نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 12 صفحه 140

ایشان می فرمایند آیه اول اگر چه در مورد خصوص وصیت به مال است (زیرا مراد از «خیر» مال است و این اطلاق در قرآن شواهد متعددی دارد) و در آیه دوم نیز می فرماید هر کس وصیت را تبدیل و تغییر دهد گناهکار است. و لیکن آیه سوم عام است و شامل محل بحث نیز می شود. معنای آیه سوم این است که وصی حق تغییر و تبدیل وصیت را ندارد مگر در موردی که خوف این دارد که موصی در وصیت خود از حق منحرف شده یا گناهی را مرتکب شده باشد و در نتیجه وصیت او موجب پدید آمدن نزاع و کشمکش بین ورثه می شود. در این صورت وصی می تواند با انجام اصلاحات وصیت را تغییر بدهد. مرحوم آقای خویی می فرمایند این آیه به منزله استثناء از نفوذ وصیت می باشد یعنی هر وصیتی نافذ است و وصی حق تغییر آن را ندارد مگر در موارد خوف از انحراف و مانند آن لذا آیه شریفه شامل وصیت در مورد تزویج مجنون نیز می شود (در مورد صغیر به طور جداگانه بحث خواهیم نمود) و آن را نافذ می داند.

نقد استاد مد ظله:

حاصل کلام مرحوم آقای خویی این شد که آیه سوم چون جنبۀ استثناء نسبت به نفوذ مطلق وصیت دارد و معنای آن این است که تا مادامی که موصی انحراف پیدا نکرده باشد عمل به وصیت او واجب است لذا شامل ما نحن فیه که وصیت به تزویج مجنون است نیز می شود و لیکن به نظر ما آیه سوم استثناء از مطلق وصیت نیست بلکه با توجه به وجود کلمه فاء تفریع این آیه نیز در مورد همان دو آیه قبل است یعنی همانطوری که در آیه اول می فرماید یکی از آداب و سنتهای مؤکد (چون تعبیر به کُتِبَ شده است) وصیت به مال برای والدین و اقربین است(1) و در آیه دوم نیز از تغییر در آن نهی می کند. در آیه سوم نیز اطلاق نفوذ وصیت مالی