نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 12 صفحه 230

ب) شرایط ولایت داشتن اولیاء

متن عروه

(یشترط فی ولایه الأولیاء المذکورین: البلوغ، و العقل و الحریه. و الاسلام، اذا کان المولی علیه مسلماً فلا ولایه للصغیر و الصغیره علی مملوکها من عبد او امه بل الولایه حینئذ لولیهما. و کذا مع فساد عقلهما بجنون او اغماء او نحوه. و کذا لا ولایه للاب و الجد مع جنونهما و نحوه. و ان جُنّ أحدهما دون الآخر فالولایه للآخر، و کذا لا ولایه للملوک و لو مبعّضاً علی ولده، حرّاً کان او عبداً، بل الولایه فی الاوّل للحاکم و فی الثانی لمولاه. و کذا لا ولایه للأب الکافر علی ولده المسلم فتکون للجدّ اذا کان مسلماً و للحاکم اذا کان کافرا ایضا و الا قوی ولایته علی ولده الکافر، و لا یصحّ تزویج الولی فی حال احرامه او احرام المولی علیه سواء کان بمباشرته او بالتوکیل، نعم لا بأس بالتوکیل حال الإحرام، لیوقع العقد بعد الإحلال.

توضیح مسئله:

مرحوم صاحب عروه در ولایت اولیاء چهار شرط ذکر می کنند بلوغ و عقل و حریت و اسلام در صورتی که مولی علیه مسلمان باشد، در اینکه آیا رُشد مالی و عدم سفاهت نیز علاوه بر امور مذکور شرط است یا نه؟ میان فقهاء محل خلاف است. ظاهر کلام سید رحمه الله این است که رشد معتبر نیست. اینک به توضیح و بررسی قسمتهای مختلف این مسئله می پردازیم:

«فلا ولایه للصغیر و الصغیره علی مملوکها من عبد او أمه» چون أب و جدّ بودن صغیر و صغیره بی معنا است، لذا ایشان ولایت صغیر و صغیره را اینگونه تصویر کرده است که آنها دارای مملوک باشند، می فرماید: آنها چون شرط بلوغ را ندارند بر مملوک خود ولایت ندارند و ولایت برای ولی آنها است، برای انتفاء شرط بلوغ مثالی را نیز ما اضافه می کنیم و آن حاکم صغیر است مثل علامۀ حلی که در حق او گفته اند قبل از بلوغ مجتهد جامع الشرائط عادل بوده است ولی چون فاقد شرط بلوغ است نمی تواند والی باشد.

«و کذا مع فساد عقلهما بجنون او اغماء او نحوه» مرجع ضمیر در کلمه «عقلهما» حکمی است و به «مالکین» که از سیاق جمله قبل فهمیده می شود، برگشت می نماید یعنی اگر مالکین (مالک و مالکه) فساد عقلی داشتند و مراد از «نحوه» مثل سکر است.

«و کذا لا ولایه للأب و الجدّ مع جنونهما و نحوه» مراد از نحوه سکر و اغماء است. «و