- 1380/7/30 دوشنبه درس شمارۀ (352) کتاب النکاح/سال چهارم 1
- بحث در اعتبار تنجیز در عقد نکاح بود، 1
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 1
- اشاره 1
- اشاره 1
- نظر مرحوم شیخ انصاری رحمه الله: 2
- نظر استاد مد ظلّه: 2
- واجب معلّق و مشروط 2
- نظر مرحوم آخوند رحمه الله: 3
- تذکری در کلام شهید ثانی رحمه الله: 7
- الف) توضیح مختار مرحوم آقای داماد در بحث واجب معلق و مشروط و دفع اشکال وارد بر آن: 9
- اشاره 9
- ج) نظریۀ مختار در مورد صور مختلف تعلیق در عقد: 15
- متن عروه: 17
- اشاره 17
- نتیجۀ بحث سابق: 17
- بررسی مسئلۀ 12 اذا اوقعا العقد علی وجهٍ یخالف الاحتیاط اللازم مراعاته 17
- خلاصۀ درس و این جلسه: 17
- بررسی صور مسئله: 18
- توضیح عبارت عروه: 21
- اشاره 21
- بیان مطلب: 21
- 2) طرح اشکال مرحوم آقای حکیم و مرحوم آقای خویی رحمه الله: 23
- خلاصۀ درس این جلسه: 23
- اشاره 23
- الف) دفع اشکال تناقض در عبارت مصنف در مسئله 12 (یادآوری و تکمیل): 23
- 1) قسمتی از عبارت متن: 23
- 3) پاسخ اشکال: 24
- ب) بررسی مسئله 13: یشترط فی العاقد المجری للصیغه الکمال بالبلوغ و العقل 25
- 2) توضیح عبارت متن: 25
- 1) متن مسئله: 25
- اشاره 28
- الف) بررسی کلام مرحوم امام خمینی در مورد دلالت آیه شریفه «وَ ابْتَلُوا الْیَتامی حَتّی إِذا بَلَغُوا النِّکاحَ...» بر اعتبار بلوغ در معاملات صبی: 31
- اشاره 31
- اشاره 31
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 31
- مناقشه استاد مد ظله: 32
- اشاره 32
- اشاره 33
- 2) کلام مرحوم امام خمینی در مورد احتمال دوم و بیان استاد مد ظله: 33
- مناقشه استاد مد ظله: 34
- اشاره 36
- مناقشه استاد مد ظلّه: 36
- 3) کلام مرحوم امام خمینی در مورد احتمال سوم: 36
- 4) کلام مرحوم امام خمینی در مورد احتمال چهارم: 37
- 1) چکیده کلام صاحب جواهر و ایراد مرحوم امام خمینی به آن (یادآوری): 41
- الف) ادامه بررسی اشکال صاحب جواهر به غایی بودن «حتی»: 41
- اشاره 41
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 41
- 2) دفاع استاد - مد ظلّه - از صاحب جواهر: 42
- 3) توجیهی برای مفهوم فی الجمله داشتن «حتی» غایی در آیه شریفه: 43
- ب) نقل و بررسی ادامه کلام مرحوم امام خمینی: 44
- 1) نقل ادامه کلام مرحوم امام خمینی: 44
- 2) بررسی کلام مرحوم امام خمینی توسط استاد - مد ظلّه -: 44
- 1) اشاره به برخی از آیاتی که در آنها «حَتّی إِذا» بکار رفته است: 45
- ج) بررسی مفاد «حتی اذا» در آیات قرآن: 45
- 2) آیات نیازمند بحث: 46
- 3) تأییدی ذوقی بر شرطیه بودن اذا، و نتیجه گیری بحث: 48
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 53
- الف) بررسی اشکالی در مورد کلام مرحوم امام درباره آیه ابتلاء (یادآوری و تکمیل): 53
- اشاره 53
- 1) طرح اشکال: 53
- 2) بحثی اصولی در باب مفاهیم: 54
- 3) پاسخ به اشکال فوق با توجه به بحث اصولی مفاهیم: 56
- ب) نقل و بررسی کلام مرحوم آقای حکیم درباره آیه ابتلاء: 57
- 1) نقل کلام مرحوم آقای حکیم با توضیح استاد - مد ظلّه -: 57
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای حکیم: 58
- 1) طرح یک اشکال: 59
- ج) اشاره به نکته ای در کلام شیخ در مکاسب: 59
- 2) پاسخ اشکال: 60
- 1) فرمایش آقای حکیم رحمه الله (تکرار): 63
- الف) ادامه بحث در مورد استدلال به آیه: 63
- اشاره 63
- خلاصۀ درس این جلسه: 63
- 3) اشکالاتی که به استدلال به آیه وارد شده است: 65
- 4) پاسخهای صاحب جواهر رحمه الله به اشکال اول: 66
