نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 11 صفحه 286

انحصاری ولیّ می شدیم(1) لیکن برخی روایات خاصه بالنصوصیه اذن دختر را لازم می داند، روایات معارض عبارتند از:

1 - معتبرۀ منصور بن حازم عن أبی عبد الله علیه السلام قال: «تستأمر الجاریه البکر و غیرها و لا تنکح الا بامرها»(2) این روایت دلالت بر اشتراط اذن دختر کرده، استقلال پدر را نفی می کند.

2 - معتبرۀ صفوان عن موسی بن جعفر علیه السلام در قسمت اول آن حضرت می فرمایند: «یکون ذلک (التزویج) برضاها فان لها فی نفسها نصیباً» و در قسمت دوم می فرمایند: «و یکون ذلک برضاها فان لها فی نفسها حظّاً»(3) این روایت و روایت بعدی علاوه بر نفی استقلال پدر، دلالت بر اشتراک هر دو می کند.(4)

3 - صحیحه زراره و محمد بن مسلم عن أبی جعفر علیه السلام: «لا ینقض النکاح الا الأب»(5) البته بین روایات منصور بن حازم و روایات استقلال پدر جمع عرفی هست چون روایت منصور مطلق است و اسمی از پدر نبرده است به وسیلۀ روایاتی که پدر را مستقل می داند (مانند صحیحۀ محمد بن مسلم: یستأمرها کل احدٍ ما عدا الأب(6)) از اطلاق آن رفع ید کرده آن را بر غیر پدر حمل می کنیم.(7) پس فقط معتبرۀ صفوان و صحیحۀ زراره و محمد بن مسلم معارض روایات استقلال پدر خواهند بود. چگونه این روایات را جمع کنیم؟

مرحوم آقای خویی می فرمایند: بین طائفه اول از روایات استقلال که اذن پدر را لازم می دانست و نسبت به لزوم اذن دختر سکوت داشت و بین روایات تشریک (معتبرۀ صفوان و صحیحۀ زراره و محمد بن مسلم) که علاوه بر اذن پدر، اذن دختر را

1- (1) جمع بین صراحت طائفه اول و سوم استقلال انحصاری پدر است و ظهور طائفه دوم نیز آن را تأیید می کند.
2- (2) جامع الاحادیث 188/25، باب 50 از ابواب التزویج - ح 1 وسائل الشیعه 271/20، باب 3 از ابواب عقد النکاح و اولیاء العقد، ح 10
3- (3) جامع الاحادیث 188/25، باب 50 از ابواب التزویج - ح 2 وسائل الشیعه 284/20، باب 9 از ابواب عقد النکاح و اولیاء العقد، ح 2
4- (4) مبانی العروه 256/2
5- (5) مبانی العروه 254/2 و 265، جامع الاحادیث 191/25، باب 50 از ابواب التزویج - ح 13، وسائل الشیعه 272/20، باب 4 از ابواب عقد النکاح و اولیاء العقد، ح 1
6- (6) جامع الاحادیث 191/25، باب 50 از ابواب التزویج - ح 12، وسائل الشیعه 272/20، باب 4 از ابواب عقد النکاح و اولیاء العقد، ح 3
7- (7) مبانی العروه 266/2