- 1381/6/23 شنبه درس شمارۀ (442) کتاب النکاح/سال پنجم 1
- بیان موضوع: 1
- اشاره 1
- موضوع: خیاری بودن یا لزوم عقد جاری شده بر صبی یا صبیه توسط پدر یا جدّ 1
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 1
- مفهوم خیار در اصطلاح قدماء و متأخرین 2
- الف) اقوال فقهاء در مورد خیار داشتن صبی یا صبیه: 2
- حال به بیان اقوال فقهاء و روایات موجود در مسئله می پردازیم: 2
- ب) روایات نافی خیار از صبیّه 4
- ج) روایات مثبته خیار فسخ برای صبیّه 6
- استدلال قدما، برای اثبات لزوم عقد به قواعد و بیان اشکال صاحب حدائق به آن 8
- موضوع: خیاری بودن یا لزوم عقد اجراء شده بر صبی توسط پدر یا جد 8
- اشاره 8
- اشاره 8
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 8
- 1381/06/24 یکشنبه درس شمارۀ (443) کتاب النکاح/سال پنجم 8
- اشکال آقای حکیم بر استدلال صاحب حدائق به صحیحه حلبی برای لزوم 9
- ایراد آقای خوئی به کلام مرحوم آقای حکیم 9
- نقد استاد دام ظله نسبت به کلام مرحوم آقای خوئی 10
- نقد استاد دام ظله نسبت به برداشت مرحوم حکیم از کلام صاحب حدائق 11
- اشکال استاد دام ظله به استدلال صاحب حدائق به صحیحه حلبی 12
- دلیل عدم خیار صبی: صحیحۀ أبو عبیدۀ حذاء: 15
- اشاره 16
- دو روایت بر اختیار فسخ داشتن صبی و صبیه 16
- دو توجیه شیخ طوسی برای دو روایت معارض 17
- خلاصۀ درس این جلسه: 18
- اشاره 18
- اشاره 18
- بررسی روایات معارض: 18
- 1381/06/25 دوشنبه درس شمارۀ (444) کتاب النکاح/سال پنجم 18
- بحث در مورد این مسئله بود که آیا عقدی که پدر بر صغیر یا صغیره انجام داده لازم است؟ 18
- اشاره 18
- الف) صحیحۀ محمد بن مسلم 19
- توجیه استاد مدّ ظله: 22
- ب) روایت یزید کناسی 24
- ادلۀ خیار صبی: معتبرۀ یزید کناسی 26
- اشاره 26
- اشاره 26
- اشاره 26
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 26
- اشکالات شهید ثانی بر استدلال به این روایت 26
- 1381/6/26 شنبه درس شمارۀ (445) کتاب النکاح/سال پنجم 26
- بررسی اشکال اول: اشکال سندی 27
- بررسی اشکالات شهید ثانی رحمه الله 27
- بررسی اشکال دوم: تناقض در کلام شیخ رحمه الله 28
- مناقشه در یکی از مطالب گذشته 30
- بررسی اشکال چهارم: اضطراب و مخالفت با اصول 31
- بررسی اشکال سوم: 31
- روایت ابان و معتبرۀ فضل بن عبد الملک 34
- صحیحۀ أبو عبیدۀ حذّاء 34
- سایر روایات مسئله 34
- اشکال استاد مد ظله بر استدلال به روایت یزید کناسی 34
- اشاره 34
- الف - بررسی روایاتی که در مورد صبی یا صبیه اثبات خیار می کنند 36
- 1) طرح بحث (یادآوری) 36
- 1381/06/27 چهارشنبه درس شمارۀ (446) کتاب النکاح/سال پنجم 36
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 36
- اشاره 36
- 2) توجیه اول صحیحه محمد بن مسلم 37
- 3) توجیه دوّم صحیحه محمد بن مسلم 38
- 4) ناتمام بودن توجیه دوم بنا بر مبنای مختار 39
- 5) تقریب فنی توجیه اوّل صحیحه محمد بن مسلم 40
- 6) مقدمه ای برای توضیح مفاد صحیحه ابی عبیده حذّاء 41
