- 1380/11/27 شنبه درس شمارۀ (400) کتاب النکاح/سال چهارم 1
- اشاره 1
- الف) کلیاتی پیرامون تاریخچه موضوع و خصوصیات و فروض مسئله پنجم عروه: 1
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 1
- اشاره 1
- ب) مستند احکام ذکر شده در ما نحن فیه؛ «قاعده» یا «نص»: 2
- اشاره 2
- 1) ادعای مرد نسبت به زن، و ادعای خواهر، مادر یا دختر آن زن نسبت آن مرد: 2
- 2) مسئله بیّنه: 2
- 2) نقد و بررسی نسبت محقق به استناد شیخ طوسی در نهایه به روایت زهری و روایت ثقفی: 3
- 1) کلمات فقهایی که در استنادشان به قاعده ظهور دارد 3
- ج) نکاتی در مورد متن و سند روایت زهری و ثقفی: 6
- 3) کسانی که مستند مسئله را نص قرار داده اند: 6
- خلاصۀ درس این جلسه: 9
- 1380/11/28 یکشنبه درس شمارۀ (401) کتاب النکاح/سال چهارم 9
- الف) نیاز به حلف در جایی که یکی از دو مدعی اقامۀ بینه کند: 9
- اشاره 9
- اشاره 9
- 2) تنقیح محل کلام: 10
- 1) توضیح کلام صاحب عروه: 10
- 4) لزوم حلف بر کسی که بینه اقامه کرده است: 12
- 3) توضیحی پیرامون حجیت مثبتات بینه توسط استاد مد ظله: 12
- 5) بیان اصل جاری در مقام، توسط مرحوم نراقی و نقد آن: 14
- 7) مناقشۀ استاد - مد ظله - بر اعتراض مذکور: 14
- 6) اعتراض مرحوم نراقی به شهید ثانی رحمه الله: 14
- ب) توضیحی پیرامون مواردی که هر دو اقامۀ بینه کنند: 15
- متن عروه: 15
- 1) بیان کیفیت تساقط بینه ها در صورت اول و دوم توسط استاد مد ظله: 16
- 2) ذکر فرض دیگر و صور مختلف آن: 16
- الف) تکمیل فرض دوم: 17
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 17
- اشاره 17
- 1) نقد حکومت یا ورود ادله حجیت بینه بر قوانین قضائی: 17
- 1380/11/29 دوشنبه درس شمارۀ (402) کتاب النکاح/سال چهارم 17
- اشاره 17
- 2) نکته ای درباره تعارض ادله حجیت بینه و قانون مدعی و منکر: 19
- 1) عبارت عروه: 19
- ب) فرض سوم، وجود بینه برای هر دو مدعی: 19
- 2) توضیح و بررسی عبارت عروه در فرض سوم: 20
- اشاره 23
- ج) فروض دیگر: 23
- 1) یکی از دو بینه مطلق و دیگری مورخ: 23
- 2) متن روایت زهری: 24
- 3) نظر مرحوم سید در مورد عمل به این روایت: 24
- 4) دو احتمال استاد مد ظله در معنای روایت: 25
- اشاره 26
- ادامه بحث در روایت زهری: 26
- خلاصه درس قبل و این جلسه: 26
- 1380/11/30 سه شنبه درس شمارۀ (403) کتاب النکاح/سال چهارم 26
- اعمال قواعد یا تخصیص قواعد: 26
- آیا مفاد حدیث زهری موافق قاعده است یا مخالف قاعده؟ 27
- تقریب صاحب جواهر برای خلاف قاعده نبودن تقدیم بینۀ مرد و نقد آن 32
- وجه مرجّحیت دخول در روایت: 33
- تعدی از مورد روایت به ام و بنت 35
- اشاره 36
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 36
- متن عروه: 36
- 1380/12/5 یکشنبه درس شمارۀ (404) کتاب النکاح/سال چهارم 36
- 1) توضیح عبارت: 36
- یجوز تزویج امرأه تدعی انّها خلیه من الزوج من غیر فحص 36
- 2) بیان دو نکته در توضیح عبارت عروه: 37
- اشاره 39
- مناقشۀ استاد - مد ظله - در سیره: 39
- 3) بررسی ادلۀ مسئله: 39
- 2) صحیحه عمر بن حنظله: 44
- اشاره 44
- 1380/12/6 شنبه درس شمارۀ (405) کتاب النکاح/سال چهارم 44
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 44
- 1) روایت ابان بن تغلب: 44
- الف) دنباله دلیل چهارم حجیت ادعای زن در خلیه بودن 44
- 3) صحیحه میسر یا میسره: 45
- 4) موثقه فضل مولی محمد بن راشد: 46
- 5 - روایت اشعری محمد بن احمد بن یحیی 47
- اشاره 47
- بحث سندی: 47
- 6 - روایت اشعری جعفر بن محمد بن عبید الله (عبد الله) الاشعری 48
- 7) مرسله مهران بن محمد: 49
- 8) روایت یونس بن عبد الرحمن: 49
- ب) بررسی روایات نافیه حجیت قول زن در خلیه بودن خود: 50
- 2) صحیحه ابی مریم انصاری: 50
- 1) روایت جعفریات: 50
- 1380/12/7 سه شنبه درس شمارۀ (406) کتاب النکاح/سال چهارم 52
- وجه جمع بین روایات مسئله و اشکال صاحب حدائق: 52
- خلاصه درس قبل و این جلسه: 52
- وجه جمع بین روایات نزد مرحوم صاحب ریاض قدس سرّه: 52
- اشاره 52
- بررسی کلام صاحب ریاض قدس سرّه: 53
- جمع دیگری برای روایات 54
