نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 12 صفحه 149

صفحه 149

یعنی افرادی را که قادر بر اصلاح هستند دعوت می کند تا کاری را که صلاح صغار است انجام دهند، امّا ناظر به این نیست که شخص قادر هست یا نه، بنابراین، قدرت را باید از جای دیگر اثبات کرد.

البته ایشان توضیح بیشتری نداده اند و تعبیر ایشان همین است که آیه در مقام حثّ بر مقدور است. اما به نظر می رسد که به گونه ای دیگر باید به استدلال به آیه اشکال کرد.

اوّلاً: درست است که آیه شریفه، اصلاح را خیر دانسته و کاری را که دارای مصلحت باشد نیک شمرده است، ولی صغری و مصداق مصلحت را تعیین نمی کند.

اگر عقدی شرعاً صحیح انجام گرفت، مصداقی برای اصلاح بوده و کار خیر به حساب می آید امّا اگر آن عقد باطل باشد، قهراً مصداق عملِ ذی مصلحت نیست.

به تعبیر دیگر، چنانچه آیه از اوّل در خصوص تزویج توسط اوصیاء بحث کرده و می فرمود: تزویج صغار به دست اوصیاء خیر است، استفاده می شد که تزویج و عقد صغار مقدور و صحیح است. ولی چون در مقام ردّ توهّم حرمتِ مداخله در امور یتامی است که از وعیدهای قرآنی برای مسلمانان به وجود آمده بوده،(1) و اشاره ای به مسئله تزویج اوصیاء به عنوان مصداقی برای اصلاح ندارد، بلکه به صورت کلّی،


1- (1) - (توضیح بیشتر) در شأن نزول این آیه روایات بسیاری وارد شده از جمله در تفسیر قمی به سند صحیح از عبد الله بن مسکان عن ابی عبد الله علیه السلام نقل می کند:، إنّه لما نزلت «إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً، إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً» اخرج کل من عنده یتم و سألوا رسول الله صلی الله علیه و آله فی اخراجهم، فانزل الله تبارک و تعالی وَ یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْیَتامی قُلْ إِصْلاحٌ لَهُمْ خَیْرٌ، وَ إِنْ تُخالِطُوهُمْ فَإِخْوانُکُمْ وَ اللّهُ یَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ و قال الصادق علیه السلام: لا بأس ان تخالط طعامک بطعام الیتم، فانّ الصغیر یوشک ان یأکل کما یأکل الکبیر، و امّا الکسوه و غیرها فتحسب علی کل رأس صغیر و کبیر کما یحتاج الیه (تفسیر قمی، ج 1، ص 72، نور الثقلین، ج 1، ص 211... الفاظ حدیث مطابق این کتاب نقل شد. در روایت سماعه هم آمده است قال سألت ابا عبد الله علیه السلام عن قول الله عزّ و جلّ «وَ إِنْ تُخالِطُوهُمْ فَإِخْوانُکُمْ» قال یعنی الیتامی اذا کان الرجل یلی الایتام فی حجره فلیخرج من ماله علی قدر ما یخرج لکل انسان منهم فیخالطهم و یأکلون جمیعاً، و لا یرز أن [رزأ الشیء و منه: نقصه] من اموالهم شیئاً، انّما هی النار. این احتمال در مفاد آیه می رود که مراد از «اصلاح» در ابتداء آیه کاری است که منفعت یتیم در آن است، یعنی در خرج کردن از اموال ایتام می توانید صرفه یتیم را در نظر بگیرید و از مال وی کمتر از سهم یک نفر بردارید، یا اصلاً از مال یتیم برندارید، این کار بهتر است، ولی اگر بخواهید سهم یتیم را همچون سهم دیگران قرار دهید مانعی ندارد.
کتابخانه بالقرآن کتابخانه بالقرآن
نرم افزار موبایل کتابخانه

دسترسی آسان به کلیه کتاب ها با قابلیت هایی نظیر کتابخانه شخصی و برنامه ریزی مطالعه کتاب

دانلود نرم افزار کتابخانه