- 7) توضیح مفاد صحیحه ابی عبیده حذاء 42
- 8) روایت یزید کناسی و روایات دالّۀ بر لزوم 43
- ب) ادله ای که فقط برای صبی اثبات خیار می کنند 44
- 2) بررسی قاعده لا ضرر و اشکال مرحوم آقای حکیم بر استدلال به آن برای نفی لزوم عقد صبی 44
- اشاره 44
- 1) بررسی روایت ابان 44
- 3) نقد استاد دام ظله نسبت به کلام مرحوم آقای حکیم 45
- تتمۀ مسئله چهارم: و کذا لا خیار للمجنون بعد افاقته 47
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 47
- اشاره 47
- اشاره 47
- 1381/07/02 سه شنبه درس شمارۀ (447) کتاب النکاح/سال پنجم 47
- ادلۀ عدم خیار: 48
- ب) قاعدۀ لزوم 48
- الف: اجماع 48
- ج) استصحاب 49
- مسئلۀ 5: یشترط فی صحه تزویج الأب و الجدّ و نفوذه عدم المفسده 50
- آیا باید اصیل در زمان عقد هم صلاحیت اجازه دادن را هم داشته باشد؟ 50
- اشاره 50
- اشاره 51
- بررسی کلام مرحوم آقای خوئی رحمه الله 51
- روایت اول صحیحۀ أبو عبیده 51
- روایت دوم: روایت عباد بن کثیر 52
- مقدمه توضیح روایت: اقوال در طلاق صبی: 53
- روایت سوم: صحیحۀ حلبی 53
- توضیح متن روایت: 55
- اشکال اول به استدلال به روایت حلبی: 56
- روایت چهارم: صحیحۀ ابن بزیع 56
- اشکال دوم به استدلال به روایت حلبی: 56
- الف) آیا مجیز در هنگام عقد باید صلاحیت اجازه داشته باشد؟ 58
- خلاصۀ درس این جلسه: 58
- 1381/07/03 چهارشنبه درس شمارۀ (448) کتاب النکاح/سال پنجم 58
- اشاره 58
- ب) بررسی ادّعای اجماع بر اشتراط عقد ولیّ به عدم مفسده: 59
- ج) استدلال به «لا ضرر» بر عدم صحت عقد: 61
- د) استدلال به روایات خاصه بر اعتبار عدم مفسده در عقد ولی: 62
- مسئله 5: یشترط فی صحه تزویج الاب و الجد و نفوذه عدم المفسده 65
- 1381/06/07 شنبه درس شمارۀ (449) کتاب النکاح/سال پنجم 65
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 65
- اشاره 65
- الف) بررسی دنباله مسئله پنجم پیرامون شرائط صحّت تزویج ولیّ 66
- 1 - دلیل لزوم رعایت مصلحت: 66
- 3 - آیا انتخاب اصلح واجب است؟ 67
- 2 - اشکال استاد مد ظله به این دلیل: 67
- 4 - نظر استاد مد ظلّه 68
- 5 - اشکال مرحوم آقای حکیم به عبارت عروه 69
- 6 - نقد استاد مد ظله بر کلام مرحوم آقای حکیم 70
- 1 - بیان مسئله 72
- اشاره 72
- ب) تزویج دختر به کمتر از مهر المثل یا پسر به بیشتر از آن 72
- 2 - مسامحه در عبارت عروه 73
- 1) طرح مسئله و اشاره به قول صحت عقد با همان مهر المسمی (یادآوری و تکمیل) 75
- اشاره 75
- 1381/7/7 یکشنبه درس شمارۀ (450) کتاب النکاح/سال پنجم 75
- الف) ادامه بررسی مسئله 6 75
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 75
- 2) بررسی نفوذ عقد نسبت به مهریه: 77
- 3) نقل کلام مرحوم آقای حکیم و مناقشۀ استاد - مد ظله - 77
- 4) بررسی صحت و بطلان اصل عقد: 78
- 2) توضیح مسئله 80
- تکملۀ درس شماره 450 80
- ب) بررسی مسئله 7 80
- 1) متن مسئله 80
- ج) بررسی مسئله 8 81
- 2) توضیح مسئله 81