- تصویر یکی از صور انقلاب نسبت در مقام 55
- بررسی روایات مسئله 58
- الف) دو تقریب برای کیفیت جمع ما بین روایات مسئله سابعه (ادعای زن بر خلیّه بودن خود) و اشکال وارد بر هر کدام: 60
- 1380/12/8 چهارشنبه درس شمارۀ (407) کتاب النکاح/سال چهارم 60
- اشاره 60
- اشاره 60
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 60
- کلام مرحوم آقای حکیم و اشکال استاد مد ظله: 64
- بررسی مسئله عروه: 64
- اشاره 65
- 1) کلام مرحوم آقای حکیم و نظر استاد مد ظله: 65
- ب) بررسی ادامه مسئله 65
- 2) کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 66
- د) و من هنا ظهر جواز تزویج زوجه من غاب غیبه منقطعه و لم یعلم موته و حیاته 67
- اشاره 67
- ج) نعم لو کانت متهمه فی دعواها 67
- 1) توضیح استاد مد ظله و کلام مرحوم آقا ضیاء: 67
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 69
- 1380/12/11 شنبه درس شمارۀ (408) کتاب النکاح/سال چهارم 69
- اشاره 69
- متن عروه: 69
- الف) اذا ادّعت امرأه انّها خلیّه فتزوجها رجل ثمّ ادعت بعد ذلک کونها ذات بعل 69
- برداشت آقای حکیم و آقای خویی از روایات 70
- نقد استاد: 70
- توضیحی دربارۀ حاشیه مرحوم آقای خوئی 70
- صحیحۀ ابی بصیر 71
- ب) اذا وکلا وکیلاً فی اجراء الصیغه فی زمان معین لا یجوز لهما المقاربه بعد مضیّ ذلک الزمان 72
- متن عروه: 72
- بنای عقلا در خبر ثقه 73
- مناقشه استاد در این استدلال 74
- دلیل بر ردع بنای عقلا 74
- 1380/12/13 دوشنبه درس شمارۀ (409) کتاب النکاح/سال چهارم 76
- اشاره 76
- اشاره 76
- الف) تکمیل مسئله ثامنه و تاسعه، مفاد روایت مسعده بن صدقه: 76
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 76
- 1) نقد کلام مرحوم خویی و پذیرش فی الجمله نظر مشهور در مفاد روایت: 77
- 2) دفع نقض های وارده: 78
- 3) نفی بنای عقلاء بر حجیت خبر ثقه: 79
- 4) نظر نهایی استاد مد ظلّه: 81
- اشاره 81
- ب) دنباله بحث مسئله تا سعه، دلیل حجیت اقرار وکیل نسبت به موکل فیه: 81
- 1) قاعده «من ملک شیئاً ملک الاقرار به» و مدرک آن: 81
- 2) مناقشه شیخ انصاری در مدرک مذکور: 82
- 3) نقض مرحوم خویی در قاعده «من ملک»: 83
- 4) بررسی مسئله اقرار بچه به تصرفاتی مانند وصیت توسط استاد دام ظله و نقد کلام مرحوم آقای خویی: 83
- 5) نقد استاد دام ظله نسبت به کلام شیخ انصاری و کلیت قاعده «من ملک»: 85
- 1380/12/14 سه شنبه درس شمارۀ (410) کتاب النکاح/سال چهارم 86
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 86
- اشاره 86
- الف) آیا کلام محقق ثانی نقض قاعده است؟ 86
- ب) نقض آقای خویی 88
- ج) پاسخ استاد مد ظلّه 89
- د) نکته ای در باب وکالت 90
- الف) اولیای عقد، کسانی که ولایت داشتن آنها مسلّم است: 91
- 1381/1/14 چهارشنبه درس شمارۀ (411) کتاب النکاح/سال چهارم 91
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 91
- اشاره 91
- 1) عبارت عروه: 91
- اشاره 92
- 3) آیا ابن ابی عقیل منکر ولایت داشتن جدّ است؟ 92
- 2) نگاهی به نظر فقهاء در مسئله: 92
- بررسی ولایت جد 94
- دلیل اول: روایت عبید بن زراره 95
- انحصار ولایت در جدّ ابی 95
- نقد استدلال به روایت عبید بن زراره 96
- دلیل دوم: تسلّم مسئله بین امامیه و عامه 97
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 99
- دلیل اول: اجماع 99
- دلیل دوم: استصحاب: 99
- ادله نافیه ولایت از امّ 99
- 1381/1/17 شنبه درس شمارۀ (412) کتاب النکاح/سال چهارم 99
- اشاره 99
- دلیل سوم: اولویت 100
- دلیل چهارم: روایاتی که ولایت نکاح را در «اب» منحصر کرده است. 101
- روایت دوم: صحیحۀ زراره و موثقۀ محمد بن مسلم 101
- روایت اول: صحیحۀ محمد بن مسلم 101
- دلیل پنجم: روایت محمد بن مسلم 102
- 1) روایت نبوی صلی الله علیه و آله: 105
- اشاره 105
- اشاره 105
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 105
- الف) بررسی ادله مثبت ولایت امّ: 105
- 1381/1/18 یکشنبه درس شمارۀ (413) کتاب النکاح/سال چهارم 105
- بررسی استدلال: 106
- اشاره 106
- روایت دوم: روایت ابراهیم بن میمون 106