- 5) اشکالات استاد - مد ظلّه - به بیان صاحب جواهر رحمه الله: 67
- 1) اشکالات شیخ انصاری رحمه الله به دلالت حدیث رفع القلم: 68
- اشاره 68
- ب) تمسک به حدیث رفع القلم بر بطلان عقد صبی: 68
- 2) ابهام در عبارت شیخ رحمه الله: 69
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 72
- اشاره 72
- اشاره 72
- الف) بررسی اجماع در مسئله: 72
- 1) نقل کلام غنیه و طرح اشکال در ادعای اجماع: 73
- 2) پاسخ اشکال فوق: 74
- 3) اعتبار اجماع منقول در غنیه: 76
- 1) خلاصه کلام شیخ انصاری درباره حدیث رفع قلم، با توضیحات: 77
- 3) بررسی ایراد مرحوم آقای خویی به اشکال اوّل: 78
- 2) ایرادات مرحوم آقای خویی: 78
- 4) بررسی ایراد مرحوم آقای خویی به اشکال دوم شیخ انصاری: 79
- ج) ادامه کلام شیخ انصاری درباره بطلان معاملات صبی: 80
- الف) بررسی ادلّه بطلان عقد صبی 82
- اشاره 82
- 1) کلام مرحوم شیخ انصاری در مورد حدیث «عمد الصبی و خطاءه واحد»: 82
- اشاره 82
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 82
- 3) پاسخ استاد مد ظله نسبت به اشکال فوق: 86
- اشاره 87
- 4) اشکال دوم مرحوم آقای خویی: 87
- 5) کلام مرحوم شیخ انصاری در مورد روایت أبو البختری: 88
- نظر استاد مد ظله 88
- اشاره 88
- پاسخ استاد مد ظله به اشکال 90
- پاسخ مرحوم شیخ رحمه الله از اشکال: 90
- 6) اشکال مرحوم آقای خویی به قسمتی از کلام مرحوم شیخ: 91
- 8) دو اشکال از استاد مد ظله به کلام مرحوم شیخ: 92
- خلاصۀ درس این جلسه: 95
- الف) ادامه بررسی روایات «عمد الصبی خطاء»: 95
- اشاره 95
- 1) بیان آقای خویی رحمه الله در مورد اختصاص روایات «عمد الصبی خطاء» به باب جنایات: 95
- 3) بیان استاد مد ظلّه در مورد اختصاص روایات عمد الصبی خطأ به باب جنایات: 96
- 1) بیان آقای خمینی در جمع ما بین روایات: 97
- ب) بررسی فرمایش مرحوم آقای خمینی قدس سرّه: 97
- 2) بیان استاد مد ظلّه: 98
- 3) جمع ما بین روایات به نظر استاد مدّ ظله: 102
- اشاره 105
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 105
- اشاره 106
- بیان آقای داماد رحمه الله: 106
- توجیه فرمایش مرحوم امام خمینی رحمه الله 107
- نظر نهایی استاد مد ظلّه 108
- اشاره 109
- استدراکی از بحث جلسۀ قبل 110
- 3) مروری بر احادیث رفع القلم: 111
- الف) ادامه نقل و بررسی کلام مرحوم امام درباره مسلوب العباره بودن صبی: 113
- اشاره 113
- خلاصۀ درس این جلسه: 113
- اشاره 113
- 1) نقل کلام مرحوم امام با توضیحات استاد - مد ظله -: 114
- 3) نقد استاد - مد ظلّه - نسبت به استدلال مرحوم امام: 115
- 4) اشاره به ادامه کلام مرحوم امام و بررسی آن 117
- 1) کلام مرحوم حاج شیخ محمد حسین اصفهانی: 119
- 2) بررسی کلام مرحوم اصفهانی توسط استاد - مد ظلّه -: 119
- 3) دیدگاه استاد - مد ظلّه - نسبت به حدیث فوق: 120
- ج) تذکر استاد - مد ظلّه - در آستانه ماه مبارک رمضان: 122
- توضیح اشکالات شیخ انصاری درباره حدیث رفع قلم 123
- اشاره 123
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 123
- 2) کلام مرحوم نایینی رحمه الله: 124
- 1) ملازمه بین نفی عقاب و نفی حکم تکلیفی (طرح بحث): 124
- 3) پاسخ کلام مرحوم نایینی: 125
- ب) توضیحی درباره اشکال دوم شیخ انصاری: 127
- 2) تفسیر مرحوم اصفهانی درباره عبارت مکاسب: 128
- 1) طرح اشکال مرحوم سید یزدی: 128
- ج) توضیحی درباره اشکال سوم: 128
- 3) توضیح استاد - مد ظلّه - درباره عبارت مکاسب: 129
- اشاره 131