- 1) متن مسئله 81
- 3) بررسی حکم مسئله 82
- الف - بررسی مسئله 9 84
- 1) توضیح فرمایش مرحوم سید 84
- 1381/07/08 دوشنبه درس شمارۀ (451) کتاب النکاح/سال پنجم 84
- اشاره 84
- خلاصۀ درس این جلسه: 84
- 2) بررسی جریان و عدم جریان استصحاب در معلوم التاریخ 86
- 3) ادامه کلام سید و حکم معلوم التاریخ بودن عقد پدر 88
- 4) یک اشکال بدوی به کلام مرحوم سید و پاسخ آن 89
- اشاره 90
- ب - طرح یک سؤال درباره صحت عقد جد در صورت معلوم التاریخ بودن عقد پدر و راههای مختلف پاسخ به آن 90
- 2) تمسک به قاعدۀ مقتضی و مانع 91
- 1) تمسک به استصحاب عدم ازلی و نقد آن 91
- 3) تمسّک به عام در شبهه مصداقیه و نقد آن 92
- 1) وجه اوّل پاسخ استاد - مد ظلّه - از کلام مرحوم سید 93
- اشاره 93
- ج - بررسی کلام مرحوم سیّد در تقدیم عقد جدّ توسط استاد - مد ظلّه - 93
- 2) وجه دوم پاسخ استاد - مد ظلّه - از کلام مرحوم سید 94
- 3) یک خاطره علمی 94
- 4) نتیجه بحث 95
- کلام در این مسئله بود که اگر پدر، صغیره را به عقد زید و جدّ، او را به عقد عمرو درآورد. کدام یک از دو عقد صحیح است. 96
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 96
- اشاره 96
- 1381/07/09 سه شنبه درس شمارۀ (452) کتاب النکاح/سال پنجم 96
- اشاره 96
- اشاره 97
- صورت اول: تنها تاریخ عقد جد معلوم است 97
- صورت دوم: تنها تاریخ عقد پدر معلوم است 97
- نقد استاد مد ظله: 98
- وجه اول: قاعده مقتضی و مانع 98
- وجه دوم: تمسک به عام در شبهه مصداقیه مخصّص 99
- نقد استاد مد ظله: 100
- وجه سوم: استصحاب عدم ازلی 101
- نقد استاد مد ظله 101
- وجه چهارم: استصحاب به نحو لیس تامّه 101
- احتمال دوم: تمسک به عام در شبهه مصداقیه مخصص 102
- احتمال اول: قاعده مقتضی و مانع 102
- اشاره 102
- صورت سوم: مجهولی التاریخ 102
- کلام استاد مد ظله: 102
- نقد مشترک استاد مد ظله بر وجوه گذشته: 103
- احتمال سوم: استصحاب به نحو لیس تامه 103
- حکم صورت اول: که تنها تاریخ عقد جدّ معلوم باشد 104
- حکم صورت سوم: مجهولی التاریخ: 104
- نظر استاد مد ظله در حکم صورتهای ثلاثه: 104
- حکم صورت دوم: که تنها تاریخ عقد پدر معلوم باشد 105
- کلام مرحوم آقای گلپایگانی رحمه الله در حکم معلوم بالاجمال: 106
- اشاره 106
- نقد استاد مد ظله: 106
- اشاره 108
- الف) بررسی کلمات فقهاء در مورد فرض اختلاف و تشاح پدر و جدّ نسبت به ولایت بر صغیر و صغیره 108
- 1) تصویر مسئله و کلام صاحب عروه: 108
- 1381/07/10 چهارشنبه درس شمارۀ (453) کتاب النکاح/سال پنجم 108
- خلاصۀ درس این جلسه: 108
- 2) ذکر کلماتِ قائلین به صحت عقد پدر در فرض تشاحّ 110
- 3) نقل کلمات قائلین به بطلان عقد پدر در فرض تشاحّ 111
- ب) بررسی روایات مسئله 114
- 1381/07/14 یکشنبه درس شمارۀ (454) کتاب النکاح/سال پنجم 116
- خلاصۀ درس این جلسه: 116
- اشاره 116
- اشاره 116
- 1 - صحیحه محمد بن مسلم 116
- الف) بررسی روایات 116