- بررسی استدلال: 107
- اشاره 108
- ب روایاتی که ولایت امّ از آنها استشمام می شود: 108
- روایت اول: روایت سعدان بن مسلم 108
- روایت سوم: روایت ابن ابی یعفور 109
- روایت دوم: روایت عبید بن زراره 109
- روایت چهارم: صحیحۀ محمد بن قیس 109
- روایت ششم: فضل بن عبد الملک عن ابی عبد الله علیه السلام 110
- روایت هفتم: محمد بن مسلم عن احدهما علیهما السلام 110
- روایت پنجم: روایت محمد بن مسلم 110
- بررسی روایات مثبته ولایت امّ 111
- اشاره 111
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 111
- 1381/1/19 دوشنبه درس شمارۀ (414) کتاب النکاح/سال چهارم 111
- بررسی روایات «لیس لها مع ابویها امر» 111
- بررسی صحیحۀ محمد بن قیس: 113
- اکنون به ادلۀ نافیه ولایت ام بازمی گردیم و به ادامۀ بررسی آنها می پردازیم: 114
- اول: صحیحۀ محمد بن مسلم 114
- دوم: روایات وارده در تفسیر آیۀ شریفه «من بِیَدِهِ عُقْدَهُ النِّکاحِ» 115
- سوم: روایاتی که فقط «اذن أبیها» در آن وارد شده است: 115
- چهارم: تسلّم بین العامّه 117
- روایات نافیه ولایت از برادر 118
- ولایت برادر در امر نکاح خواهر خود 118
- بررسی استدلال: 118
- اشاره 118
- 1. روایت داود بن سرحان 118
- 3) روایت ولید بیّاع الاسفاط: 119
- روایات مثبته ولایت برادر 120
- ولایت عمو در امر نکاح 121
- اشاره 123
- 1) متن عروه: 123
- اشاره 123
- 1381/1/21 چهارشنبه درس شمارۀ (415) کتاب النکاح/سال چهارم 123
- الف) ولایت پدر و جدّ بر مجنون: 123
- اشاره 124
- 1) دو اشکال به استدلال فوق. (کلام مرحوم آقای خویی): 124
- ب) دلیل ثبوت ولایت پدر و جدّ بر مجنون متصل (یعنی صغیری که بلغ مجنوناً): 124
- 2) کلام استاد مد ظله و مناقشه در تعبیر مرحوم آقای خویی: 125
- 1) کلام مرحوم صاحب جواهر: 127
- ج) وجه تعدی از ثبوت ولایت در جنون متصل، به جنون منفصل: 127
- 2) کلام مرحوم آقای حکیم: 128
- الف) تمسک به استصحاب در مسئله ولایت پدر و جد بر مجنون (یادآوری): 129
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 129
- 1381/1/24 شنبه درس شمارۀ (416) کتاب النکاح/سال چهارم 129
- اشاره 129
- 1) طرح کلی ادله: 130
- ب) تمسک به دلیل لفظی در مسئله: 130
- 2) استدلال اختصاصی آقای خویی رحمه الله: 130
- اشاره 131
- 3) پاسخ استاد مد ظله از استدلال مرحوم آقای خویی: 131
- یک اشکال و پاسخ آن 132
- 4) استدلالهای مشترک مرحوم نراقی و مرحوم آقای خویی: 133
- مناقشه آقای حکیم و پاسخ آقای خویی از آن 133
- اشاره 133
- 5) نظر استاد مد ظله در مورد دو توجیه آقای خویی: 134
- 6) اشکال استاد مد ظله به استدلال به روایت زراره و روایات دیگر: 135
- اشاره 137
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 137
- 1381/1/25 یکشنبه درس شمارۀ (417) کتاب النکاح/سال چهارم 137
- الف) روایاتی که مرحوم نراقی به آن تمسک کرده است: 137
- اشاره 137
- مناقشۀ استاد - مد ظله - 139
- ب) بررسی استدلال مرحوم آقای خویی به سیره: 140
- اشاره 140
- مناقشۀ استاد - مد ظله - در تمسک ایشان: 140
- ج) بررسی اقوال فقها و تحقیق پیرامون اجماع یا شهرت آنان: 141
- د) آیا علامه در تذکره بر هر دو قول؛ مدعی تحقق اجماع شده است؟ 144
- متن عروه: 146
- ه) استقلال بالغ رشید و بالغۀ رشیدۀ ثیبه در امر نکاح: 146
- اشاره 148
- الف) تنقیح موضوع مورد بحث: 148
- خلاصۀ درس این جلسه: 148
- 1381/1/26 دوشنبه درس شمارۀ (418) کتاب النکاح/سال چهارم 148
- ب) قائلین به استقلال انحصاری باکره: 149
- ج) نقل و بررسی بعضی از عبارت های قائلین به استقلال باکره: 152
- 1) کلام شیخ مفید در احکام النساء: 152
- اشاره 152
- 2) کلام شیخ مفید در مقنعه: 153
- اشاره 154
- د) طرح انکار استقلال انحصاری باکره 154
- 3) عبارت أبو الصلاح حلبی در کافی: 154
- 2) نقل اسامی منکرین استقلال انحصاری باکره: 155
- 1) استفاده انحصار از تعبیر الولایه علی البکر: 155
- 1381/1/27 سه شنبه درس شمارۀ (419) کتاب النکاح/سال چهارم 158
- اشاره 158
- مختار صاحب جواهر قدس سرّه: 158