- خلاصۀ درس این جلسه: 131
- الف) آیۀ قرآن: 131
- 1) روایاتی که به این لسان است که صبی قبل از بلوغ، جواز امر ندارد: 132
- ب) روایات: 132
- 2) احادیث رفع قلم از صبی: 133
- 3) روایاتی که عمد صبی را خطا شمرده است: 136
- 1) توضیح استدلال اصولیین به آیه شریفه (ما کُنّا مُعَذِّبِینَ) : 138
- اشاره 138
- الف) استدراک درباره بحثهای گذشته: 138
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 138
- 2) توضیحی درباره استفاده عدم ملازمه بین نفی مؤاخذه و نفی احکام از عبارت مکاسب: 139
- 1) کلام شیخ انصاری: 140
- 2) اشکال اول: 140
- ب) بررسی کلام شیخ انصاری درباره حدیث ابی البختری: 140
- 4) ردّ اشکال دوّم: 141
- 3) اشکال دوم: 141
- 5) اشکال سوّم: 142
- 7) ردّ اشکال چهارم: 144
- الف) مروری بر ادله بطلان عقد صبی: 146
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 146
- اشاره 146
- اشاره 146
- 1) ادله عام صحّت: 150
- ب) ادله صحت عقد صبی: 150
- 3) بررسی حال سلمه بن الخطّاب: 151
- 4) بررسی حال ابراهیم بن ابی یحیی: 152
- 6) توضیحی دربارۀ نقل اقوال از سوی مرحوم آقای حکیم: 154
- 5) راهی دیگر برای اثبات اعتبار روایت فوق: 154
- 2) توضیح مرحوم آقای خویی و بررسی آن: 155
- ج) عقدی که مست انجام دهد: 155
- 1) متن عروه: 155
- 7) نتیجه گیری نهایی بحث عقد صبی: 155
- 1) کلام مرحوم صاحب عروه: 157
- اشاره 157
- الف) بررسی صحت یا عدم صحت عقد سکران (مرد مست) و سکری (زن مست): 157
- لا اعتبار بعقد السکران 157
- اشاره 157
- 2) نقد استاد مد ظلّه نسبت به نحوۀ طرح مسئله توسط مرحوم صاحب عروه: 158
- 1) پیرامون سند روایت و دفع اشکال مرحوم آقا ضیاء: 162
- ب) بررسی صحیحه ابن بزیع و احتمالهای مطرح در آن: 162
- 2) پیرامون دلالت روایت ابن بزیع و توجیهات مطرح شده: 164
- اشکال مرحوم محقق کرکی و مرحوم شهید ثانی به توجیه مرحوم علامه: 164
- توجیه اول، کلام مرحوم علامه: 164
- توجیه دوم کلام مرحوم مجلسی اول: 165
- توجیه سوم، کلام مرحوم کاشف اللثام: 166
- اشکال استاد مد ظلّه به کلام کشف اللثام: 167
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 169
- متن عروه: 169
- عقد السکری اذا اجازت بعد الافاقه 169
- متن روایت: 169
- اشاره 169
- 2) نقد استاد مد ظلّه: 170
- 1) طرح سه اشکال از صاحب ریاض: 170
- الف) بررسی اشکالات وارده بر روایت ابن بزیع: 170
- جهت اول: بررسی اعراض اصحاب: 171
- اشکال محقق کرکی و شهید ثانی به علامه حلّی در استدلال به روایت ابن بزیع: 172
- جهت دوم: روایت با چه اصلی از اصول قطعی مخالف است؟ 172
- بررسی اشکال دوم صاحب ریاض: 172
- بررسی اشکال سوم صاحب ریاض: 173
- پاسخ اشکال: 174
- نقد استاد از جواب اوّل: 174
- جواب دوّم: 174
- جواب اول: 174
- بررسی اشکال چهارم: 174
- جواب اول: 175
- جواب دوم: 175
- پاسخ اشکال چهارم: 175
- نقد استاد مد ظله بر جواب اول: 175
- اشکال استاد مد ظلّه بر پاسخ صاحب جواهر رحمه الله: 176
- ب) مقایسه مفاد روایت ابو ولاّد با روایت ابن بزیع: 176
- 1) نقل خلاصه ای از مفاد روایت ابو ولاّد: 176
- جواب اول: 177
- جواب دوم: 177
- پاسخ از اشکال استاد مد ظلّه: 177
- اشاره 179
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 179
- فارق دوم بین دو صحیحۀ ابو ولاّد و ابن بزیع 181
- پاسخ اول: 183
- اشکال دیگری به صحیحۀ ابن بزیع 183
- پاسخ دوم: 183
- اشاره 183
- پاسخ چهارم: 184
- پاسخ سوّم: 184
- أخذ به قواعد یا تخصیص قواعد 185