- در صورت اختلاف نظر و نزاع پدر و جدّ، اگر پدر فرزند صغیره خود را زودتر عقد نمود آیا این عقد باطل است یا صحیح می باشد؟ 116
- جواب شبهه: 117
- شبهه اطلاق در حدیث: 117
- 2 - روایت عبید الله بن زراره 118
- 3 - روایت علی بن جعفر عن أخیه موسی بن جعفر علیه السلام 118
- توضیحی درباره کلمه «احق» در روایت: 118
- 4 - صحیحه هشام بن سالم و محمد بن حکیم 119
- 5 - موثقه عبید بن زراره: 121
- 6 - روایت ابی العباس 122
- ب) آیا جدّ اعلی هم بر پدر مقدّم است؟ 123
- ج) دنباله مسئله 9: متن عروه: 123
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 125
- تزویج مولّی علیه توسط ولیّ به شخص ذات عیب 125
- اشاره 125
- 1381/7/15 دوشنبه درس شمارۀ (455) کتاب النکاح/سال پنجم 125
- 1) عبارت عروه و بیان نظر مرحوم سید 125
- الف) بررسی جواز و عدم جواز عقد مذکور 125
- 2) بررسی کلمات و نظرات فقهاء 126
- 1) عبارت عروه و بیان نظر مرحوم سید در مورد خیار مولّی علیه 129
- ب) حق خیار ولیّ و مولّی علیه پس از بلوغ در موارد جواز تزویج به ذات عیب 129
- 3) جواب مرحوم آقای خوئی از اشکال مرحوم آقای حکیم 131
- 2) اشکال مرحوم آقای حکیم به کلام مرحوم سید 131
- 4) نظر مرحوم سید در مورد خیار ولیّ در ما نحن فیه 132
- 1381/7/16 سه شنبه درس شمارۀ (456) کتاب النکاح/سال پنجم 133
- اشاره 133
- متن عروه: 133
- ایراد به تفصیل بین حق استیفاء و حق اسقاط خیار 133
- خلاصۀ درس این جلسه: 133
- اگر ولیّ هنگام عقد، جاهل به عیب باشد ولی بعد از عقد عیب را بفهمد و عیب از عیوب مجوّزۀ للفسخ باشد 135
- ادامۀ متن عروه: 135
- امّا اگر عیب از عیوب مجوّزۀ فسخ نباشد 136
- اگر ولیّ اطلاع بر عیب پیدا نکرد تا آنکه مولّی علیه بالغ شد یا افاقه پیدا کرد 136
- الف) بررسی حقّ وصیّ در تزویج مجنون یا صغیر 138
- 1) متن عروه 138
- اشاره 138
- خلاصۀ درس این جلسه: 138
- 1381/7/17 چهارشنبه درس شمارۀ (457) کتاب النکاح/سال پنجم 138
- : الف) آیات: 139
- کلام مرحوم آقای خویی 139
- 3) بررسی ادلّه مسئله 139
- 2) اقوال در مسئله 139
- نقد استاد مد ظله: 140
- ب) روایات: 141
- 4) ذکر دو روایت مبنی بر عدم صحت تزویج وصی نسبت به صغیر 142
- الف) بیان صور مختلف وصیت: 144
- اشاره 144
- 1381/07/20 شنبه درس شمارۀ (458) کتاب النکاح/سال پنجم 144
- خلاصۀ درس این جلسه: 144
- ب) تحقیق در مورد وصیّتی که در آن به امر تزویج اشاره یا تصریح شده: 145
- 1) توضیحی دربارۀ مسئله: 145
- 3) تحقیق درباره نسبت «قول به عدم صحت» به مشهور 146
- 2) فایده تحقیق در مشهور بودن یا نبودن یک قول 146
- ج) بررسی آیاتی که به عنوان مدرک حکم به صحت مطرح شده: 147
- 1) آیه اوّل: 147
- اشاره 147
- 2) آیه دوم: 148
- اشکال مرحوم آقای حکیم با توضیحی از استاد مد ظلّه: 148
- اشاره 148
- اشاره 150
- د) بررسی روایاتی که برای اثبات حکم صحّت به آنها استدلال شده است: 150
- 1) روایت ابو بصیر: 150
- 5) روایت ابو بصیر و سماعه: 152
- 3) روایت حلبی: 152
