نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 12 صفحه 188

الحاجه الیه أو قضاء المصلحه اللازمه المراعاه.

مرحوم سید می فرماید: حاکم شرع حق تزویج کسانی که ولیّ ندارند (اب و جدّ و وصیّ وجود ندارد) را دارد. ظاهر کلام ایشان این است که این ولایت را حاکم شرع هم در باب صغار و هم در باب مجانین دارد. در مورد مجنون مسلّم است که حاکم بر او از باب حسبه ولایت دارد. بنابراین اگر مجنون نیاز به زن و یا مجنونه نیاز به شوهر داشته باشد به نحوی که شارع راضی به معطّل ماندن با فرض نیاز نباشد در این صورت حاکم شرع ولایت دارد در صورتی که اولیاء دیگر موجود نباشد البته در مورد تفصیل بین جنون متصل به بلوغ و منفصل از بلوغ اختلافی هست که الآن موضوع بحث نیست.

به هر حال، ظاهر کلام سید در مقام این است که حاکم شرع هم بر صغیر و هم بر مجنون با فرض نبودن اولیاء دیگر ولایت دارد. لکن در کلمات فقهاء ادّعای اتفاق زیاد شده که برای حاکم شرع چنین ولایتی در باب صغیر نیست. و ما هم به فتوای صریح و روشنی بر خلاف آن برخورد نکردیم ولی عده ای تردید در مسئله یا تمایل به این داشتند که ولایت حاکم شرع شامل صغار هم می شود منتها خوف از مخالفت اجماع باعث شده که فتوا به ثبوت ولایت حاکم بر صغار ندهند.

حال ما باید حساب کنیم که آیا اجماعی که حجت باشد در کار هست تا نشود خلاف آن فتوا داد یا نه؟

ما مراجعه کردیم شهید ثانی در شرح لمعه تعبیر المشهور دارد، صاحب مدارک تعبیر المعروف بین الاصحاب و مرحوم فیض در مفاتیح تعبیر به ظاهر الأصحاب عدم الولایه می کند. ما هم از قدماء مخالفی را غیر از کیدری در إصباح ندیدیم به نظر می رسد عبارت کیدری دلالت بر اثبات ولایت می کند. ایشان می فرماید: لا ولایه للسلطان إلا علی امرأه غیر رشیده او مولّی علیها او مغلوباً علی عقلها» غیر رشیده سفیه است و مغلوباً علی عقلها مجنون است، مولّی علیها که قسیم این دو است باید کسی