نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 11 صفحه 249

«وَ أَنْکِحُوا الْأَیامی مِنْکُمْ وَ الصّالِحِینَ مِنْ عِبادِکُمْ وَ إِمائِکُمْ...» مراد از «ایامی» - که جمع ایّم است - همین معنای عام است، در این صورت صدر حدیث دلالت بر آن دارد که در تمام زنها چه بکر، چه ثیب، زن از ولی خود در امر تزویج سزاوارتر می باشد. در ذیل حدیث فرق بین بکر و ثیب را چنین ذکر می کند که در ثیبه اذن صریح معتبر است.

ولی در باکره هر چند اذن دختر معتبر است، ولی سکوت باکره خود اذن به شمار می رود بر خلاف ثیب که سکوتش اذن نمی باشد.

بنابراین تفسیر روایت از ادله استقلال انحصاری باکره است، چون تعبیر «احق بنفسها» استقلال همۀ دخترها از جمله دخترهای باکره را می رساند. از اطلاق «و البکر تستأذن فی نفسها» استفاده می شود که همه افراد حتی ولی دختر در امر ازدواج باید از دختر اذن بخواهند، پس دلیل بر نفی استقلال ولی می باشد، در نتیجه از مجموع صدر و ذیل استقلال دختر و نفی استقلال ولی استفاده می شود که همان قول به استقلال انحصاری دختر می باشد.(1)

ولی از آنجا که دو احتمال در مفاد این روایت می باشد، روایت مجمل می باشد، با مراجعه به روایاتی که در آن کلمۀ ایّم بکار رفته در می یابیم که این واژه چه بسا در مقابل بکر بکار رفته(2) است پس بکر را شامل نمی شود.

خلاصه در روایات اگر معنای اول اظهر نباشد و ایم ظاهر در اختصاص به ثیّب نباشد(3) ، در معنای دوم اظهر نیست و نمی توان ظهوری در معنای اعم برای این

1- (1) (توضیح بیشتر) البته شمول ولی نسبت به پدر، به اطلاق روایت می باشد. استاد - مد ظلّه - در جلسات آینده در این باره سخن خواهد گفت.
2- (2) (توضیح بیشتر)، به عنوان نمونه: عن ابی قلابه ان رسول الله صلی الله علیه و آله کان اذا تزوج البکر اقام عندها سبع 3 و اذا تزوج الایّم اقام عندها ثلاثاً (مصادر عامه و نیز مکارم الاخلاق)، بکراً او ایّما (سنن نسایی، نکاح: 6).
3- (3) (توضیح بیشتر) مؤیّد این معنا روایت نبوی دیگری است که ظاهراً با این روایت یکی است: لا تنکح الایم حتی تستأمر و لا تنکح البکر حتی تستأذن و انّ سکوتها اذنها (صحیح مسلم، نکاح، 64، 66، مسند احمد بن حنبل 434:2).