- 4) روایت حلبی و ابو بصیر و سماعه: 152
- 2) صحیحۀ ابی بصیر و محمد بن مسلم: 152
- 6) روایت عیاشی: 153
- 2) صحیحه ابو عبیدۀ حذّاء: 154
- 1) صحیحه ابن بزیع: 154
- ه) بررسی روایاتی که برای عدم صحت به آنها استدلال شده: 154
- 7) روایت سماعه: 154
- اشاره 154
- 1381/07/21 یکشنبه درس شمارۀ (459) کتاب النکاح/سال پنجم 155
- الف) نقل و بررسی بقیّه روایاتی که جهت حق داشتن وصی برای تزویج صغیره به آنها استناد شده است: 155
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 155
- اشاره 155
- 1 - صحیحه عبد الله بن سنان 155
- 2 - روایت رفاعه 155
- 3 - روایت محمد بن مسلم: 156
- *بررسی سند روایت: 156
- اشاره 156
- *معنا و دلالت حدیث: 157
- 4 - روایت خالد الطویل: 158
- 2 - صحیحه محمد بن مسلم 159
- 3 - صحیحۀ محمد بن مسلم 159
- 1 - روایت أبو عبیده حذاء 159
- ب) روایاتی که به آنها استدلال شده که وصی، اجازه نکاح صغیره را ندارد و عقد او فضولی است: 159
- 6 - روایت عبیده بن زراره 160
- 7 - صحیحه منصور بن حازم 160
- 4 - صحیحه دیگر محمد بن مسلم 160
- 5 - روایت دیگری از محمد بن مسلم 160
- 11 - روایت محمد بن اسماعیل بن بزیع 161
- اشاره 161
- 8 - روایت دعائم الاسلام 161
- 10 - روایت داود بن سرحان 161
- 9 - صحیحه ابن ابی یعفور 161
- *مفاد روایت: 162
- *بررسی سند حدیث 162
- ج) جمع روایات: 163
- اشاره 163
- 1 - توجیه مرحوم نراقی: 163
- 2 - حمل ولایت وصی بر استحباب 164
- 3 - توجیه استاد (مد ظلّه) درباره «موصی الیه» 165
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 167
- 1381/07/22 دوشنبه درس شمارۀ (460) کتاب النکاح/سال پنجم 167
- اشاره 167
- الف: تکمیل مناقشه در استدلال به روایات مذکور 167
- 1) توضیح استدلال 168
- ب: استدلال به روایاتی که «اَلَّذِی بِیَدِهِ عُقْدَهُ النِّکاحِ» را به «ولی امرها» تفسیر نموده اند 168
- اشاره 169
- 2) مناقشۀ استاد - مد ظله - در استدلال مذکور 169
- یک اشکال و پاسخ آن 170
- اشاره 171
- ج: بررسی ادلۀ دال بر عدم جواز تزویج صغیره توسط وصی 171
- 3) پاسخ صحیح به استدلال به روایات حاصره ولایت در پدر 172
- 1) توجیه روایاتی که ولایت را منحصر در پدر و یا صحت عقد را منحصر در عقد او می داند: 172
- 2) مناقشۀ استاد (مد ظله) 172
- 4) توضیح مبنای اصولی عدم جواز تمسک به عام برای تبیین کیفیت اراده با روشن بودن مراد 173
- 5 - تطبیق مبنای اصولی فوق بر محلّ کلام 175
- پاسخ استاد (مد ظله) به این استدلال 178
- 6 - استدلال به روایت ابن بزیع که عقد وصی را فضولی دانسته است 178
- اشاره 178
- 7 - استدلال به روایاتی که صحت عقد باکره را منحصر در امر از جانب دختر می داند 179
- اشاره 179
- پاسخ استاد (مد ظله) به استدلال مذکور 179
- اشاره 180
- د - چکیده بحث و نتیجه گیری 180
- نکته ای دربارۀ ادعای شهرت بر عدم صحت تزویج وصی 181
- 1381/07/23 سه شنبه درس شمارۀ (461) کتاب النکاح/سال پنجم 182
- خلاصۀ درس این جلسه: 182