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 158
- اشاره 158
- بررسی کلام صاحب جواهر: 158
- بررسی آراء فقهاء در مسئله 159
- الف. تذکری در استدلال به آیات بر استقلال دختر 161
- استدلال به آیات قرآن بر استقلال باکرۀ رشیده 161
- اشاره 162
- ب. استدلال به آیات قرآن بر استقلال باکرۀ رشیده 162
- پاسخ شهید ثانی و محقق ثانی از اشکال شهید اول: 167
- خلاصۀ درس این جلسه: 168
- 1381/1/28 چهارشنبه درس شمارۀ (420) کتاب النکاح/سال چهارم 168
- الف) استدلال به آیات قرآن کریم برای اثبات استقلال بکر در تزویج: 168
- اشاره 168
- اشاره 168
- 1 - استدلال به آیۀ فَإِذا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ... و آیۀ فَإِنْ خَرَجْنَ فَلا جُناحَ عَلَیْکُمْ... 169
- 2) استدلال به آیه «حَتّی تَنْکِحَ زَوْجاً غَیْرَهُ» و «فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ...» : 170
- 3) کلام مرحوم صاحب جواهر و توضیح استاد مد ظله: 171
- 4) پاسخ استاد مد ظله از استدلال به آیه «حَتّی تَنْکِحَ زَوْجاً غَیْرَهُ» و «فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ النِّساءِ» : 173
- ب) عدم جواز رجوع به «عدم قول به فصل» در محل کلام و ردّ فرمایش صاحب جواهر: 173
- اشاره 176
- الف) نقل روایات دال بر استقلال باکرۀ رشیده: 176
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 176
- 1381/2/1 یکشنبه درس شمارۀ (421) کتاب النکاح/سال چهارم 176
- اشاره 183
- ب) بررسی سند روایت فضلاء (روایت اول): 183
- توضیح استاد - مد ظله - و طرح یک اشکال 183
- بیان استاد - مد ظله - در دفع اشکال مذکور 184
- 1) توضیح کلی درباره سند روایت: 187
- اشاره 187
- الف) بررسی سند روایت فضلاء: 187
- 1381/2/2 دوشنبه درس شمارۀ (422) کتاب النکاح/سال چهارم 187
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 187
- 2) توضیح کلام صاحب مدارک رحمه الله: 188
- 3) توضیح مقدمه اول و طرح یک اشکال: 189
- اشاره 190
- تذکری در روش پژوهش 190
- 4) توضیحی برای حل اشکال با طرح یک سؤال و پاسخ به آن 190
- پاسخ سؤال درباره ترتیب مشیخه 192
- 5) ارتباط مشیخه فقیه و متن فقیه و اثبات مقدمه اول صحّت روایت فضلاء: 193
- 6) نقل و بررسی مقدمه دوّم صحت روایت فضلاء: 195
- 7) تصحیح روایت فضلاء از طریق اعتماد اصحاب به ابراهیم بن هاشم: 196
- ب) بررسی دلالت روایت فضلاء: 197
- اشاره 197
- 1) اشکال مسالک دربارۀ اضطراب متن روایت: 198
- 2) جواب مسالک به اشکال عطف عام بر خاصّ: 198
- 3) پاسخ صاحب جواهر به اشکال اضطراب متن: 199
- 4) نقد استاد مد ظلّه: 200
- 5) طرح اشکال مصادره و جواب آن توسط محقق کرکی: 201
- 6) نقد استاد مد ظلّه: 202
- 7) طرح طرق دیگری برای دفع ضرورت بشرط المحمول: 203
- اشاره 205
- اشاره 205
- 1381/2/3 سه شنبه درس شمارۀ (423) کتاب النکاح/سال چهارم 205
- تفسیر صاحب جواهر رحمه الله از روایت فضلاء: 205
- اشاره 205
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 205
- ادامۀ بحث در روایت اول صحیحۀ فضلاء 205
- اشکال تفسیر صاحب جواهر رحمه الله از روایت فضلاء: 206
- بررسی اشکال توسط استاد مد ظله: 207
- تفسیر استاد مد ظله از صحیحۀ فضلاء: 208
- اشاره 211
- دومین روایت از ادلۀ استقلال انحصاری باکره 211
- بررسی سند روایت: 212
- دلالت روایت زراره: 214
- خلاصۀ درس این جلسه: 215
- 1) اشکال به کلام صاحب روضه المتقین در معنای روایت فضلاء: 215
- اشاره 215
- الف) بررسی روایات مورد استدلال برای استقلال باکره: 215
- 1381/2/4 چهارشنبه درس شمارۀ (424) کتاب النکاح/سال چهارم 215
- 2) بررسی دلالت روایت زراره: 216
- 3) مناقشه استاد مد ظله در دلالت روایت فوق: 217
- 4) بررسی سند و دلالت روایت «عبد الرحمن بن ابی عبد الله»: 218
- 5) بررسی روایت ابی مریم: 220
- ب) تذکر نکته ای در مورد استدلال به روایاتی که عبارت «مالکه نفسها یا مالکه امرها» در آنها آمده است.: 222
- ج) کلامی از مرحوم نراقی و نقد آن توسط استاد مد ظله: 223
- د) تذکر نکته ای در مورد کلام صاحب جواهر: 224
