نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 11 صفحه 94

بررسی ولایت جد

روایات متعدد و تامّ السند و الدلاله برای جدّ اثبات ولایت می کند و حتی ولایت جدّ بر ولایت پدر هم ترجیح داده شده است(1) در مقابل این روایات، روایاتی هست که ولایت را منحصر در اب کرده است:

صحیحۀ محمد بن مسلم عن احدهما علیهما السلام قال: یستأمرها [الجاریه] کل احدٍ ما عدا الاب(2)

روایت ابی مریم عن ابی عبد الله علیه السلام قال: الجاریه البکر التی لها اب لا تتزوج الاّ باذن أبیها(3)

صحیحۀ محمد بن مسلم قال سألت ابا جعفر علیه السلام فی الصبی یتزوج الصبیه یتوارثان؟ قال اذا کان ابواهما اللذان زوّجاهما فنعم.(4) مفهوم این روایت از جدّ نفی ولایت می کند.

صحیحۀ ابن مسلم قال سألت ابا جعفر علیه السلام عن الصبی یتزوج الصبیّه. قال: اذا کان ابواهما اللذان زوجاهما فنعم جایز...5

این دو دسته روایات را به دو شکل می توانیم جمع کنیم.

جمع اول: چون روایات مشتبه صریح در اثبات ولایت برای جدّ است، در کلمۀ «اب» در روایات نافیه توسعه قائل شویم و بگوییم مراد از اب در این روایات اعم از اب مستقیم و اب مع الواسطه است.

جمع دوم: در برخی روایات آمده است که شرط ولایت جدّ زنده بودن پدر است.

این روایات را شاهد جمع قرار دهیم و بگوییم روایاتی که ولایت را منحصر در اب کرده است منظور ولایت مستقیم است و روایاتی که برای جدّ اثبات ولایت کرده مراد اب مع الواسطه است و موردش صورتی است که پدر زنده بوده و شرائط ولایت در او جمع باشد، در این صورت پدر ولایت دارد و جدّ هم چون ولیّ الولی است و بر پسر خودش ولایت دارد پس بالواسطه بر نوه اش هم ولایت دارد.

1- (1) جامع الاحادیث، ج 25، ص 193 به بعد، باب 51 از ابواب التزویج.
2- (2) جامع الاحادیث 191/25 باب 50 از ابواب التزویج، ح 12.
3- (3) جامع الاحادیث 189/25، باب 50 از ابواب التزویج، ح 7.
4- (4 و 5 ) - جامع الاحادیث 194/25 و 193 باب 51 از ابواب التزویج، ح 3 و ح 2.