- چرا عقد سکران صحت فعلیه نداشته باشد؟ 188
- عدم فرق بین سکران و سکری 189
- متن عروه: 190
- اشاره 190
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 190
- اشاره 190
- الف) حکم عقد سفیه: 190
- ب) صحت عقد مکره برای غیر خود: 191
- 1) بیان مرحوم آقای حکیم و آقای خویی در مورد عدم شمول حدیث رفع: 191
- اشاره 191
- 2) مناقشۀ استاد - مد ظلّه - بر کلام این دو بزرگوار: 192
- اشاره 193
- 2) پاسخ مرحوم آقای خویی به اشکال مذکور: 193
- 1) طرح اشکال: 193
- 1) نقل کلام مرحوم آقای خویی (یادآوری و تکمیل): 196
- خلاصۀ درس این جلسه: 196
- اشاره 196
- الف) نقل و بررسی کلام مرحوم آقای خویی درباره صحت عقد مکره پس از رضایت: 196
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد - مد ظله -: 198
- 5) ادامه بررسی کلام مرحوم آقای خویی: 202
- 6) مقدمه ای در تحقیق مسئله از سوی استاد - مد ظلّه -: 203
- 7) تطبیق مقدمه فوق بر محلّ بحث: 205
- ب) اشاره به مسئله 15: 206
- 1) متن مسئله: 206
- 2) توضیح مسئله: 206
- 1) متن مسئله: 207
- خلاصۀ درس این جلسه: 207
- الف) مسئله 16 عروه: یشترط بقاء المتعاقدین علی الاهلیه الی تمام العقد 207
- اشاره 207
- 3) کلام مرحوم آقای خویی در توضیح صورتهای مسئله: 208
- اشاره 209
- 4) توسعه در موضوع مسئله: 209
- ب) وجوه لزوم بقاء صلاحیت متعاقدین: 209
- 2) نقد استاد مد ظله از وجه اول: 210
- 3) وجه دوم؛ انصراف ادله: 210
- 5) وجه سوم؛ تفصیل مرحوم آقای حکیم: 211
- 4) نگاهی به وجه دوم از نظر استاد - مد ظلّه - 211
- 6) نقد استاد - مد ظله - از وجه سوم: 212
- 7) بررسی تفصیل مطرح شده در کلام مرحوم آقای حکیم: 212
- 9) نقد استاد - مد ظله - از وجه چهارم: 215
- اشاره 217
- الف) پی گیری بحث لزوم بقاء اهلیت متعاقدین تا پایان عقد: 217
- خلاصۀ درس این جلسه: 217
- اشاره 217
- 1) تکمیل بررسی اجماع: 217
- 3) لزوم صدق معاقده: 218
- 2) اعتبار مخاطبه بین المتعاقدین: 218
- 5) قیاس عقود لازمه پیش از تحقق رکن دوم آن به عقود جائزه: 219
- اشاره 219
- مناقشۀ استاد - مد ظله - 220
- 6) انصراف ادله: 220
- متن عروه 222
- ب) طرح مسئلۀ اشتراط تعیین زوج و زوجه و توضیحی پیرامون آن: 222
- خلاصۀ درس این جلسه: 225
- 1) اجماع: 225
- 2) قیاس نکاح با سایر عقود: 225
- الف) وجوه و ادلّه ای که برای اثبات بطلان عقد مطرح شده: 225
- متن عروه: 225
- اشاره 225
- 5) استدلال به آیات و روایات توسط مرحوم آقای خویی رحمه الله: 226
- 4) لزوم تعیین از مرتکزات عقلاء است: 226
- 3) شرطیت جواز استمتاع و عدم امکان استمتاع از طبیعت جامع: 226
- اشاره 227
- 1) ردّ اجماع: 227
- ب) نقد وجوه مذکوره توسط استاد مد ظلّه: 227
- 3) ناتمام بودن دلیل شرطیت بالفعل جواز استمتاع:: 228
- 4) مخدوش بودن استدلال مرحوم آقای حکیم: 229
- اشاره 230
- 5) پاسخ به استدلال مرحوم آقای خویی: 230
- نظر استاد مد ظلّه: 231
- متن عروه: 232
- اشاره 232
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 232
- صورت اول: عنوان مطلقی در صیغۀ نکاح به کار برود 233
- اشاره 235
- صورت دوم: عنوان خاصی متعلق نکاح قرار گرفته است 235
- اشاره 238
- بررسی فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 238
- فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 238
- بررسی فرمایش مرحوم آقای بروجردی رحمه الله: 240
- اشاره 240
- اشکال مرحوم آقای بروجردی رحمه الله به صاحب عروه: 240
- اشاره 241
- مناقشۀ مرحوم آقای خویی رحمه الله به کلام عروه: 241