- 1381/2/7 شنبه درس شمارۀ (425) کتاب النکاح/سال چهارم 225
- الف) ادامه بررسی روایات استقلال بکر: 225
- خلاصۀ درس این جلسه: 225
- اشاره 225
- اشاره 225
- 1) روایت جعفریات: 225
- اشاره 225
- بررسی روایت 226
- بحث سندی 227
- اشاره 227
- 2) روایت سعدان: 227
- تذکر یک نکته: 228
- بحث سندی 229
- اشاره 229
- 3) روایت محمد بن هاشم: 229
- اشاره 230
- 4) روایت ابان بن تغلب و صحیحه میسّر: 230
- بررسی دلالت روایت 230
- بررسی استدلال به روایات فوق 231
- اشاره 232
- 5) مرسله ابی سعید القمّاط: 232
- مناقشه در روایت 233
- 6) روایت سماعه بن مهران: 234
- 7) روایت اسحاق بن عمّار: 235
- اشاره 235
- مناقشه در استدلال به روایت فوق 236
- ب) تذکر کلی درباره روایات 236
- ادامۀ بررسی روایات دال بر استقلال باکره 237
- 1381/2/8 یکشنبه درس شمارۀ (426) کتاب النکاح/سال چهارم 237
- اشاره 237
- اشاره 237
- خلاصۀ درس این جلسه: 237
- اشاره 241
- توجیه روایت توسط شیخ طوسی رحمه الله 241
- صحیحۀ محمد بن مسلم: 241
- توجیه روایت توسط استاد - مد ظله - 242
- مناقشۀ استاد - مد ظله - در توجیه شیخ رحمه الله 242
- روایت دعائم الإسلام عن علی علیه السلام 244
- اشاره 244
- مناقشۀ استاد - مد ظله - در این استدلال 245
- 1381/2/9 دوشنبه درس شمارۀ (427) کتاب النکاح/سال چهارم 247
- الف) ادامه ادله استقلال انحصاری بکر: 247
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 247
- 1) بررسی دو روایت عامی: 247
- اشاره 247
- 3) استفاده حکم عقد دائم از عقد موقت بر اساس اولویت: 250
- 2) چکیده بحث تا اینجا: 250
- 4) نظر استاد - مد ظلّه - نسبت به اولویت 252
- ب) برخی از ادله عدم استقلال باکره (استصحاب و آیه قرآن): 252
- 1) تقریب استدلال بر ولایت پدر و عدم استقلال باکره به استصحاب: 252
- اشاره 252
- 3) توضیح بیشتر مسئله با بیان فرق بین انواع استصحاب اعدام: 253
- 2) بررسی استصحاب در مسئله از سوی استاد - مد ظلّه -: 253
- 4) استدلال به آیات قرآن بر ولایت اولیاء و عدم استقلال دختر: 254
- اشاره 254
- توضیح بیشتر 255
- 5) ادامه کلام استاد - مد ظله - در نقد استدلال به آیات بر ولایت و عدم ولایت پدر بر تزویج باکره 257
- اشاره 259
- ج) استدلال به روایات و بررسی آنها: 259
- 1) روایت سعد بن اسماعیل عن أبیه: 259
- 2) روایت ابو عبیده حذاء: 260
- 3) روایات تزویج امام جواد علیه السلام: 261
- 4) روایات اولویت جد از پدر در تزویج: 261
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 263
- الف) روایات استقلال ولی: 263
- 1381/2/10 سه شنبه درس شمارۀ (428) کتاب النکاح/سال چهارم 263
- اشاره 263
- اشاره 269
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 269
- الف) مناقشه در دلالت روایت عبید بن زراره بر نفی اعتبار اذن باکره: 269
- 1381/2/11 چهارشنبه درس شمارۀ (429) کتاب النکاح/سال چهارم 269
- ب) روایات نفی استقلال از باکره در امر تزویج: 271
- ج) روایات داله بر استقلال پدر و نفی اعتبار اذن دختر: 272
- الف) نظر صاحب جواهر؛ (استقلال انحصاری باکره) و محصل دلیل آن: 274
- اشاره 274
- 1381/2/28 شنبه درس شمارۀ (430) کتاب النکاح/سال چهارم 274
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 274
- اشاره 274
- بررسی کلام صاحب جواهر رحمه الله: 276
- مقتضای قواعد اولیه چیست؟ 283
- اشاره 283
- ب) نظر مرحوم آیه الله خویی رحمه الله (تشریک بین پدر و باکره) و محصّل دلیل آن: 283
- بررسی ادلۀ استقلال ولیّ: 285
- بررسی کلام مرحوم آقای خویی قدس سرّه: 288
- اشاره 291
- 1381/2/29 یکشنبه درس شمارۀ (431) کتاب النکاح/سال چهارم 291
- الف) بیان وجه جمع بین روایات توسط استاد مد ظله 291
- خلاصۀ درس این جلسه: 291
- اشاره 291
- جمع بین روایات استقلال ولی و اشتراط اذن دختر: 292
- ب) بازنگری روایاتی که «اذن ولی» را لازم نمی داند 293
- د) بازنگری در دلالت روایت یزید کناسی 296
- ج) استفادۀ دو نکتۀ دیگر از روایت أبو عبیده 296
- الف) پی گیری بررسی روایاتی که با نظر صاحب جواهر (استقلال انحصاری باکره) و آقای خویی (تشریک) ناسازگار است: 300
