کتابخانه بالقرآن

نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 12 صفحه 42

صفحه 42

می کند، آیا از دستور پدر و مادر باید پیروی کرد؟ در این مثال اگر سؤال به شکل اول مطرح گردد، خود شیوه طرح سؤال قرینیت عرفی دارد که مراد غیر از پدر و مادر است، پاسخ دهنده در اینجا می تواند به همین قرینه اکتفا کرده، حکم پدر و مادر را در پاسخ خود اصلاً در نظر نیاورد، در اینجا مراد از «خویشاوند»، اقوام دورتر از پدر و مادر به نظر می آید.

7) توضیح مفاد صحیحه ابی عبیده حذاء

-1

در صحیحه ابی عبیده حذاء، چنین آمده است: سألت أبا جعفر علیه السلام عن غلام و جاریه زوّجهما ولیان لهما و هما غیر مدرکین فقال: النکاح جائز و ایّهما ادرک کان له الخیار...(2)

مراد از ولیّ، با توجه به مقدمه فوق سایر اولیاء غیر از پدر می باشد، ظاهر سؤال در جایی است که تمام حیثیت عقدکننده، ولی بودن باشد نه ولی ممتازی که در مراتب بالای ولایت قرار داشته باشد، به ویژه اگر مراد از ولیّ، ولی تکوینی یعنی «من یتولی امره» باشد، (نه کسی که شرعاً ولایت امور صغیر با وی بوده و کارها باید با

1- (1) - جامع الاحادیث، 45055/489:29، باب 51 از ابواب میراث، ح 1.
2- (2) - (توضیح بیشتر) روایات صادره از ائمه معصومین گاه ابتدایی است و گاه پاسخ سؤال سائلان می باشد، در قسم نخست، اطلاق کلام امام علیه السلام نسبت به صورتهای مختلف معمولاً واضح است، قسم دوم، گاه سؤال به شکل پرسش از یک قضیه خاص مطرح است، در اینجا اطلاق کلام از ناحیه ترک استفصال می باشد، در این صورت اگر قضیه رخ داده شده دارای ویژگی خاصی بوده که با تناسب حکم و موضوع احتمال دخالت آن در حکم به نظر عرف طبیعی است، قهراً این ویژگی در سؤال سائل اخذ می شده است و عدم اخذ این ویژگی می تواند قرینه بر عدم اشتمال واقعه بر آن خصوصیت باشد، در سؤال سائلان گاه شکل سؤال به گونه عام می باشد ولی منشأ طرح سؤال قضیۀ خاصی می باشد که رخ داده است، ظاهراً این صورت هم شبیه صورت قبلی است که قید محتمل الدخاله در سؤال سائل درج می شود و عدم درج قید، می تواند قرینه بر عدم اختصاص سؤال باشد. استاد - مد ظلّه - در بحثهای حج در مسائل کفّارات احرام اشاره می فرمودند که کفاره ای که برای مسّ همسر جعل شده، اگر در پاسخ سؤال سائل بوده و اطلاق آن به نکته ترک استفصال باشد، در موارد جماع یا تقبیل که ویژگی ممتازی دارد و فرد شاخصی از مسّ می باشد، نمی توان آن را ثابت دانست، ولی اگر امام علیه السلام مستقیماً بفرمایند: من مسّ امرأته کان علیه کذا، روایت شامل تمام افراد مسّ حتی جماع و تقبیل می گردد.