- بررسی فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 242
- ادامۀ مسئله: 242
- بررسی فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 242
- فرض دیگر مسئله: 243
- متن عروه: 246
- خلاصۀ درس این جلسه: 246
- اشاره 246
- طرح بحث: 247
- کلام شیخ طوسی رحمه الله در مبسوط: 248
- اشاره 248
- اشاره 249
- مستفاد از کلام علامه در تذکره: 249
- کلام علامه رحمه الله در تذکره: 249
- مستفاد از کلام علامه: 250
- اشاره 250
- ادامه کلام علامه رحمه الله: 250
- اشکال استاد مد ظلّه بر کلام مرحوم سید رحمه الله: 251
- نقد استاد مد ظلّه بر آیت الله حکیم رحمه الله: 253
- اشاره 253
- اشاره 256
- نقد و نظر استاد مد ظله: 256
- خلاصۀ درس این جلسه: 257
- 1) طرح مسئله: 257
- الف) اختلاف زوج و زوجه در اصل تعیین: 257
- اشاره 257
- 4) فرمایش استاد - مد ظلّه - و بیان مراد سید رحمه الله: 258
- 3) اشکال دیگر به فتوای سید رحمه الله: 258
- ج: اختلاف زوج و ولی زوجه در معیَّن، هرگاه آن دو تنها در نیتشان تعیین کرده باشند. 260
- ب) اختلاف زوج و زوجه در معیَّن: 260
- اشاره 260
- 3 - اقوال فقها در مسئله 263
- 2 - متن روایت: 263
- 4) اعراض مشهور از روایت: 264
- اشاره 265
- خلاصۀ درس این جلسه: 265
- الف) توجیهی دیگر برای جریان اصاله الصحه در مسئله تنازع بین زوج و زوجه در تعیین: 265
- 1) بررسی کلام مرحوم سید دربارۀ اعراض مشهور از روایت: 267
- ب) ادامه بحث پیرامون صحیحه ابی عبیده حذّاء: 267
- اشاره 269
- نقد استاد مد ظلّه بر کلام مرحوم آیت الله خویی رحمه الله: 270
- الف) اذا کان لرجل عده بنات، فزوج واحده و لم یسمّها عند العقد و لا عیّنها بغیر الاسم لکنه قصدها معینه 273
- 1 - بیان مورد روایت ابی عبیده از دیدگاه مرحوم آقای خویی: 273
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 273
- اشاره 273
- 2) نقد فرمایش آقای خویی توسط استاد مد ظله: 274
- ب) محتملات روایت از دیدگاه محقق نراقی قدس سرّه: 275
- 2) پاسخ کاشف اللثام بر ایراد ابن ادریس: 276
- 1) ایراد اول؛ ایراد ابن ادریس (عدم تمییز): 276
- ج) بررسی اشکالات اصحاب، پیرامون این روایت: 276
- 4) نقد کلام صاحب جواهر رحمه الله توسط استاد مد ظله: 277
- د) ایراد دوم، ایراد صاحب جواهر رحمه الله 278
- اشاره 279
- ه) توجیه روایت ابو عبیده توسط محقق حلّی 279
- 2) تأمّل استاد مد ظله در توجیه محقق: 280
- 1) اشکال محقق کرکی و شهید ثانی بر توجیه محقق اول: 280
- و) نظر کاشف اللثام در توجیه روایت: 282
- الف) بررسی احتمالات چهارگانه: 283
- اشاره 283
- خلاصه درس قبل و این جلسه: 283
- ب) عدم صحت نکاح حمل: 287
- 1) متن عروه، مسئله 20: 287
- 2) عدم وجود «اجماع» در مسئله: 288
- 4) کلام مرحوم آقای حکیم: 289
- 5) نظر استاد مد ظله: 290
- 6) اشکال مرحوم حکیم بر کلام سید رحمه الله: 290
- فرمایش استاد مد ظله: 291
- خلاصه درس قبل و این جلسه: 291
- اشاره 291
- اشاره 293
- بررسی حواشی آقایان بر عروه: 293
- حاشیه مرحوم آقای خویی: 293
- اشاره 293
- نظر نهایی استاد مد ظله: 294
- اشاره 294
- پاسخ استاد مد ظله: 294
- حاشیه مرحوم آقای گلپایگانی: 294
- لا یشترط فی النکاح علم کل من الزوج و الزوجه باوصاف الأخر مما تختلف به الرغبات 295
- متن عروه: 295
- خلاصۀ درس این جلسه: 297
- عدم جواز شرط خیار در عقد نکاح: 297
- فی مسائل متفرقه 297
- متن عروه: 297
- اشاره 297
- اشاره 297
- اشاره 297
- وجه اول: اجماع فقها بر بطلان: 298