- 1381/2/30 دوشنبه درس شمارۀ (432) کتاب النکاح/سال چهارم 300
- اشاره 300
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 300
- 1) صحیحه محمد بن مسلم: 300
- 2) موثقه عبید بن زراره: 301
- ب) بررسی روایاتی که خصوص نظر مرحوم صاحب جواهر را ابطال می کند: 302
- 1) متن صحیحه زراره بن اعین و موثقه محمد بن مسلم: 302
- 2) توضیح استاد مد ظلّه: 302
- 4) نظر مرحوم آقای خویی: 303
- 3) نظر مرحوم آقای حکیم: 303
- 5) نظر استاد مدّ ظله: 304
- 6) بیان دیگری از مرحوم آقای خویی در مورد ضرورت حمل نکاح بر نکاح صحیح تأهّلی: 305
- 7) نقد استاد مد ظلّه: 305
- 8) متن روایت ابراهیم بن میمون: 307
- 9) متن روایت عبید بن زراره: 307
- اشاره 309
- اشاره 309
- خلاصۀ درس این جلسه: 309
- 1381/2/31 سه شنبه درس شمارۀ (433) کتاب النکاح/سال چهارم 309
- 1) موثقه عبید بن زراره: 309
- الف) بررسی ادله ولایت جدّ بر دختر باکره: 309
- 2) معتبره عبید بن زراره: 310
- ب) حکم ولایت در ازدواج موقت باکره: 311
- 1) لزوم بحث جدید درباره ولایت در عقد موقّت: 311
- اشاره 311
- 2) نظر نهایی استاد - مد ظلّه: 316
- 3) بررسی روایات باب متعه (طرح بحث): 317
- 4) روایات داله بر استقلال پدر در عقد انقطاعی باکره، و نفی استقلال دختر: 317
- ج) بررسی استدلال به روایاتی که برای استقلال باکره در عقد انقطاعی ذکر شده است: 318
- 1) مرسله محمد بن عذافر: 318
- اشاره 318
- اشاره 318
- فقه الحدیث مرسله محمد بن عذافر 319
- 2) روایت ابی سعید القماط: 320
- اشاره 320
- بحث سندی 321
- 3) توضیحی درباره ابو سعید قمّاط: 321
- 5 - سایر روایات مسئله 323
- 4) بررسی دلالت معتبره ابو سعید قماط: 323
- 6) توضیح کلی درباره روایات و جمع بندی بحث 325
- خلاصۀ درس این جلسه: 326
- 1) متن عروه: 326
- الف) ازدواج بدون اذن پدر یا دختر: 326
- اشاره 326
- 1381/3/4 شنبه درس شمارۀ (434) کتاب النکاح/سال چهارم 326
- 2) توضیح متن: 327
- ب) ممانعت ولی از ازدواج دختر با کفو خویش: 327
- 1) متن عروه: 327
- 2) توضیح عبارت: 328
- 3) تفسیر «کفو شرعی»: 328
- 5) ادامه توضیح کلام مصنف 329
- 4) نظر آیت الله خویی رحمه الله درباره عبارت متن: 329
- ج) اقوال فقها در مسئله عضل: 330
- 2) اشکال مرحوم آیت الله خویی به استدلال به آیه شریفه و نقد آن: 332
- د) ادله سقوط ولایت در صورت «عضل» 332
- 1) طرح اجمالی ادله: 332
- 3) اشکال استاد - مد ظلّه - به استدلال به آیه شریفه: 333
- 4) طرح یک اشکال در تفسیر فوق و پاسخ آن 335
- اشاره 337
- 1381/3/5 یکشنبه درس شمارۀ (435) کتاب النکاح/سال چهارم 337
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 337
- 1) اشکال مرحوم آقای حکیم: 337
- الف) پی گیری بررسی استدلال به آیه شریفه: 337
- ب) مراد از عضل چیست؟ 338
- 2) نظر استاد - مد ظلّه -: 338
- 1) بررسی عبارت علامه در تذکره: 338
- 2) تناقض در عبارات تذکره: 339
- 3) رفع تناقض از کلام علامه: 340
- 4) نقل وجوه و اقوال در معنای عضل: 340
- 5) بررسی نظر علامه در مورد عضل: 341
- 7) نظر استاد مدّ ظله: 342
- 6) بیان مرحوم آقای خویی: 342
- اشاره 343
- 1) فروض و اقوال در مسئله: 343
- ج) میزان برای باکره و ثیبه بودن چیست؟ 343
- 3) نقد استاد مد ظلّه: 344
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خویی: 344
- تقریب اول استدلال به ادلۀ نفی حرج 345
- اشاره 345
- 1 - اشکال اول تمسک به لا حرج: 345
- الف یکی از ادله ای که برای سقوط ولایت به آن استدلال شده دلیل نفی حرج است. 345
- مناقشه مرحوم آقای حکیم رحمه الله در استدلال به دلیل نفی حرج 345
- اشاره 345
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 345
- 1381/3/6 دوشنبه درس شمارۀ (436) کتاب النکاح/سال چهارم 345
- بیان اول: ادلۀ نفی حرج حکم تکلیفی را بر می دارد. 346
- تقریب دوم تمسک به ادله نفی حرج 346
- بررسی کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله: 346
- بیان دوم: ادلۀ لا حرج، شرطیت اذن را بر می دارد. 347
