نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 11 صفحه 348

لا حرج هستیم، لیکن ما نحن فیه از این قبیل نیست و تکلیفی الزامی در کار نیست بلکه شرطیت اذن پدر منشأ حرج شده است.

اکنون باید ببینیم در چه مواردی این شرطیت اذن پدر موجب حرج می گردد؟ این حرج در صورتی است که پدر رضایت نمی دهد و ترک ازدواج هم بر دختر حرجی است و الاّ در مورد دختری که نمی تواند رضایت پدرش را جلب کند لیکن از ترک ازدواج به حرج نمی افتد، اشتراط اذن پدر منشأ به حرج افتادن او نمی گردد، البته این مورد نادر است و در متعارف موارد موجب حرج می گردد، در این موارد منشأ حرج چیست؟ مشروط بودن صحت ازدواج به اذن پدر باعث حرج شده است. ادلۀ لا حرج این شرطیت را برمی دارد، و نفی شرطیتِ اذن چیزی جز اثبات نفوذ بلاشرط نیست، پس با ادلۀ لا حرج می توانیم صحت عقد باکره بدون اذن پدر را ثابت کنیم، به بیانی دیگر: اشتراط اذن پدر در موارد عضل، منشأ به حرج افتادن باکره می گردد، دلیل لا حرج مستقیماً بر ادلۀ شرطیت اذن حکومت دارد، پس در نفوذ عقد دختر باکره اذن پدر شرط نیست یعنی عقد او بدون اذن پدر صحیح است.

بررسی بیان دوم:

از تتبع در موارد مختلف فقهی به دست می آید که ادلۀ لا حرج بر ادلۀ شرطیت اذن من له الامر حکومت ندارد:

مورد اول شرطیت اذن مالک در بیع، در مورد کسی که نیاز شدید به مال دیگری دارد و مالک راضی به فروش آن نیست، نمی توانیم لا حرج جاری کنیم، نه می توانیم مستقیماً حرمت تصرف در ملک غیر را با لا حرج برداریم و بگوییم در این مورد تصرف در ملک دیگری مانع ندارد و نه می توانیم با ادله لا حرج مشروط بودن صحت بیع به اذن مالک را برداریم و بگوییم لا حرج بر دلیل «إِلاّ أَنْ تَکُونَ تِجارَهً عَنْ تَراضٍ» و مانند آن حکومت دارد پس خریدار می تواند بدون اذن فروشنده فضولتاً ملک او را بخرد و این عقد نافذ است چون جلب رضایت بایع حرجی است.

مثال دوم: شرطیت اذن زوجه در ازدواج