- وجه دوم: مخالفت با مقتضای عقد: 300
- پاسخ وجه مذکور: 301
- وجه سوم: مخالفت خیار فسخ با لزوم که از احکام نکاح است نه از حقوق طرفین: 301
- پاسخ استاد مد ظله به وجه مذکور: 302
- وجه چهارم: انحصار موارد جواز فسخ به عیوب خاصه: 303
- پاسخ استاد مد ظله به وجه مذکور: 303
- خلاصۀ درس این جلسه: 304
- اشاره 304
- الف) نقد و بررسی کلام آقای خویی پیرامون بطلان اشتراط خیار در عقد نکاح: 304
- 1) یادآوری کلام مرحوم آقای خویی: 304
- 2) نقد استاد مد ظلّه در مورد وجه اول: 305
- 3) پاسخ استاد مد ظلّه به وجه دوم: 308
- ب) نقد و بررسی ضابطه مطرح شده در کلام مرحوم آقای نائینی: 309
- 1) نقل کلام ایشان: 309
- 2) نقد استاد مد ظلّه: 309
- ج) بررسی بطلان عقد به وسیله شرط خیار: 310
- 1) متن عروه: 310
- اشاره 312
- استدلال صاحب عروه بر اینکه در مقام، شرط فاسد مفسد نیست. 312
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 312
- استدلال محقق خویی بر افساد شرط خیار نسبت به عقد نکاح و نقد آن 313
- مختار استاد دام ظله در مسئله 314
- اشاره 315
- اشتراط خیار در مهر، در عقد دائم 315
- بررسی اقوال در مسئله 315
- اشتراط خیار در مهر در عقد منقطع 316
- اشاره 316
- توضیح عبارت شرایع 318
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 320
- اشاره 320
- الف) لزوم تعیین مدّت در مورد اشتراط خیار در مهر: 320
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 320
- 2) نقد کلام مرحوم آقای خویی توسط استاد مد ظله: 321
- ب) تکمیل مبحث طریقه تشخیص حقی یا حکمی بودن لزوم عقد: 322
- اشاره 322
- 1) احکام الزامی و اباحی: 323
- 2) تمسک به ادله ای مانند «أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» و «المؤمنون عند شروطهم» در مورد شک: 324
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 327
- اشاره 327
- اشاره 327
- الف) تتمه مسئله اول (اشتراط خیار در عقد نکاح): 327
- 2) طرح اشکال در عموم و اطلاق آیات و روایات: 329
- 3) اشکال دلیل دوم (اقرار): 335
- 1) عبارت عروه: 335
- 2) توضیح عبارت متن: 335
- 4) مناقشه استاد - مد ظلّه - در استدلال به دلیل اقرار در امثال مقام: 336
- 5) نکته کلی در عدم انحلال اخبارات: 337
- اشاره 339
- اشاره 339
- اذا ادعی رجل زوجیه امرأه فصدقته او ادعت امرأه زوجیه رجل فصدقها 339
- خلاصۀ درس این جلسه: 339
- متن عروه: 339
- متن عروه: 341
- و لا فرق فی ذلک بین کونهما بلدیین معروفین او غریبین. 341
- اما اذا ادعی احدهما الزوجیّه و انکر الآخر 341
- متن عروه: 341
- علی المنکر ترتب آثاره فی الظاهر لکن یجب علی کل منهما العمل علی الواقع فیما بینه و بین الله 342
- متن عروه: 342
- متن عروه: 342
- اذا حلف المنکر حکم بعدم الزوجیه بینهما 342
- بیان استاد - مد ظله - پیرامون قاعدۀ اقرار 343
- متن عروه: 346
- مناقشۀ استاد - مد ظله - بر کلام مرحوم آقای خویی 346
- یجب علیه ایصال المهر الیها 346
- اشاره 347
- متن عروه: 347
- مناقشه مرحوم آقای حکیم 347
- پاسخ استاد - مد ظله - به مناقشه مذکور 347
- لا یجب علیه نفقتها لنشوزها بالانکار 347
- اشاره 349
- خلاصۀ درس این جلسه: 349
- الف) بررسی مجدّد قاعده اقرار به صورت خلاصه: 349
- 1) یادآوری فتوای مرحوم سید: 349
- 2) اشکال مرحوم آقای خویی: 349
- 4) دفاع استاد مد ظلّه از مرحوم آقای خویی: 350
- 3) نقد استاد مدّ ظله: 350
- 1) نقد استاد مد ظلّه: 351
- ب) بررسی بخش دیگری از مسئله دوم: 351