- بررسی بیان اول: 347
- بررسی بیان دوم: 348
- 3) بررسی ادله مرحوم آقای خویی بر سقوط ولایت به جهت عضل 349
- 2 - اشکال دوم به استدلال به دلیل نفی حرج: 349
- 5) استدلال دیگری از مرحوم آقای خویی برای اسقاط ولایت پدر: 350
- 4) نقد استاد مد ظلّه: 350
- اشاره 351
- 6) نقد استاد مد ظله: 351
- 7) نظر نهایی استاد مد ظله: 351
- ب) ادامه بررسی مسئله دوم عروه: 351
- 2) نقد استاد مد ظله: 352
- پی گیری تحقیق دربارۀ معنای مراد از بکر: 352
- 1) بیان مرحوم آقای خویی رحمه الله: 352
- 1) تقریبی بر تصحیح روایات مسائل علی بن جعفر 355
- بررسی سند روایت علی بن جعفر 355
- 2) نقد تقریب فوق 356
- 3) نگاهی به طریق آغاز مسائل علی بن جعفر 357
- ضمیمه درس 436 359
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 361
- اشاره 361
- 1381/3/7 سه شنبه درس شمارۀ (437) کتاب النکاح/سال چهارم 361
- اشاره 361
- کلام در مسئله دوم عروه بود، که آیا ازالۀ بکارت به جهت عواملی چون پرش و عمل جراحی یا وطی زنایی یا وطی به شبهه موجب سقوط ولایت پدر می شود یا خیر؟ 361
- اشاره 362
- توضیحی بر فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله: 362
- 1) صحیحۀ حلبی: 363
- روایاتی که مدخلیت ازدواج قبلی، در سقوط ولایت پدر از آنها استفاده می شود: 363
- 2) صحیحۀ عبد الله بن سنان: 363
- در فرمایشات ایشان مناقشاتی هست که بعد از ذکر روایات به آن خواهیم پرداخت. 363
- 4) روایت حسن بن زیاد صیقل: 364
- 3) صحیحۀ عبد الرحمن بن ابی عبد الله: 364
- 5) روایت عبد الحمید بن عوّاض عن عبد الخالق 365
- نقد کلام مرحوم آقای خویی رحمه الله توسط استاد مد ظله: 365
- جهت اول: بیان موضوع واقعی حکم. 365
- جهت سوم: نشان دادن راه امتثال حکم 366
- جهت دوم: بیان راه شناخت مصادیق موضوع 366
- جهت چهارم: بیان حکمت حکم 367
- ازدواج تمام موضوع استقلال است یا جزء موضوع؟ 368
- بررسی روایات: 368
- اشاره 368
- خلاصۀ درس این جلسه: 372
- ادله عدم اشتراط 372
- مسئله اشتراط یا عدم اشتراط ولایت جد به حیات پدر 372
- اشاره 372
- متن عروه 372
- 1381/3/8 شنبه درس شمارۀ (438) کتاب النکاح / سال چهارم 372
- اشاره 372
- 1) نقل و نقد نسبت شهرت به قدماء بر عدم اشتراط 373
- نقد استاد دام ظله نسبت به ادعای شهرت: 374
- عبارت مراسم: 375
- عبارت مقنعه: 375
- عبارت ناصریات: 375
- 2) روایات 377
- نقد استاد دام ظله نسبت به استدلال به روایت: 377
- روایت اول: روایت عبید بن زراره 377
- مناقشه مرحوم آقای حکیم رحمه الله: 378
- روایت دوم: قرب الاسناد: 378
- پاسخ مناقشه: 379
- اشاره 380
- اشاره 380
- اشاره 380
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 380
- الف) ادلۀ قائلین به ولایت جد حتی در فرض فقدان پدر 380
- 1381/3/11 شنبه درس شمارۀ (439) کتاب النکاح / سال چهارم 380
- 1 - روایت اول: روایتی که شیخ طوسی و دیگران نقل کرده اند 380
- مناقشه مرحوم آقای حکیم رحمه الله 381
- نقد استاد مد ظله 381
- اشاره 383
- 2) روایت دوم: صحیحۀ عبد الله بن سنان 383
- نقد استاد مد ظله بر استدلال 383
- اشاره 384
- 3) اولویت 384
- مناقشه شهید ثانی رحمه الله در اولویت 385
- 4) استصحاب 385
- ب) ادلۀ قائلین به عدم ولایت جدّ در صورت فقدان پدر 387
- اشاره 387
- اشاره 387
- بررسی دلیل اول: 387
- سند روایت: 387
- 1) دلیل اول: عمومات نافیه ولایت به ضمیمه قصور ادلۀ مثبته 387
- 2) روایت فضل بن عبد الملک 387
- اشاره 387
- مناقشه صاحب مدارک بر شهید ثانی 388
- تقریب استاد مد ظله از کلام صاحب مدارک رحمه الله 388
- دلالت روایت - اشکال قدما و شهید ثانی رحمه الله - 388
- الف) پیگیری بررسی استدلال به روایت فضل بن عبد الملک: 390
- اشاره 390
- 1) ایراد صاحب حدائق به صاحب مدارک: 390
- خلاصۀ درس این جلسه: 390
- 1381/3/12 یکشنبه درس شمارۀ (440) کتاب النکاح/سال چهارم 390
- 2) مناقشۀ استاد - مد ظلّه - در کلام صاحب حدائق: 391
- 3) مناقشۀ مرحوم آقای خویی و مرحوم آقای حکیم در استدلال به مفهوم موثقۀ فضل بن عبد الملک: 392
