نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 12 صفحه 199

ندارد ایشان پس از اینکه فتوای اهل سنت را نقل می کند مبنی بر اینکه ولایت بر مجنونه در فرض فقدان اب وجد بر طبقات دیگر ارث (الاقرب فالاقرب) منتقل می شود و اگر هیچ کس نباشد، در خصوص مجنونۀ کبیره به حاکم منتقل می شود، می فرماید: حاکمی که بر مجنونۀ کبیره ولایت دارد، حاکم شرعی است (امام یا منصوب از جانب او) نه هر حاکمی، سپس در مورد صغیره ای که پدر و جد ندارد، تصریح به عدم ولایت حاکم فرموده است: «و ان کان لها اخ او ابن اخ او عم او ابن عم او مولی نعمه لم یکن له تزوجها صغیره بحال.... و الحاکم فی هذا کالاخ و العم سواء فی جمیع ما قلناه الا فی المجنونه الکبیره فان له تزویجها و لیس للاخ و العم ذلک.»(1)

بنابراین، مرحوم شیخ در صغیره قایل به ولایت حاکم نیست(2) و کلام شیخ را باید حمل بر غیر صغیره کنیم تا با این عبارت منافات پیدا نکند و تناقض پیش نیاید.

همچنین با تأمل در عبارات دیگر مبسوط نیز برمی آید که مراد ایشان از «مولّی علیها» در عبارت پیشین صغیره نیست، بلکه مراد شخص ضعیف العقل و به تعبیر عرف امروز ابله می باشد.

وی در مقام بیان شرایط «ولی» از دیدگاه اهل سنت می فرماید: «اذا کان الاقرب سفیهاً محجوراً علیه لسفه او مجنوناً فلا ولایه لهما او کان ضعیف العقل او کان صغیراً او مولّی علیه لضعف عقله فکل هؤلاء یسقط ولایتهم عندهم و ینتقل الی من هو ابعد منه»(3) یعنی اگر کسی که به میت نزدیکتر است، سفیه (کسی که رشد مالی ندارد) یا مجنون یا صغیر و یا مولّی علیه باشد، او نمی تواند ولیّ باشد و ولایت به طبقۀ بعدی می رسد.

منظور از «مولّی علیه» در اینجا مسلّماً صغیر نیست، چون صغیر را پیش از آن

1- (1) - مبسوط ج 4، ص 164 و 165.
2- (2) - زیرا ایشان فرموده که حاکم در تمام موارد مذکور حکم برادر و عمو را دارد، مگر در مورد مجنونۀ کبیره. از جمله این موارد، صغیره است که وی بر خلاف اهل سنت برای برادر ولایتی قابل نشده، پس حاکم نیز بر وی ولایتی ندارد.
3- (3) - مبسوط، ج 4، ص 181.