- متن عروه: 351
- متن عروه: 353
- 2) اشکال استاد مد ظلّه به شیخ انصاری رحمه الله: 353
- ج) بررسی عدم جواز اقداماتی که متوقف به اذن شوهر است: 353
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 353
- 2) نقد استاد مد ظلّه: 354
- متن عروه: 355
- 1) اشکال مرحوم آقای خویی: 355
- 2) نقد استاد مد ظلّه: 355
- ه) رجوع مدّعی بعد از اقامۀ بیّنه: 356
- متن عروه: 356
- اشاره 357
- متن عروه 357
- خلاصه درس این جلسه: 357
- الف) بررسی مسئله عروه اذا تزوج امرأه تدّعی خلوّها عن الزوج فادّعی زوجیّتها رجل آخر 357
- مسامحه در کلام سیّد و توجیه آن 358
- فرض عدم بیّنه 358
- اشاره 359
- ب) تفصیل دو قول در مسئله 359
- 1) منافع بضع حرّه مضمون است یا نه؟ و بررسی تاریخی آن 360
- اشاره 361
- 2) فرمایش محقق خویی در مقام 361
- توضیح فرمایش محقق خویی 362
- الف) معنای عبارت «لم تسمع دعواه الا بالبینه» یا «لم یلتفت الی دعواه الا بالبینه» در کلمات فقهاء و بیان دیدگاه قائلین به عدم جریان قانون مدعی و منکر در مقام 364
- اشاره 364
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 364
- ب) بررسی نظر قائلین به جریان قانون مدعی و منکر در مقام و ثمرات ذکر شده برای آن: 365
- 1) کلام محقق کرکی در جامع المقاصد و علامه در تذکره: 365
- 3) توجیه استاد دام ظله برای کلام محقق کرکی و شهید ثانی بر مبنای شیخ انصاری رحمه الله در مسئله خروج از محل ابتلاء: 366
- 5) وجود ثمره در لوازم زوجیت: 369
- 7) نظر صاحب جواهر: 370
- 8) کلام مرحوم بروجردی در تصویر ثمره برای اجرای قانون مدعی و منکر در مقام: 371
- اشاره 373
- فصل فی مسائل متفرقه 373
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 373
- متن عروه: 373
- اشاره 373
- الف) بررسی عبارت «لا تسمع دعواه الا بالبینه»: 374
- 1) طرح مسئله: 374
- 3) سابقه طرح اشکال: 375
- نقد استاد مد ظله بر توجیه مرحوم آقای گلپایگانی: 376
- توجیه مرحوم آقای گلپایگانی 376
- نقد توجیه استاد و جواب آن: 377
- پاسخ استاد مد ظله: 377
- 1) توضیح عبارت «فحلف لا یکون حلفه»: 377
- ب) چند توضیح عبارتی نسبت به متن عروه (مسئله 3857): 377
- نقل کلام مرحوم آقای خمینی رحمه الله 377
- نقد کلام مرحوم امام خمینی رحمه الله 378
- 3) اغلاط چاپی مسئله (چاپ جامعه مدرسین): 379
- نکته توضیحی: 380
- خلاصۀ درس این جلسه: 381
- اشاره 381
- الف) بیان قرینه دال بر اینکه فرض مسئلۀ سید رحمه الله در انحصار راه ثبوت زوجیت در بینه، پیش از مراجعه به حاکم است: 381
- اشاره 382
- ب) نقل و بررسی روایات: 382
- 2 و 3 - مضمرۀ یونس و مکاتبۀ حسین بن سعید: 383
- 4 - موثقه سماعه: 384
- ج) جمع بین روایات: 385
- اشاره 385
- نقد استاد مد ظله بر کلام مرحوم آقای حکیم و بیان وجه جمع مختار: 386
- د) ادامۀ توضیح و شرح عبارت عروه: 387
- اشاره 390
- 1) متن عروه (صد مسئله): 390
- خلاصۀ درس این جلسه: 390
- 2) توضیح: 390
- الف) بررسی مسئله چهارم از مسائل متفرّقه: 390
- 3) نظر شهید ثانی در مسالک با توضیحی از استاد مد ظلّه: 391
- 4) نقد استاد مد ظلّه: 392
- 6) توضیح و نظر استاد مد ظلّه: 393
- 1) متن عروه (صدر مسئله): 394
- ب) بررسی مسئله پنجم از مسائل متفرقه: 394
- خلاصۀ درس این جلسه: 397
- اشاره 397
- اشاره 398
- ادّعای عدم تعارض بین روایت سماعه و سایر روایات 398
- جواب استاد دام ظله از ادّعای عدم تعارض 399
- ادامۀ بررسی مسئله خامسه 400
- سرایت تعارض از مدلول مطابقی به مدلول التزامی و عدم آن 401
