نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 12 صفحه 103

احتمال سوم: استصحاب به نحو لیس تامه

عقد سابق پدر، مانع صحت عقد جد است، با استصحاب عدم صدور عقدی از پدر در زمان سابق از عقد جد، مانع را از سر راه عقد جدّ برداشته حکم به صحت عقد جد می نمائیم و این استصحاب با استصحاب عدم صدور عقدی از جد - در زمان سابق و مقارن با عقد پدر - متعارض نیست چون استصحاب دوّم مثبت است.

همچنان که گذشت.

به یکی از این جهات مرحوم سید رحمه الله در مجهولی التاریخ نیز عقد جد را صحیح می دانند.

نقد مشترک استاد مد ظله بر وجوه گذشته:

تمام این وجوه مبتنی بر این است که صحت عقد پدر مشروط به اتصاف وصف وجودی «سابق بودن» باشد ولی این مطلب از روایات استفاده نمی شود. چون معنای این مبنا این است که ما دربارۀ مناط صحت عقد پدر بین صورتی که جد هم عقد کرده باشد و صورتی که اصلاً از جدّ عقدی صادر نشده تفصیل بدهیم و بگوییم چنانچه پدر و جدّ هر دو عقد کرده اند صحت عقد پدر مشروط به این است که متصف به عنوان سبق باشد و اگر تنها پدر عقد کرده است چنین شرطی در کار نیست و حال آن که بالوجدان از روایات استفاده می کنیم که صحت عقد پدر در هر دو صورت به یک مناط است و آن نبودن مانع است یعنی وجود عقد جد - متقدماً یا مقارناً - را مانع صحت عقد پدر می دانند و وقتی این مانع در کار نباشد عقد پدر هم صحیح است خواه بعداً عقدی از جد صادر شود یا خیر، صحت عقد پدر در هیچ یک از دو صورت متوقف بر اتصاف به وصف سبق نیست و وقتی روایت می فرماید:

«عقد پدر در صورتی صحیح است که «مقدم» باشد. عرف این را کنایه از نداشتن مانع می داند یعنی عقدی از جدّ متقدماً و مقارناً صادر نشده باشد.