نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 12 صفحه 100

تمایل بالفعل جدّ مانع عقد پدر است، چنانچه بعد از عقد پدر، جدّ مورد دیگری را در نظر بگیرد، نظر او نافذ است. در مقابل اطلاق این دو روایت، روایت دیگری از عبید بن زراره - با سندی دیگر - هست که صورت سبقت عقد پدر را استثناء کرده است.

عبید بن زراره عن ابی عبد الله علیه السلام: الجاریه یرید ابوها ان یزوجها من رجل و یرید جدّها ان یزوّجها من رجل آخر فقال الجدّ اولی بذلک - ما لم یکن مضاراً - ان لم یکن الاب زوّجها قبله.(1)

در ما نحن فیه که تقدم و تأخر عقد روشن نیست شبهه مصداقیه این مخصص است، در اینجا به خود روایت اخیر عبید بن زراره نمی توانیم تمسک کنیم چون مخصص به آن متصل است ولی به عموم دو روایت قبلی (روایت محمد بن مسلم و عبید بن زراره) که منفصل از این مخصص است می توانیم تمسک کرده حکم به صحت عقد جد کنیم.

نقد استاد مد ظله:

ظاهراً این روایات از صورتی که جدّ بعد از عقد پدر تمایل جدیدی پیدا کرده منصرف است و ناظر به خصوص فرضی است که جدّ بالفعل تصمیمی گرفته و پدر هم از تصمیم او آگاه است و بر خلاف نظر جد می خواهد اقدام به ازدواج کند و امّا صورتی که جد نسبت به ازدواج نوۀ خود فعلاً تمایل خاصی ندارد یا جدّ نظر خاصی دارد لیکن پدر بدون اطلاع از تمایل او اقدام به ازدواج کرده، از منصرف این روایات خارج است.

خلاصه اگر، تمسک به عام در شبهه مصداقیه مخصص را تمام هم بدانیم فقط به برخی از صورتهای مسئله قابل تطبیق است.