- بررسی مسئلۀ 12: واجب است وصی اینکه تزویج کند مجنون و صغیری که نیاز به ازدواج دارد. 182
- اشاره 182
- اشاره 182
- فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله و نقد آن 186
- بررسی مسئلۀ 13: للحاکم الشرعی تزویج من لا ولیّ له من الأب و الجدّ و الوصیّ 187
- 1 - متن عروه: 190
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 190
- الف) ولایت حاکم شرع در امر تزویج کسانی که ولیّ ندارند 190
- 1381/07/24 چهارشنبه درس شمارۀ (462) کتاب النکاح/سال پنجم 190
- اشاره 190
- 2 - کلام مرحوم صاحب جواهر 191
- 3 - کلام مرحوم صاحب حدائق و مرحوم خوئی و مرحوم امام خمینی رحمه الله 192
- 4 - بررسی حدیث «السلطان ولی من لا لی له» و «السلطان ظل اللّه» 192
- 5 - کلام مرحوم آقای حکیم و نقد استاد مد ظله 194
- 6 - نقل کلامی از صاحب حدائق و بررسی آن 195
- 1381/07/27 شنبه درس شمارۀ (463) کتاب النکاح/سال پنجم 197
- الف) بررسی مجدد اقوال فقها (دلیل اجماع): 197
- اشاره 197
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 197
- 1 - یادآوری مطالب گذشته و طرح اشکال اجماع 197
- 2 - تأملی در کلام مرحوم شیخ و قطب الدین کیدری قدس سرّه: 198
- 3 - بررسی فرمایش مرحوم آقای حکیم قدس سرّه 200
- ب) بررسی ادلۀ دیگر و بیان مختار استاد (مد ظلّه): 202
- 1 - نظر صاحب مدارک قدس سرّه: 202
- 2 - مناقشۀ صاحب حدائق قدس سرّه: 203
- 3 - نقد کلام صاحب حدائق رحمه الله توسط استاد (مد ظلّه): 203
- 4 - نظر و مختار استاد (مد ظلّه): 204
- اشاره 207
- الف - اشاره به فتاوای علما و مسئلۀ ولایت حاکم در تزویج من لا لی له 207
- 1381/7/28 یکشنبه درس شمارۀ (464) کتاب النکاح/سال پنجم 207
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 207
- 1) چکیده بحث گذشته 209
- ب - استدراکی بر بحث ولایت اوصیاء در امر تزویج 209
- 2) تقویت استدلال به روایات «اَلَّذِی بِیَدِهِ عُقْدَهُ النِّکاحِ» و دفع اشکال آن: 210
- 3) اشکال به استدلال به عموم تعلیل موثقه محمد بن مسلم 211
- 1) متن مسئله 14 213
- ج - استحباب استیذان دختر در تزویج 213
- 2) توضیح مسئله و استحباب استیذان از پدر یا جدّ 214
- 3) بررسی استحباب توکیل برادر 215
- 4) بررسی استدلال مرحوم آقای حکیم برای اثبات اولویت برادر بزرگتر 216
- د) بررسی موارد علامت رضا بودن سکوت باکره 217
- 2) توضیح مسئله و اشاره اجمالی به کلام علماء 217
- 1) عبارت متن (مسئله 15) 217
- اشاره 219
- فرمایش صاحب جواهر رحمه الله در مسئله سکوت بکر: 219
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 219
- 1381/7/29 دوشنبه درس شمارۀ (465) کتاب النکاح/سال پنجم 219
- فرمایش مرحوم آقای حکیم رحمه الله در مسئله: 220
- اشاره 220
- اشکال استاد مد ظله به مرحوم آقای حکیم: 221
- توضیح فرمایش مرحوم سید رحمه الله: 222
- فرمایش مرحوم آقای خویی رحمه الله در مسئله: 223
- مناقشۀ استاد مد ظله در کلام مرحوم آقای خویی: 223