- تقریبی برای نفی ثالث و نقد آن 402
- اشاره 402
- تقریب استاد دام ظله برای نفی ثالث مبنای حجیت اجمالی یکی از دو بیّنه لا علی التعیین 403
- اشاره 405
- بررسی فروض مطرح در مسئله پنجم 405
- اشاره 405
- الف) فرض اول: هیچ کدام از دو مدعی بیّنه ندارند (کلام مرحوم سید) 405
- 1) تتمیم کلام مرحوم سید توسط استاد مد ظله 406
- 3) پاسخ مرحوم آقای خویی از اشکال فوق 407
- 2) طرح یک اشکال 407
- 4) تکمیل جواب مرحوم آقای خویی توسط استاد مد ظله: 408
- اشاره 410
- ج) فرض سوم، هر دو مدعی بیّنه دارند (کلام مرحوم سید و توضیح استاد مد ظله) 411
- اشاره 413
- 1) طرح بحث: 413
- الف) توضیح کلام سید درباره تقدم مورد یکی از دو بیّنه بر مورد بیّنه دیگر: 413
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 413
- 2) متن عروه: 414
- 3) توضیح صورت های مسئله بر طبق متن عروه: 414
- 1) صورتهای مسئله: 416
- ب) تقریر دیگری از صورتهای مسئله توسط استاد: 416
- 2) حکم صورت های فرض اول: 417
- 3) حکم صورتهای فرض دوم: 418
- ج) بررسی کلام سید: 419
- 1) طرح اشکالات بر کلام سید: 419
- 2) توجیه کلام سید و پاسخ به اشکال اوّل توسط استاد مد ظلّه: 420
- اشاره 420
- استدلال بر مرجّح بودن اصل عملی نسبت به امارات متعارض 420
- تطبیق مبنای اصولی فوق بر محل کلام 421
- 4) تذکر یک نکته: 423
- الف) اذا کانت تشهد بالزوجیه من ذلک التاریخ الی زمان الثانیه 424
- اشاره 424
- متن عروه: 424
- خلاصۀ درس این جلسه: 424
- 1) توضیح عبارت مرحوم سید: 424
- 2) مناقشه در وجهی که برای فتوای سید رحمه الله ذکر کرده بودیم: 425
- 3) بیان وجه کلام سید رحمه الله توسط استاد مد ظله: 426
- ب) بخلاف الاختین و الام و البنت مع تقدم تاریخ الام 427
- متن عروه: 427
- 1) توضیح کلام سید رحمه الله: 428
- ج) وردت روایه تدل علی تقدیم بینه الرجل الا مع سبق بینه الامرأه المدعیه او الدخول بها فی الاختین 428
- متن عروه: 428
- 2) نقل و بررسی سند و حجیت روایت مذکور توسط استاد مد ظله: 429
- 3) آیا شهرت یا اجماع بر عمل به روایت محقق است؟ 430
1380/8/5 شنبه درس شمارۀ (355) کتاب النکاح/سال چهارم
اشاره
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
خلاصۀ درس این جلسه:
در این جلسه نخست به توضیح بیشتر اشکالی از عبارت مصنف در مسئله 12 پرداخته، سپس بررسی مسئله 13 را آغاز می کنیم، در این مسئله درباره اشتراط بلوغ و عقل در مجری صیغه نکاح سخن گفته شده است، پس از توضیح کلام مصنف کلام مرحوم امام خمینی رحمه الله درباره آیه ابتلا نقل می شود که ثبوتاً چهار احتمال در مورد شرطیت رشد یا بلوغ در کار است (شرط تنها رشد است - شرط تنها بلوغ است - مجموع آن دو شرط است - هر یک از آن دو کافی است) در آیه هم چهار احتمال وجود دارد («حتی» برای تسویه حکم نسبت به ما بعد آمده - حتی غایی است و استمرار ابتلاء تا وقت بلوغ شرط نیست - حتی غایی است و استمرار بلوغ شرط است - حتی تعلیلی است) که به نظر ایشان احتمال سوم اظهر است.
***
الف) دفع اشکال تناقض در عبارت مصنف در مسئله 12 (یادآوری و تکمیل):
1) قسمتی از عبارت متن:
اذا اوقعا العقد علی وجه یخالف الاحتیاط اللازم مراعاته فان... ارادا الفراق فالاحوط الطلاق و ان کان یمکن التمسک باصاله عدم التأثیر فی الزوجیه
2) طرح اشکال مرحوم آقای حکیم و مرحوم آقای خویی رحمه الله:
در این عبارت تناقض صدر و ذیل وجود دارد، از یک طرف در صدر مسئله مفروض گرفته شده که مجتهد نمی تواند حکم مسئله را به دست آورد، لذا احتیاط