نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 12 صفحه 210

اشکال کردیم که وصیت در اصل لغت و استعمال قرآن و روایات به معنای خصوص سفارش مرتبط به پس از مرگ نیست، بلکه به معنای مطلق سفارش و توصیه می باشد، همچون «وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ حُسْناً» ، لذا در این روایات معلوم نیست، مراد اوصیاء باشد که پدر یا جد نسبت به تزویج صغار و مجانین یا باکره رشیده (بنا بر قول به ثبوت ولایت پدر و جد) آنها را وصی قرار داده اند، بلکه ممکن است وصیت کننده، همان دختر باشد، در نتیجه مراد از این عنوان، همان وکیل دختر در امر تزویج خواهد بود.

همچنین ما استدلال مرحوم آقای خویی به عموم تعلیل موثقه محمد بن مسلم (درباره وصیت به مضاربه) را که در آن آمده بود: «من اجل انّ اباهم قد اذن له فی ذلک و هو حی»، در مسئله تزویج تمام دانستیم.

ولی با دقت بیشتر به نظر می رسد که برعکس استدلال نخست صحیح بوده و استدلال دوم ناصحیح است.

2) تقویت استدلال به روایات «اَلَّذِی بِیَدِهِ عُقْدَهُ النِّکاحِ» و دفع اشکال آن:

کلمه «اوصی» و «وصی» گاه متعدی بنفسه استعمال می شود، که در این صورت به معنای مطلق توصیه و سفارش می باشد و اختصاص به وصیت به معنای فقهی که مربوط به ما بعد الحیاه است ندارد ولی گاه «اوصی» با «الی» متعدی می شود، که در این صورت به معنای «وصی قرار دادن» است، لسان العرب می نویسد: أوصی الرجلَ و وصّاه: عَهِدَ الیه...، و اوصیت له بشیء، و اوصیت الیه اذا جعلته وصیک.

با مراجعه به روایات هم درمی یابیم که کلمه اوصی که با «الی» متعدی شده، همیشه به معنای تعیین وصی به کار رفته و به پس از مرگ موصی ارتباط دارد، مثلاً در روایات مربوط به سلسله اوصیاء الهی از این واژه بسیار استفاده شده است:

اوصی آدم الی شیت و هو هبه اللّه بن آدم، و اوصی شیث الی ابنه شبان.(1)