- اشاره 223
- روایت اول: روایت ضحّاک بن مزاحم 224
- روایات مسئله: 224
- روایت دوم: روایت طبری 225
- روایت سوم: روایت دعائم الاسلام 225
- روایت چهارم: صحیحۀ حلبی: 226
- روایت هفتم: صحیحه بزنطی، 227
- روایت ششم: روایت یزید کناسی 227
- روایت پنجم: روایت داود بن سرحان 227
- الف) کلام مرحوم آقای خویی دربارۀ روایت «اذنها صماتها» و توضیح استاد مد ظله 228
- خلاصۀ درس این جلسه: 228
- اشاره 228
- اشاره 228
- 1381/8/1 چهارشنبه درس شمارۀ (466) کتاب النکاح/سال پنجم 228
- کلام استاد مد ظله 229
- متن عروه 230
- ب) شرایط ولایت داشتن اولیاء 230
- توضیح مسئله: 230
- متن عروه: 232
- اشاره 232
- اشاره 232
- الف) بررسی اقوال فقها 232
- 1381/08/04 شنبه درس شمارۀ (467) کتاب النکاح/سال پنجم 232
- ولایتی بر پدر کافر بر فرزند مسلم نیست 232
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 232
- ب) بررسی سائر ادله 233
- ج) بررسی آیۀ «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ» 234
- 2 - توضیح کلام حدائق توسط استاد (مد ظلّه) 234
- 1 - مناقشۀ صاحب حدائق در دلالت آیه 234
- د) بررسی آیۀ «وَ لَنْ یَجْعَلَ اللّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً» 235
- 1 - مناقشۀ صاحب حدائق در دلالت آیه 235
- 2 - مناقشۀ شیخ انصاری رحمه الله در دلالت آیه 236
- 3 - دفاع مفتاح الکرامه و القواعد الفقهیه از دلالت آیه 237
- 4 - توضیح کلام شیخ رحمه الله در رد دفاع مذکور توسط استاد (مد ظله) 238
- بررسی استدلال: 240
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 240
- 1381/08/05 یکشنبه درس شمارۀ «468» کتاب النکاح / سال پنجم 240
- اشاره 240
- الف) ادامۀ بررسی ادلّۀ عدم ولایت کافر بر مؤمن: 240
- 1 - آیۀ شریفه: «وَ لِلّهِ الْعِزَّهُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ لکِنَّ الْمُنافِقِینَ لا یَعْلَمُونَ» 240
- اشاره 240
- نقل اول: عن النبی صلی الله علیه و آله و سلم: «الاسلام یعلو و لا یُعلی علیه»: 241
- 2 - روایت شریفۀ: «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه» 241
- بررسی استدلال: 242
- بررسی استدلال: 242
- نقل دوم: مرحوم آقای بجنوردی روایت را با زیادتی نقل کرده اند که: الاسلام یعلو و لا یعلی علیه و الکفار بمنزله الموتی لا یحجبون و لا یرثون. 242
- الف) روایت عبد الله بن أعین: 244
- ب) روایت عبد الرحمن بن أعین: 244
- 3 - روایت عوالی اللئالی: 244
- 4 چند روایت دیگر 244
- ج) موثقه عبد الرحمن بن أعین: 245
- د) صحیحۀ جمیل و هشام: 245
- مناقشه استاد مد ظلّه: 245
- تقریب استدلال: 245
- 5 - استدلال علامه حلّی در نهایه الاحکام: 247
- اشاره 247
- *مناقشه استاد (مد ظلّه) 248
- ب) دلیل مسئله طبق نظر استاد (مدّ ظلّه) 249
- ج) آیا کافر می تواند بر کافر ولایت داشته باشد؟ 250
- *آیا مدرک این دو قول چه می تواند باشد؟ 250
- اشاره 250
