نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 12 صفحه 223

استفاده نمی شود و روایاتی که در چنین محیطی صادر می شود ظهوری در تأسیسی بودن ندارد. در نتیجه دلیلی نداریم که سکوت، حجت تعبدی شرعی باشد.

لذا نتیجه ای که می گیریم این است که مرحوم سید این روایت را بر صورت اول از فروض ششگانه صاحب جواهر حمل کرده است و مقتضای بنای عقلا هم همین است که اطمینان به رضا را معیار می دانند و نظر ما هم همین است. حالا باید ببینیم که بر فرض اینکه این توجیه (یعنی حمل روایت بر قضیه خارجیه) را نگوییم آیا نظر بعضی، از جمله مرحوم آقای خویی را می توان پذیرفت که غیر از صورت چهارم در سایر فروض حکم به صحت کرده اند یا باید نظر صاحب جواهر را بپذیریم که در سه صورت اول سکوت باکره را معتبر می دانند ولی اگر سکوت همراه اماراتی بر کراهت باشد معتبر نمی دانند.

فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله در مسئله:

اشاره

مرحوم آقای خویی می فرماید: در این روایت سکوت به طور مطلق نازل منزلۀ اذن قرار داده شده است و چون در خود منزّل علیه یعنی اذن صریح (مثلاً ثیّب که اذن لفظی می دهد) معتبر نیست که ظنّآور باشد یا مقارنات دیگری در کار باشد بلکه خود کلام فی نفسه امارۀ عرفیه است و مادام که یقین به خلاف پیدا نشده باید به آن اخذ کرد، در مورد سکوت هم که نازل منزلۀ او است همین مطلب می آید، لذا به غیر صورت چهارم که یقین به خلاف، اماریّت سکوت را از بین می برد، در سایر فروض به اطلاق روایت اخذ می کنیم.

مناقشۀ استاد مد ظله در کلام مرحوم آقای خویی:

به نظر ما عرف در مواردی که مقارناتی وجود دارد شک می کند که آیا «سکوتها رضاها» آن موارد را شامل می شود یا نه؟ مثلاً اگر سکوت کرده، به خصوص در