نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 11 صفحه 192

سین - نبوده، و از قرائن دیگر دریافته ایم که این نام سُعَید می باشد، لذا به عقیده نجاشی این راوی غیر از سعید بن جناح بغدادی که در قسم سعید نامها آمده(1) می باشد.

سلیقه ای در مورد برخی کتب دیده شده که برخی ترتیب کتاب را به هم زده، ترتیب جدیدی برای آن فراهم می کنند. همچون ترتیب التهذیب نگارش سید هاشم بحرانی، و یا ترتیب رجال شیخ طوسی، ترتیب رجال نجاشی.(2)

به عقیدۀ ما این سلیقه، سلیقه خوبی نیست، چون با این کار فوائد رجالی مهمی از دست می رود، مشکل دشواری دستیابی با فراهم آوردن یک فهرست برای کتاب به آسانی قابل حل است و فوائد رجالی اصل ترتیب کتاب هم بر جای می ماند.

باری کلید حل مسئله ما، در دقت در ترتیب مشیخه فقیه و کشف چگونگی ترتیب آن می باشد.

پاسخ سؤال درباره ترتیب مشیخه

با دقت در ترتیب مشیخه فقیه و مقایسه آن با روایات خود فقیه به این نتیجه رسیده اند که ترتیب مشیخه ناشی از ترتیب ذکر نام راویان در خود کتاب است بدین گونه که شیخ صدوق پس از نوشتن فقیه، با مراجعه به متن فقیه راویان فقیه را بدست آورده و به همان ترتیب اصل کتاب، طرق مشیخه را ذکر کرده، هر کس که اولین روایت وی در فقیه زودتر از اولین روایت دیگری است، طریق وی نیز در مشیخه زودتر از طریق دیگری است، مثلاً چون اول روایت عمار ساباطی(3) و سپس

1- (1) رجال نجاشی: 481/182 (توضیح بیشتر) البته این دو عنوان بنا بر تحقیق یکی هستند. ولی کلام استاد - مد ظلّه - بر این اساس است که نجاشی این دو را یکی نمی دانسته، لذا در کتاب رجال نجاشی باید این دو از هم جدا گرفته شود.
2- (2) (توضیح بیشتر) کتبی که ترتیب کتب دیگر است در ذریعه 64:4-70 ذکر شده است، از جمله چهار اثر را نام ترتیب مشیخه من لا یحضره الفقیه در ص 68 و 69 معرفی شده که در این بحث باید مورد توجه باشد، حاجی نوری هم در خاتمه مستدرک و پیش از وی مجلسی اول در جلد چهاردهم روضه المتقین مشیخه فقیه را نخست مرتب کرده، سپس شرح کرده اند.
3- (3) فقیه 26/20:1.