- 1381/08/06 دوشنبه درس شمارۀ «469» کتاب النکاح / سال پنجم 252
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 252
- اشاره 252
- اشاره 252
- الف) پی گیری تحقیق در مسئله ولایت کافر بر مسلمان: 252
- 2) نقد استاد (مدّ ظلّه) 253
- 1) دلیل اول آقای خویی، انصراف ادلّه: 253
- 3) دلیل دوم آقای خویی، قاعدۀ إلزام: 254
- 4) نقد استاد (مدّ ظلّه) 254
- 1) اشاره ای به گذشته و بیان وجه کلام قائلین به نفی ولایت: 255
- 2) نقد استاد مدّ ظلّه: 255
- ب) بررسی مسئله ولایت کافر بر کافر: 255
- 3) نظر شیخ طوسی و قطب الدین کیدری دربارۀ ولایت کافر بر کافر و مسلمان بر کافر: 256
- 4) نظر عده ای از اعلام درباره ولایت بر کافر در صورتی که یکی از دو ولیّ مسلمان باشد: 257
- 5) نظر صاحب جواهر: 257
- 6) نظر استاد مدّ ظلّه: 257
- ج) بررسی ولایت سفیه: 258
- 1) متن عروه با توضیح استاد مدّ ظلّه: 258
- 2) بیان وجه عدم مانعیت سفه از ولایت: 259
- د) تقریب ولایت ولیّ در مواردی که فساد عقل او زودگذر است: 260
- اشاره 262
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 262
- 1381/08/07 سه شنبه درس شمارۀ «470» کتاب النکاح / سال پنجم 262
- متن عروه: 262
- توضیح فقرۀ یجب مراعاه مصلحه الموکّل: 263
- اشاره 266
- استدلال به موثقۀ عمار بر استقلال باکره و جواب از آن (استدراکٌ عمّا تقدم) 266
- توجیهات مختلف در موثقۀ عمار 267
- مختار استاد مد ظلّه در توجیه روایت 269
1381/07/03 چهارشنبه درس شمارۀ (448) کتاب النکاح/سال پنجم
اشاره
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
خلاصۀ درس این جلسه:
در این جلسه، ابتدا بعضی از روایاتی را که از آنها استفاده می شود مجیز در حال عقد لازم نیست صلاحیت اجازه داشته باشد، بررسی می کنیم. در ادامه، ادّعای اجماع بر اشتراط عدم مفسده را مورد اشکال قرار می دهیم. آنگاه استدلال به قاعدۀ لا ضرر را تأیید می کنیم و در نهایت از بین روایات خاصه ای که به آنها استدلال شده، بعضی را قابل استناد خواهیم دانست.
***
الف) آیا مجیز در هنگام عقد باید صلاحیت اجازه داشته باشد؟
گفتیم از روایات متعدد استفاده می شود و قواعد نیز اقتضا می کند که برای صحت عقد فضولی لازم نیست مجیز در هنگام عقد صلاحیت اجازه داشته باشد.
یکی از روایات دالّ بر این مطلب، روایتی است که راجع به سکران وارد شده است.(1) البته سکر مراتبی دارد و در بعضی مراتب آن شخص مسلوب العباره نمی شود یعنی این طور نیست که اصلاً تعقل نداشته باشد. این روایت هم مربوط به همین مرتبۀ غیر شدیدۀ سکر است و از آن استفاده می شود که شخصی که در حال سکر عقدی کرده و بعد از افاقه به آن عقد راضی شده، عقدش محکوم به صحّت است. پس معلوم می شود که مجیز لازم نیست در حال عقد صلاحیت اجازه داشته باشد. در مورد صبی هم که علی التحقیق مسلوب العباره نیست اگر عقدی کرد یا دیگران برایش عقدی کردند چنانچه بعد از بلوغ امضا کند، عقد صحیح خواهد بود.
1- (1) - وسائل الشیعه، باب 14 از ابواب عقد النکاح و اولیاء العقد.