیه او الدخول بها فی الاختین 428
- 2) نقل و بررسی سند و حجیت روایت مذکور توسط استاد مد ظله: 429
- 3) آیا شهرت یا اجماع بر عمل به روایت محقق است؟ 430
ازمانی اصلاً پیش نمی آید، عرض می کنیم که
اولاً: ظاهر «تِجارَهً عَنْ تَراضٍ» آن است که تراضی به عنوان شرط مقارن اخذ شده است نه به عنوان شرط متأخر برای افاده شرط متأخر، آیه مثلاً باید چنین بیان می کرد:
(إِلاّ أَنْ تَکُونَ تِجارَهً و یکون المالک راضیاً فی المستقبل)، بنا بر مبنای فوق باید از ظهور آیه در شرط مقارن بودن رضا چشم پوشید.
ثانیاً: لازمه شرط متأخر دانستن رضایت مالک آن است که عقدی که ملحوق به رضایت باشد از آغاز صحیح باشد، و این امر مستلزم آن است که ایشان از برخی مبانی خود دست بردارند، زیرا به عقیده ایشان حدیث رفع اختصاص به احکام تکلیفی ندارد، بلکه تمام احکام وضعی را از مکره بر می دارد، البته به شرط آن که در این رفع، امتنانی بر مکره باشد، تردیدی نیست که بطلان عقد مکره در زمانی که هنوز رضایت مالک نیامده مطابق امتنان می باشد البته بطلان عقد مکره پس از لحوق اجازه مطابق امتنان نیست ولی بطلان در فاصله صدور عقد و رضایت مالک، امتنانی است، لذا اگر ما به صحت عقد مکره در این فاصله زمانی قائل شدیم باید مبنای مرفوع بودن جمیع احکام وضعی با حدیث رفع را در این بحث نپذیرفته باشیم بنابراین کلام ایشان در این بحث با مبنای ایشان در تفسیر حدیث رفع سازگار نیست.
6) مقدمه ای در تحقیق مسئله از سوی استاد - مد ظلّه -:
به نظر ما احکامی که در دلیل بر عناوینی بار شده است بر سه قسم است، گاه عنوان تنها عنوان مشیر به ذات خارجی است و خود در ثبوت حکم دخالت ندارد و گاه عنوان در حکم دخالت دارد ولی حدوث عنوان، حکم مستمری را می آورد و گاه