کتابخانه بالقرآن

نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 10 صفحه 215

صفحه 215

فرض سوم این است که هنگام ایجاب و قبول، متعاقدین واجد صلاحیت باشند اما در فاصله بین ایجاب و قبول یکی از متعاقدین فاقد صلاحیت می گردد و دوباره به هنگام انجام رکن دوم عقد، واجد صلاحیت می شود.

در این صورت ایشان می فرمایند که دلیلی بر بطلان عقد نداریم زیرا هنگامی که می خواهیم حکم به صحت نماییم دو التزام به هم مرتبط هستند و شاهد این مدعا این است که بنای عقلاء و سیره آنان بر این استوار است که چنانچه کسی انشاء عقدی کرده سپس نامه ای به طرف مقابل بنویسد که چنین انشایی انجام گرفته است و طرف هم قبول می کند عقلا چنین عقدی را صحیح می دانند با این که می بینیم که در فاصله بین انشاء موجب و قبول قابل، غفلت های زیادی پدید می آید مثلاً خواب عارض می شود اما عقلاء به این غفلت ها اعتنایی نمی کنند و این شاهد بر این است که استمرار صلاحیت امر لازم نیست.

9) نقد استاد - مد ظله - از وجه چهارم:

اتفاقا همین شاهدی که برای فرض سوم خود ذکر نمودند، دلیل برای تفصیلی است که ایشان در ما نحن فیه ذکر نموده اند و در حقیقت این شاهدی است برای اینکه بین صورتی که صلاحیت یکی از متعاقدین در فاصله بین ایجاب و قبول از بین رفته باشد، یا این صلاحیت در هنگام قبول از بین رود فرقی نیست و همین سیره عقلاء گویای این است که در قراردادها، استمرار حقیقی لازم نیست و استمرار حکمی کافی است.(1) به این معنا که هر کدام از متعاقدین هنگامی که دیگری به

1- (1) در نیت نماز نیز همین استمرار حکمی و عدول نکردن از نیت معتبر است و لازم نیست که اخطار در ذهن و مانند آن تا آخر زمان باقی باشد. (توضیح بیشتر) نیت نماز را بسیاری از قدماء به اخطار به قلب تفسیر می کرده اند، لذا چون این حالت غالباً به صورت بالفعل استمرار ندارد، استمرار حکمی آن را کافی می دانند. یعنی نیت متضاد با نیت اول نداشته و در خزانه قلب وی نیت موجود باشد به گونه ای که اگر التفات داده شود. اخطار فعلیت پیدا می کند، متأخرین معمولاً نیت را از باب داعی و انگیزه الهی می دانند که در اینجا استمرار حقیقی آن امکان داشته و استمرار حکمی مطرح نیست.