- 4) مناقشۀ استاد - مد ظلّه - در کلام آقای حکیم و آقای خویی رحمهم الله 393
- 5) بیان مفهوم نداشتن روایت مذکور توسط استاد - مد ظله - 393
- متن عروه: 394
- 1) طرح مسئله: 394
- 2) اقوال فقهاء: 394
- ب) حکم خیار فسخ نکاح صغیر و صغیره پس از بلوغشان: 394
- 3) توضیحی دربارۀ عبارت وسیله: 395
- 4) بررسی روایات 396
- 2. صحیحۀ علی بن یقطین 396
- اشاره 396
- 1. صحیحۀ محمد بن اسماعیل بن بزیع 396
- 3) صحیحۀ عبد الله بن الصلت 397
- اشاره 398
- الف) پی گیری بحث پیرامون اقوال فقهاء در مورد اثبات خیار برای صبی بعد از بلوغ در فسخ عقدی که توسط پدر و جد انجام گرفته، بخلاف صبیّه: 398
- خلاصۀ درس این جلسه: 398
- 1381/3/13 دوشنبه درس شمارۀ (441) کتاب النکاح/سال چهارم 398
- 1) نقد استاد مد ظلّه: 398
- اشاره 398
- 1) صحیحه ابی عبیده: 399
- ب) بررسی روایات: 399
- 3) صحیحه محمد بن مسلم: 401
- 2) روایت دعائم الاسلام: 401
- 4) روایت عباد بن کثیر: 402
- 5) صحیحه حلبی: 402
- 6) روایت یزید کناسی: 403
- 9) صحیحه علی بن یقطین: 404
- 7) روایت ابان: 404
- 8) صحیحه محمد بن مسلم: 404
- 1) اشتراط توارث به قسم خوردن: 405
- ج) جمع روایات: 405
- 2) توجیه روایتی که دلالت بر داشتن خیار هر دو می کند: 406
- 3) آیا صبی حقّ خیار دارد؟ 406
با شوهر خود پس از اتمام عده جلوگیری می کردند(1) آیه نازل شده، این کار را منع کرد.
ولی دقت در آیه شریفه و ما قبل و ما بعد آن می رساند که مخاطبان این آیات، اولیاء نیستند بلکه شوهران می باشند، آیه مورد بحث، آیه 232 سوره بقره است، قبل از این آیه در آیه 229 می خوانیم: «اَلطَّلاقُ مَرَّتانِ فَإِمْساکٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِیحٌ بِإِحْسانٍ» وظیفه تخییری بین امساک به معروف و تسریح به احسان متوجه ازواج می باشد.
در آیه 231 درست شبیه همان تعبیر آیه مورد بحث دیده می شود: «وَ إِذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِکُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَ لا تُمْسِکُوهُنَّ ضِراراً لِتَعْتَدُوا» روشن است که مخاطبان این آیه که مأمور به امساک به معروف و تسریح به معروف بوده و از امساک زنان مطلّقه به قصد اضرار نهی شده اند، همسران آنها می باشند، درست در همین سیاق آیه مورد بحث قرار گرفته و بسیار بعید است که مخاطب در دو آیه متوالی با تعبیر کاملاً مشابه مختلف باشد. پس از این آیه نیز آیاتی که خطاب به ازواج باشد دیده می شود مثلاً در آیه 236 می خوانیم: «لا جُناحَ عَلَیْکُمْ إِنْ طَلَّقْتُمُ النِّساءَ ما لَمْ تَمَسُّوهُنَّ أَوْ تَفْرِضُوا لَهُنَّ فَرِیضَهً» و در آیه 237 آمده است: «وَ إِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ وَ قَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِیضَهً» فنصف ما فرضتم... مخاطبان در این آیه به روشنی، همسرانی هستند که زنان خود را طلاق می دهند خلاصه، مخاطب در آیه مورد بحث، همسران طلاق دهنده می باشد(2) ، شوهرانی که زنان خود را طلاق
1- (1) (توضیح بیشتر) در تبیان 252:2 آمده است: «قال قتاده و الحسن: انّ هذه الآیه نزلت فی معقل بن یسار حین عضل اخته ان ترجع الی الزوج الاوّل، فانّه طلّقها، و خرجت من العده، ثم ارادا ان یجتمعا بعقد آخر علی نکاح آخر، فمنعها من ذلک، فنزلت فیه الآیه، و قال السدّی: نزلت فی جابر بن عبد الله عضل بنت عم له. و الوجهان لا یصحان - علی مذهبنا - لانّ عندنا انّه لا ولایه للاخ و لا ابن العمّ علیها، و انّما هی ولیه نفسها، فلا تأثیر لعضلها» گفتنی است که در چاپ تبیان تعضلوهنّ را به کسر ضاد ضبط کرده اند که صحیح نیست، در آیه فوق این کلمه به ضمّ ضاد می باشد چنانچه استاد - مد ظلّه - در جلسات آینده تذکر دادند.
2- (2) (توضیح بیشتر) شیخ طوسی در تبیان 252:2 مخاطب را همین گونه داشته، ولی تفسیر دیگری برای آیه ارائه داده فرموده «فَلا تَعْضُلُوهُنَّ» بان تراجعوهن عند قرب انقضاء عدّتهن، و لا رغبه لکم فیهن، و انما تریدون الاضرار بهن، فان ذلک ممّا لا یسوغ فی الدین و الشرع کما قال فی الاولی: «وَ لا تُمْسِکُوهُنَّ ضِراراً لِتَعْتَدُوا» ولی معنای