نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 12 صفحه 241

حکم تشریعی مسئله نباشد بلکه آیۀ شریفه راجع به یک امر واقعی است که می گوید: عزّت و بزرگواری و شرافت برای مؤمن است و با دید واقعی و حقیقی، او سطح بالاست، هر چند فقیر باشد و در انظار مردم حقیر شمرده شود و این نکته با ملاحظۀ صدر آیۀ شریفه روشن تر می شود: «یَقُولُونَ لَئِنْ رَجَعْنا إِلَی الْمَدِینَهِ لَیُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ وَ لِلّهِ الْعِزَّهُ وَ لِرَسُولِهِ....» یعنی منافقان می گویند: اگر ما به مدینه بازگردیم عزیزان ذلیلان (مسلمانان) را بیرون کنند و حال آن که عزت حقیقی از آن خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و مؤمنین است. شرافت و عزت واقعی از آن خداست و قرب به خداوند که منبع اصلی عزت است موجب شرافت و عزت است و دیگران هر چند سطوت ظاهری داشته باشند عزیز نیستند.

و این شبیه شعر صادق سرمد است که دربارۀ عالم می گوید:

جاهل اگر چه هست مقدّم، مؤخر استعالم اگر چه هست مؤخّر، مقدم است

که ناظر به مسئلۀ تشریع و تعیین وظیفه مردم با عالم نیست بلکه می گوید: علم تکویناً دارای شرافت است و تقدم دارد.

2 - روایت شریفۀ: «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه»

نقل اول: عن النبی صلی الله علیه و آله و سلم: «الاسلام یعلو و لا یُعلی علیه»:

این روایت از زمان مرحوم شیخ طوسی مورد استدلال قرار گرفته، صاحب جواهر نیز فرموده اند: از روایات استفاده می کنیم که مسلمان از کافر ارث می برد ولی کافر از مسلمان ارث نمی برد و همچنین کافر حاجب مسلمان نمی شود. پس اگر طبقه اول ارث کافر است و طبقه دوم مسلمان، طبقه دوم ارث می برند و برای این حکم در روایات به «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه» علت آورده شده است و از عموم تعلیل می فهمیم در هیچ کدام از