نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 12 صفحه 198

کرده اند و علت، هم معمّم است و هم مخصّص، پس تعلیل باعث تخصیص حکم به موارد وجود علت و نفی آن از دیگر موارد می شود، مثلاً اگر مولی ببیند غالب انارها ترش است می گوید: «لا تأکل الرمان لانه حامض» در این دستور حرمت اکل مختص به رمان حامض می شود و انار شیرین حرمتی ندارد. در اینجا نیز چون غالباً کودکان به ازدواج نیازی ندارند، فقها ولایت بر او را از حاکم سلب کرده و تعلیل آورده اند که کودک به ازدواج نیازی ندارد. پس معلوم می شود که در فرض نیاز، آنها ولایت حاکم را بر او ثابت می دانند.

در درس گذشته عرض کردیم که از عبارت قطب الدین کیدری رحمه الله در اصباح استظهار می شود که وی نیز قائل به ولایت حاکم بر تزویج صغار است.

مشابه عبارت کیدری در مبسوط مرحوم شیخ قدس سرّه نیز وجود دارد. وی می فرماید:

«لا ولایه للسلطان علی امرأه عندنا الا اذا کانت غیر رشیده او مولّی علیها او مغلوباً علی عقلها و لا یکون لها مناسباً».(1)

تقریباً همین تعبیر را مرحوم کیدری در اصباح فرموده است. مراد از غیر رشیده، سفیهه و مراد از مغلوبا علی عقلها، مجنونه است. بنابراین مراد از مولّی علیها علی القاعده باید کسی غیر از آن دو دسته یعنی صغیره باشد.

ولی با تأمل بیشتر در عبارات مبسوط در مواضع دیگر معلوم می شود که نمی توان این دو فقیه را قائل به ولایت حاکم بر صغیره دانست. همچنین به نظر می رسد مطلبی که مرحوم آقای حکیم از تعلیل اصحاب استفاده کرده اند نیز صحیح نباشد.

2 - تأملی در کلام مرحوم شیخ و قطب الدین کیدری قدس سرّه:

مرحوم شیخ در یک جای مبسوط تصریح می کند که حاکم بر صغیره ولایت